| E merkure, 28.12.2011, 12:55 PM |
Muzikantet popullore shqiptare, talente te ralle dhe artiste mjeshtra ne mes njerezeve te thjeshte..
" DEVOLLI simbol i punës,...dhe i shpirtit artist te devolliut ... " - Dritero Agolli
Nga Luan Kalana
Kur degjon zerin e bilibilit,se si te shembellen me nje melodi ,aq shume njgjasojne,tek i bien orkestrantet e devollit,ne ansamblin popullor te Bilishti " , Devoll......,midis melodive te klarinetes ,fisarmonikes,mandolines,dajrese dhe te fyellit baritor tipike dhe karakteristike vetem e ketij orkestrimi popullor....
Devollinjte shquhen e jane te degjuar per punetore te medhenj,por ata kane nje bote te pasaur artisti e gjithe talent.Kete duam te sfidojme ne keto rreshta me mbresa e realitete duke qene keta artiste te mirefillte e muzikante aposionante.
Ralle mund te gjesh ne Bote,nje pershkrim virtuoz te nje vendi,ne poezi,sic eshte poema brilante"Devoll,Devoll, ," e skalitur ne vargje,me nje kolorfantastik,nga gjeniu i letrave,ideatori i filozofise,letersise dhe i politikeskombetare,i madhi i koherave,Dritero Agolli.
Driteroi e ka ngritur ne pedijestal,portetizimin e kesaj treve etnike e te lashte shqiptare,sic eshte Devolli me banoret e saj,punetore e patriote te medhenj,intelektuale e me nje bote te pasur shpirterore,artistike e kulturore..Kjo poeme ,me fjalet e saj poetike ,me vargjet kengetore,e famoze eshte histori,eshte nje muze i gjalle,eshte nje keshtjelle mbreterore,pa mbreter,e ngritur si fortese shekullore e kombit tone,qe te befason e te frymezon me ndjenja atdhedashurie e respekti per te sotmen e per te ardhmen.
.Gjejme momentin per te bere komentin e nje vargu,per te cilen mund te shkruhet me libra te tere,e jo nje portret modest. Qe ketu gjej momentin te trokas ne nje dere e te shkruaj per ata qe i kendon poeti gjikand qe kane zene vend me germa te medha ne poemen madhore e historike te Devollit,por e te gjithe Shqiperise.....
....Shkuam nje here ne Tirane ne zyren te madhit Dritero bashke me Zhulen,ishin te dy deputetet e Devollit,per te na ndihmuar,ne marrjen e disa pajisjeve e vegla muzikore,prane Ministrise se Kultures. per fshatrat tona.Pasi shkembyem biseden e castit,ai na u drejtua. -Ju falenderoj per mireseardhjen,e do tua plotesoj kerkesen,duke bere te pamunduren,por dua t'ju them ju lumte, qe jeni nder te paret qe vini e kerkoni,jo si te tjeret makina e vetura per fshatrat tuaja,por vegla e pajisje muzikore,por ju doni per te dy fshatrat,per Vishocicen e per Progerin.Kur kam kekruar nje per fshatin tim per Menkulasin,se me erdhi Samiu ai shtepise se kultures,ju e njihni[une e kam njohur kur isha mesues ne Menkulas,njeri alentuar e ie perkushtuar,] -le te behen tre.Devolli e devolliu eshte i degjuar per shpirtin e tij artdashes,per talentin e tij muzikor ashtu sic eshte dhe nje mjeshter i madh bujk e blegtor. Beni mire, beni nje pune te madhe per te ngritur e pasuruar nivelin artistik e profesional te artisteve , muzikanteve popullore..
E pasi u mbeshtet ne kariken e tij te punes,filloi qete te na fliste neve per traditat muzikore e talente e ralla te kesaj perle te Shqiperise. e vazhdoi,-E dini ju ,qe ...........(tani e vazhdojme ne monologun)
....... Vishocica kishte disa disa familje muzikantesh e talente te ralla si violinistet e fisarmonicistet e Topcinjeve ,Safeti, i ati Agimi,Alejdinin qe e kemi ne Gramshe nje talent i ralle dirigjen e kompozitor, te tjere,Fisarmonicistet e Sabri Hysit,djemte e tij,apo Zenelin,xha Zenelin,qe me klarineten e tij qe e solli nga Amerika,me kabate e tij qe na i sjell aq bukur ne ditet tona Laver Bariun,apo sic kemi Lulushin juve ne Korce,apo kompozitorin vishocar, Ylber Lamen qe tani eshte ne Lushnje,nje nga kompozitotert me te njohur te kengeve per femije e te tjere.Pa le Fshati Proger, me tradita te pasura e te hershme muzikore,me banden e tij muzikore nder te parat ne Shqiperi,me kitaristet e saj te degjuar,me kengetaret e saj lirike Grupit Lira te Korces, dhe Driteroi e mbylli monologun duke shtuar per bilbilat e isos devpllite me Ali Kondin ne krye,valltaret e devollices qe as edhe keta te ansamblit te kengeve e te valleve nuk mund tia arijne devollinjte qe u ze koka ne tavan kur e kercejne ate,.. e te tjera ....
Le tevazhdojme ne shkrimin tone me tej..
A nuk jane te degjuar klariniste e Bilishtit.tashme ne Pogradec,per mjeshterine e te renit te klarinetes e shume i njohur ne Devoll e ne tere Shqiperine,deri ne Sefka i Cipanit,i degjuar ne tere zonen,... deri me te rinjte Gani Mullamake ne orkestren popullore e folklorike te ansamblit te Bilishtit e dhjetra e dhjetra klarinetiste e sanksofioniste te talentuar ne cdo fshat te Devollit.
Si mos shkrush e dy fjale qe jane pak, per mandolinatat e Hocishtit,per grupin e tyre si nje orkester profesioniste si ajo e harqeve te liceut artitik Tirane e drejtuar nga mjeshtri nga dirigjenti i aposionuar, ,mesuesi i talentuar[nuk me kujtohet emri tani ];....te tille jane e kitaristet e Zicishtit,te Qytezes,Sinices e te Dardhes....
Nuk mund te harohen fisarmonicistet e verber e te talentuar, gjeni te vertete ,sic isht Haki Fejziu i Bracanjit,nje Agim Krajke i Devollit,nje mjeshter i Virtuoz i fisarmonikes,me melodite apo me pjeset me te degjura te muzikes se lehte e asaj sinfonike.Fisarmonika e tij ishte ne duart e tij,nen gishtate tij mbreter te vegles ,te instrumentit,,si nje orkester
Nje tjeter i verber,Vasken e Hocishtit edhe ky muzikant me talent e i pa lodhur. Muzikantet,instrumentistet vecse jane njeres me talent e pasion ata jane te durueshem e te vullnetshem pa kufi. Mbaj mend ne nje dasme ne fshat, dhe eshte tamam per te treguar erdhen ata te orkestres se fshatit ,Myfteremi,Luani e Mazllemi i rane sazeve tere naten,po si ?? Ne ballkon jashte,ne mes te janarit ne kulm te dimrit,temperaturat shkonin 10 nen zero e ata me dy mangalle me prush,e kallamat e akujve te strehess te shtepise u zgjaten deri ne kokat e tyre e ata vetem i rane sazeve pa pushim ,..... e si mund te harohen ..
E di u mblodhem nje here per mbremjen e vitit te ri ne Clearëaterbeach ne Florida e aty me ,me kitaristin Thani Naqo ai i ra pa pushim kitares e ne u kenaqem duke kenenduar kenget tone bashke me Jorgon,Bertin Maksin ,Pandin e shume te tjere zicishtare e devollinje nga rretthet e tjera,por sa u kenaqem me kitaristin tone na kish zene malli. me prozatori e nxenesi i talentuar i bashkefshatri te vet, Sotir Andoni Nje here per mbremjen e Flamurit Ishte i ftuar nje kengetare nga Kosova e nje djale i ri nga Detroiti i veshur me kostum kombetar,por me fustanellen tipike te devollit, pa i ra dhe klarinetes.I them njerezve te mij qe ky eshte nga ana tone e ashtu doli.Ishte djali i Gurkes,Klarinistit te fshatit Tren,dardha nen dardhe do te bjere .Sa krenare qe ndiheshim me artisti e ri por Devolli.
E ku si gjen e ku si kerkon muzikantet e devollit kudo jane te kudo ndodhur neper Bote, ne jemi krenare me ta.Nder shumem e shume muzikante devollinj te talentuar do te shkruaj per njerin ,me instrumentin e tij te ralle e shume te njohur ne Shqiperi ne skena e ne koncerte ,ne festivale lokole e kombetare,folkolrike e popullore,fitues i sa e sa cmimmeve e i diplomave ,innstrumentistin virtuoz te fyellit baritor ,...
....Avni Hoxha,
instrumentistit i rralle,fyellisti baritor e profesionist...
Kurila,nje fshat i degjuar ne jugelindje te Devollit ,kufi me Greqine, per bijte e saj intelektuale e per nxenesit e studetet e saj te shkelqyer ne per shkollat.I ati qe ne vogli i dha profesionin e bariut dhensh,e fyellin e tij te ralle qe Avniu e mbante jo vetm si kujtim,por si nje amanet per t'u bere nje talent e nje artist i madh,Babai tre femijve vazhdonte e ai shkollen e mbremjes pa shkeputje nga puna,djemte ne te dites,Gjergji e Mehmeti,nxenes te shkelqyer,por edhei ati s'rinte mbrapa,deisa mbaroi edhe te mesmen pa shkeputje nga puna.
Ai i binte fisarmonikes e kishim pjesetar te kolektivit neper aktivitetet e konkurimet qe benin me shkollen,kur isha atehere ne Trestenik. Por dikush ne mbarim te provimit te fundit te lirimit ,i tha Avniut po fyellit qe kur s'i ke rene?Ai u pergjigj me thjeshtesi,-Para s'e te vija ketu.Ai e kishte fyellin me vete ne torbe ,varur ne samar te peles, qe kish lidhur ne nje plep ne oborrin e shkolles.
C'te degjoje i ra ,nje pjese baritore qe na emocinoje te gjitheve .Qe ate dite une u befasova, qe ai ishte me tere ment ,nje artist i madh,pervc se nje student i dalluar e nje prind edukator te aposionuar.Nuk do ta shkeput zanafillen e mendimit ....ne kali qe e kishte lidhur ne obor te shkolles.
.Pasi e mblodhi jonxhen qe ia kish hedhur peles me kujdes i hipi asaj e e ngau me te katra ,por me revan i kishte mesuar,dukej qe i jihte mire edhe kuajt se ata ne ciflikun e Kuriles,kuajt i leshonin azat neper luadhet e vidheve,...
.Ishte nje mjeshter i te mesuarit te kuajve te kalerimit me revan,nje lloj vrapimii kuajve,se mes kujve ishte ritur ne ciflikun e tij.Nxitoi per ne mal,ne Malin e Moraves,...
Ishte edhe nje mjeshter i prerjes se druve,por dhe nje teknik pyjesh jo me shkolle por me praktike qe nuk i dilte dot njeri perpara.Shumica Avniun e njohin per instrumetist te fyellit,por ai eshte edhe nje druvar i zoti e rekordmen,,priste dru nga tre kater norma ne dite,e si i priste ,i krasitet si nje mjeshteri ralle per te leshuar prap filiz,si ajo nena qe lind e rit femijet e saj.Mjeshtri druvar.dhe punetor i madh devolli, i paharuari Zenel..Mulluxhiu,nga Vishocica u shpreh nje here si me shaka por tha nje te vetete te madhe: - Po t'ja mbledhesh drute qe ka prere Avniu e t'i stivosh.t'i besh mur,behet nje kala e madhe qe i kallon e Murit Kinez,...me se e veretete....Ndersa specialisti pyjeve Gezim Koroli,nga Vranishti thoshte, ; -Ju mund ta permendni Avniun si instrumetist virtuoz,ndersa ne do ta veconin si nje specilist popullor te ruajtjes e te shtimit te pyjeve ne Devoll.,pa shkolle, por inteligjentpor edhe i aposionuar i pyjeve.
Po pergatiteshim per feativalin e zones , folklorikun, dhe e morem Avniun me grupin e vishocices per te konkuruar me fyellin.Bashe me Skender Rusine nxorem ne skene me nje gune bariu,me qeleshe te bardhe e me nje krabe te mbeshtetur ne te.pra me kostumin tipik kombetar te bariut Ai i mahniti spektatoret e devollit por me shume ata te jurise qe u pataksen ne vend.Avniu mori diplomen e festivalit ,por vec asaj,,Vjen Pellumb Agollie me uron per fitoren e flamurit nga grupi yne,pasi Pellumbi aso kohe ishte drejtori i shkolles tete vjecare e i asaj te mesme bujqesore, pa shkeputje nga puna ,drejtori me stazh me te vjeter ne Vishocice .Pa vjen edhe Rema,Muharem Mekulazi,ishte mesues ne Polocke, nga nje ane ishte i deshperuar qe nuk fitoi grupi i tij me Zalo Polosken nje kengetear iso i devollit me ate ze kumbues,nga ana tjeter e na uron me koken ulur sic e ka zakon,per flamurin por me shume per Avniun duke thene fjale te medhaja si mesues qe ishte:-Avniu shfaqi talentin e tij ,si nje virtuoz ne renien e fyellit.Pellumbi na tha ,-qe iku zogu nga nga dora,fluturoi,He,he e mori Korca Nga nje ane ishte nder per ne ,ndersa per ate atje nisi rruga e gjate e karieres se artistit.
Erdhi nje here per te kerkuar Avniun,vete mjeshtri e dirigjentii ansamblit te Korces,i aposinuari Pavllo Sholla,i duhej per nje koncert.S'lane vend pa e kerkuar,se atehere,s'kishte celulare sic ka sot.Hidhet dikush nga kolektivi,i shkolles kur isha ne Vishocice e i thote profesorit,Pavllos.-Po kaq s'gjeni dot nje qe t'i bjere fyellit,vetem ne fshatin tone ka me dhjetra?? ..ishin djemte e Xhefkes se Ganiut qe i kisha komshinj,,qe i binin fyellit si mjeshtra si Myftereni,Eqeremi,Petrit,qe i qanin ata kavallet si ariste te vetete e pastaj mesuan gernetat e saksofonet.
....Dirigjenti e pa, por pa e ofenduar e na u drejtua nga ne: - Avniu me fyellin e tij eshte i pazevendesueshem,nje virtuoz i ralle ne Shqiperi E ne Ballkan.Lulushin mund ta zevendesoj me klariniste te tjere qe i afrohen megjithese ai eshte i ralle,e ju e njihni shume mire, porAvniun ,jo,jo, jo.. Ece e fole me tej ,eshte nje fraze e perdorshme por popullore.
Avniu veteshprehet e eshte mirenjoheste qenit artist ia dedikon, duke thene :- ,Qe u bera artist me orkestren popullore te ansamblit te Devollit,me instrumentistet e tij me maestron,keshtu i therret
muzikantit,dirigjentitte orkestres te devollit,Andrea Ballit,per te cilin ai ka debulese te vecante e shume respekt.Ai vazhdon flet gjate per te duke treguar rrugen per te cilen pershkoi kariera e tij.Gjithashtu edhe ne do te shkepusin disa fjale qe Andrea kujton me respekt : - Avniun si njeri eshte per se mbari,,si muzikant si artist i kompletuar.-Nuk ishte e lehte per te,[Avniun] te vish jo nga shkolla sic vijne te tjeret,por nga nje bujk e blegtor, nge nje druvar,pra nga nje artist i talentuar folklorist,nje instrumentist popullor me ekzakt e te behesh ne nje artist profesionist,nje instumentist brilant sic eshte ai ne renin e fyellit,qe do ta krahasoja me nje flautisi te rralle,pra fal talentit te tij,inteligjences se vet,e kembenguljen e vullneteshme te tij,ai punonte me partitura si te gjithe me nota muzikore qe ja kalonte e atyre me shkolle.,-vazhdon Andrea...
Po keshtu mud te perserisim edhe fjalet e Tanit te Mirasit nje muzikant,nje orkestrant, nje dirigjent e kopozitor i ri e modern pasi edhe ai ka punuar me Avniun.Shpesh here me nipin e tij ,fisarmonicistin e pa lodhur e te talentuar Ali Qemalin,diskutonin per Avniun.Ai jo vetem qe krenohej se e kishte te tijin ,xhaxha,por s'harronte te thosh qe ai i kish dhene mesimet e para ne fisarmonike me nota ,me akorde, e me pas Aliqemali mesoi audidakte ia kaloi atij ndersa per fyellin s'ja ha qeni shkopin,thote ai ,- s'ka burre t'i dale para.
Po citoj edhe fjalet e artisti ,kegetarit popullor te Vranishtit, e te Devollit ,pjesmarres ne festivalet e Gjirokstres e ne Ansamblin e Devollit,te paharuarin mjeshtrin e kengeve iso te devollit,Ali Kondi. Per Aliun kam per te treguar here te tjera ,por me qe jam ketu,mund te them se nje vleresim real e te hyjnezuar ka bere çami shkrimtari dhe poeti talentuar Namik Selmani per Te, qe me kabefasuar jo per penen e tij te arte por per ate pasion e perkushtim sikur te ishte devolli i vertete . Shpesh here Aliu e kishte zakon te bente komplimente ....Kur punoja ne Proger e ne Vranisht,organizuzm koncerte te medhenje e artistik me rastin e jubileve te pervjetoreve te hapjes se shkollave shqipe ne keto fshatra. Ai me drjetohej:-Ju te vishocices jeni intelektuale,por kini edhe shpirt muzikanti,vec talenteve qe kini,duke me permendur edhe Avniun,pavarsisht qe ai eshte nga Kurila ,ju ju perfqaeson,Avniu, eshte bilbilqyzari jo vetem i Devollit por i tere Shqiperise.Nuk e kini pare ju sa interes kishin te huajt kur degjonin fyellin e Avniut ,ata mbeteshin goje hapur, e te tjera.
Do te permend edhe fjalet e artistes korcare e te Shqiperise,mbretereshen e e kenges popullore Eli Fara. Ishim ne nje dasme shqipetare ne Waterbury te Connektikutis,ne Amerike dhe ishin te ftuar si kengetare ,Eli me te ndjeren Anita Bitrin jo veten nje kengetare porfesioniste por ishte dhe njeri i mire kish shoqeri m gruan ,e ne cdo party do te bisedonin te dyja gjate, ne pauzat e kengeve.Ne nje pauze gjejme momentei e bisedoj me te kujtoj nje koncert me ansablin e Vishocices me rastin e perurimit te ujesjellesit te ri,qe ishte e ftuar edhe Eli Fara,nen udheheqjen e regjzorit ,artisti te populit ,Dhimiter Orgoncka,se ai vinte shpesh ne Vishocice drejtonte teatrin amator te fshatit qe ishte shume i degjuar.Pasi kujtojme Skender Rusin, skenaristin e shume konserteteve,ajo kujton me respeket Ana Gocen kengetaren popullore te talentuar,e me pas me flet per Avniun[se Avniun gjithnje e bejne si nga Vishocica]_
Aty njoha per here te pare Avniun,qe me pas me shoqerioi me ate fyellin e tij si me flaute, gjithe koncertet e mija me kenget popullore. Per here te pare u befasova nga zeri i fyellit tij i vecante e melodiz,qe ai shtonte bukurine kengeve te mija bashke me orkestrantet e tjere ashtu si sherbeti bakllavase.E di [you knoë]e perzien Eli shqiipen me anglishten,- Ai dilte dy hapa para orkestres,e me shoqeronte mua,kur kendoja e zerat bashkoheshi beheshin nje e tingelloninsi s'ka me mire.Ai ishte njeri i thjeshte,burre i mencur e artist i madh,ai na fliste gjithnje sikur te ishte prinderi tone,por biseda u nderpre se i erdhi radha per te kenduar.
Mund te permend edhe nje histori te vogel qe do te shtoje , Endri Fifo,kengetari popullor i devollit per nga te rinjte.per Avniun.-"Ktheheshim nga nje turne jashte vendit, e mua m'u shkrep t'ja mirrja nje here shtruar nje popullore me iso nga ato tonat,e i thashe Avniut qe te ma mbante.Ai m'u afrua dhe e ngritem peshe autobusin se disa i kishte zene gjumi.Avniu nxori fyellin e ma mbantnte here me fyell,e here me fjale se kendonte shume bukur,apo s'ishte e nje valltar profesionist,sidomos kur kercente devollicen koka i zinte ne tavan,e kishim fjalen ne kenga.. Qe ate moment maestrua tone,Andrea ate kenge e shtoi e beri pjese te repororit te kengeve tona ne anssmblin Devollit.
Avniu i kishte shoket e rralle si njeri por dhe si nje artist i madh popullor.E per Avni Hoxhen duan te tregojne te flasin te gjthe shoke e miq,kolege muzikante pa le te na tregoje ai per kujtimet e mbresat e tij nga jeta e nga puna si artist,si prind e si shok i beses,qe do te duheshin libra te tera per t'i botuar..Ne mbyllje te ketij portreti simbolik e modest,per Avni Hoxhen njerin nga artistet,mjeshtrat e muzikes te Devollit,do te permend e dicka shoqerore.Kur isha heren e fundit ne Shqiperi,po pinin nga nje kafe me shokun tim te vjeter Bashkim Gjozen,poetin popullor e simbolik te Devollit, nxenesit te te madhit Dritero Agollit,nje nga heronjte e ujesjellsave te ujit te pijshe ne Bilisht e neper fshatrat e devollit,qe pak e njohin,por s'duhet ta harrojme ta kujtojme kur te pmie uje neper shtepiat tonat,kete uje na i ka sjelle Bashkimi duke remuar neper toke deri sa ka gjetur damaret e ujit e te tjera se u zgjata ,por e meriton....
Te ulur ne tavoline, nga Bar-restoranti anes trotuarit ne lulishten e qytetit te Bilishtit me shoket e rinise po kujtomnim ato vite dhe poeti popullor i devollit Bashkim Gjoza po tregonte ca bemat tona,marrezira sic thote Thani Naqo ne poezite e tija,duke iu drejtuar djalit tim si per tu mburur ja c'ishim ne ne kohene rinse :
" -U mblodhem nje dite barku i shenmerise,isha une , Skender Rusi ,Agim Isaku dhe yt ate,-tregonte Bashkimi qe me shume qeshte se sa fliste,-pasi pime e kenduam ne Burimi i Vishocices,na zuri mesnata,e u futem neper kupet me kashte te flinim, qe linin mbrapa autokombanjat kur kornin grurin.U ngriten pa dale dielli,na kish dale rakia, e u sulem drejt klubit te Bilishtit.Aty dikush sa na pa na foli " po ju ne plevice kini fjetur si arinjte, "- e une u pergjigja insiktivisht "Emo ne mullaret me kashte, ..ua si me shpetoi ". Ne ishim mbushur te bykura te kashtes,kushedi si dukeshim ,megjthese u shkundem.Njgjisnin si ato pulat kur pupushiten para se te bejne vezen, " -- dhe Bashkimi ia krisi se qeshuri me argalisje ,qe ma merrmnedja degjonte tere Bilishti....
Pa mbaruar e qeshura ,pame tek nxitonte Avniun e ftuam te pinte nje kafe per kenaqesine tone.E ai si gjithmone ia keputi nje barsolete te forte nga ato te tijat e iku duke u pershendoshur me mua,qe kish vite pa u pare,per ta vazhduar biseden nje dite tjeter.
Por .c'ndodhi ?..Na e la te qeshuren ne tavoline ,aq sa te gjithe kthyen kokat nga ne, per te pare sec ndodhi. Pa pushonte Bashkimi se qeshuri....Pasi u qetesua disi,Ai tha me lot ne sy, belbezoi : - Na i kepute oshkuret se qeshuri o Avni Hoxha , mos vdeksh kurre o bilbili i Devollit!!