Kristaq Turtulli: Flakërimi i syve të saj...

KRISTAQ TURTULLI

JETIMJA E JETIMORES

Flakërimi i syve të saj...

Rrezearta Taneshi ndoshta është prush, mbuluar aksidentalisht prej një cipe të perhimë, harruar në cep të vatrës së vjetër, ndërsa masha dhe perustia  s'dihet  se ku janë flakur...

Trupi i saj i imët, i vogël, si i përgjumur, vërtitej hutueshëm nëpër këmbët e njerëzve. Ardhësit e ndryshëm, të nxituar, shkelnin pakujdesish fustanin e saj të gjatë, të ronitur, të përgatitur prej pëlhure nga ndonjë çarçaf i vjetër, i flakur prej vitesh në bodrumet e nëndheshme të shtëpisë së madhe. Kalimtarët ktheheshin dhe e shoqëronin me sy vocërraken, e cila bariste me hapa të vogla në trotuarin e ngushtë, me kalldrëm të rrugicës dhe ngrinin supet të bezdisur.

Vajza e vogël shfaqej si një miushe e bardhë e ngathët e përhumbur e qullur, gjendur rastësisht, flakur pakujdesish nga vrundulli i erës mes morisë laramane të njerëzve, duke tërhequr zvarrë këpucët e mëdha, të shtrembra.

Dikush e shtynte me bezdi vogëlushen, gati me nervozizëm duke sharë dhe shfryrë nën vete:

‘-Phu! Uh! Sa shume janë shtuar jetimet këto vitet e fundit. Të bezdisin, të acarojnë nervat rrugaçet e vogla.’

Një tjetër kalimtar shtonte zë ulët:

‘-Doje të thoshe, kurvat e ardhshme?’

‘-Kurvat e ardhshme! Hëm... nuk e di, ndoshta. Kurvëria mik i dashur është

e lashtë sa vetë jeta. Njerëzimi pa bërë seks është i mjerë.’

‘- Mos më çaj kokën me këto filozofi bastarde, dëgjove, dëgjova thuaj. Bota nuk mund të ngrihet mbi shtyllat mishtore të seksit? Ç’ti bësh qeverisë që është zemërmadhe dhe lë të mbijë ngado fara e prostitutave!’

Fëmija puliste vrulltas qerpikët e gjatë, të zinj si krahë dallëndyshe  dhe perëndonte me trishtim sytë e shkruar. Zëri i saj i hollë, i ulët, si pëshpërimë, humbiste, tretej prej zhaurimës të turmës së marrë, lëvizte tutje tëhu, në rrugicat e shtrembra dhe të ngushta me kalldrëm.

Vogëlushja nuk mërzitej edhe pse këpucët e mëdha gjysmë të kalbura i dërmonin kockat e njoma. U ngatërrohej sërish kalimtarëve nëpër këmbë, u fërkohej si kone. Kaq shpejt i harronte romuzet e kalimtarëve kjo vocërrake? Trupi i saj i brishtë, lëkurë bardhë, gati e tejdukshme si cipa e qepës, ndjente vetmi dhe të ftohtë.

Rrezearta ngjante si një zog i vogël, i brishtë, pushverdhë, mbetur diku në çerdhen e shkatërruar, në degën e një peme, mes një pylli të madh. Erërat, zhurmat misterioze, oshtimat, rënkimet, shirat, insektet, shpendët grabitqarë e qarkonin, përplaseshin në trupin e imët, mbi pushin e verdhë, delikat.  E tundnin, shkundnin, pa i lënë kohë të mbushej me frymë, por nuk mund ta rrëzonin përdhe. Vocërrakja ishte mbërthyer fort mbas degës me grënçka të jetës...

Ajo s’ishte e urtë e ndrojtur e plogët, siç të jepte përshtypjen vogëlushja në shikimin e parë. Mamitë me indiferentizëm, duke u përtypur dhe pështyrë fara kungulli llomotisnin:

‘-Kjo fëmijë më shumë është e përhumbur, sikur shkel në majë të gishtërinjve në vend të pambuktë, të sfungjertë, pa pengesa natyrale dhe gropa artificiale. Të krijon bindjen idiote se kjo vajzë mban të fshehura, nën fustanin e hollë prej pëlhure, krahë pulpash të ngjitura me dyllë.’

Ato u zgërdhinë një copë herë dhe shtynë me majat e këpucëve lëvoret  e farave. Një mami hundë poçe, gjoks dërrasë qeshi me sarkazëm, ngriti korsenë e vjetër që i ish mbledhur poshtë barkut  dhe shtoi me zë të ngjirur:

‘-Krahë puplash të ngjitura me pështymë.’

Një tjetër mami, hundë dhe buzë hollë, mblodhi këmbët poshtë stolit, futi duart mes shalëve dhe foli nën zë:

‘-Ndoshta të ngjitura me spermë.’

‘-Hi, hi,hi ,hi!’- qeshën disa të tjera me zë të lartë dhe vështruan çakërrqejf trupin e imët të vogëlushes, që lëvizte tutje, nëpër korridore, me shap- shupin e këpucëve të mëdha.

Ajo ngjante si një shtëllungë leshi harruar në cep të dhomës.

Rrezearta nuk i kushtonte rëndësi fjalëve, rrëzimit  të rastësishëm, përplasjeve mbas cepave të karrigeve, kokave të shtretërve prej druri të vjetër, të krimbur, shumë vite para Luftës së dytë Botërore. Vajza vështronte ngulët shtretërit e drunjtë që qëndronin në radhë si ushtarë të bindur, të vjetër, të cilët duhej të kishin dalë me kohë në lirim. Ajo rrotullohej dhe përplasej pas qosheve të metalta dhe të ndryshkura të tavolinave.

Vogëlushja Rrezeartë ishte ndryshe nga fëmijët e tjerë të jetimores, me shumë dhoma, me tavane të larta, të ndyta, të pështyrë nga mizat dhe korridore të gjatë, me minj Netëve të ftohta minjtë bënin balet në tavolinat e gjata, të mermerta të kuzhinës dhe përplaseshin aksidentalisht mbas tenxhereve të mëdha, të shtrembra, të nxira dhe të palara. Në dhomat e ftohta jetimët e vobektë, të pafajshëm, të lënduar nga moskujdesja, neglizhenca e personelit ngjireshin nga të qarët dhe dridheshin prej ciknës së hidhët.

Vajza nuk qante kurrë pas përplasjeve. Ajo përkulej, rrudhte hundën e vogël dhe vështronte hutueshëm lëndimin ose përskuqen në trupin e vet nga goditja e papritur. Pastaj lagte gishtërinjtë me pështymë dhe fërkonte vendin e lënduar, shikim rrëzuar shtyhej pjerrtas, bariste tutje, çante turmën me bërryla, shtrëngonte buzët e vogla, të trëndafilta dhe gremiste brenda vetes dënesën e madhe.

Shpesh ajo ecte anës mureve, gati të fshinte me shpinë dhe shpatullat e brishta lagështirën, mykin dhjetëravjeçar. Vështronte rrëmbimthi përreth me bisht të syrit, më pas ja kriste vrapit. Vajza u zhdukej tinëzisht vështrimeve gërmues të tjerëve. Ajo e urrente rrëmujën dhe rrëmetin, acarohej kur dikush i  bezdisur shtrembëronte fytyrën dhe hidhte vështrimin drejt saj gjithë përçmim.

Shtëpia e jetimores është godinë e lartë, me shumë dritare, ballkone, korridore, dhoma dhe ngrihet hijerëndë në krahun lindor  të kodrës së qytetit. Në njërën nga dhomat e godinës tre katesh ngritur në kodër kryesore të qytetit, Rrezeartë Taneshi u gajas, përplasi këmbë dhe duar, qau zëngjirur, mbledhur kruspull në pelenat hirta, të përlyera, të holluara nga përdorimi. U rrokullis si topth nga shtrati. Bariti këmbë dhe duart në dyshemenë e vjetër, me dërrasa gjysmë të kalbura. U çapit, u rrëzua, u dëmtua, u gjakos, hodhi shtat dhe u rrit si ferrat dhe drizat rrëzë mezhdash, pa ujë të bollshme dhe prashitje. Fluturat, grerëzat, bletët, buzëzinjtë, brumbujt, hardhucat  dhe bretkosat trembeshin prej saj, ndërsa minjtë, nepërkat dhe zhabjakët ajo i ndiqte, i gjuante drejt e në kokë me gurrë të bardhë e të rrumbullakët.

Muri perëndimor së jetimores shtrihet  një pyll i dendur me pisha dhe plepa të lartë, e mbas tyre ngrihen malet e  rrumbullakët të Moravës. Vite më parë në shtëpinë e fëmijës ishin bërë disa rregullime te vogla anësore por pa ndryshuar strukturën. Fatmirësisht godina ish ndërtuar me gurë të zinj dhe mure të trashë, graniti, sjellë prej malit të Shtimes për ti rezistuar  reshjeve dhe kohës.  Pjesa veriore e godinës bie nga kodrina e Sheres, ku harlisen qejfpaprishur ferra dhe driza dhe lëvrijnë hardhuca e nepërka të vogla.

Dikur shtëpia e fëmijëve quhej ‘Meri’, për nder të njeriut që e ndërtoi me shpenzimet veta këtë godinë, nuses fisnike të familjes së Madhëve. Me ndryshimin e sistemeve i vunë emrin e një muaji të ftohtë, të mërzitshëm. Busti i mermertë, i bukur, i bamirëses Meri, punuar me art nga skulptori i shquar Odise, u flak me përbuzje në kanalin e ujërave të zeza, në krahun veriperëndimor të godinës.

Rrezearta nuk i dinte dhe nuk interesohej për hollësira të panevojshme. Copëra suvaje tavani binin përdhe, tym dhe pluhur përhapej anembanë. Ajo ngjiste dhe zbriste me potere shkallët e ronitura, rrëmbente një copë bukë me së shumti thatë, vraponte jashtë në rrugë, ose kuturiskej mendjeshpërndarë në monopatet e shtrembra të pyllit.

Vogëlushja nuk dëgjoi ndonjë fjalë të ngrohtë dhe përkëdhelje të butë. Qysh fëmijë vështronte ngulët muret e lyrosura, të dëmtuara, pllakat e shkalafitura të dyshemesë, korridoreve, dhomave, për të gjetur në to ndonjë shëmbëllim të fshehur të njerëzve të dashur. Përvijimet ishin befasuese, të frikshme e herë këndjellëse. Kur mendonte se e realizoi zbërthimin  e pazakontë të portreteve të prindërve, ndjente një mjegull dhe humbje ndër sy, përlotje, i bllokohej qafa delikate. Dritëhijet dhe imazhet e rreme e trembin, i shkaktonin angështi në shpirt. Mbulonte kokën me kuvertë, fuste duart mes gjunjëve dhe përpiqej të gjente ngrohtësi. Ndoshta, aty nën kuvertë, ish foleja e saj sekrete, mbase depërtonin zërat dhe zhurmat e ëmbla. Heshtje. Errësirë.

Rrezearta qante pa zë, nuk dëshironte kurrsesi ta dëgjonin të tjerët, të ngërdhesheshin, të shfaqnin keqardhje cinike:

‘-E gjora vajzë, kërkon të gjeje nën kuvertë imazhin e prindërve të vdekur!’-Tinës saj shkelje syri djallëzisht.

Sidoqoftë, vajza besonte në imazhet ku do të shfaqeshin portretet e prindërve, sepse sipas saj ata qëndronin diku përtej hijeve të rënda. Ndërkohë përbuzja e vriste, vetmia e mundonte, ftohtësia e torturonte. Shtypte jastëkun me forcë derisa e bënte petë. I besohej se dalja e saj në jetë kish qenë një rastësi e rëndomtë, ngatërresë banale, përzierë me acarimin e hapur të prindërve, për mishin e kuq që u gjend papritmas në duart e tyre.

Ndërsa enigma prindërore mbetej fluide si avull i ndehur në erë. Avulli tretej shumë shpejt, lëvizte tutje, përzihej me pluhurin e rënduar të rrugëve të jetës. Vajzës së vogël i mbahej fryma, turrej jashtë, kapërcente avllinë e rrëzuar, pa i kushtuar rëndësi gërvishtjeve, vraponte sa i hanin këmbët nëpër monopate të ngushta, ferrat dhe drizat gjendeshin me shumicë e përcëllonin e gërvishtnin e gjakosnin...

Vogëlushja vraponte sa i hanin këmbët, flakte diku këpucët e tmerrshme. Zbriste shkallët zbathur dy e nga dy duke kërcyer dhe fshihej në këndin më të thellë të bodrumit të nëndheshëm të shtëpisë së madhe. Strukej, mblidhte këmbët nën vete, si të gjente ngrohtësi dhe vendoste mjekrën e vogël në parakrahun e majtë. Vështronte tutje, ngulte shikimin atje ku mugëtira ishte e thellë, në kërkim zbërthimit të fshehtave te mëdha, larg romuzeve, sharjeve dhe ofendimeve.

Ngandonjëherë vajzës i dukej sikur, çdo fjalë që hidhej dhe pritej nëpër dhomat, korridoret dhe kthinat e godinës së vjetër fshihnin në vetvete një sharje të madhe ndaj gjithë fëmijëve të braktisur nga prindërit që jetonin aty.

Vocërrakja zbriste çdo ditë me vrap shkallët e ngurta, të lëmuara, të ngrëna nga vitet dhe gjithë lagështirë, pa iu trembur rrëzimit. Këpucët e mëdha, të shtrembra, me majë të ngritura përpjetë, të zgjidhura, me lidhëse të ronitura shkelnin pllaq- plluq në gropat e shumta të mbuluara nga uji dhe të mbështjella nga mjegulla e dendur.

Në bodrumin e nëndheshëm të shtëpisë së fëmijës të mbahej fryma prej rrëmujës, lagështirës, avullit, tymit dhe territ.

Rrezearta nuk i trembej errësirës, nuk qederosej, ajo ligështohej nga avujt e shumtë. Në lojën e tymit dhe të avullit të kaldajës së vjetër, që shfrynte dhe grindej si një shtrigë plakë, së cilës i kishin rënë dhëmbët. Vajza e vogël kërkonte të gjente ndonjë zë të dashur, të fshehur, përgjigje të pashpjeguar, të parealizuar. Por masivi i errët e i përbindshëm i asaj mostre plakë, kollitej dhe grindej vazhdimisht, gëlltiste ngandonjëherë fëmijë të pabindur e qaramanë siç thoshin e kërcënonin mamitë.  Vajza s’kishte frikë,  kaldaja e madhe e zymtë vërtet villte tym dhe avull, por kurrë nuk lëvizte nga vendi, ndoshta ngaqë ishte plakë e gërmuqur dhe e kishin lënë fuqitë.

Njëherë ajo u afrua shumë pranë kaldajës, e preku me dorë, asgjë. Ndoshta shtriga plakë dremiste dhe nuk ndjeu mbi shpinë pëllëmbën e butë të fëmijës. Befas kaldajën e mbërtheu një kollë e keqe dhe nxori nga goja tym dhe flakë. Vajza tërhoqi dorën e llahtarisur dhe iku me vrap pa kthyer kokën prapa.

Të nesërmen ajo shkoi përsëri aty dhe qëndroi më gjatë. Kaldaja plakë dremiste duke gërhitur me zhurmë, e nuk ishte aq e keqe sa e bënin. Plaka e vjetër kaldajë ishte gjyshe e mirë. Fëmija e vogël kishte shumë nevojë për të. Gjyshja kollitej, shkundej, dridhej, gromësinte herë mbas herë, por të ngrohte, të ç’lodhte, të cyste në dremitje me ëndrra të bukura, paçka se mbante erë të rëndë. Rrezeartës iu krijua mendimi se të gjitha gjyshet e botës ishin të njëjta, ngrohëse, çlodhëse dhe erë kaldaje.

Ne vështrimin e parë, të sipërfaqshëm, vajza dukej jashtëzakonisht e imët, e dobët me lëkurë të bardhë, delikate, fytyrë të zbehtë. Mund të dalloje shkoqur në tëmtha dhe poshtë syve damarët e hollë të portokalltë. Qafa e dobët mbulohej nga flokët e gjatë ngjyrë gështenjë të errët. Sytë e shkruar, të thellë i mbante të ulur përtokë gati si me turp. Hunda e vogël qëndronte përherë e skuqur në majë si të mundohej nga një rrufë e fshehur dhe e vazhdueshme.

Kur i afroheshe vogëlushes pranë, për ti hedhur vështrim përdëllyer, për ta prekur butë, me mëshirë vocërraken e gjorë, jetime, të mbetur rrugëve. Ajo vrulltas ngrinte kryet, tërhiqte kokën mënjanë, larg krahut tënd të nderë mëshirëmadh. Ndesheshe në vështrimin e saj, ngadalësoje hapat, vrulli i parë  fashitej, tërhiqje krahun nxitimthi, sytë e saj të nguleshin si heshta në trup. Flakërimi i syve të saj ishte i fortë...