Reshat Kripa: Rini e copëtuar (V)

RESHAT KRIPA

RINI E COPËTUAR

Kujtime

NË   QYTETIN   TIM

Të nesërmen dola që me mëngjes. Kisha dëshirë të shihja qytetin tim. Katër vitet e largimit prej tij më kishin ngjallur mallin  për të. Vendosa të ngjitem në Qafën e Topit, një vend nga ku mund të vështroja të gjithë qytetin. Përveç kësaj ishte edhe afër shtëpisë. Kur mbërrita atje, u ula në rrëzë të një bunkieri të ndërtuar që në kohën e Luftës së Parë Botërore nga italianët. Dikur, atje ishte  një top i madh. Nga ky shkak kishte marrë emrin Qafa e Topit. Prej andej në kohën tonë gjëmonte topi që lajmëronte çeljen e Iftarit në muajin e Ramazanit.

Pikërisht në këtë vend,  gjyshi kishte  një  vresht  model  dhe një bahçe me pemë. Ishin edhe shumë rrënjë ullinj. Shpesh herë na merrte  me kalë dhe na shpinte  atje. Luanim gjithë ditën dhe në mbrëmja  ktheheshim në shtëpi. Tashti ky truall ishte shtetëzuar dhe i përkiste fermës. Nuk kishte më  as vreshtë dhe as pemë. Mua më dukej si shkretëtirë.

Isha ulur  dhe po vështroja qytetin tim. Shihja me rradhë lagjet e tij, Varoshin dhe Vrenezin, Lirimin dhe Karabashin, Lagjen e Re dhe Tophananë, Muradien dhe Skelën, Kumen dhe Çolen. Uji i Ftohtë nuk dukej. E pengonte kodra e Kuzum Babait. Pastaj fillova të vështroj godinat karakteristike. Ja, Konsullata Italiane që tashti ishte kthyer në zyrat e Komitetit Ekzekutiv të Rrethit. Përballë saj ndodhej godina e burgut. Një e dridhur më përshkoi trupin. Ajo godinë të ngjethte shpirtin. M’u kujtua im atë dhe motra që kishte qëndruar  tri ditë në atë godinë.  Më tutje ishte xhamia e Tabakëve dhe hotel Gambinua . Më pas shtëpia e Sharrës dhe xhamia e Plumbit. Prej aty deri në Skelë pothuajse nuk kishte fare ndërtesa. Matanë Skelës kaltëronte deti dhe pas tij ngriheshin Sazani dhe Karaburuni, dy simbolet e Vlorës.

Hodha vështrimin nga plazhi dhe vështrova vendin ku dikur ishte  vila e jonë. Ndjeva një keqardhje të madhe. Nga një qendër që dikur ziente nga zhurma e zërave të pushuesve, tashti ishte shndëruar në një gërmadhë. Minat gjermane kishin lënë vetëm një grumbull gurësh që i merrnin herë pas here qytetarët aty rrotull për të ndërtuar shtëpi.

Po rrija i shtrirë në shpinë duke menduar:

- Sa poetë kanë shkruar për ty, o Vlora ime?

M’u kujtuan vargjet e Ali Asllanit që i kisha lexuar në një libër këndimi:

Dhe me re të bardha, mora edhe dhashë,

Po si Vlorën time, një qytet nuk pashë!

U ktheva në shtëpi në  mbrëmje.   Ishin  alarmuar  për  mua  dhe  po  më  kërkonin gjithandej.

Pas disa ditësh fillova mësimet në shkollën numër dy, “Naim Frashëri“. Vazhdoja klasën e pestë fillore. Atëhere fillorja ishte me pesë klasë  Në klasë kishim shumë shokë si poetin Duro Mustafaj, Ramadan Hoxhën, Xhevat Llupën, Ali Zankon, Rushit Rushitin, Muhamet Kasëmin, Qani Kojanin të cilit unë i thërrisja “Kushëri”, pasi njerëzit e tij ishin nga fisi i nënës time, apo vajzat Mynevere Skënderin, Zymbyle Hoxhën, Angjeliqi Labovitin, Liri Lulen, Haxhire Alimerkon, Nedjate Llupën  e të tjerë. Kështu kalonin ditët njera pas tjetrës deri sa mbaroi viti shkollor.

Vitin tjetër filluam përsëri klasën e pestë,  por kësaj rradhe të shkollës shtatëvjeçare, që u  krijua  atë vit. Ishin së bashku katër klasë fillore dhe tre unike.

Ndërkohë,  im   atë,   kishte   filluar  punë  si teknik vaji në fabrikën e tij.  Ishte  specialist  për  atë punë. Fatushja kishte mbaruar  maturën  dhe emëruar  arsimtare  në shkollën fillore numër katër. Ky ishte një fillim i mbarë për ne në Vlorë.

*     *     *

Nëntori i vitit 1947. Ora e leximit letrar. Mësues Kiçua hyri në klasë, bëri apelin dhe tha:

- Hapeni librin te pjesa “Për një shishe vaj“!  Aty do të shihni shfrytëzimin e egër që i bënin borgjezët klasës punëtore që nuk kishte të hante bukë. Do të shihni egërsinë e sistemit kapitalist.

Ishte një tregim i Aleks Çaçit. Në të bëhej fjalë për një punëtor të varfër në një fabrikë vaji në qytetin e Vlorës. Një ditë ky punëtor, i shtyrë nga  varfëria  e  madhe detyrohet të vjedhë një shishe vaj, por diktohet nga pronari i  fabrikës  dhe  pushohet  nga puna. Qoftë për koinçidencë, apo ndoshta qëllimisht, autori, pronarit i kishte vënë emrin e tim eti, Qazim.  Im atë ishte i vetmi pronar fabrike vaji me këtë emër në Vlorë dhe ngjarja tingëllonte e vërtetë .

- Do filloni ta lexoni të gjithë me rradhë. -  vazhdoi mësuesi.

E para filloi leximin Angjeliqia. Pastaj Aliu dhe  kur erdhi rradha ime mësuesi e  kapërceu   dhe  vazhdoi  leximin  te Rushiti,  shoku që rrinte në bankën bri  meje.  Mendova  se  e   bëri qëllimisht për të mos më fyer mua kur të lexoja  tregimin ku përmendej im atë. Por nuk ishte kështu. Kur i erdhi rradha paragrafit  ku  përmendej  emri  i  tim eti,  për çudinë time mësuesi  thirri  emrin tim. Unë e vështrova i habitur. Një buzëqeshje  ironike  dhe keqdashëse ravijëzohej në buzët e tij. Klasa kishte rënë në heshtje. Ajo priste se ç’do të ndodhte. Unë mbylla librin. Mësuesi, kur pa që  nuk po lexoja, tha me një zë të ashpër:

- Kripa, ju urdhërova të lexoni!

U ngrita në këmbë dhe me një zë  të  sigurtë  i

thashë:

- Më falni, Zoti mësues, por atë pjesë nuk mund ta lexoj

- E përse?

- Sepse im atë nuk ka qënë i tillë. Autori gënjen. Babaj im  nuk ka  shfrytëzuar njeri  dhe nuk ka pushuar asnjë punëtor.

Ai u nxi në fytyrë.

- Dil jashtë! -  thirri me një zë të ashpër.

Dola dhe ika në shtëpi. Kisha dëshirë t’ia shprehja dikujt dufin që kisha nga brenda. Atje gjeta babanë. I tregova çfarë kishte ndodhur. Vura re se u prek së tepërmi. Nuk do ta harroj kurrë shprehjen e fytyrës së tij në ato çaste. Megjithatë e mbajti veten. Më përkëdheli flokët me ëmbëlsi dhe më tha:

- Rrofsh or bir, se e tregove fisnikërinë tënde! Mos u mërzit! Nesër do të vete për  të biseduar me të.

Ajo dorë ishte  balsam për mua. Çuditërisht, e

ndieja veten të lehtësuar.

Të nesërmen shkova në shkollë si zakonisht. Ishim rreshtuar për të hyrë në klasë, kur para çetës doli komandanti i saj. Ai mbante përpara një komunikatë, të cilën e lexoi:

-          Për  sjellje  të  dobët,  në  kundërshtim  me

normat e moralit të ri  të  pionierve tanë, nxënësi Reshat Kripa përjashtohet nga Organizata e Pionierit për një afat të pacaktuar. I bëjmë thirrje të reflektojë dhe të bëjë autokritikë para shokëve të organizatës.

Në korridorin e katit përdhes ndodhej gazeta e murit.  Atje   botoheshin   vazhdimisht    shkrime,  ku kritikoheshin ato që quheshin shfaqje të huaja në shkollë. Gazeta dilte dy herë në javë. Kur hymë në klasë, hodha vështrimin nga ajo  dhe pashë se në mes të saj kishin pikturuar një karikaturë timen dhe poshtë saj një shkrim me titullin me gërma të mëdha: “POSHTË BORGJEZIA“.

Përsëri po më dilte para termi “borgjez“, ashtu si në Tiranë. Ai po më përndiqte këmba-këmbës. Një revoltë filloi të zhvillohej brënda meje. Nuk e ndjeja veten fajtor, ndaj nuk kisha kujt t’i kërkoja ndjesë. Le të dilte ku të dilte. Vendosa të marrë mbi vehte të gjitha pasojat që mund të vinin.

Kur shkova në shtëpi, ua tregova të gjitha. Babai shkoi dhe takoi drejtorin e shkollës, Dhimitër Lakuriqin. Ai e dëgjoi me vëmendje dhe i tha:

-          Jo të gjitha gjërat janë  në   kompetencat  e

mia. Megjithatë, mos u mërzit. Ke djalë   të mirë. Unë mendoj se së shpejti ajo do të korigjohet.

Pas disa ditësh u bë mbledhja e Këshillit Pedagogjik.  Mësues Kiçua propozoi të më thyenin një notë në sjellje. E kundërshtuan pjesa më e madhe e mësuesve. Midis tyre  Xhevdet Kofina, Kostaq Baltadori, Remzi Shtylla, Tish Daija, Kalmina Gurakuqi si dhe drejtori. Kundërshtimi i tyre ishte vendimtar. Kështu që nuk mundi të realizonte atë që kishte ndër mend.

Megjithatë korigjimi u  bë  vetëm  vitin  tjetër.

Atë vit e mbylla me të gjitha pesa, me përjashtim të leximit dhe gjuhës që i kisha tre. Ishin të vetmet nota që prishnin bukurinë e asaj deftese.Në atë kohë ishte në fuqi sistemi me pesë nota. Mësues Kiçua e kishte plotësuar misionin e tij.

Në mbrëmje  rrija  dhe  mendoja  çfarë  kishte

ndodhur. Doja të bëja diçka, të protestoja në heshtje. Më lindi ideja që të shkruaja një poezi kushtuar kësaj ngjarje. Nuk jam poet, por njeriu në atë moshë ka shumë ëndrra të tilla.  Mora  penën  dhe  krijova  poezinë  e mëposhtme:

BORGJEZ…!?

Pse ky term po  më përndjek?

Jam i vogël, jam fëmi,

Kudo shkoj para e gjej,

Si demon prapa më rri.

E dëgjoj kudo  në shkollë,

Dhe nga njerëzit në rrugë,

Më tmerron, fikson në kokë,

Një mendim që s’dua unë.

Pse s’e lini botën time,

Botën time shpirtërore,

Po e ndrydhni me fiksime,

Më prishni ëndrrat rinore?

Lermëni të ëndërroj,

Të këndoj si zog i lirë,

Jetën time ta ndërtoj,

Më të bukur, më të mirë

Porse termi më përndjek,

Që nga mbrëmja në mëngjes,

Dhe në gjumë më thërret,

Ti s’je yni, je borgjez…..!?

Kjo ishte poezia ime e parë.