Istref Haxhillari: Faji i lumturisë

Faji i lumturisë

Tregim

Nga Istref Haxhillari

Janari, sundimtar vezullues i zhurmshëm, vrundulloi me rrapëllimë dhe buçitje erërash nëpër rrugët e qytetit buzë liqenit. Ftohtësira hijeshoi akujt e mpakur dhe era e xhamtë shponte fytyrat, duart.

- Baba, dil tani, mjaft ndenje shtrirë, - i tha Desada vjehrrit.

Dhimitri, mbuluar me jorgan të trashë në njërin divan të kuzhinës, mardhte brenda, teksa jashtë furtuna fishkëllente e marrosur. Lëvizi ngadalë përtueshëm. Vuante nga hipertensioni dhe  gëlltiti një kokërr të kaftë.

Brengë ngashëruese ishte ujët e hollë. Sapo e zinte gjumi e gërvishtte fundi i barkut, sikur kishte dy ditë pa urinuar. Natën e përballonte disi, po stërmundim qe mëngjesi kur zgjoheshin të tjerët zinin banjën. Çohej herët, luftonte me sëmundjen e mbrapshtë. Dremiste pakëz, dëgjonte kërcitjen e derës së banjës dhe ngacmohej dhimbja e padurueshme si pickim grere. Zinte shkarkohej pikë - pikë. Përpiqej me shpirt ndër dhëmbë, po nuk rezistonte. Gjersa përgatitej dhe zbërthente pantallonat, gjysmën e kishte derdhur.

Mbante erë bezdisëse. Sëmundja e tij ishte kujtesë e përçastshme e vdekjes, sprovë e papërballueshme forcash.

- Ngrehu baba, ne burrat ngatërresë jemi në shtëpi. Todin e pashë, u nis nga bulevardi, - mbështeti Aleksi të shoqen. Ajo ngrinte shtresat e inatosur, me hundën e hollë skuqur si spec djegës.

- Bën shumë ftohtë këto ditë, - u përgjigj i dyzuar, me urtësi.

- Hajde babush, je kockë e fortë, i kalitur, ngjan djalë i ri. - Aleksi i përkëdheli  lehtë shpatullat.

Dhimitri u mallëngjye. Biri i vërtetë mungonte, ndërsa ky tjetri ushqehej me mpakjet e shpirtit të tij. Për Aleksin jeta qe arratisje e pakuptimtë nga bota reale. Vështrimi i butë i të atit e trondiste gjithnjë. Përjetonte absurdin e paradigmës moderne, shpërfaqur dendur viteve të fundit në qytet.

“ Nuk mund të jesh i lumtur pa qenë fajtor. ”

Plaku gjithnjë e më rrallë ndjente ngrohtësinë e shtëpisë. I dukej vetja i tepërt, si mobilie e vjetruar që zinte vend, pengonte të tjerët. Vetminë s’e përzgjodhi, nuk do ta dëshironte kurrë.

Dy nipërit e rritur, zënë në grackën e jetës, pothuaj nuk i shihte. Më afër i qëndronte mbesa, nxënëse në vitin e fundit të gjimnazit. Si rregullohej e lyhej gjatë përpara pasqyrës, Greta nuk i afrohej si më parë. Nga pragu i derës përshëndeste.

- Ditën e mirë gjysh, të puth.

Plaku kishte pikasur disa herë vajzën, tek zinte hundën me dorë kur hynte në kuzhinë dhe i sëmbonte shpirti.

- S’ka faj, - vuante gjithnjë e më tepër, - kështu si jam katandisur duron shumë.

Pastaj i foli vetes gati me zë sipas zakonit vjetarak.

- Pleqëria nuk mund të jetë kurrë e lumtur, e përjashton çdo mundësi të tillë. Mosha e shkuar qenka gërryese, më e rëndë nga çdo fatkeqësi tjetër.

Vështroi fytyrën në pasqyrën e banjës, nuk iu duk shumë pa rruar. U vesh, vuri kollaren vishnje që kishte filluar të rripej, i futi krahët palltos së madhe dhe doli ngadalë. Ftohtësira i hyri nëpër rroba. U drodh nga thëllimi, nxitoi hapin. Shkopi që nuk e ndante prej vitesh zuri të zhurmojë me trokëllitje monotone nëpër asfalt.

“Sa të lëviz pak do të ngrohem”, i dha kurajë vetes.

Kapërceu rrugicën dhe trokiti në ballkonin e Limit. Priti gjersa u dëgjua zëri i ngjirur shoqëruar me kollën e paprerë të duhanit. E pinte shumë, paketën nuk e ndante asnjëherë, sa shuante një cigare ndizte tjetrën. Dhimitri i fliste shpesh, por ai nuk i vinte veshin.

- Miti, kështu si e ke zënë do të ngjallesh lugat në botën tjetër. Shumë herët je, ku të mbytemi?

Limi, gjashtë vjet më i ri, mbahej mirë, bënte shaka të holla ndaj të gjithë e donin. Magazinier ushqimesh, gjithë jetën e pati kaluar fol e qesh.

- Lëri fjalët e ngrehu apo të zë me këtë mikun që kam në dorë, - ktheu shpotinë me zor pa lëvizur asnjë muskul në fytyrën e rrudhur.

- Atë kot e mban, nuk të hyn më në punë, - u tall Limi, ndërsa vishej me nge.

- Zoti Dhimitër, urdhëro brenda, - e ftoi nga kuzhina plaka e shtëpisë.

- Një herë tjetër, Esma. Nxirre atë burrin llafazan, ç’e mban brenda, apo të pengojë.

Limi kishte tjetër pah në shtëpi. Nusja e djalit, fisnike me edukatë aristokratësh, nuk i kthente kurrë fjalë vjehrrit, e dëgjonte dhe sajdiste. Me Esmanë ndante vitet pa ngjyrë të pleqërisë. Dhimitrit i pat vdekur gruaja dhjetë vjet më parë nga një pleurit i vjetër. E vizituan  mjekë të mirë. Bënë gjithçka mundën, po mushkëritë e saj erdhën duke u shuar. I këshilluan ta merrnin në shtëpi.

Ditët e saj patën shteruar.

- Ç’më bëri Tinka e shkretë, më thau krahët, - mërmëriti.

Nuk i shqitej nga mendja e shoqja, kur dha frymën e fundit. Sytë i mbante nga ai, nuk i largoi asnjë çast, gjersa vështrimi u nguros. Goja i kishte ikur prej tri ditësh. Sido që mundohej e lëvizte buzët, s’nxori dot asnjë fjalë. Ç’desh t’i thoshte?

Esmaja i ndërmendi Tinkën, çastin e prapmë, sytë tek shuheshin.

Morën rrugën nga liqeni. Kur u afruan te stolat u zunë sytë nja pesë a gjashtë pleq të kruspullosur që luanin me letra.

Stolat ishin shtëpia e dytë.

Dielli i zbehtë kishte nxjerrë syrin mbi Malin e Thatë, thëllimi po firohej ngadalë. Limi gërmoi nën ligustra, nxori dy fije karton. Zunë vend, hapën dominotë. Aty harronin të ftohtin, hallet, harronin pleqërinë. Dy a tri herë Dhimitri u ngrit, shkoi prapa varkave. Kthehej me një vurratë të lagur si hartë përpara. Binte erë së largu.

- Në gjol apo në pantallona e bëre, - e ngiste Limi.

- Më lër rehat; në majë të hundës më ka ardhur, - ia ktheu i brenguar.

Pas një copë here cingërima rrëshqiti dhunshëm nëpër trupat e mpakur dhe zunë të dridhen. Ndërprenë lojën, lëvizën pakëz në bulevard, pastaj u kthyen ngadalë. Nxirë nga të ftohtit, me këmbët që u dridheshin sa mezi qëndronin, u afruan në qendër të qytetit. Ishte herët t’i qaseshin shtëpisë. Dhimitri s’kishte të holla. Kur rastiste në humor të mirë Desada i hidhte ndonjë mijëshe nga pensioni i tij, po dendur nuk kujtohej.

Limi nxitoi hapat nga klubet përkundrejt shëtitores. Hynë te lokali i Xhoxhit. Klientët e rrallë i përshëndetën me nderim, u liruan tavolinën pranë sobës me gaz.

- Paskeni ngrirë. Janari vetëm me emrin të than, - i ftoi me respekt Xhoxhi.

- Faleminderit, pleqëria paska qenë zeher, - ua ktheu Dhimitri me zë të zvargur.

Vite të shkuar pat qenë drejtor i nderuar, i dashur. Të tjerët ruanin kujtime të shumta.

- Nuk kishte si drejtor Dhimitri, po të jepte fjalën e çonte gjer në fund. I donte njerëzit, i besonte, u gjendej kurdoherë pranë.

Kujtonin raste të një kohe perënduar nëpër humbellën e viteve. Plaku ndihej mirë. Pastaj i shkonte mendja te shtëpia, hallet e pleqërisë dhe ngrysej i pezmatuar. Kishte nga ata që u vinte keq. Fajin ia vinin kohës dhe pleqërisë.

- Dëgjoni o djem dhe mbajeni mend, - zuri të fliste Miti me ndërprerje zëri dhe pamje të urti, - tri janë të këqijat e kësaj bote; vdekja në të ri që nuk e mban dheu, fukarallëku në pleqëri dhe sherri në shtëpi.

Klientët e Xhoxhit bluanin kuptimin e fshehtë të fjalëve dhe mendonin fundin e ligështuar që e pret cilindo në këtë botë. Dhimitri i trembur ( Zot na ruaj po t’i vinin në vesh nuses së djalit! ) e harroi kafenë. Po e hante me dhëmbë jetën e tij të përkorë. Shpirtin e prekshëm, të lënduar e mbyti angështia.

- Pije kafenë, - zuri nga të tijat Limi. - Ky plaku tha tri të këqijat e tij, po unë them se ka edhe tri të tjera, - iu drejtua dëgjuesve të pakët.

- Kafeja e ftohtë nuk pihet, çorba e ftohtë nuk hahet, gruaja e ftohtë nuk zihet me dorë.

Shakaja zbuti disi kumtin e hidhur të Dhimitrit.

Pasi kaluan njëfarë kohe në klub, u nisën. Rrugët e qytetit kërcitën sërish nga çukitjet e njohura të shkopit.

I lodhur, mardhur nga cikna, Dhimitri hapi derën. Hoqi këpucët, pallton dhe shikoi nusen e djalit. Desada mezi e duronte, po ç’të bënte? Plaku vetëm Aleksin kishte. Tinka deshi të bënin një vajzë, po ai e la pas dore, gjersa nuk kishin mundësi të lindnin e rritnin fëmijë.

- Mirë e pati e ndjera, - përimtoi i nemitur tepër vonë.

- A mbarove moj bijë? - iu drejtua butësish.

E nervozuar, me hundën e hollë të skuqur e mavijosur, ajo bëri sikur nuk dëgjoi dhe vazhdoi të hidhte andej - këtej rrobat.

Plaku u afrua pas sobës, ngrohu duart e mardhura vetëm për një çast, pastaj u nis në banjë. Nusja e pa me inat.

- S’na le të bëjmë një punë tamam, një e dy në banjë, ç’është kështu me ty?

Sjellja e saj, kënaqësi e baltosur brenda kraharorit, ngjasonte me tesha të errëta që u shkonin për shtat huqeve dhe fytyrës së skuqur.

Miti e vështroi me keqardhje. I duruar, me shpirt të madh e mendje të kthjellët, përpiqej të mos linte shkak për grindje.

- Ah, moj bijë se mos dua!

Nuk ndihej mirë, merrte frymë me vështirësi. Llokoçitja e çrregullt në anën e majtë u shtua si asnjëherë më parë. U mbështet dhe priti shpresëvagëlluar të rimerrte veten. Nuk bëri zë, as u ankua i përhumbur në dhimbjet gërryese.

Kujtesa po kondensohej dalëngadalë në një pikë të largët të avullt, nuk shquante qartë të tashmen, as të shkuarën me të cilën jetonte prej vitesh në vetminë e vonë. Tymnaja po i zaptonte krejt qenien ngadalë, e sigurt. U ngrit me zor, piu një hape dhe u shtri. Këmbët e mpira po i ftoheshin. Teptisi dhunshëm përhumbja si gjumë i pluhurizuar.

Iu shfaq Tinka, e merakosur si gjithnjë. Mbështeti dorën e ftohtë në ballin e djersitur dhe i pëshpëriti ngadalë.

- Miti eja me mua, këtej do të jesh më mirë...

Të nesërmen e gjetën të ngurtësuar syhapur, të lagur e kruspullosur. Aleksi përgjonte kufomën e të atit.

Thërmia kujtimesh të hershme u pleksën së toku dhe u përlot.