Qazim Shehu: Turizmi, një bukuri në sfidë

TURIZMI SHQIPTAR,  NJË BUKURI NË SFIDË

Shënime për librin :”Turizmi shqiptar” të Xhelal Markut

Nga Qazim Shehu

Xhelal Marku është një gazetar i vjetër me përvojë,  njohës i realiteteve të shumëfishta në hapësirën shqiptare,  çka spikasin në natyrën e një gazetari serioz,  i cili me tekstet e veta bindëse argumentuese duke u mbështetur në realitetin e gjallë,  arrin të sjellë tablo të pakontestueshme të realiteteve njerëzore,  të ndërthurura bukur në spikamë të kohrave dhe dramatikës së tyre.Puna në terren dhe njohja me njerëzit si të thuash prekja me dorë e faktit i jep një gazetari impulset e gjalla të përshkrimit me vizatime jete.Së fundmi ai doli me një libër serioz,  Turizmi shqiptar, libër që nuk pretendon ta japë në mënyrë shteruese gjithë panoramën dhe problematikën e tij,  por që vjen e sjell një material të pasur studimor mbi turizmin shqiptar,  aspekte të zhvillmit dhe të atraksionit të tij për shqiptarët dhe të huajt.Duke qenë brenda karakterit informues përshkrues dhe analizues,  ky libër sjell një pasuri të vlefshme këndshikimesh për bukuritë natyrore të Shqipërisë,  në det,  fusha e male,  po njëkohësisht sjell edhe një pamje gati gjithëpërfshirëse të turizmit me vlerë historike,  fetare dhe kulturore,  duke dëshmuar bindshëm mbi vlerat e resurset e hapura dhe të fshehta të vendit tone.Duket është bërë një punë e kujdesshme jo vetëm hulumtuese po dhe klasifikuese për të na sjellë pikërisht këto vlera të cilat duket sikur i dimë,  po ndërsa lexojmë librin e Markut bindemi gjithnjë se përtej një reklame apo një fletëpalosje është gjithmonë e nevojshme thellimi e këtë për fat të mirë ta jep ai.Potencialet turistike te Shqipërisë po bëhen të njohura dita ditës jo vetëm prej hapjes në një botë të lirë,  po edhe për faktin se ato mbeten joshëse dhe të bukura,  të virgjëra dhe këndellëse,  aq të nevojshmë pët tu vizituar por edhe për të pushuar. E gjithë shpalosja e këtij mteriali ndjek pikërish këtë linjë të idesë,  varet në këtë gremçë të qëllimit dhe nis e zgjerohet në përshkrime dhe analiza të rëndësishme dhe me vlerë.Për sipërfaqen e saj Shqipëria paraqet një diversitet klimatik brenda saj,  gjeografik dhe kulturor brenda tërësisë së vet. Ajo është një vend me ujë,  mbushur me kopshtie të bukura dhe lugina përrallore,  pamjet mahnitëse të tyre duket sikur ia kanë lakminë njëra tjetrës për nga bukuria.Ky diversitet i paraqitur në libër,  po i afrohet sot qëllimit të njeriut për të shkurtuar distancat përmes infrastrukturës moderne,  e njëkohësisht për të parë mundësitë akomoduese, të cilat bëjnë të mundur përthithjen e një grupi sa më të madh turistësh. Sepse turizëm do të thotë para,  gjallëri,  e njëkohësisht lidhje me botën e jashtme duke krijuar mundesi sa më të kërkuara për bashkëpunim .Kështu turizmi kthehet nënjë industri fitim prurëse dhe me afat të gjatë duke sjellë të ardhura edhe për sektorë të tjerë të ekonomisë sonë.Ndaj nxitimi për ta parë atë si prioritet në një tërësi prioritetesh,  ndonëse me vonesë, duhet të paraprihet nga njohja e nevojave që në realizimin e tyre shkojnë në dobi të tij.Duke lexuar librin e Xelal Markut “Turizmi shqiptar”,  bindesh për këtë dhe vetiu  sillet ideja e mirë se Shqipëria mund të bëhet konkuruese në rajon,  duke pasë këto vlera të spikatura natyrore,   çlodhëse dhe frymëzuese,  njëkohësisht me njerëz aq miqësorë siç janë shqiptarët.Gjithashtu në librin e Markut do të gjenden të dhëna të sakta,  aspak të fryra,  gjithnjë reale dhe bindëse mbi vlerat e njëmendëta të turizmit shqiptar. Këto vlera gjithëssi nuk duhen mbajtur të ndrydhura brenda katalogëve turistikë as librave për të.Ato kanë nisur të shpalosen e të bëhen të gjalla duke u ripërsëritur jo vetëm në spote televizive,  po edhe në rrëfime të njerëzve të cilët duke kontaktuar me njëri tjetrin dinë t`i përcjellin ato aq bukur.Në turizmin shqiptar sot prioritetin e zë deti,  po nuk do jetë e largët dita kur edhe turrizmi malor të kapë shifra konkuruese me turizmin bregdetar.Autori bën një panoramë të gjërë të gjithë atyre aspekteve që kanë të bëjnë me turizmin,  nga bukuritë natyrore tek ato kulturore,  të dhënat infrastrukturore dhe kulinarinë,  çka tregon se ai gjatë ka studiuar në këtë fushë,  duke i dhënë gjërat me masë dhe shkurt,  përmbledhtas po kurrë pa mbetur jashtë shtjellimit dhe kuptimit të plotë. Vetiu tabloja krijohet dhe merret me mend,  është një tablo joshëse e turizmit shqiptar i cili vitet e fundit po njeh grafikët e tij të rritejs,  po kjo nuk do të thotë që ne duhet të presim se ende ka gjëra për të rregulluar,  se ende disa gjëra nuk njihen dhe në informacionin dhe konkurencën e turizmit rajonal,  nuk duhet me qëndruar në pozita pritëse,  madje duhet synuar që të marrim rolin tonë përderisa mundësitë e bukurive natyrore që na ka dhënë zoti duhet tu shtojmë edhe përpjekjet e njëpasnjëshme që të arrihet maksimumi i pritur.Ky libër e mikson gjithë atë çfarë mund të jepet për turizmin,  dhe njëherit shpalos në një gamë të gjërë çfarë interesash të gjëra mund të zgjerohen duke pasë në dije se turistët janë të vendeve dhe profileve të ndryshme.Përveç këshërive dhe të panjohurës ndjellëse që afron një vend, ai duhet t`i jpë ato në një spektër të gjërë dhe të larmishëm sepse turistët janë të kategorive të ndryshme, të prirjeve dhe natyrave të larmishme dhe çdo afrim që mund t`u bëhet u jep shanse të gjëra dhe të pafundme në drejtim të çlodhjes dhe afrimit me origjinalitetin e natyrës historisë,  arkeologjisë,  muzeologjisë,  bimëve,  prodhimeve bio vendore,  etj.Në këtë kuptim,  libri i autorit sjell një shpalosje të mirëfilltë, dhe puna e tij i kalon caqe e nje paraqitje duke shtrirë vështrimin në thellësi të fushave prezantuese.Autori u përmbahet referencave të autorëve të huaj për historinë kulturën,  gjuhën shqipe dhe traditat e shqiptarëve,  këto pika referencash natyrisht i sjell bindshëm në dobi të materialit shtjellues brenda konotacioneve që depërtojnë në indet e ideve dhe kuptimeve të mirëfillta në funksion të idesë boshtore se perlat e turizmit shqiptar nuk duhen lënë kurrë të fjetura të pa ekspozuara dhe të pashijuara, dhe që të shijohet diçka ajo së pari dhet njohur dhe duhet kërkuar që të sistemohen njohuritë për të. Kjo metodikë e përafrimit dhe plotësimit të realiteteve turistike natyrisht i sjell librit lehtësi në leximin e tij komplemenar dhe afron poetikën e diçkaje të bukur që duhet njohur medoemos.Kjo poetikë është brenda sendërtimit të ëndrrës turistike e cila është sa fluide aq edhe konkrete,  mbart brenda vetes mundësi të mëdha të shpalosjes së bukurive natyrore po njëkohësisht i bën ato të dallueshme dhe origjinale nga vendet e tjera të rajonit.Duke i përcjellë këto gjëra përmes kësaj poetike,  autori shpalos një realit po edhe ngre një ëndërr turistike e cila me kthimin e vëmendjes ndaj kësaj dege të ekonomisë sonë po kthehet në realitet dita ditës dhe po merr përmase të një fleksibiliteti të paparë.Puna është si duhet ta kapim këtë realitet ëndërr,  si duhet të shfrytëzojmë ato mundësi që jep perëndia dhe nayyra për të qenë më kërkues në gjetjen e rrugëve dhe hapësirave të dallueshme por të vështira turistike,  si duhet ta kuptojmë se duhet marrë më shumë eksperiencë dhe dije nga turizmi botëror për t`i matur mirë forcat dhe për të krijuar realitete të reja turistike të cilat na vijnë pastaj në ndihmë me të ardhurat ekonomike që ato gjenerojnë.Gjithçka është e mundur duke kultivuar një individ të mësuar dhe të kujdsshëm ndaj ambientit ku jeton,  të prirur për një komunkim të shpejtë dhe të konceptueshëm brenda sjelljes më të butë dhe njerëzore,  të mos flasim pataj për instancat që merren drejtpërdrejt me turizmin si instancat lokale aq edhe ato qendrore.Edhe këtë ide ta frymëzon ky libër i cili mirëfilli synimin kryesor ka të bëjë të plotë atë vlerë turistike që ka Shqipëria,  e për të cilën ne duhet të ndërgjegjësohemi më shumë ta bëjmë më të qëndrueshme brenda programeve dhe interesave afatgjata të cilat po të sistemohen dhe të programohen siç duhet e bartin vetiu rezultatin e pritshëm i cili patjetër nuk do vonojë.Duke u nisur nga kriteret e shkrimit,  Marku e ka mbështetur atë në një informacion që vjen e shumëfishohet duke komplementuar shumë mangësi që mund të ekzistonin pa këtë punë të kujdesshme. Informacioni i ka dhënë mundësi që të bëjë ndarjet e nevojshme tematike po njëkohësisht çdo klasifikim vjen i renditur mirë dhe me përgjegjësi,  duke i dhënë veprës karakteristikën e një enciklopedie të vogël turistike prej nga mund të mësohet shumë, të nxirren e të nënvizohen gjëra të reja e të rralla,  të cilat bëhen mbartëse të një përfytyrimi që vjen dhe merr angazhimin e rritjes së tij përmes tablove të përshkrimit përmes së thjeshtës.Libri nuk ka për qëllim të parë të bëjë promocion po përmes shtjellimit të materialit të shkojë në mënyrë të natyrshme drejt promocionit turistik duke dhënë vlera të shumta të historisë,  gjeografisë dhe kulturës shqiptare në tërësi.Edhe pse janë botuar guida turistike dhe informacione për turizmin shqiptar ky libër plotëson më mirë dijen e lexuesit në këtë lëmë, dije e cila ka nevojë të mos mbetet vetëm në faqet e një libri po të mundësohet në thelllimin e saj të vazhdueshëm në një punë të ardhme që kërkohet për të njohur bukuritë turistike të këtij vendi.Me një stil të shtrirë ku gëlon informacioni dhe ngre krye fakti në rrugë të shtruar interpretative autori ia arrin të na fusë në rrjedhën e këndshme të një leximi të rrjedhshëm, I mbështetur në kriteret e vërtetësive shkencore autori nuk zbukuron asgjë,  përkundrazi,  sjell bukuritë e mahnitshme të relievit shqiptar që afron mundësi turistike të pafundme.Të bën përshtypje se autori ka paraqitur një numër të mirë fotografishë,  të botuara me cilësi,  të cilat përfaqësojnë në mënyrë të përsëritur bukurinë dhe vlerat e turizmit shqiptar. Ndoshta një numër më i madh fotografishë do të duhej të ishte,  çka nuk është mangësi njohje po një kriter përzgjedhjeje dhe mundësi botimi.Në kriterin e botimit të tyre është synuar të reflektohet një punë e kujdeshme për të dhënë ilustrimin e kapitujve,  por jo vetëm kaq,  ato paraqesin një fotomontazh të historisë e kulturës sonë. Fotot paraqesin një simbolikë autentike të realiteteve gjithëkohore shqiptare,  realitete që përcillen përmes poetikës së tyre përndezëse.Duke e kompozuar librin në linjat e tij për të na dhënë potencialet turistike të Shqipërisë,  autori ka ditur të na japë në një mënyrë plotpërpjestuese të kapitujve duke i dhënë rëndësinë sejcilit,  brenda një game paraqitëse të arsyetur,  në mënyrë që të ruhet ky temporitëm i paraqitjes harmonioze,  larg zgjatjeve dhe dhënies vend të kapitujve pa rëndësi.Kjo strukturë harmonike flet për një arkitekturë të librit larg çdo boje të rëndomtë e pjesëve të tepërta.Si gazetar i vjetër dhe studiues,  Xhelal Marku paraqitet me këtë libër në cilësinë e një studiuesi në këtë fushë duke dhënë mundësi për njohjen e turizmit shqiptar në pikat e tij më të forta. Shqipëria ka shumë male,  lugina e kopshtie,  ujëvara e lëndina që ende nuk janë prekur.Duke qenë se turizmi është bërë një përparësi e ditëve të sotme dhe një fushë me interes,  çdo reklamim dhe studim i këtyre zonave të panjohura do ti vinte përshtat një thellimi të mëtutjeshëm në botën turistike,  sot,  pikërisht kur edhe rrugë të reja janë ndërtuar,  shtëpi dhe hotele gjithandej,  kur punohet për zbulime arkeologjike dhe manifestohet një dëshirë e mirë për ta sjellë këtë degë te re të ekonomisë sonë në treguesit europianë. Libri i Xhelal Markut vjen në momentin e duhur jo vetëm si realizim për vlerat e të cilit folëm më lart,  por edhe si një nxitje edhe për të tjerë që të punojnë më shumë në promovimin e vlerave turistike të vendit tonë.