Agim Gjakova: Poezi e një shpirti të trazuar

POEZI E NJË SHPIRTI TE TRAZUAR

 

Nga AGIM GJAKOVA

 

Vjershat e këtij libri tregojnë se autori ka zënë miqësi të ngushtë me poezinë’, duke mos e rehatuar shpritin e tij poetik përballë botës reale.

Nuk janë vetëm vargje të rreshtuara me fjalë të përzgjedhura, apo si vijnë, por një bashkërendim i ndjenjës dhe mendimit, të veshura me figurativizmin letrar që me fjalët kuptimplote përçojnë një plotëni organizimi të pranueshëm dhe të këndshëm ndjenjësor, që, siç thotë’ autori, “a thua kjo është krijim / zë të ëndërrosh”.

Për të mos renditur mjetet stilistike të përdorura, që në fund të fundit i bëjnë shkollarët për një arsye ose tjetër, thellësia dhe invencioni që shprehet në mendim kalon tek lexuesi që thith mendimin e kësaj poezie. Gati - gati të gjitha subjektet prekin ndjenjat me ngjyrën e vërtetë jetësore, por të një jetësore të përpunuar në krijimtarinë e autorit, në ndjenjat e mendimet e tij, si në vargjet: “Njeri / Ti i vetmi në mes të qenieve të gjalla / I zoti të bësh zgjedhjen / ndërmjet të mirës e të keqes”.

Duke vështruar siguritë dhe pasiguritë e jetës, duke i perceptuar ato me shpirtin poetik dhe duke ia nënshtruar një analize logjike nuk kapërcen në vetëdije, por mbushim plot ndërgjegjen dhe mund/ose jo/ të pranojmë përfytyrimet dhe konstatimet e autorit, por nuk mund të refuzojmë se ai nuk ka depërtur në qenien shoqërore.

Në poezinë e Jan Michal Stuhlit nuk ka mistere, nuk ka vërdallosje për të gjetur të pagjetshmen, “akoma jam në jetë / askush nuk më pyet / a thua përse”, jeta është sinonimi i ekzistencës së vetëdijes për universin,

Synimi poetik i autorit nuk është kap audiencën, por t’i përçojë asaj gjithçka që  e shqetëson poetin, gjithëçka që ka  përshkuar në qenien e tij dhe që i nxjerrë të përpunuara e të formuluara në poezi.

Por njeriu është i gjallë me të gjitha tiparet që e gatuajnë si qenie e arsyeshme dhe me ndjenja. Prandaj edhe nostalgjia për rininë është aq jetësore sa urdhëron guximin dhe optimizmin. ndonëse vjeshta na përkujton melankolinë, mallin për të pambërrishmën kujtimet e rinisë

Por, ashtu siç nuk mund të shmangemi nga cikli i ekzistencës së kufizuar pra jetë/vdekje, nuk mund të shmangim as dashurinë, jehonën e saj, ardhmërinë e pakëputur të jetës.

Një tipar shumë i rëndësishëm që e bën këtë poezi bashkëkohore është qëndrimi kritik, mohues ndaj së keqes shoqërore në tërësinë e aspekteve të saj. Është një’ poezi me këmbë në tokë, pa fluturime dhe pa shtijatje, e thënë troç dhe pa doreza. Edhe ndonjë nuancë, po e quaj “dëshpërimi”, për të paarritshmen veçse shpalos anët e  një ndërgjegjeje të trazuar në rrjedhë të kohës.

Për ta mbyllur me një pohim gjigantes se “toka ende merr frymë”/ “përmes të ashtuquajturve njerëz / a thua a janë me zemër njerëzore /

derisa ne ndërrojmë vetëm peizazhin e tokës / në peizazh hëne...”

 

 

Gjakove 2011

 

 

 

AGIM  GJAKOVA

 

ESEJ

POEZJA…..  niespokojnego ducha

 

Wiersze z tomiku „Licentia Poetica” pokazuj?, ?e ich autor Jan Micha? Stuchly ISTNIEJE w symbiozie z POEZJ? - zawar? z ni? bardzo blisk? przyja??…. jednak?e nie umieszcza swojej poetyckiej duszy w realnym ?wiecie.

 

Analizuj?c tomik „Licentia Poetica” „prima facie” uderza nas czytelników swoisty styl poezji autora - mianowicie nie s? to tylko postawione w „rz?dku wersy z wybranymi s?owami”, przys?owiowo mówi?c „tak jak leci”, ale stanowi? one pewn? logicznie uporz?dkowan? koordynacj? uczu?, odczu? i my?li, ubranych finezyjnie w figury literackie, które s? „sui generis” specyficznymi, a zarazem wielce znacz?cymi s?owami  wskazuj?cymi na pewn? ca?o??, ich organizacja jest u?o?ona, zgodna,  przyjemna, uczuciowa, jak w wierszu „TWÓRCZO?? ”

TWORZYSZ-

tak twierdzisz - ...

ALE czy to...   ju?  "TWÓRCZO??"

MARZYSZ ....

pozostanie

dla POTOMNYCH   !!!

Mój SOLIPSYSTO - spadnij ... na

"przys?owiow? ziemi?"

i ... przesta? ...

- albo- jednak

TWÓRZ ...

 

By nie „burzy?” , a odwrotnie próbowa? uporz?dkowywa?   u?ytych przez autora ?rodków stylistycznych, jak „koniec  ko?ców” robi? to „twórcy- adepci”  w jakim? swoistym celu… nale?y niew?tpliwie uzna?, ?e …g??bia, inwencja,  zawarta  wierszach, my?lach, ….

przechodzi spontanicznie i samorzutnie na ka?dego czytelnika, który sam wyci?ga sens i sedno, przes?anie   tej   POEZJI.

 

Prawie wszystkie przedmioty, rzeczy  sprawiaj? wra?enie tchni?tych prawdziwym kolorem ?ycia, ale tak?e pewn? witalno?ci? wypracowan? w twórczo?ci autora, w jego uczuciach i my?lach, tak jak w wersach:

KRZYK STRACHU Edvarda Muncha

„odczu?em WIELKI KRZYK

przenikaj?cy ca?? NATUR?”… i

 

MÓJ KRZYK

Cz?owieku ...

jedynie TY? spo?ród STWORZE?

zdolny do wyboru - pomi?dzy

DOBREM a Z?EM

krzycz?: szanuj PRZYROD?

chro? ?RODOWISKO

ratuj ?YCIE WSZELKIE ...

ZAKAZUJ? i ZABRANIAM

- nie niszcz sam siebie

„Natura BOGA darem”

Cz?owieku!

jeszcze masz CZAS

- lecz prawie „najwy?szy ..

dokonaj trafnego WYBORU ...

Szkoda ... znowu zb??dzi?e?

i to mimo szlachetnych

...Intencji.

 

Autor Jan Micha? Stuchly – obserwuje, potem  „zapewnia o  pewno?ci i niepewno?ci ?ycia”, dostrzega je wyrazi?cie , a wspólnie z „Duchem Poezji”  przeprowadza  ich – logiczn? syntetyczn? analiz?, z tym jednak, ?e autor  nie sugeruje czytelnikowi „ich ?wiadomo?ci”, lecz wype?nia i narzuca jako dyktat  wr?cz im ca?o?? ?wiadomo?ci” / mo?emy /albo/ nie mo?emy/ akceptowa? swoj? wyobra?ni?  jego obrazy poetyckie bowiem s? one uniwersalne.

Konkluzjom  autora wi?c, nie mo?emy zaprzecza?, bowiem zg??bi? on nimi tre?ci bytu cz?owieczego.

 

W poezji Jana Micha?a Stuchly , nie ma tajemnicy, nie ma b??dzenia  w poszukiwaniu nieodnalezionego, „jeszcze jestem przy ?yciu/nikt mnie nie pyta/ dlaczego ? ”, a ?ycie…  ?ycie ka?dego cz?owieka  jest wg. autora Jana M. Stuchly synonimem istnienia ?wiadomo?ci  wszech?wiata .

 

Marzeniowym celem poezji autora Jana M. Stuchly nie jest „per fas et ne fas” przyci?ganie czytelniczej publiczno?ci, ale pokazanie JEJ wszystkiego co niepokoi poet?,.. wszystkiego czego do?wiadczy? i na wskro? przeszed? poprzez „ Bywanie – Dasein – Ekzistencë - Being ”.

 

Autor Jan M. Stuchly przekazuje JEJ ( czytelniczej publiczno?ci) to wszystko ju?  subiektywnie przetworzone i sformu?owane  cudownym j?zykiem b?d?cym wy??cznie atrybutem  MUZ POEZJI.

 

Ale cz?owiek jest przecie? ?yw? istot?  z wszystkimi cechami dobra i z?a, które j? tworz? jako  byt rozumny i odczuwaj?cy.

Nostalgia za m?odo?ci? jest tak samo istotna jak i  wszelkie ?yczenia, pragnienia prowadz?ce , a? do odwagi… do (i…. mimo wszystko) optymizmu.

 

Chocia? JESIE? kojarzy si? z melancholi?, t?sknot? za trudno osi?galnymi wspomnieniami o m?odo?ci, to i tak nie mo?emy uciec przed niczym  co jest z natury ograniczonym… cyklem egzystencji, ?ycie/?mier?,

nie mo?emy tak?e uciec od mi?o?ci, , nieod??cznej po??danej przysz?o?ci ?ycia ludzkiego wo?aj?cego jak ECHO ISTNIE? POPRZEDNICH POKOLE?.

Bardzo wa?n? cech?, która czyni t? poezj? wspó?czesn?, jest krytyczny stosunek mianowicie negacja wobec z?a spo?ecznego we wszystkich jej aspektach.

To jest POEZJA „ st?paj?ca twardo na ziemi”, bez górnolotno?ci i bez cech sztucznego udawania, podana czytelnikowi otwarcie i wprost bez „owijania w bawe?n?” bez nawet „ przys?owiowych r?kawiczek” nie kieruj?ca  czytelnika w mroki, mglisto??, w?tpliwo?ci  czy w „metafory  zakamuflowania” nawet z u?yciem „arkanów poetyckich” .

 

Jeszcze jeden NIUANS, nazywam to „SMUTKIEM”, pogoni? za nieosi?galnym, którym autor Jan Micha? Stuchly ponownie odkrywa te prawid?owe i oczekiwane  „strony ludzkie” uprzednio wydobywane ze wspó?cze?nie  zaburzonej.. ludzkiej ?wiadomo?ci.

 

Zamykaj?c to gigantycznym stwierdzeniem, ?e „ ziemia jeszcze oddycha/ mi?dzy „tak zwanymi lud?mi”/ wi?c powiedz czy „maj? oni ludzkie serca”/ kiedy sami zmieniaj?  pejza? ziemski/ w pejza? ksi??ycowy…?”

 

Agim Gjakova  ne Gjakove, Kosove 2011

 

Përktheu nga gjuha shqipe në polonisht:

MAZLLUM  SANEJA)