Ramiz Dërmaku: Islamizmi përballë sfidave

Analiza dhe komente për Islamizmin

Islamizmi përballë sfidave euro-perëndimore

Nga: Ramiz Dërmaku

Mirëkuptimi fetar vjen nga edukata paqësore dhe fetare e shqiptarit në përgjithësi. “Paqe dhe dashuri”

Presidenti i SHBA-së Xhorxh Bush para nisjes për vizitën e tij në Shqipëri në qershor 2007 deklaroi me kënaqësi, se po shkonte në një vend, ku përveç bukurive natyrore e trashëgimisë historike do të takohej me një popull me njerëz myslimanë, katolik qe jetojnë në paqe dhe një bashkëjetesë të shkëlqyer midis besimeve të ndryshme.

Mendoj se integrimi është një sfidë e rëndësishme për popujt e Ballkanit dhe njëkohësisht edhe për myslimanët shqiptarë, si pjesëtar të ballkanit”.

 

Vite më parë.ne Kavajë të Shqipërisë u mbajte simpoziumin kombëtar me titull “Integrimi i shqiptarëve në Evropë dhe vlerat që Islami i përcjell në këtë integrim”. Integrimi është një sfidë e rëndësishme për popujt e Ballkanit dhe njëkohësisht edhe për myslimanët shqiptarë, si pjesëtar të ballkanit”. “, “Islami nuk është traditë religjioze e vdekur, amorfe dhe anakronike, por e gjallë, me vlerë dhe me kontinuitet historik. Intelektualët myslimanë, që veprojnë në botën moderne duhet ta orientojnë angazhimin e tyre drejt botës moderne duke i prezantuar fenomenet dhe thesaret e brendisë islame, të cilat brezi i ri mysliman pothuajse ka harruar e herë herë edhe i ka lënë pas dore. Kjo d.m.th. të përkthehen, të integrohen të vërtetat tradicionale myslimane ashtu siç janë në gjuhën moderne. Këtë mund të bëjnë ata intelektualë, të cilët nuk janë të magjepsur me modernizimin, ata të cilët kuptojnë mod

ernizimin dhe të cilët e kuptojnë Islamin, duke mos i reformuar të vërtetat e shpallura nga Zoti. Këta intelektualë duhet të lirohen nga kompleksi i inferioritetit citoj: Shqiperia (Etnike) ka thyer cdo rekord dhe zoteron vendin e pare persa i perket terrorizmit islamik, shume me shume se vete Turqia“ ndaj Perëndimit dhe ndaj modernizimit dhe të jenë krenar për traditën islame,në të gjitha domethëniet e tij intelektuale dhe shpirtërore. Profili i intelektualit që na intereson duhet të njohë jo sipërfaqësisht dhe tërthorazi, por mirë, thellë dhe drejtpërdrejt botën perëndimore. Intelektuali i tillë duhet ta njohë forcën e brendshme të Perëndimit, që e vënë lëvizje dhe që e dinamizon Perëndimin dhe mendjen e tyre, duhet ta kuptojë jetën filozofike, religjioze, artistike dhe shoqërore të Perëndimit, që nga rrënjët e saj religjioze dhe historike dhe deri te paraqitjet e tyre moderne.     Vetëm një intelektual i t

illë do të mund të ketë një vështrim të plotë të

jetës intelektuale të kohës dhe do të dijë të komunikojë me të tjerët, duke i njoftuar

edhe myslimanët e brezit të ri, kërkon arsimi modern. Nga niveli i sendërtimit

të këtyre parimeve do të varet edhe niveli i shoqërisë dhe i qytetërimit autentik

islam”. Sa i përket ”Mësim besimi në procesin mësimor dhe roli i tij në integrim” ekonomike dhe kulturore. Liria dhe e drejta e mësim besimit fetar në shkolla, akoma nuk është e inkorpuar në sistemin tonë shkollor, përveç shqiptarëve të Luginës së Preshevës. Mësim besimi në vitin 2008 do të inkorporohet edhe në shkolla në Kosovë proces eksperimental. Në shumë shtete evropiane kjo me kohë është inkorporuar diku në formë të obliguar, diku në formë fakultative, si p.sh., në Austri, Gjermani, Angli,Spanjë, Greqi, Poloni, Kroaci e kështu me radhë. Mësimi fetar promovon vlera të larta morale, kulturore për një shoqëri në përgjithësi”. Ndersa analisti Abdi Baleta një diplomat me përvojë të gjatë politike, deklaron; “Trajtimi i problemeve të Islamit në literaturën perëndimore” ishte me

të vërtetë një prezantim i shkëlqyer. Ai përveç të tjerash përmendi “Pas mbarimit

të luftës së ftohtë në fund të shekullit XX dhe sidomos pas ngjarjeve tragjike të

11 shtatorit 2001 në Nju Jork e Uashington në fillim të shekullit XXI - në Perëndim

u rrit shumë botimi i librave studimorë e propagandistikë me përmbajtje politike,

historike, teologjike, filozofike për Islamin e myslimanët veçanërisht me tematikën

për fundamentalizëm e terrorizëm islamik, për Islamin politik ekstremist e radikal. Ballkani është i vetmi rajon evropian, ku jetojnë disa miliona myslimanë autoktonë, shumica shqiptarë.Ballkani përbën një rast dhe një shembull të veçantë kur vjen puna tek trajtimi i problemeve të Islamit, si për Perëndimin e krishterë dhe për botën myslimane

lindore. Myslimanët në Ballkan nga pikëpamja historike, politike, shoqërore,

kombëtare, madje edhe fetare nuk janë njësoj si myslimanët emigrantë në Evropë.

Analistët vënë në dukje se pas shkatërrimit, disa shekuj më parë të myslimanizmit

në Sicili e në Spanjë, si fushëbeteja kryesore e vazhdimit të rikonkuistës së krishterë

u bë Ballkani, që vështrohet si e tillë edhe sot e kësaj dite nga forcat politikofetare

fundamentaliste e revanshiste të krishtera në Perëndim. Por vitet e fundit

janë shtuar shenjat se Perëndimi po e sheh pranimin e myslimanizmit në Shqipëri e Kosove si një vlerë evropiane, jo si fatkeqësi apo pengesë. Këto zhvillime pozitive janë pasqyruar më qartë se kurrë gjatë vitit 2007 në ligjërimin politik dhe atë akademik perëndimor. Presidenti i SHBA-së Xhorxh Bush para nisjes për vizitën e tij në Shqipëri në qershor 2007 deklaroi me kënaqësi, se po shkonte në një vend, ku përveç bukurive natyrore e trashëgimisë historike do të takohej me një popull me njerëz myslimanë që jetojnë në paqe dhe një bashkëjetesë të shkëlqyer midis besimeve të ndryshme. Ishte një mesazh kuptimplotë se në Perëndim Shqipëria njihet dhe çmohet si vend me shumicë popullsie myslimane. Ishte edhe një mesazh miqësor i Perëndimit nëpërmjet Shqipërisë, për të gjithë botën myslimane. Meqenëse problem madhor për shqiptarët është bërë integrimi euro-atlantik duhet të mbajmë parasysh, se në

ligjërimin evropian theksi vihet gjithnjë e më shumë në mbrojtjen e lirive të

individit për të marrë e lënë fenë që i pëlqen, në detyrimin e shtetit e të politikës

të mos diskriminojë besimet e besimtarët për arsye fetare ose politike. Sipas kësaj

dispozite Shqipëria perceptohet si një federatë bashkësish fetare .Ndersa Sabri Bajgora prezantoi kumtesën e tij me titull “Universalizmi dhe globalizmi”, ku përveç të tjerash theksoi: “Bota Islame është e ndarë në shumë shtete, kombe, raca, ngjyra. Bota islame vuan nga varfëria jashtëzakonisht e skajshme, shoqëria myslimane është shoqëri konsumuese, udhëheqësit dhe intelektualët e botës myslimane nuk kanë një vizion të qartë si në fushën ekonomike, politike, kulturore etj.”.

 

“Integrimi i shqiptarëve në Evropë, imponim apo dëshirë?”. At Nikollë Marku në mes tjerash ceku:

“Mirëkuptimi fetar në Shqipëri”,“ky simpozium mund të quhet

mbarëkombëtar shqiptar. Në krye të kishës ortodokse shqiptare kemi Janullatos,i cili nuk është shqiptar dhe është me identitet tjetër, grek. Identiteti jonë shqiptar është i pasur me të tri besime, islame, ortodokse dhe katolike. Fatkeqësinë, të cilën e kemi ne ortodoksët shqiptarë në Shqipëri është që në krye të kishës ortodokse shqiptare është greku, kjo fatkeqësi do të përfundojë vetëm atëherë me kalimin e tij në jetën tjetër, kur të përmbylli sytë. Mirëkuptimi fetar në Shqipëri vjen nga edukata paqësore dhe fetare e shqiptarit në përgjithësi. “Paqe dhe dashuri”

është thënia e Jezu Krishtit dhe Muhamedit. Ky mirëkuptim fetar është garanci

për pranimin e kombit tonë shqiptar në gjirin e përbashkët evropian. Komuniteti

mysliman shqiptar është më paqësori ndër ne. Ne duhet të jemi të ndërgjegjshëm për sfidat që na presin, si ato kombëtare po ashtu edhe ato fetare. Ne nuk do të turpërohemi, por edhe nuk do të lejojmë të na turpërojnë, as nuk do të kërkojmë falje pse jemi myslimanë, këtu ku jemi, as nga lindja, as nga perëndimi, nuk do të arsyetohemi përpara

askujt. Ne jemi të graduar nga Allahu i Madhërishëm si mysliman. Ne duhet ta ruajmë dhe ta mbrojmë identitetin tonë fetar. Këtë identitet duhet të instalojmë në jetën tonë të përditshme në të gjitha nivelet e shoqërisë. Një popull me një pasuri fetare e kombëtare si popull shqiptar që jemi, e kemi ruajtur shekuj me radhë, nuk duhet dhe nuk guxon t’i nënshtrohet asnjë force apo lakmie për të devijuar nga rruga vetme e drejtë, ajo e identitetit tonë kombëtar dhe fetar. Vetëm kështu jemi të vlefshëm, në radhë të parë për vete, pastaj edhe për të tjerët”.

Olsi Jazexhi me kumtesën e vet me titull “Përdorimi politik i islamofobisë

dhe sindromi i “terrorizmit islamik” në shoqërinë shqiptare pas rënies së

komunizmit” përveç të tjerash përmendi “Pas rënies së komunizmit me termin

islamofobi në ditët tona njihet edhe nga Bashkimi Evropian si cenim i të drejtave

njerëzore. Islamofobia është dhunim i të drejtave njerëzore dhe kohezionit

njerëzor. Diskriminimi i myslimanëve në Evropë pas vitit 1990, e sidomos

pas11shtatorit të vitit 2001 ka marrë përmasa jashtëzakonisht të mëdha. Përdorimi

politik i islamofobisë në Shqipërinë komuniste nënkuptohet me shkeljen e lirive

dhe të drejtave njerëzore. Ismail Kadare është ati i islamofobisë në Shqipërinë

postkomuniste, si në aspektin kulturor, të cilin Ismail Kadare Islamin e quan si

mëkat i kombit shqiptar. “Feja Islame është racionale e arsyeshme. Bota

Islame gjendet në një krizë, pasi është bërë shkëputja e saj gjatë periudhave kohore

nga dija. Islami si fe hyjnore afirmon bashkëpunimin, mirëkuptimin, tolerancën

fetare, harmoninë njerëzore si segmente të gjithëmbarshme të humanizmit dhe të

civilizimit njerëzor në përgjithësi”. i cili për shkaqe objektive nuk mori pjesë, e lexoi

Faik Miftari, i cili në mes të tjerash theksoi se “Është mrekulli e mrekullive se si

nën kthetrat e disa perandorive mbijetuan shqiptarët nëpër mijëvjeçarë. Mbijetuan

shqiptarët nëpër mijëvjeçarët, jo pse ishin të parët, apo fituesit, por mbijetuan në

saje të Krijuesit. Krijuesi është shkatërruesi i perandorive. Krijuesi është ndërtues

i mrekullive. Mrekulli e vërtetë është mbijetesa e shqiptarëve në këtë jetë…

Me pranimin e Fesë Islame nga shumica e shqiptarëve, shqiptarët jo vetëm që

mbijetuan, por edhe shpëtuan. Shpëtuan sepse nuk u asimiluan, shpëtuan sepse

nuk u shkombëtarizuan. Edhe pse u tkurrën, u rrudhën, u dëbuan, u masakruan, u

bënë shkrumb e hi, por rilindën përsëri. Shpëtuan shqiptarët, sepse nuk u shuan,

nuk u faruan.

Të vërteta të qëndrueshme, të vërteta të amshueshme janë fjalët e Faik Bej

Konicës, i cili thotë: “Të mos ishte Feja Islame, populli shqiptar do të ishte shumë më tepër në numër, por jo shqiptar…” Të vërteta të qëndrueshme, të vërteta të amshueshme janë fjalët e Stavro Skëndit, i cili në librin “Historia e Rilindjes Kombëtare”, botuar në Universitetin Princeton në Nju Xhersej, SH.B.A., shkruan ,“Shqiptarët myslimanë përbënin shumicën dhe pa ata nuk mund të kishte Shqipëri.”

Cili është kapaciteti moral i Bashkimit Evropian ? Cila është gjendja shpirtërore e

morale e Evropës ? Mbi gjendjen shpirtërore dhe morale të Evropës ka shkruar

në numrin e qershorit 2004 të revistës gjermane “Cicero” kardinali Ratzinger, i

cili u zgjodh papë më 19 prill 2005, nën emrin papa Benedikti XVI, i cili ndër të

tjera shkruan: “Perëndimi vuan nga një vetë urrejtje e çuditshme, e cila s’mund

të quhet ndryshe përpos patologjike… Për të mbijetuar Evropa duhet ta pranojë

veten në një mënyrë të re, natyrisht kritike dhe modeste…

Një botë pa Zot nuk ka ardhmëri…

Evropa është e sëmurë… Nuk e dimë se si do të zhvillohen gjërat në

Evropë në të ardhmen…” Shqiptarët po kalojnë një periudhë të vështirë. Ndryshku

moral, gjuhësor, kulturor, shpirtëror, fetar e kombëtar po përhapet me shpejtësi

ndër shqiptarë. Me çdo çmim, me çdo kusht ne i dëshirojmë integrimet Euro-

Atlantike, duke mos menduar fare për interesa kombëtare, etnike. Me çdo çmim,

me çdo kusht dëshirojmë integrimet Euro-Atlantike, pa menduar, pa vepruar

aspak, së pari, për Integrimet Shqiptare brenda trojeve tona etnike“.

Së pari: A është në të vërtetë Bashkimi Evropian i integruar në vetvete dhe

cili është të kuptuarit e këtij integrimi nga anëtarët e BE-së në raport me shtetas të

kulturave dhe etnive të ndryshme? Së dyti: Cili është qëndrimi i BE-së në procesin

e integrimit, kur bëhet fjalë për shqiptarët si përfaqësues të një identiteti kulturor

të ndryshëm me BE-në dhe pozicionimi i lidershipit politik shqiptar? Në spektrin

shqiptar integrimi në strukturat e BE-së ka marrë forma dhe trajta të ndryshme.

Ashtu si në pjesën më të madhe të vendeve të Ballkanit, integrimi për qeverinë

shqiptare është kthyer në një prioritet të shkallës së parë. Por në ndryshim nga

vendet e tjera aspirante për t’u bërë anëtare të BE-së, Shqipëria si bartëse e një

identiteti kulturor të ndryshëm, përballet me një realitet integrues, sa të veçantë,

aq edhe qesharak. Të veçantë në trajtimin që BE duhet t’i bëjë Shqipërisë dhe

shqiptarëve të shpërndarë në të gjitha vendet ballkanike, që aspirojnë integrimin

dhe qesharak në politikat, strategjitë që ndjekin shpesh qeveritë dhe elita kulturore

shqiptare. Nga ana tjetër qeveritë dhe elita kulturore shqiptare e kanë shpallur

integrimin në BE si shpëtimin përfundimtar dhe si parajsa e zgjidhjes së të gjitha

problemeve. Për këtë arsye gjatë kësaj dekade të fundit po përthithin pa filtër fare

gjithçka që është oksidentale, duke tentuar hapur të dëmtojnë apo të transformojnë

strukturën e ADN-së tonë identitare. Ndërkohë që Bashkimi Evropian akoma nuk

e ka kaluar sprovën e pranimit të anëtarëve me identitet religjioz të ndryshëm nga

i saji, shqiptarëve u mbetet të tregojnë vlerat e veta si një popull, i cili ka ditur

përgjatë historisë të bëjë zgjedhjet e duhura. Ndoshta ne shqiptarët duke ruajtur

identitetin tonë mund ta ndihmojmë Bashkimin Evropian të kapërcejë muret

ndarëse, frikën dhe fobirat që vijnë si kujtim nga e kaluara”.. Ky element i ka mundësuar shqiptarëve, jo vetëm myslimanë, por

në një masë të madhe edhe ortodoksë e katolikë, që të inkuadrohen lirshëm në

institucionet e kësaj Perandorie. Pashko Vasa thënia e të cilit përdoret shumë herë

për të paraqitur rolin e pakët që duhet të ketë elementi islam te shqiptarët dhe

asnjëherë ai kristian, ishte një i krishterë shqiptar, i cili mbante një pozitë të lartë

në aparatin e Perandorisë Osmane. Në këtë mënyrë Perandoria Osmane në shekujt

e parë të ekzistencës së saj u bë një shtet kozmopolit në të cilin të gjitha fetë dhe

etnitë konsideroheshin pjesë të një tërësie.”

Bota islame e gjetur përballë trysnive të shumta nga

jashtë, si dhe për shkak të trazirave të brendshme si rezultat i dekadencës së saj

dhe i mos udhëheqjes efikase, dhe qysh më herët si rezultat i ndarjes së dijeve në

dije fetare dhe profane, është kapluar nga ndjenja e hutisë, madje edhe e tjetërsimit

deri në një farë mase nga Islami origjinal, gjë që është theksuar edhe më tepër nga

fundi i shekullit XVIII dhe po vazhdon deri në ditët tona. Ajo çka e karakterizon

këtë periudhë është shpartallimi i sundimit të shtetit universal islam dhe imponimi

i dominimit të konceptit evropian të shtetit kombëtar, dhe në disa vende edhe i

sistemit evropian në politikë dhe ekonomi. Islami vendos lidhjen mes fesë dhe

shkencës, religjionit dhe politikës, xhamisë dhe shkollës, tokës dhe qiellit, dynjasë

dhe ahiretit, trupit dhe shpirtit, arsyes dhe besimit, idesë dhe praktikës, besimit

dhe shehadetit etj. Mirëpo duhet të jetë e qartë se Islami kërkon që shoqëria të

organizohet në parimet moralo-etike e juridike që ofron ai dhe nëpërmjet krijimit

të sistemit politik, ekonomik dhe juridik-shtetëror, që do të përcaktonte vetëdijen

fetare, shoqërore dhe pse jo edhe atë kombëtare të saj.

Mendoj se para se të hapet ndonjë diskutim serioz për rëndësinë e lidhshmërisë

së fesë dhe politikës do të ishte me interes që të njihemi edhe me përvoja të

vendeve të caktuara, ku raporti ndërmjet religjionit e politikës është i ngushtë dhe

me influencë për zhvillimin e gjithëmbarshëm dhe prosperitetin e një populli apo

një vendi”.