Albert Vataj: Në shkulmet e një shpirti që turret për nga liria

Në shkulmet e një shpirti që turret për nga liria

Ekskluzive nga Albert Vataj

Rrekja për të dëshmuar forcën e shpirtit krijues, mrekullinë dhe sqimin estetik, padurimi për të pranuar të digjesh në llavën përvëluese të shpirtit, e përfundur nga forca e imagjinatës së natyrës, ka yshtur poetin Gëzim Murajza për të pranuar se me poezi dhe vetëm me poezi është e mundur të sfidosh botën përreth dhe atë brenda teje.

Një buqetë me poezi të Murajzës, ishte dhurata më e fisme që një miku im më bëri për këtë vit të ri. Pa shumë salltanete dhe me një finesë të admirueshme, ai më ofroj bashkë me këto poezi dhe mirënjohjen e miqësisë.

Qasja për ta kumtuar këtë visar të fjalës së pshërëtimave të një shpirti të lirë, spariherë është orvatja për ta shpaluar para jush, ndoshta pak me vonesë, por kur thotë populli: “Më mirë vonë se kurrë”, atë që ai është përpjekur dhe ka mund me mbërrit si pakkush tjetër në sinorin e tij. Është fjala për dy librat me poezi të Gëzim Murajzës, respektivisht “Fishkëllima bordurash”, mars të vitit 2001 dhe “Rruga për kah dalja”, shtator 2006. I lindur në Shkodër, e ku mund të lindin tjetërkund ata qi i këndojnë zëshëm dhe me bekimin e perëndive, përveçse në Shkodër, i gatuar në lëmin universitar, e ku tjetër më denjësisht se ne Universitetin “Luigj Gurakuqi”, Gëzimi provon të jetë një zë i spikatur në poezinë e tashme shqipe.

Rrallë pas rrallë, fjalë pas fjale, poezi pas poezie, ai kremton më së shumti promovimin e tij në këtë univers gjigant të fjalës artistike, të rrëfimtarëve të shpirtit të dlirë. Me një kumtim të shpenguar nga skolarizmi dhe rregullat, metrika dhe sugjerimet që fanatikët dhe kritizerët rekomandojnë për artin, si domosdo vlerash, ai ka guxuar, siç vetëm një shpirt poeti, për me rrëfye, për me qëmtua, për me u ba i tejpashëm deri në themelet e të qenit njeri. Metafora e poezisë së tij rrjedh gurgullueshëm si përroi në teposhtë, nëpër gjarpërimin e rrugës plot kaladredha, herë pazëshëm e herë potershëm. Kjartësia e përfytyrimit të orendisur me fijeza të arta pasioni, flatron nga shpirti i tij e zë vend në larushinë batërdisëse të poezisë së sotme shqipe, për me dëshmu shpirtin e tij të lirë, por edhe për më kushtru, siç vetëm një shpirt i lirë munet me e ba, me e çu peshë nga themelet tanë universin.

Në të dy vëllimet me poezi, ajo që të shtang është tematika dhe trajtesa, rrëfimtarja dhe predikimi, lirshmëria dhe tërbimi, ndjeshmëria dhe eleganca. Në një farë mënyre ai ka bërë me artin e fjalës dhe magjinë e artit, poezinë, atë që s’do të mund ta bënte një revolucion me armë, një politikan me gjëmimet nëpër foltore, një filozof me ngërthimet e çatrafilisuna të konkretizimeve dhe përcaktimeve për fenomenin jetë. Papajtueshmëria me shumë gjëra dhe gjendje në realitetin që e rrethqarkon është qartazi i perceptueshëm në poezitë “Kapërcim”, “Rruga për kah dalja”, “Fishkëllima bordurash”, “Në këtë qytet”, “Do të qëndroj”, etj.

Në të gjitha ai bëhet tregimtar i brezit të vet, i rropatjeve, i telendisjeve për dinjitet dhe mbijetesë. Barrën e rëndë të “të dëbuarit”, të emigrimit, ai e cek gjithandej, si një plagë të rëndë që ka molepsur shtatin e drobitur të Shqipërisë, të këtij vendi shpresëvrarë. Ai ka ikur nga vendlindja e tij, por pa ia kthyer kurrizin. Gjithçka atje atij i dhëmb. Edhe kujtimet e kafshojnë. Gëzim Murajza ka përzgjedhur poezinë, për të thënë dhe ai fjalën e tij, për të dëshmuar edhe ai atë që ka përjetuar, atë ferr që e ka përfytur. Kumti i tij është ligjërimi i një zemre që kah qielli ai sheh paanësinë e prehjes naltuese të shpirtit të trazuar.

Albert Vataj, 16.01.2008

Cikël me poezi nga poeti Gëzim Murajza:

Fishkëllima bordurash

Ti nuk e ke provuar, miku im

Peshën e valixhes

Tek mbetesh në stacion,

Se dyert nuk t’i hapin trenat,

Dhe pse vijnë e ikin

Qindra.

Ti nuk e ke provuar, miku im

Ta pish bashkë me cigaren, pluhurin,

Ulur bordurave

Ditëve që të vdesin ndër sy

Dhe netëve që të vijnë të vdekura

Tok me ëndërrat e ngrira.

Ti nuk e ke provuar, miku im,

Të mos ia dish tingëllimin qeshjes

E lotin ta kesh

Zgjidhjen tënde

Kur shtëllunga dhimbjesh

Ta shtrëngojne shpirtin.

Ti nga përtej gotës, miku im,

Tek më sheh

Vetëm pyet,

Ç’shije ka bordura?!

Rruga për kah dalja

Rruga për kah dalja

Këndej nuk është

Të paktën

Jo kështu.

Ikje prej këtij ferri

Me vrap,

Me vrap,

Jo vetëm sot.

Rrugën për kah dalja

Në ty shihe.

Vrapo nëpër shpirtra

Shiko sa bosh janë rrugët!

Rruga për kah dalja,

Andej mbase është

Por jo kështu.

Pa ty

Helmuar nga vreri i mungesës,

Në këmbanat e zemrës

Thellë.

Tinguj malli,

Që jehojnë flladeve të djegur

Kohe.

Largësi,

Segmentuar nga shpresa pritjesh,

Me fund të padukshëm.

Djersitur nga spazma verdallosjesh,

Me emrin tend grimcuar nëpër buzë,

E sytë e mi,

Me të tutë veshur.

I tharë nga plasaritje ndjenje,

Në ditë-netët e arnuara me copa durimi

Mallin e ndjeva

Të griste e griste,

Poret

E shpirtit të sfiluar.

Prill ‘97

Kapërcim

Ikim

Atje në pyll?!

Ku vdekja vdes

Nën tehun e jetës.

Atje,

Ku lulet kurrë nuk vyshken,

Veç dehesh

Aromës së tyre,

Ku zhurmat heshtin

Dhe erë njerëzish nuk vjen.

Atje

Ku përëndimi

Është gjithmonë

Po aq i bukur,

Sa lindja,

Ku erërat

Stuhi nuk sjellin

E shiu veç te përkëdhel.

Kur paraja nuk hyn

E bagëtia ulet

Tok me ty në sofër.

Ku mes kafshësh

Argëtohesh

Ashtu si kurrë

Mes njerëzish.

Atje,

Ku këndohet

Me muzikë gjethesh

E me puthje nuk ngopesh.

Ku dashuria

Të valon arteriesh

Pambarimisht.

Atje si në shtëpinë e pare,

Si thua

A ikim?!

Këmbët e zbathura

Asfaltit të ndryshkur pluhurit,

Rënkojnë çapet

Në ecje pa jetë

Pa start e finish.

Ecje të rënda

Të ndjekin,

Ecje përbuzëse

Të lënë pas

Të verbuarish.

Këmba jote

E zbathur,

Këpuca para saj

Gjeth i tharë.

E zbathur

Asfaltin e trondit,

Njerëzit jo.

Njerëzit krihen,

Lustrës së këpucëve,

Në këmbët e zbathura

Që asfaltin fshijnë,

Veç pështyjnë.

Ata që ikën

Rendje,

Pa përshendetje pas,

Besimtar

Te nje rikthimi

Vetëm me qiell

Qëruar nga retë.

Pritje a jo?!

Për ata

Që lamtumirë nuk thane

Me shpresën

Që ky shekull

Është i fundit

Diktator!

Në Këtë qytet

Veç ngricë

Në shpirtin e këtij qyteti

Ku njeriu

S’guxon të jetë i lumtur.

Veç dimër.

Dëshirat,

Baltosur

Skutave të këtij qyteti

Që dashuritë t’i quan

Kurvëri.

Dhimbjet,

Kurohen

Me të tjera dhimbje,

Në këtë qytet

Kur meskiniteti

Qelbet erë.

Fëlliqësirë

Dejeve të këtij qyteti,

Ku njeriu

S’guxon të jetë i lumtur.

Vizitë në atdhe

Gjithsaherë kthehem tek ti

Sjell me vete

Mendimin gozhdë

Se ikja e fundit

Ishte rrënoja e fundit

E apokalipsit

Të shekullit të zhuritur

Në mua.

Do të qëndroj

Është e ardhmja

E së tashmes së fikur

Në një dashuri të shpëlarë

Nga përrenj ndjesisht të reja.

Ështe e ardhmja

E së tashmës së fikur

Në një mall të pështyrë

Buzësh që nënqeshin ironisht.

Ështe e ardhmja

E së tashmës së fikur

Në nje ideal të pjerdhur

Bythësh që ulen

Kolltuqesh të lartë,

E mendimi im i madh,

Tërhiqet kokëposhtë,

Si një masturbim

Mbetur në tentative.

Shkodër – Torino

Tetor 2003

Nuk harroj të të dua

Unë bëhem i idhët

Kur mbulohem

Prej vargut të trishtimit,

Por nuk harroj të të dua

Dhe pse mbetemi pa fjalë

Para se të mbyllim kapakët e syve

Te ditës në fashitje.

Ti qan

Për heshtjen time

Kur thua se braktisja

Është kopili

Mbetur në derën

E zemrës së zhuritur ndjenjash,

Por jo gjithmonë kush hesht

Nuk ka cka të thotë.

Nuk harroj të të dua

Edhe pse shpesh dehem

Ndër kabare ëndërrash

Ku kërcehet gjtihnjë e më lodhshëm.

Mund të mos jem

Kur jam,

Mund të jem

Kur s’jam

Por të të dua

Nuk harroj kurrsesi.

Epokë moderne

Kënaqësi

Hipur kale

Mbi shpatullat e dhimbjes,

Dehur nder avuj përbuzje,

Pë gotën boshe

Të tryezës përballë,

Shtyrë në qoshe të moskokëcarjes

Qytetërim krenar,

Në të sotmen e lustruar

Në pasqyrën e ndritshme

Të moralit të pastër,

Vajzë të ciltër

Kurvërisht!

Përse-të s’na duhen

Mos kërko përse

Flaka e dashurisë

Na përpiu një ditë,

Dashuria nuk ka arsye

Është thjesht dashuri.

Nuk ka pse të rënkojmë

Për ndarjet, humbjet,

Nuk kemi kohë

Të lind ndër ne syth trishtimi,

Jemi bimë mbjellur në erë.

Në tempullin e dashurisë

Kemi kënduar dhe ne,

E tingujt mbase vdesin një ditë,

Mos harro vajzë,

Jam tingulli i mbramë

Që vdes në ty.

Asht momenti!!!

Asht momenti

T’ia vëmë emnin botës!

Diplomacies gjumi i asht prishun

Nga andrra klandestine

GLOBAL apo NOGLOBAL!

Linja komunikimi për të njohun

Humnerat më të errata të universit,

Ndërsa nana ime

Shpesh në telefon qan,

Deshirës së pamundun

Me u pa,

E unë nuk gjej arsye

Përse të mos shurrohem

Ngeshëm,

Mbi titullin e gazetës,

Ku një diplomat deklaron

‘’po ndërtojme të ardhmen!’’

A nuk asht momenti

Ta ç’pijmë botën?

Torino, Itali

Mars 2002