Baki Ymeri: Shkallët e jetës

Shkallët e jetës

 

Nga Baki Ymeri

 

Libri bilingv „Shkallët” me 75 faqe, i poetit rumun Victor Sterom, botohet në bashkëpunim me Bashkësinë Kulturore të Shqiptarëve të Rumanisë, nën përkujdesjen e redaksisë së revistës „Shqiptari”. 

Autorin e ka kapluar mosha e pleqërisë dhe e parandjen se tani e ka kapluar gjumi i rëndë dhe se dremit me thatësinë e mjegullës: „Në krahë/ Vetëm karajfilat më rrinë mbi ballë/ Duke ma shndritur kryqin/ Nën të cilin gjendem për përjetësi.”

Viktor Steromi është poet dhe kritik letrar. U lind më 14 shkurt 1937 në Mizil të Prahovës. Absolvent i Liceut Teoretik (dega humane), dhe i Institutit të Petrokimisë në Plojesht. Debutoi më 1965 në shtypin letrar (revista Familia, Oradea). Debutim editorial: Në dimrin me flutura të kaltra, Editura Cartea Româneasc?, Bukuresht, 1974. Drejtor themelues i revistave Sinteze literare, Esteu dhe Poarta S?rutului. Zëvendës/kryeredaktor i revistës Viata de pretutindeni, këshilltar letrar i Editurës Karta/Graphic, anëtar i Lidhjes së Shkrimtarëve të Rumanisë.

        Autori i Shkallëve ka themeluar revistat Sinteze, Sinteze Literare dhe Esteu, në të cilat i prezanton edhe vlerat shqiptare të krijuesve tanë nga Shqipëria historike dhe diaspora shqiptare. Është laureat i Çmimit të Filialës së Brashovës të Lidhjes së Shkrimtarëve të Rumanisë dhe i Çmimit për Shkëlqesi të Bashkisë së qytetit Plojesht, si dhe i disa çmimeve tjera të Festivaleve letrare në Sebesh dhe Tërgovishte. Është prezent me poezi në revista dhe antologji të Rumanisë, Austrisë, Anglisë, Francës, Gjermanisë dhe Greqisë. Është i përfshirë edhe në antologjinë bilingve, shqip/rumanisht, Shpirti i fjalës, Bukuresht, 2009. Ka botuar deri tani 40 libra me poezi, prozë, aforizma, kritikë letrare, si dhe një numër të konsideruar vlerësimesh kritike mbi poetët dhe prozatorët shqiptarë të rikënduar në gjuhën rumune.

 

Lënda e librit në gjuhën shqipe

VICTOR STEROM

TREPTELE - S H K A L L Ë T

 

Përktheu nga rumanishtja: Baki Ymeri

 

REDACTIA REVISTEI ALBANEZUL

BUCURE?TI ( 2010) BUKURESHT

 

PA FJALË

 

Tani fshihem pas fshehtësisë

Tejmatanë syve kurreshtarë

Derisa do të zgjasë ankthi

Që vepron ngadalë

Duke e zhvendosur copë pas cope

Qenjen time fisnike

Derisa vetë koha më është

Një anije e mbushur me hije

Nga e cila nuk po shkëputem

Duke më mbuluar

Me madhështinë

E malit të shenjtë

Pastaj besoj se e kalova doganën

Fitimtar dhe i mundur

Prej kaherë

1

Nëse më fton

Muzgu do jetë më mendimtar

Humnera më pranë

Bindjen se po shkon

E mbaj në krahëror

Porsi një hije në hënë

Qëndroja i padukshëm vetë

Shikoja gurgullimat e ujit

Se si bëheshin gjaku im

2

Leshtak si tymi i pyjeve

Retë më endin andej/këndej

Sipas asaj që shoh

As zogu nuk po fluturon

Flatra është një varr i përbashkët

3

I dëgjoj çastet

Si do lojëra fëmijësh

Të zgjuara nga gjumi

E them këtë ngjarje

Në pëshpëritjen e pasqyrave

Të syve që degdisen në mua

Jemi njëri në tjetrin

Siç është errësira

Në tjetër errësirë

4

Ja që e dimë se ç’jemi

Një kalavesh ankthesh

Një shthurrje sekondash

Nëse më duhet një hije

E marr si një lojë

E gishtërinjve tanë

5

Asgjë s’kam parasysh ta harroj

Kjo është ngrica

Kjo është lutja

Ditë pas dite tmerri

Se nuk do të kthehem

Ma mbush rrugën me shkëmbinj

Të kem kujdes kur të arrij

Në të djathtën e humnerës

Që mos t’ia trazoj thellësinë

6

Jam në brendinë e fjalës

Një lëndinë e mbushur me shpresa

Pika që mbështet rënien

Qëllimi që të çon

Në luginën e hiçit

Gjatë disa shekujve

7

Më është shkrirë çasti

Në dorë të djathtë duke mbajtur

Përmbi kokë largësinë

Tani bie dëborë

Me mëshirë ndaj hyjnive

Bie shi me hije yjesh

Përmbi kryqin tim të përflakur

Një gazë sa një kishë

Numëron rrudhat e gojës duke bërtitur

Ndërsa përposhtë janë valët

8

Do të të ndjej duke vajtuar

Muzgun e harruar në mua

Porsi një fshehtësi degdisjen e rrezes

Mos më thuaj se je

Me derën e hapur

9

Ujërat e brendshme më thithin

Në turmën e tingujve

Duke u gëzuar se po shkoj

Nëpër vargjet e verbëta

Porsi nëpër tulin e tymit

Aroma e gjestit të fundit

Shikon në vetveten time

Shenjën e kohë lakuriqe

Që shëmbëllen me perëndimin

10

Në pëlhurën e hijeve

Në lundrat e hirit

E dëgjoj terrin

E shtrënguar si një grusht

Në etjen përvëlimtare

Të obsesionit tim

11

Porsi lugati në male jam

Tejmatanë vetvetes

Frymat ngavitrinat

Një tym plumbi të shkrirë dëgjoj

Mendoj se kthimi im

Tubohet në shpartallim

Në gjak më bëhet natë

Ndërsa çastet aq sa kanë mbetur

Më shndërrohen në harfa

12

Humbje të tërmetshme

Porsi fantazmat në mua

Shndërrohen në kënde

Me vetminë në krahë

Dëgjoj se si thyhet dimri

Në dritaret e verbëta

13

Ndoshta tjetërherë

Në rrethana të tjera

Do jem hija e fjalëve të mia

Disa kokrra rëre

Apo disa rreze valësh

Në përkujtimin e kujtimeve

Apo do t’i qaj gjethet

E rëna ndërmjet nesh

Nga mungesa e dritës

14

Tani po ik prej meje

I shpërndaj gjërat

Në rrugëkryqe absurde

Por ajo që më çmend

Është heshtja e madhe

Që më shtyp për vdekje

15

Tani e di përse

Ikim nga njëri/tjetri

Një qiell ndahet mes nesh

Trupat duke u terratisur

Furtuna duke na kapluar

Nëpër anë të ndryshme

Kur zanat vallëzojnë

Lojën e yjeve të topitur

Në shtjellën e shtigjeve

16

Duke pritur të vish e padukshme

Në odën time të qiellit

Siç vjen loti në fërgëllimë

Siç dridhja e rezes po vjen

Në perëndim të henës

Dhe në hijen e çdokujt

17

Pasi që dremita

Gjumi m’u zvogëlua

Sa briri i kërmillit të fshehur

Derisa e pashë

Gjithë rrethinën

E rënë në gjunjë

Ndërsa stacioni i vetmuar

Një gërmadhë milingonjash

Sa hiri i një klithje

18

Kur i hapa sytë

Mbi shinat e ndryshkura

Vërehej një gjarpër

Ai që të shikon tani

Është gjurma e gjakut tim

Dhe reja e thirrjes së fundit

19

Nëntë brirë dreri

Pinë nga shuplakat e mia

Krejt bukuria e botës

Aq i sigurtë jam

Se si në një çerdhe qyqeje

Hija e hënës

Të kam pritur një kohë

Pastaj ra dëborë e imtë

Derisa m’u mbaruan ditët

20

E shtrova një tryezë në qiell

Atje jam vetëm me mua

Atje nuk po të pres

Kishte për tepër hije

E rënë ndërmjet nesh

Nga loja e dashurisë

21

Arrij të jem një pikë

Dhe e mbështes turnin

Duke të pritur

Pastaj depërtoj në linjat e shenjta

Në humnerat e padyshimta

Gjithnjë e më thellë

Drejt një bote tjetër të humbur

Ndërmjet dhembjes dhe ëndrrës

Ndërmjet lindjes dhe vdekjes

22

Kur flej në mëndafshe engjëlli

I harruar nga ritmi që përvëlon

Qarqe dhe britma përjashta

Degdisem në gjirin e natës

Brigjeve të një humnere

Ku më bie ngadalë hija

23

Po mbushem me shikimin

E gjendjes së ikonës

Së vulosur në gjakun tim

Dhe shtrëngoj në grusht

Shkallët e qiellit

Dhe heshtjen e fjalës

Sa herë që ju thërras

Të ma mbani dritën në supe

Por sidomos errësirën

24

E kam bërë kohën lëmsh

Nga sytë e qyqes

Nën muret e mëshirshme

Që klithin në ëndrrën e kullosës

Degdisem në hijet e lulishtes

Në sytë e përlotur të një të verbëti

Një shtëpi sa një milingonjë

Në fund të rrugës

E di se po më pret

25

Bota nga dritarja e vdekur

Shpati pret duke përgjuar

Porsi heshtja mbi kryq

Ndërsa anët

Janë për mua

Labirinthe të paqarta

26

Shpirti im merr formën

E një lepuri që ik

Duke i çmendur felinarët

Në një dimension tjetër

Zbrazëtira e trillon

Këtë degdisje

Kur do të filloj udhëtimin

Porsi kërmilli nëpër altarë

Duke e përkujtuar acarin

27

Në filozofinë e gjerë të kryqit

Do të jem një lindje e hënës

Një mitologji me trup

Ndërmjet dy brigjesh

Shoh një djep të shenjtë

Turrë drurësh që po shembet

28

Atje do të të kërkoj

Do të të përfshij

Në mendimin tim për vdekje

Dita rri mbi ballin e gjarpërit

Duke e kërkuar hijen

Kur unë s’jam ende shpati

Që rri mbi tjetër shpat

Përplot me kryqe dhe heshtje

29

Dhembja e pemëve

Të shkulura nga furtuna

Më kalon nga tëmthat përpjetë

Thoja në ëndërr

Se mund të të ëndërroj në qiej

Porsi një klithje që më ndjek

30

Unë e shoh liturgjinë

Porsi një fëshfërimë mjellmeje

E degdisur në qiell

Tingujt e saj përkundin trupat

E atyre që nuk po kthehen

Përmbi valë

Klithjen e zogjve

E shoh të rrëmbyer

Nën kambanat enigmatike

31

Tani e përshkruaj një kryq

Në hijen që e lë

Syrin tim mbi kodrinë

Një ngashërimë e shurrdhtë

Ma mbush shtëpinë me kimera

Dhe memorjen me tym

32

E kam sulmuar magjinë e noçkës sate

Dhe e kam drëguar në bjeshkë

Pranë vesës së përjetshme

Përfytyrimi i heshtur

I fontanës së qiellit

Ma mbulon jetën

Ajrin e çiltërt e dëgjoj

Në trurin e një flake

Që vërtitet egërsisht

33

Tani më ka kapluar gjumi i rëndë

Dhe dremis me thatësinë e mjegullës

Në krahë

Vetëm karajfilat më rrinë mbi ballë

Duke ma shndritur kryqin

Nën të cilin gjendem për përjetësi

 

(I shqipëroi: Baki Ymeri)