| E merkure, 11.07.2012, 05:13 PM |
Doli prej zarfit, tash nuk del prej zyrës!
Nga Enver Robelli
Maskarada
e organizuar nga ambasadori Christopher William Dell dhe kidnapuesi i shtetit
Hashim Thaçi këto ditë mori formën përfundimtare: me bekimin e Gjykatës
Kushtetuese Atifete Jahjaga mund të mbajë postin e kryetares – si rezultat i një
marrëveshjeje politike antikushtetuese dhe antidemokratike
1.
Së pari
një lajm i mirë: më së largu në shtator nga Kosova do të largohet Christopher William
Dell, i cili që nga korriku 2009 shërbeu si ambasador i Shteteve të Bashkuara të
Amerikës në Prishtinë. Kur erdhi në Kosovë, Dell ngjalli disa shpresa. Menjëherë
mbajti fjalime, ku nënvizoi rëndësinë e luftës kundër korrupsionit, i përmendi
viktimat që me vite presin drejtësinë, kritikoi plaçkitësit e Kosovës, të cilët
sillen si kapadainj. Shoqëria civile e Kosovës, gazetarët, në përgjithësi
opinioni kritik e mirëpriti këtë qasje të ambasadorit. Por, në fund të mandatit
bilanci i Dellit është tejet i dëmshëm: në kujtesën e opinionit iluminist ai
mbetet vetëm si shkatërrues i demokracisë, i intervenimeve arbitrare dhe
kurdisjeve të vendimeve. Në vazhdim do të tregohet edhe pse mbetet i tillë.
2.
Paraardhësja
e Dellit, Tina S. Kaidanow, kishte lënë një nam të keq prapa, duke u marrë me
mikromenaxhim të politikës, mes të tjerash, edhe me qëndisjen e flamurit të Kosovës,
me të cilin vështirë të identifikohet dikush – jo pse Kosova nuk duhet të ketë flamur,
por pse ky bajrak është imponuar nga lart dhe jo si rezultat i një debati
publik. Një shembull tjetër: a e mban mend dikush ndonjë fjalë nga momenti kur
Hashim Thaçit si kryeministër i thanë ta recitojë proklamatën e pavarësisë? Jo!
Jo, sepse deklarata e redaktuar nga Tina S. Kaidanow dhe vartësit e saj tingëllonte
si një ditiramb i dobët, i cili dikur zakonisht lexohej me rastin e hapjes së kooperativave
bujqësore në kampin komunist.
3.
Pas
deklaratave premtuese në fillim të mandatit, Christopher William Dell e vazhdoi
traditën e keqe të pasardhëses së tij. Në tri vitet e fundit ai ka qenë i përfshirë
në pothuaj të gjitha veprimet e ndotura, të cilat ia kanë humbur kuptimin garës
demokratike. Në Prishtinë ka diplomatë të Bashkimit Evropian, të cilët ankohen
se ndikimi destruktiv i Dellit shkon deri aty sa e cakton edhe orarin se kur
mund të shkojnë në WC liderët lokalë dhe disa përfaqësues të huaj. Kur e gjithë
Kosova fliste dhe mediet shkruanin për politikanë të dyshuar për keqqeverisje
dhe korrupsion, Dell nuk ngurronte t’i merrte ngrykë ose të dilte nëpër bare të
Prishtinës me ta. Kur Kuvendi i Kosovës në shkurt 2011 në një atmosferë të kërcënimeve
dhe shantazhit e zgjodhi në mënyrë antikushtetuese një matrapaz në postin e
presidentit të Kosovës, rolin kyç - krahas kaubojit Sami Lushtaku dhe
kidnapuesit të shtetit të quajtur Hashim Thaçi - e luajti ambasadori Dell. Mesazhet
telefonike, të cilat citojnë Dellin, paraqesin ndërhyrje të drejtpërdrejtë në procesin
zgjedhor të presidentit dhe do të mbesin në analet e historisë si moment i
ndotjes së procedurave demokratike. Kur mediet i publikuan fotot me SMS, Dell
inatçiu u përpoq t’u mbante ligjëratë gazetarëve për rregulla profesionale. Kjo
ishte një ndërmarrje qesharake dhe e destinuar për dështim.
Kur
Gjykata Kushtetuese e quajti zgjedhjen e matrapazit, i cili kishte thënë “Srbija
[je] još majka Kosova, nažalost, zla majka”, si antikushtetuese, Dell e nxori
nga zarfi një emër: një police ordinere, me dije politike nën mesataren e shumë
qytetarëve të zakonshëm të Kosovës, do të bëhej presidente. Atifete (kush?) Jahjaga!
Një marrëveshje politike, e arritur nën kërcënimet e Dellit, caktonte afatet
kohore për zgjedhje të drejtpërdrejta presidenciale dhe për zgjedhje të parakohshme
parlamentare, përfshirë edhe ndryshimet përkatëse në legjislacion. Nënshkrues të
marrëveshjes ishin kryeministri, kanakari i tij dikur ish-komisar politik i
Kremlinit, si dhe lideri i ngathët i opozitës. Marrëveshja caktonte afate
kohore për këto reforma dhe për mbajtjen e zgjedhjeve.
4.
Ishte
kryetari i Kuvendit të Kosovës, Jakup Krasniqi, i cili menjëherë pas zgjedhjes
së Jahjagës presidente e citoi Kushtetutën, e cila përcakton një mandat pesëvjeçar
të presidentit/presidentes. Kjo ishte një shuplakë e atypëratyshme për nënshkruesit
e marrëveshjes dhe autorin e saj, ambasadorin Dell. Më vonë Krasniqi do të ankohej
se me imponimin e Jahjagës si presidente ishin ulur niveli dhe profili publik që
vetëkuptueshëm kërkohen për t’u zgjedhur në postin e presidentit. Këto
deklarata paksa kryengritëse të kryetarit të Kuvendit bënë që Dell ta shpallte
atë pothuaj armik të Amerikës – një metodë perverse kjo për luftimin e atyre që
mendojnë ndryshe. Dhe kjo metodë është përdorur me bollëk të neveritshëm si nga
Delli, ashtu edhe nga kidnapuesit e shtetit me Hashim Thaçin në krye, të cilët
erdhën në pushtet me vota të vjedhura dhe me bekimin e ambasadorëve si Dell.
5.
Tani kemi
një vendim të Gjykatës Kushtetuese, e cila, siç e ka nënvizuar edhe profesor
Arsim Bajrami, me një formulim të paqartë bekon mandatin pesëvjeçar të presidentes
– deri në vitin 2016. Sipas Gjykatës, shkurtimi i mandatit të Jahjagës “duket
se pakëson” të drejtat dhe liritë e njeriut të garantuara me Kushtetutë. Thënë më
së buti, ky vendim është shkruar me hamendje, me tahmin, siç thuhet në gjuhën
popullore. Ambasadori Dell sot e quan marrëveshjen politike të arritur me
rastin e zgjedhjes së Jahjagës hiç më pak se - gabim, por prapë përpiqet ta
mbrojë, sepse paskësh qenë e diktuar nga rrethanat. Një gabim i mirë, pra?
Dellit i takon merita në shpikjen e nocioneve të reja politike. Njëkohësisht ai
apelon që të respektohet vendimi i Gjykatës Kushtetuese dhe bën disa elozhe
qesharake mbi “punën e shkëlqyeshme” të presidentes, ndonëse për çdo ditë ne
shohim një grua që ka probleme elementare të lexojë madje edhe një fjalim të shkruar
nga vartësit e saj. Ndoshta Dell si punë të shkëlqyeshme të Jahjagës e sheh
edhe rrahjen e një qytetari nga gorillat e saj – për shkak se qytetari kishte kërkuar
t’i hapej rruga e zënë me veturat e Zyrës së presidentes, e cila po ujdisej në një
sallon bukurie para takimit me presidentin e Shqipërisë.
6.
Atifete
Jahjaga e ka bërë tashmë të qartë se nuk do të largohet nga posti i kryetares –
përkundër marrëveshjes politike. Mesazhi i saj është ky: “Unë kam dalë prej
zarfit, tash nuk dalë prej zyrës”. Ç’të bëjë opinioni i Kosovës me një presidente
të tillë? Rrethanat e zgjedhjes së saj nga një marrëveshje politike
antikushtetuese e bëjnë Jahjagën presidente me legjitimitet të cunguar. Është punë
e karakterit të saj nëse do të vazhdojë të qëndrojë në detyrë, siç ka qenë punë
karakteri edhe kur pranoi postin e presidentes. Por, përgjegjësinë më të madhe
për këtë katrahurë politike gjithsesi e bartin shkaktarët e saj, e në radhë të parë
Christopher William Dell. Të gjithë janë shkelës të Kushtetutës. Por, kjo nuk
do ta shqetësojë Dellin: ai siklet të vetëm në të ardhmen do të ketë karrierën
e tij. Prej postit të ambasadorit Dell duket se do të prapakthehet në shkallët
e karrierës dhe në të ardhmen do të kryejë - me gjasë - një detyrë qatipi në një
zyrë në Stuttgart, ku, sipas fjalëve të tij, do të merret me ushtrinë amerikane
në Afrikë. Sa për krahasim: kolegu i tij ambasador në Shkup (2008-2011),
Philipp T. Reeker, para një viti u emërua zëvendësndihmëssekretar i shtetit dhe
është ndër zyrtarët kyç të politikës së jashtme amerikane.
7.
Nga marrëveshja
e ndërmjetësuar nga Delli dhe e nënshkruar nga tre politikanët e përmendur, i
laguri i vetëm del kryetari i Lidhjes Demokratike të Kosovës, Isa Mustafa. I
gjendur nën kërcënimet e Dellit dhe jo fort i gatshëm të përballojë presionin,
ai nënshkroi një dokument të pavlerë. Edhe kësaj radhe u dëshmua vërtetësia e
thënies së Ciceros: “Epistula non erubescit” (letra nuk skuqet ose letra duron
gjithçka). Njëjtë ishte djegur edhe ish-kryetari Fatmir Sejdiu, i cili, ndonëse
profesor i drejtësisë dhe jo i papërvojë në politikë, u kishte besuar verbërisht
“marrëveshjeve orale” me “ndërkombëtarët”. Nga kjo përvojë jo vetëm Isa Mustafa
duhet të nxjerrë mësime.
I pari mësim
duhet të jetë ky: derisa Partia Demokratike e Kosovës është një firmë biznesi që
vepron jashtë kornizës demokratike dhe derisa kryetari i saj, i cili për fatkeqësinë
e Kosovës është edhe kryeministër, vazhdon të bëjë politikë sipas parimit “kujt-po-ia-lëshoj-sot”,
nuk duhet të nënshkruhet asnjë marrëveshje – as me PDK-në, as me Thaçin.
Mësimi i
dytë: opozita e Kosovës duhet të bashkohet rreth synimit për të shporrur nga
pushteti një firmë biznesi, tenderësh dhe krimesh, e cila vepron nën siglën PDK.
Mësimi i
tretë: synimi për ndryshime cilësore në qeverisjen e Kosovës nuk arrihet me
shfryrje pseudopatriotike dhe djegie flamujsh të Kosovës (siç veprojnë aktivistët
e Vetëvendosjes), por po aq pak arrihet me opozitë vëzhguese, siç po e
praktikon Lidhja Demokratike e Kosovës, një klub pleqsh që ambicie të vetme nuk
e kanë zhvillimin e Kosovës, por ruajtjen e disa privilegjeve nepotiste. (Aleanca
për Ardhmërinë e Kosovës mbetet e paralizuar për aq kohë sa lideri i saj
vazhdon të ndiqet nga drejtësia ndërkombëtare).
Mësimi i katërt që duhet të nxirret është ky: në të ardhmen partitë opozitare shqiptare, të cilat së bashku kanë më shumë vota se PDK-ja, duhet të fokusohen në bindjen e qytetarëve për të marrë pjesë në zgjedhje. Nëse pushtetin e zgjedhin nja 25 deri 30 për qind e votuesve, siç ka ndodhur në zgjedhjet e kaluara, atëherë nuk mund të flitet për demokraci përfaqësuese. Kjo është demokraci klienteliste: në zgjedhje dalin vetëm ata që përfitojnë drejtpërdrejt nga sistemi korruptues (një vend pune, një tender, një privilegj), ndërsa 70 për qind e votuesve fishkëllejnë të zemëruar ose me vullnetin e tyre praktikojnë avashllëkun, duke e pranuar keqqeverisjen si “nafakë të keqe”. - Jo, keqqeverisja nuk është nafakë e keqe – është rezultat i apatisë, dembelizmit dhe anarkisë së vlerave.