Xhevahir Cirongu: Shqiponja e Tomorrit

Skicë

Shqiponja  e Tomorrit

(Kushtuar  dëshmores Nafie Bregu(Bako) me rastin e 70-vjetrit të Çlirimit të Skraparit)

Nga Xhevahir Cirongu

Jeta  e  përditshme  plot  vuajtje  dhe  bota  që  e  rrethonte, shtronin  përpara   Nafies  20  vjeçare  mjaft  pyetja  për  realitetin   e  zymtë   të asaj  kohe . Përgjigjen  e  këtyre  pyetjeve   ajo   filloi    ta   gjente   në    bisedat  e  ngrohta  të  partizanëve  që vinin  shpesh  në  shtëpinë  e  saj . Në  fjalën  e tyre  gjente  sqarimet dhe  qëllimet  e  larta  të  luftës  për  çlirimin  e  Atdheut .  Dëshmorja  Nafije  Bregu ,( Bako ) lindi  në  fshatin Burranj  të  Tomorricës së rrethit Skrapar  në  vitin   1915 .    I ati  i  saj, një  pjesë  të  jetës  i  kaloi   duke  punuar  në  Kuçovë, atje  në  mes  puntorëve  të  naftës . Aty  njohu  thellë  vuajtjet  dhe  mjerimin  e  puntorëve . E  preknin  në  shpirt  fjalët  e  babait  kur  fliste  për  varfërinë, por edhe  urrejtje  për  pushtuesit  nazifashist. Të  nesrmen , kur  dëgjonte  këto  fjalë  bisede nga  i  ati , i  përhapte  në  rrethin  e  shoqeve  dhe  moshatarëve  të  saj . Nafia  ishte  e  zgjuar , por  edhe  e  shkathët  e puntore. Duke  shkelur  mbi  zakonet  patriarkale  të  kohës , lëronte  arën , mbillte  misër, ujiste bimët  për  të  siguruar  për  pakë  kohë  bukën  e familjes . Fjalët  e  nënës  e  ngrohnin  e  i  jepnin  forca  të  reja . Nafije  Bregu  ishte e  martuar  në  Rromas , në  këtë  fshat  që  shtrihet  aty  rrëzë  Tomorrit . Ajo  ishte  dhe  mbeti  në  histori ,si  një  shqiponjë  në  hapsirën  e  qiellit  kaltërosh  Tomorrian .  Kur  gjëmonte  lufta  në  male, ajo u  bë  veprimtare  e  kësaj  lufte . Me  formimin  e  Këshillave  Antifashiste  Nacionalçlirimtare, Nafija  u  bë  veprimtare  e  palodhur   në   masën  e  grave  dhe  të  vajzave  në  fshatrat  e  zonës .   Shumë  shpejt , ra  në  sy  veprimtaria  e  saj  në  qarqet   armiqësore . Për  ta ,  ajo  u  bë  një  persone  e  pa dëshirueshme . Në  ditët  e  para  të  janarit  shtabi  i  Grupit   partizan  të  Myzeqes  bëri   një  mbledhje  në  shtëpinë  e  saj .  Kjo  u  diktua  nga  spiunët  e  bashkëpuntorët  e  fashizmit . Më  10  janar  të  vitit  1944 - ës ,  rrethojnë  shtëpinë . Kërkonin  ta  kapnin  të gjallë .  Ajo  nuk  u  dorëzua . Nafia  tradhëtarëve  u  përgjigj  më  pushkë !.  Kështu ,  në     pa mundësi  për  ta  kapur  të  gjallë ,  e  vrasin . Nafija  derdhi   gjakun  për  të  mbetur  e  gjallë .  Tradhtarët  morën  turpin  me  vete . Historia  do  i  dënojë  për  jetë. Kurse ,  populli   u  thur  këngë   trimave  të  vatanit; atyre   që  sakrifikojnë  edhe  me  jetë  e  tyre .  Dhe  ja ,  si  thotë  kënga  për  dëshmoren  e  perë   grua   të  kësaj  treve :

" Tradhëtarët  të  vranë

Bijë   Tomorrice ,

Je  dëshmore  e  parë

E  kësaj    krahine .....".

Nafie  Bregu (Bako) derdhi gjakun për lirinë e Shqipërisë.Shqiponja e malit të Tomorit,kujtohet  në këtë 70-vjetor të çlirimit të Skraparit dhe në 100-vjetorin e Shpalljes së Pavarsisë,si  një  lule që rritet në shkëmb e që çel vetëm petale të kuqe në përjetësinë e pavdekësisë.