Zemra Shqiptare

  https://www.zemrashqiptare.net/


Sejdi Berisha: Vargje të ngrohta që pasqyrojnë realitetin e jetës

| E hene, 18.07.2011, 06:50 PM |


R e c e n s i o n:

 

Sejdi BERISHA:

 

VARGJE TË NGROHTA QË PASQYROJNË REALITETIN E JETËS

 

(Sherif BLLACA: “Guri i vatrës”, poezi – Tiranë-2009)

 

Është interesant se vargu del nga ndijimi shpirtëror i mërgimtarit, ai, sado jetë i thjeshtë, e ka peshën, mesazhin dhe klithmën poetike shndërrohen formë historie “vogël” krijuesit, individit dhe lexuesit. Andaj, vargjet si tilla janë gjithmonë ngrohta dhe aktuale, cilat virtyte i arsyetojnë vlerat artistike çfarëdo qofshin ato. Këtë karakteristikë, e vërejmë tek libri me poezi i Sherif Bllacës, “Guri i vatrës”.

Titulli i këtij libri, vetvetiu, lexuesit ia rregullon timbrin e zërit poetik dhe përjetimit, për tu thelluar botën gjithsesi përcëlluese autorit, dhe pastaj, për tu përplasur edhe me mallin, dashurinë dhe me ndijimin shpirtëror, cilat, padyshim se tek secili mërgimtar bëhen pjesë jetës, bëhen pjesë ditës, gjumit, orës dhe sekondave, bëhen pjesë çdo momenti.

 

Mungesa e atdheut dhe e vendlindjes si detyrim i vargëzimit

 

njëqind poezitë e radhitura këtë libër janë një “shfryrje” malli dhe shprehje e indinjatës për mungesën e atdheut dhe vendlindjes, cilat mërgimtarin e “ngujojnë” detyrimin e kujtesës, e cila, njëjtën kohë edhe përvëlon, por edhe “flladitë” zemrën e shpirtin. Duke u mbështetur tërë këtë, Bllaca sikur krijon edhe histori për vetveten dhe për familjen e vet, por gjithsesi edhe për kombin dhe atdheun.

poezinë “Ajo është bujare”, autori dëshiron me ashk na prezantojë qëndresën dhe madhështinë e nënës shqiptare, jo vetëm moment caktuar, por gjithnjë nëpër periudha kohore dhe historike: ...Ajo rriti dhe ngriti fëmijët/ajo përballoi djallin dhe tzitë/...përjetoi shpatën dhe thikën/gjunjëzoi skamjen dhe frikën”. Mirëpo, kur i analizojmë vargjet: ...i pikuan lotët e pleqërisë/ kaluarën e sotme nis ta urrejë”; atëherë, këto forma “klithjes”, edhe pse përmes vargjeve thjeshta, ato ndërtojnë mendimin e thellë për ta komentuar jetën, për ta analizuar dhe zbërthyer historinë e njeriut, sepse, “mallkimi” dhe “urrejtja” janë dy segmente përshkallëzojnë aspektin e formës lumturisë dhe rrugëtimit përgjithësisht. Këtë çështje e dëshmojnë shumë poezi, si: “Një natë pagjumë”, “Nën hijen e blirit”, “Në pranverë” etj.

Autori, sikurse edhe gjithë mërgimtarët atdheun e kanë mall, barrë, dashuri dhe madhështi shpirtërore, ai dot nuk është i qetë kudo gjendet, kudo punon dhe vepron, bile, edhe kur është gjumë: ... gjumë nën hijen e blirit/ ëndërr mallkova/vendlindjen e lëshova”!

Vargut pashkëputshëm për këtë vragë, i bashkëngjiten si gjerdan edhe shumë poezi, cilat duken, hiq pak se si copëza jete, buke e rrëfime nganjëherë edhe trishtuese. Me vargjet e veta, autori i librit “Guri i vatrës”, krijon thjeshtë dhe mënyrë modeste sekuenca cilat u ngjajnë filmave vetëm njëherë mund ti shikosh dhe kurrë . Ose, i ngjajnë asaj këngës cilën shumë e adhuron, e cilën vetëm njëherë mund ta dëgjosh dhe kurrë tjetër, por pastaj, gjithnjë përfton si diçka nuk di as ta shpjegosh: “Kosovën vizitova/edhe Pejën e kam lënë/spashë Çarshinë e vjetër/ishte bërë krejt tjetër/anë anë i dola smujta me besu/ ranë lotët faqe/sdi si me përshkrua”.

poezinë “Vizitova Kosovën”, autori, përveç mallit dhe etjes shpreh për vendlindjen, thumb edhe gjërat kanë ndërruar jo për miri. Bile, zhgënjehet edhe shokët e dikurshëm i takon: “Dua ti takoj shokët dhe asgjë tjetër/tungjatjeta thoshin/do shihemi nesër...!”. Një prej poezive autori i kornizën e zjarrit shpirtëror, por pa fuqi për mundur për bërë gjë tjetër, vetëm fuqishëm vargëzon me mendjen dhe penën e njeriut thjeshtë e sinqertë, njeriut djegur flakën e cila dot nuk shuhet, atë kurbetit: ... faqe pikuan dy a tri pika/kah vinin desha ta di/ato vinin nga sytë e mi”, ose, ...Për ty malli zemrën ma shkrumboi/Lulëkuqet përreth ti shikoj/këngët e bukura shqipe ti dëgjoj/jetën e mbetur aty ta vazhdoj”!

Duke qenë i vetëdijshëm për vuajtjet dhe robërinë historike Kosovës, autori i këtij libri sikur dot si hiqet qafet dhe nuk i çkapet atdheut dhe vendlindjes, dhe për këtë arsye, assesi nuk kënaqet pa e përjetësuar edhe këtë varg: ... jetë, shëndet dhe liri paç”!

 

Etja dhe madhështia e mërgimtarit-fuqi poetike

 

Meqë autori i takon një familjeje veçuar atdhetare, asaj Bllaca, shumë vargje ia ka kushtuar edhe rrugëtimit kësaj familje, e cila, pjesë jetës i kishte persekutimet, burgjet dhe torturat, por e kishte edhe beden qëndresën, bujarin, atdhetarinë dhe madhështinë i kombit.

poezinë “Kulla fortesë” kushtuar kullës Ramë Bllacës, ai, si trajtë metafore rrëfen: “U ngrite kur ishte shumë vështirë/dhe ishe ndër gjitha e mirë/nga brendia jote zëri i plakut jehonte/rrini, rrini këtu/ shqiptarëve u thoshte”! kuadër kësaj, poetin sikur gjithnjë e ka shoqëruar malli dhe trembja për atdheun. Kjo, ndoshta jo vetëm për shkak rrethanave historike dhe politike, por edhe për arsye se ai u lind Bllacë Therandës, pastaj kaloi për jetuar Shkup, mandej për tu vendosur qytetin e Haxhi Zekës, Pejën e traditave dhe ngjarjeve historike, dhe prej këtu, nga presionet politike dhe luftës braktisi vendin. Për këtë arsye, pothuaj se tek secila poezi e hasim edhe çudinë edhe madhështinë e etjes. dyja përnjëherë, sepse, kështu e forcojnë moralin e autorit për jetuar me atdhe e “pa atdhe”, edhe pse, “Me djersë dhe me lot sot/për ta mbijetuar varfërinë”.

Poezi kësaj natyre e kësaj peshe tunxh, i hasim kudo libër, si: “Lotët e djegur”, “Trimëresha Kosovë” dhe “Korriku 1998”. këtë fundit, poeti ligjëron me barrën e dhembjes historike, me peshën e zërit-kushtrim: “Dhe, ne ecëm si dëshmitarë/Mes flakësh/tymit paparë/Dhe, Korriku i nxehtë valë/Na mbeti i heshtur, pa fjalë...!

Krahas gjitha këtyre ndrydhjeve dhe dhembjeve e plagëve shpirtërore, Sh. Bllaca, vargjet e veta i bën jehonë për lëvizjet politike dhe shoqërore atdhe për çlirimin e Kosovës, për liri dhe për kuptimin e plotë marrjes frymë lirshëm e pa frikë. poezinë kushtuar Ibrahim Rugovës, ai, sikur tërë veprën dhe jetën e tij, sertshëm e mbërthen, por gjithnjë me mburrje, metaforën ka arsyeje: “”Na lejo burrë bote/ti pikojmë do pika loti/vepra e juaj është e përhershme/do tju kujtojë gjithë bota/mot pas moti”!

Ndërkaq, lëvizjet dhe ecjet e Kosovës, kohën e ndryshimeve dhe tranzicionit, autori edhe vargje, këto përplasje i boshtin e befasive, cilat njëkohësisht edhe trimërojnë edhe frikësojnë për mbarëvajtjet për njeriun e tokës dardane.

 

Qortimi dhe modestia vargëzuese refleksion i shprehjes dhe i provokimit krijues

 

Dhe, sërish autorin e hasim me vargjet dhe poezitë e ngarkuara me kurbetin dhe me historinë e lashtë kësaj ligatine, cila dot sna hiqet qafet. Ti analizojmë vetëm disa vargje tek poezia “Takimi i nënës me bijën”: ...Sa shumë mote kanë kaluar/bijën nëna pa e takuar/mall e vaj tani kaluan/një orë, një ditë e paharruar”! Ose, edhe disa vargje tek poezia “Mallkimi i nënës”: “Ulur pranë dritares/me shqiponjat bisedon/me vajin e pleqërisë/mërgimin mallkon”.

Shih, se çfarë peshe ka vargu kur prekën temat e tilla, edhe kur ai krejt është i thjeshtë: “me vajin e pleqërisë/mërgimin mallkon”?! Ky qortim përmban edhe modestinë e autorit por edhe vetë njeriut, shndërrohet formulë fuqisë shprehjes por edhe sinonim qortimi për ta shprushur edhe shumë jetën, kaluarën dhe përplasjet shpirtërore, e cilat, padyshim se duhet nxisin provokimin për ti ndriçuar gjitha këto vlera dhe thesare, cilat janë ende pavjelura sa e si duhet. Sepse, siç thotë edhe poeti: “Ndiasporë shpejtë tretet jeta/vitet kalojnë pamëshirë/Peja mendje mu ka ngrirë”!

Veç kësaj, edhe lindjet kurbet janë me peshën e mallit, me syrin e lotit, gjë cilën e thekson disa nga poezitë cilat autori ia kushton nipit vet. Autorin e kësaj vepre sikur e shohin si një lloj paparë prej pelegrini, i cili shtegton e kërkon çdo skutë e çdo vend kujtesën e duke e luftuar harresën. Dhe, pikërisht kështu, asnjëherë nuk i çkapet nga mendja “fajësia” për mërgimin, për çfarë, ndonjëherë edhe krijon “amulli” këndimi, bile, edhe atëherë kur shumti përmallohet, edhe atëherë kur kurbeti e bezdis deri palcë: “Po nënëlokja çju ka thënë/porositë ku i keni lënë/tfala nëna mka çuar/me çfarë fjalësh ka qortuar”!

Dhe fund. Titulli i librit “Guri i vatrës”, kujtoj se plotësisht përputhet me shqetësimet, përjetimet, kujtimet, mallin dhe me qortimin e madhështinë autori i gërsheton për vendlindjen dhe atdheun. poezinë: “Guri i vatrës sime”, thuaj se gjitha rrumbullakohen rrethin e krenarisë dhe lumturisë, sepse: “Shumë është i vjetër/çdokush këtë e di/se vatra e tij/thirret Dardani”!

Andaj, libri “Guri i vatrës”, kujtoj se i ka vlerat e veta shumëdimensionale, e pse jo edhe letrare. Kjo, sepse, autori me ndijimin e tij ia ka arritur vargun dhe poezinë, edhe pse thjeshtë, ti shndërrojë vlerë pakontestueshme për tu lexuar këndshëm, për tu përjetuar dhe për tu bërë pjesë e ngrohtë dhe e dashur edhe e secilit lexues.