Reshat Kripa: Rini e copëtuar (II)

RESHAT KRIPA

RINI E COPËTUAR

Kujtime

DITARI  I  PAMBARUAR  I  TIM  ETI

Ajo është një fletore e vjetër me shënime. Një fletore kineze, nga ato që përdoreshin në vitet pesëdhjetë. Është shkruar me stilograf. Vende-vende shkronjat kanë filluar të shuhen. Tek-tuk shihet edhe ndonjë njollë, e shkaktuar nga ndonjë  pikë uji e rënë mbi to. Koha ka bërë punën e vet. Është ditari i tim eti, një ditar i pambaruar, i filluar në vitin  1957.  Mosha  e madhe,   problemet  që  duhej  të  përballonte,  gjendja  e  vështirë  ekonomike,  vdekja  e parakohëshme e nënës tonë, nuk e lejuan ta përfundonte.

Kishte kohë që mendonte të  shkruante,  por  problemet  që  përmenda  më  lart   e pengonin. Më në fund, një ditë na tha:

- Kam dëshirë të shkruaj një ditar për historikun e familjes tonë.  Si   thoni,  a  jeni dakord?

Ne u gëzuam shumë dhe e nxitëm që të fillonte sa më parë. I blemë fletore e stilograf dhe ai filloi të shkruajë.

Tani, pesëdhjetë vjet  nga dita e fillimit  të këtij ditari, e rilexoj përsëri atë. Nëpërmjet tij mësoj synimet që ai kishte, prejardhjen e familjes dhe shumë çaste të tjera të rëndësishme të jetës së tij. Mbi të gjitha, më  tërheq  vëmendjen  parathënia, që  është

një lloj testamenti për ne.

Po e riprodhoj të plotë këtë parathënie, ashtu si e ka shkruar ai:

Kam një kohë të gjatë që dua të shkruaj diçka mbi origjinën  e familjes tonë, mbi jetën time dhe shumë gjëra të tjera. Me sot me nesër, kaluan plot dhjetë vjet pa shkruar asgjë. Një mbrëmje, rastësisht, duke biseduar në familje e shfaqa këtë dëshirë dhe ata ma miratuan menjëherë, bile m’u lutën që ta filloja sa më parë.

Kështu sot po e filloj këtë vepër për t’ua lënë si kujtim të gjithë brezave të ardhshëm të familjes sonë. Nëpërmjet saj  do të njihen dhe do të mësojnë se nga rrjedh familja jonë që sot ka mbiemrin  Kripa,  cilët janë të parët tanë dhe nga kanë ardhur. Pastaj do të shkruaj biografinë e gjyshit tonë që e kish emrin Halil dhe të babait tim që e quanin Hamdi. Pas kësaj do të shkruaj biografinë dhe kujtimet e mia, qysh nga dita e lindjes dhe deri në ditët e sotme që jam  gjashtëdhjetepesë vjeç. Do   të   tregoj   shumë    gjëra  nga  jeta  ime, nga  zakonet e vjetra patriarkale dhe shumë sende të tjera, për të cilat brezat e ardhshëm, kur t’i lexojnë, do të çuditen.

Pasi të mbaroj këto që përmenda më lart, do të shkruaj edhe një testament që do t’ua lë amanet djemve dhe vajzave të mia, i cili për të ardhshmen e tyre, do t’u shërbejë shumë, nëqoftëse ata do të jenë në gjendje ta  respektojnë  dhe  zbatojnë  si  duhet. Unë jam i sigurtë se me edukatën dhe kulturën që  iu kam dhënë, ata pa tjetër do t’i respektojnë këshillat e babait të tyre të dashur. Kështu edhe  unë  pas  vdekjes  time,  në  atë  jetë  do  të  fle shpirtërisht  i qetë dhe i lumtur përgjithmonë, pasi po lë prapa katër vajza dhe tre djem si asllana, që do të dinë të më nderojnë mua dhe veten e tyre.

Një gjë dua t’iu kujtoj. Dashuria ime për fëmijtë ka qënë e barabartë për sejcilin prej tyre. Por në këtë shkrim unë disa do t’i lavdëroj shumë, kurse disa do t’i kritikoj për gabimet dhe të metat e tyre. Një gjë e tillë nuk dua që të interpretohet, sikur unë nuk i kam dashur të gjithë njëlloj. Këtë libër po ua lë si amanet pasardhësve të mi,  që ta kenë kujdes dhe  ta  ruajnë mirë,  të  mos  e  humbasin  dhe  të  mos  griset.  Pasi  të  ketë  kaluar   një periudhë dyzet apo pesëdhjetëvjeçare, djemt e mi, apo kushdo qoftë nga familja  jonë, këtë histori që fillova unë duhet ta vazhdojë edhe ai. Nëqoftëse vjetërohet apo griset, duhet ta shkruajë rishtas dhe ta përmbledhi në formë libri në shtyp, në mënyrë që të mbetet përgjithmonë i vlefshëm.

Në rast se ju pasardhësit e mi, do të vazhdoni rrugën time, atëhere ky libër do të ketë një vlerë historike për gjithë familjen tonë, për shekuj me rradhë.

Sipas këtij ditari, gjyshi i tij Halil Efendiu,  kishte lindur në Serez, një qytet afër Selanikut. Pasi kishte shërbyer për një kohë të gjatë në ushtrinë turke, rreth vitit 1870 ishte transferuar, me detyrën e komandantit të rekrutimit dhe gradën kapiten (usbash), në qytetet e Durrësit, Tiranës dhe së fundi Krujës. Gjatë periudhës që banonte në Tiranë, i kishte lindur djali i vetëm, Hamdiu, të cilin e kishte  rritur  dhe shkolluar  për  financier.  Pastaj  e   kishte   martuar   me   një   vajzë   krutane,   Mahmudenë.  Pak   para  vdekjes  së  Halilit,  gjyshi ishte  vendosur  përsëri  në Durrës, ku kishte lindur edhe im atë , në vitin 1892. Së fundi, me fillimin e  shekullit  të  njëzetë,  ishte  emëruar  drejtor i ndërmarrjes së nxjerrjes së kripës në Vlorë. Këtë detyrë e ushtroi për shumë vjet, deri në ditën që vdiq në vitin 1942. Është pikërisht ky shkaku që ne sot mbajmë mbiemrin Kripa.

Gjyshi u kujdes që fëmijtë e tij t’i  shkollonte.

Tim atë, pas mbarimit të shkollës fillore ( qytetëse ), e dërgoi në Selanik, ku vazhdoi për gjashtë vjet studimet. Dy vjetët e fundit i kreu në Stamboll, në kolegjin “Robert College“. Po ashtu arsimoi edhe dy djemtë e tjerë Hysniun dhe Shyqyriun, si  dhe  vajzën e vetme Fitnetin.

Im atë, Qazimi,  u kthye në Shqipëri kur ajo po përgatitej të shpallte pavarësinë, në vitin 1911. I ofruan shumë lloje punësh zyrtare. Vëndi  kishte   nevojë  për  njerëz  të  shkolluar.  Nuk   pranoi. Prirja  e  tij  ishte   tregëtia  Fillimisht hapi një kafene dhe fitimet që nxirrte, i hiqte mënjanë për t’i investuar më vonë ku kishte synimin e tij.

Në vitin 1920 u martua me Myneveren, bijën e Mehmet Radhimës, një avokat i njohur i asaj kohe, ish-drejtor dogane në Vlorë në vitet 1913 – 1914. Vitin që u martua  përfundoi ndërtimin e një shtëpie dy katëshe, që  për  atë  kohë  ishte  nga  më  të  mirat  e qytetit. Ndërsa në vitin 1929  ndërtoi një fabrikë për prodhimin e vajit të ullirit. Ndërtoi edhe një dyqan të madh ku tregëtonte vajin. Por fabrika  ishte e vlefshme vetëm për stinën e dimrit. Atëhere pruri nga Italia një makinë shirëse, me të cilën shkonte  fshat   më  fshat në kohën e të korrave.

Në vitin 1936, së bashku me të vëllezërit,  përfunduan së ndërtuari një vilë tjetër në plazhin e Vlorës, si dhe një shtëpi verore prej druri në Llogora. Ndërsa në vitin 1941 blenë një truall  në Lagjen e Re, ku filluan ndërtimin e një fabrike të re vaji,  më të madhe dhe më moderne  se  e  para.  Në  kundërshtim

me tregëtarët  e  tjerë  të  Vlorës,  që  fitimet  i  kishin

kthyer në florinj, im atë kishte shpirtin e investimeve. Ai thoshte  gjithmonë  se  po  nuk  investove,  nuk  ke

fitim. Ishte prototipi i tregëtarit modern.

Si rezultat i  martesës lindën shtatë fëmijë: Liria, Qamileja, Drita, Fatushja, Agimi, Besniku  dhe unë.

Nuk e di në se u zgjata pak si tepër. Por këtë e bëra për shkak se këta do të jenë personazhet e këtij shkrimi. Çdo  ngjarje e përshkruar më poshtë do jetë e lidhur me emrat e tyre. Natyrisht do të dalin edhe personazhe të tjerë që do të kenë lidhje me ta.

Im atë ka qënë gjithmonë një njeri që nuk ishte përzierë asnjëherë në problemet e partive politike të vendit. Qëndrimet e tyre pak i interesonin. Por ishte i ndershëm dhe patriot.

Na këshillonte edhe ne të ndiqnim rrugën e tij. Por ne nuk e dëgjuam këtë porosi. Kohët kishin ndryshuar. Ato të rrëmbenin, ndoshta edhe pa dashjen tënde, në vorbullën e tyre. Bëmë mirë apo keq? Nuk e di. Po e lë në gjykimin tuaj. Dëgjoni si rrodhën ngjarjet dhe na gjykoni.