Bedri Tahiri: Shterani

Shterani

Sa her? q? njer?zit jan? n? nj? mendje me mua, m? duket sikur e kam gabim. (Oskar Uajldi)

Tregim

Nga Bedri TAHIRI

Q? kur ishte k?rthi, mb?rthyer n? shok?z?n lara- lara e n?n kaptellin zbukuruar me m?sysh?n me dh?mb ujku, e kishin kursyer nga t? qarit me z?. U dhimbsej i bekuari. Ishte djal? d?shiri n? at? sht?pi, ku po kalonte brezi pa u d?gjuar z? f?mije, e ku nuk ka f?mij?, nuk ka as jet?. Nuk e linin t? prekte n? tok?, siç i thon? nj? fjale, e l?re m? t? qirrej e t? zhg?rryhej n? vaj. Jo, ore t? keqen v?llai, ajo nuk mund t? vinte n? shprehje fare. Ah, t? shkret?n, ku dinin ata q? vaji dhe gjumi i rrisnin f?mij?t. Shum? m? von? kishte shpjeguar mjek?sia se qarja ndikonte mir? n? sh?ndetin e kalamajve, ua zgjeronte mushk?rit? dhe organet e frym?marrjes..

Ç’?sht? e v?rteta, n? k?t? sht?pi nuk kishte munguar lindja e f?mij?ve. Ata kishin ardhur n? k?t? bot?, radh? e radh?, por, p?r t? rrojtur  nuk  rronin  dot as edhe nj? dit?. Çudi, prej se mbahej mend, n? gjirm? t? vatr?s s? tyre t? st?rlasht?, t? njohur p?r bujari, burr?ri, mençuri e trim?ri, nuk kishte ngjar? nj?  hata e till? si kjo e k?tyre viteve t? bythprapta, sipas kryefamiljar?ve.

-Obobo! Magjit? e zeza jan? mbledhur l?msh n? ndonj? qoshte t? errr?t te sht?pis? s? vjet?r prej gur?sh!- merm?risnin, duke mbllaqitur me zor nofullat thatuke me nga dy- tre dh?mb? t?  ngelur si t? grabujave t? d?mtuara prej thane, plakat kurrizdale, duke ia hedhur syt? veng?r çatis? s? saj, mbuluar me kulpra t? thara nga acari i dimrit idhnak.

-Jo, ori t? zeza, mos b?ni m?kate, sepse askush nuk mund t? b?j? magji aty ku ka harmoni familjare e ku p?rher? q?ndron sofra shtruar p?r mysafir?t e p?r nevoj?tar?t!- ua priste si me shpat? halla Hyl?, e vetmja plak? q? nuk ishte bestyte dhe mbahej si m? e p?rparuar.

Thashethemnajat nuk ndikonin fare n? jet?n e familjar?ve, t? cil?ve u mungonte nj? çilimi p?r ta thyer at? heshtje, q? v?rtet, ngjallte frik?, ankth e  kob, duke l?n? vend edhe p?r ndonj? m?dyshje marr?zie. Pleqt?, i ati dhe e ?ma, ishin buz? varrit, duke i num?uar dit?t. Ata, siç thoshin vet?, do t? shkonin n? at? bot?  syhapur q? nuk po e shihnin nj? bim? n? at? truall st?rgjyshor, ku, p?rher? k?nduan ?mb?l gryk?hollat.

-Ç’i kemi b?r? Zotit q? po na katandis? k?shtu, nuk po na e fal? nj? g?zim t? jet?s!

K?t? pyetje e p?rs?risnin, si formul? magjike, sa h?r? err?shin e sa her? ngryseshin n? at? heshtje t? zymt? vrastare ata fatprer? q? kishin z?n? t’i humbnin t? gjitha shpresat.

Dhe, nj? dit? t? ftoht? janari, kur p?rjashta acari t? grinte si me shpat?, ende pa zbardhur mir? drita, nj? z? i mekur grisi memec?llekun e kull?s s? vjet?r. E d?gjoi edhe veshi gjysm? i shurdh?r i plakut n? t? ndar?n tjet?r. I dha m?njan? jorganit dhe, ashtu, n? k?mish? e  t?lina, brofi si nj? djalosh lazdran.

-Oj plak?, m? b?jn? vesh?t apo..., i nxori ca fjal? p?rmbytsh?m, duke e futur kok?n n? der?n e dhom?s ku ende po p?rp?litej lehona.

-Sh?t, se na g?zoi Zoti me nj? djal?, ama kujdes, askujt asnj? fjal?!,- ia b?ri e shoqja, e cila sillej e mb?shtillej si zorra n? prush, ller?p?rvjelur e me nj? pal? g?rsher? t? m?dha delesh n? dor?, e gatshme p?r t’ia prer? k?rthiz?n ferisht?s.

-Jo, jo, mos ke dert, çile guri goj?n!- b?ri plaku, me gjeste, dhe  rrokullimthi  u p?rplas p?rjashta p?r t’u siguruar nga ndonj? sy i keq q? mund t? v?rtitej andejpari p?rreth sht?pis?, t? cil?s po i qeshte edhe kulmi.

Lehona, e zverdhur dyll dhe buz?shkrumbuar, lumturohej me zemr?n mal. Nga g?zimi i madh i harronte edhe dhembjet q? ashp?r ia p?rshkonin shtatin. Kur lind djal? g?zohet edhe trar?t e sht?pis?! K?shtu i kishte th?n? sa e sa her? e vjeh?rra. Ashtu, me rrotlla, ajo shfaqte d?shir?n e tyre p?r ta pasur nj? dja. Edhe i shoqi, q? t? shumt?n ishte n? kurbet, sikur e kishte pasur t? nj?jt?n mendje, por kurr? nuk ia pat? shprehur. Mos e dh?nt? Zoti, ai ishte i matur dhe burr? sederli, q? p?r shtat? gjaqe nuk i v?hej gisht. Si vajza, si djali, veç t? jen? t? sh?ndosh?!- shprehej ai vazhdimisht kur zihej n? goj? trash?gimia.

-Oh, sa do t? g?zohet kur t? marr? vesh kumtin, mendoi. Eh, ç’d?rdelli?s edhe matufja! Po at? e kishte lajm?ruar e ?ma m?nj?her?, posa f?mija doli n? drit?, u kujtua sakaq.

Dhe, lajmi ogurmir? u p?rhap si me krah? shqiponje. E graria, t? gatshme p?r urime e p?rgojime, ngarendnin andej hiç pa ndalur...

Corroku  nuk pati nevoj? p?r nun. Sipas tradit?s, q? lidhej me metempsikoz?n, emrin e pati t? gatsh?m, Ujkan. Ashtu quhej st?rgjyshi tij, i humbur e i tretur si gjynli, diku n? Galici, n? luft?rat ruso- turke. Zaten, q? nga ajo koh? kjo familje mori n? thua dhe m? kurr? nuk e mori t? mbar?n. Peri i saj i jet?s, si nj? fije bari, u t?hollua e u t?hollua deri n? k?putje. Ama, kroi q? ka rrjedhur nuk shteron kurr?. Uji mund t? pak?sohet, por jo t? shterohet. K?shtu ngjau edhe pinjojt? e familjes Mala...

Ujkan Mala rritej e gufonte si buka n? çerep. Tipari i tij m? karakteristik ishte heshtja. Fliste rrall? a hiç. Fliste vet?m at?her? kur i p?rgjigjej dikujt n? ndonj? pyetje. Edhe kur fliste, k?t? e b?nte m? z? fare t? ul?t, saq? mezi d?gjohej. Gjyshi nuk e merrte vesh kurr?, pa ia p?rs?ritur disa her?. Ishte i ndrojtur dhe respektonte rregullat e pashkruara t? odave, sipas t? cilave, m? shum? duhej d?gjuar e m? pak duhej folur. Respekti ndaj m? t? moshuar?ve, ishte ligj e shkuar ligjit. Uha, kjo nuk do koment! Nj? dit? t? vetme po e pati tjetri p?rpara, duhej dh?n? p?rpar?si. Holl?- holl?, edhe binjak?t  duhej t? dalloheshin, ai q? p?r nj? çast kishte ardhur p?rpara n? k?t? bot?, i g?zonte t? gjitha p?rpar?sit?. Mu  kjo, pask?taj, krijonte p?rul?sin?...

Kjo ndjenj? e t? folurit me z? t? ul?t e t? shterur e p?rcolli gjith? jet?n si rodhe. Gjat? shkollimit nuk u hetua aq shum?. P?rkundrazi. Aty çmohej lart q?ndrimi i tij prej urtaku shembullor. Bile, nj? pedagog me p?rvoj?, e kishte marr? shembull, duke u th?n? edhe koleg?ve se f?mij?t duhet m?suar t? heshtin, t? d?gjojn?, sepse p?r t? folur e p?r t? b?r? zhurm? m?sohen vet?. Ai k?t? e justifikonte duke p?rs?ritur nj? mendim q? e kishte lexuar diku, ku thuhej se vet?m heshjta dhe qet?sia jan? hyjnore.

Mir?po, gjat? sh?rbimit n? ushtrin? e hasmit shekullor, p?rpak e p?soi keq. Cerber?t e p?rtej Tun?s nuk besonin se z?rin e ul?t e t? shterur e kishte t? lindur e t? natyrsh?m. Po shtiresh dhe po i saboton q?llimsh?m m?simet dhe rregullat  tona ushtarake,- i than? dhe e k?rc?nuan  m? burgosje, duke e cil?suar si nacionalist plangprish?s. P?r fat, pas nd?rhyrjes s? nj? oficeri t? lart? t? sojit tjet?r, m? nuk e ngan?, e lan? t? qet?.

Dal?ngadal?, ky fenomen unikal, zu ta shqet?sonte p?rnj?mend. Dikur as vet? nuk po e kuptonte p?rkeq?simin q? i ngjante n? momentet e caktuara. Kot po p?rpiqej ta d?shifronte at? enigm? misterioze. Veçan?risht zu ta pengonte kur b?ri em?r dhe i duhej t? fliste p?r t? tjer?t. Zakonisht i shkonin p?rdore fjalimet p?r d?shmor?t e liris?. Aman, aman! Shtytja e brendshme e bamir?sis? nuk e lejonte t’i thoshte askujt jo nuk mundem, kur i k?rkonin nj? gj? t? till?. P?rgatitjet e fjalimeve me shkrim i b?nte m? mir? se çdokush tjet?r. Shum?her? ato ua p?rgatiste edhe t? tjer?ve. Sa p?r t’i lexuar, leximit ia thoshte p?r shtat? pal? qejfe, saq? d?gjuesit ngelnin goj?hapur.

Mir?po, e keqja q?ndronte gjetk?. Si p?r inat, dy- tri dit? para manifestimit, e kapte nj? e flamosur n? gryk? t? fytit, sa mezi i dilte z?ri shterak si prej thell?sis? s? bunac?s misterioze. M? kot p?rdorte çaj?ra mali e mjalt? p?r ta evituar penges?n, ajo l?nte gjurm? dhe hetohej sheshit. Dikush e lidhte me trem?n para mikrofonit e para publikut. As kjo nuk duhej p?rjashtuar si krejt t? pabaz?, por nuk qe kryesorja.

Tekefundit, historin? e z?rit t? ngjizur vet?m ai vet? e dinte m? s? miri. E dinte edhe familja tij. Ai i kishte rr?nj?t n? trash?gimi e n? edukat?n familjare. Ishte nj? “s?mundje” e pash?rueshme q? edhe vet? e kishte ndihmuar. Dhe, sot, nuk kishte mjek q? mund ta diagnostifikonte.

Bah,- ia b?nte vetes  Shterani, siç filluan ta th?rrisnin t? gjith?, aq m? b?n mua se ç’mendojn? e ç’thon? t? tjer?t. T? gjith? duhet t? m?sojn?, nj?her? e mir?, se askujt nuk i takojn? t? gjitha dhuntit?. Natyrisht, as mua.

M’i marrshin  t? ligat ata q? m? quajn? Shteran!- shfreu i mllefosur Ujkan Mala, tek po zbriste nga foltorja e nj? Akademie, ku shk?lqeu madh?rish?m.