Cikël poetik nga Avni Azizi

Avni Azizi u lind më 06 shtator 1970 në Tërpezë të Vitisë. Shkollën fillore e kreu në vendlindje ndërsa të mesmen në Viti. Studioi Gjeografinë dhe Letërsinë në Universitetin e Prishtinës.

Me shkrime merret që nga mosha e re shkruan poezi, prozë dhe publicistikë. Një kohë të gjatë është marr me publicistikë, ishte redaktor i rubrikës së kulturës në të përditshmen “24 Orë” pastaj një kohë ishte edhe Kryeredaktor i revistës “Çlirimi” si dhe botoi një mori shkrimesh të zhanreve të ndryshme publicistike, letrare e studiuese etj.

Avniu më 1995 ka botuar përmbledhjen e parë në poezi “Buzëqeshjet e thyera” ndërsa në dorëshkrim ka veprat "Duke shikuar hartën e atdheut" poezi , “ Shpërputhje kulturore” (komente dhe analiza mbi artin dhe kulturën) “Kodërrahu”(Roman), “Metaforat e Lirisë” (libër me kritika letrare), si dhe "Flakadani i Karadakut" monografi kushtuar dëshmorit të kombit Njazi Azemi.

Mendime e vlerësime mbi krijimtarinë poetike të poetit AVNI AZIZI

RRJEDHA SPONTANE E VARGJEVE

Ismail SYLA

Kritiku dhe studiuesi letrar Sabri Hamiti është autor i një shkrimi diskurziv “Ese mbi librin e parë” në të cilin vërtetohet anticipimi mbi tre poet që paraqiten me libra të arrirë që në fillim të daljes para publikut lexues, kurse botimi i mëtutjeshëm verifikon parashikimin mbi ta.

Nga poetët që krijojnë dhe botojnë aktualisht, emri i Avni Azizit është shpresëdhënës se do të paraqitet në të ardhmen me libra të arrirë dhe të drejtpeshuar mirë në çdo aspekt, në radhë të parë duke u bazuar në lirikat e librit të tij të parë “Buzëqeshjet e thyera” dhe botimet e ndryshme nëpër periodikun tonë. Përmbledhja e parë e Avni Azizit përmban poezi të realizuara në shkallë të lakmueshme, qoftë në rrafshin e ideve të qëndrueshme, qoftë me atmosferën lirike që sugjestionon me spontanitetin dhe rrjedhën e shpenguar të ligjërimit lirik. Këto rrafshe të ligjërimit poetik i gjejmë në një pjesë të poezive më të mira në përmbledhje, që dëshmojnë talentin e poetit për të krijuar vlera të mirëfillta artistike.

Autori që në fillim poezia “Portat e poezisë” e kupton botën e artit dhe kërkon futjen në atë botë duke shkëmbyer konkreten (bilbilin dhe trëndafilin) me abstrakten (feniksin) dhe të pamundurën të humburën që dëshiron të ri konstruktohet si realitet mendor dhe shpirtëror (Atlantidën). Rruga jetësore e njeriut, arti i pushtimit të caqeve të gjakuara në poezinë “Deti im” shfaqen me një spontanitet dhe siguri duke krijuar imazhin e fiktives, Ideales, aktin e krijim-frymëzimit kur nisë “gëlltitja e gjërave” e gjërave e jep poezia “Natyrë e gjallë” – Abazhuri gëlltiti errësirën / Taketukja pakon / Fletët gëlltisin shkronjat / Frymëzimi njeriun.

Një varg tjetër poezish janë të tipit metapoezi (poezi për poezinë) ku shtrohen kritere dhe kërkesa të caktuara estetike. Edhe thërmiat lirike me intensitet erotik shquhen për vrejtëshmërinë e hollë të poetit që shpesh kurorëzohen suksesshëm me mbështjellje metaforike. Në poezinë e tij përgjithësisht aktivizohet një numër i madh “fjalësh jo poetike” por të përdorura në kontekst të ideve nuk mbesin jashtë funksionit lirik kjo edhe është përparësi krijuese e autorit. Në përmbledhje hetohen edhe vargje ide dhe imazhe që janë mjaftë funksionale po të ruajnë drejtpeshimin brenda poezisë si njësi e pavarur dhe substanciale e ndjenjave ideve dhe realizimit stilistik.

Bajram KOSUMI

Që me librin e tij të parë « Buzëqeshjet e thyera » (pranverë e thyer, prill i thyer, dashuri e thyer) poeti Avni Azizi e arrin standardin e poezisë bashkëkohëse shqipe. Ecja nëpër rrugën e rrahur të poezisë rrallëherë i krijon poetit siguri të gjatë, e për këtë është i vetëdijshëm edhe poeti. Ai mëton të krijojë tjera marrëdhënie me poezinë : ia dhuron asaj bilbilin e trëndafilin dhe i kërkon Feniksin dhe Atlantidën.

Ky qëndrim ndaj poezisë nuk është vetëm programatik, sepse në disa poezi të këtij libri shënjohen prirje për thyerjen e standardes. Këto prirje nuk anojnë, siç ndodhë shpesh te poetët e rinj, kah eksperimentimi, por shprehen në ligjërimin e ngulitur poetik, në idetë, në krijimin e natyrshëm të figurës, etj. Botimi i librit « Buzëqeshjet e thyera » të Avni AZIZI –it e pasuron poezinë shqipe dhe i hapë portën e poezisë poetit të ri.

Korrik 1995

BARASPESHA E MENDIMIT TË SHFAQUR POETIK

Nga Merxhan Avdyli

Baraspesha e mendimit, fuqia e fjalës dhe shtresat kuptimore janë përbërësit themelor të bërjes së poezisë së Avni Azizit. Intelekti, intuita dhe invencioni janë shenja dalluese që shquhen në përgatitjen poetike të poezisë së këtij poeti. Intima, përkushtimi dhe refleksi i japin vulë të veçantë poezisë së tij. Lidhja e tërësisë poetike, në përmbledhjen “Buzëqeshjet e thyera” bashkë me leximin e lehtë dhe të këndshëm të shpijnë te kuptimi i drejt i poetikës së një poeti që po vjen, i cili ndonëse fillimtar, në poezi, është fitimtar.

Një aftësi e theksuar e Avni Azizit në poezi është krijimi i artit thënës, i artit që të thënës i jep domethënie të veçantë, që domethënien e veçantë e kuptimëson pa hamendje dhe hutueshëm. Poezinë e Avni Azizit askush nuk mund ta lexojë pahetueshëm. Te poezia e tij shumëçka është e dukshme dhe e tejdukshme, e pasur dhe e pastër, e krijuar për t u lexuar dhe për të mbetur.

Përmbledhja e poezive “Buzëqeshjet e thyera” ndahet në katër njësi të veçanta poetike. Secila tufëz poetike, e ndarë nga tërësia, i ka karakteristikat e veta të veçanta, të cilat së bashku mbulojnë titullin e përmbledhjes, e cila si tufë e parë e poezive të këtij poeti të ri, del mjaft interesante.

Cikli i parë i përmbledhjes mban titullin “Shpresë e shpaluar”. Në poezitë e këtij cikli vihet re një prirje e përgjithshme e intimitetit të autorit një si shpalim i shpresave. Kemi këtu ballafaqimin e gjërave në të cilat shpresa vetanake, udhëtimi individual, apo qoftë edhe dhembja, të poetizuara dalin mjaft mirë të realizuara artistikisht. Poezia e parë me titull “Portat e poezive” është njëra prej poezive më të mira dhe më të realizuara, e cila shpreh dëshirën intime të autorit për të qenë poet, përkatësisht shpreh përpjekjet e tij për të krijuar marrëdhënie intime me vet poezinë, për të arritur deri te gatishmëria e poetit për të këmbyer me poezinë një feniks dhe një Atlantidë, për një trëndafil dhe një bilbil. Një raport të ngjashëm poeti dëshiron të krijoj edhe me muzën e poezisë dhe të muzikës, Evterpin nga e cila, në fund kërkon, madje edhe t’ia mbuloj trupin me fjolla lirike, dëshirë të cilën e konfirmon te poezia “Unë dhe Evterpi” Po te ky cikël i poezive ndeshemi edhe me dëshirën e poetit për të qenë udhëtar i palodhur, qoftë drejt detit. (Poezia Deti im) Vetmia malli, dhembja janë gjithashtu nocione, jo vetëm filozofike, as jo vetëm poetike, të cilat përplotësojnë mendimet e shprehura artistikisht dhe i japin rëndësi të veçantë poetikës së poetit në fjalë.

Cikli i dytë i përmbledhjes që titullohet “Pamja e natyrës së gjallë” ngërthen në vete poezinë paksa më të konkretizuar. Lirizmi i këtij cikli është ndërtuar mbi baza të figurave nga natyra, qoftë konkrete apo edhe abstrakte, duke u dhënë shpirt sendeve të ndryshme por edhe dukurive të ndryshme natyrore, duke u dhënë atyre formë të veçantë. Të kësaj natyre janë poezitë: “Natyrë e gjallë”, “Nata e ndezur”, “Ura” e ndonjë tjetër.

“Duke pritur buzëqeshjet” emërtohet cikli i tretë i poezive, ku janë të përfshira poezitë, në të cilat objektivi poetik është i përqendruar në tashmërinë tonë shoqërore, politike dhe kombëtare. Tek këto poezi dalin në pah preokupimet e poetit për fatet e atdheut, në të cilin “diejt rrezojnë e valët gjëmojnë”, për fatin e Kosovës, të cilin “sa herë e kemi përmendur, buka na është zënë në fyt” “për tokën “nga prangat e përgjakur” për të ardhur deri tek përkushtimet poetike, që janë brenda sferës poetike të autorit, si ndaj të burgosurit, martirit, luftëtarit të lirisë etj. Është interesant se përkushtimet e këtij poeti nuk janë përkushtime të pa definuari, ato shpeshherë janë fare të qarta, me domethënie dhe kuptimplota.

Cikli i katërt dhe i fundit mban titullin “Rritja e barit të egër” në të cilin ndeshemi me një poetizim më të theksuar, përmes, ironisë, madje edhe sarkazmës të dukurive të ndryshme, të veprimeve të ndryshme, të veseve të këqija njerëzore. Kemi këtu, madje edhe një shpalim të prirjeve të ndryshme të mashtrimit, apo të moralit të dyfishtë, që mundohen të arrijnë deri tek qëllimet e tyre me refleksione negative. Të gjitha këto dukuri, bashkë me bartësit e tyre, fishkëllehen nga poeti si p.sh. te poezitë “Erërat”, “Pritje e rrejshme”, Nostradamusi”, “Misionari”, Vizitori”, “Petku i ri” e ndonjë tjetër në të cilat veç pasurisë figurative nuk mungon as pasuria e mendimeve të shprehura.

Prandaj për poezinë e Avni Azizit mund të thuhet, pa hezitim, se është poezi në të cilën ekziston një baraspeshë e mendimit të shfaqur poetik, me kuptimin e asaj që thuhet e që shprehet e ka kuptimin e vet, e ka plotësinë, të cilës nuk i mungon domethënia, që bashkë me shtresat e saja kuptimore dhe me fuqinë e fjalës, e cila është e shprehur me një lirizëm lehtë të kapshëm përbëjnë krejt bazën poetike në të cilën është ndërtuar poezia e Avni Azizit.

Lidhja e tërësisë poetike në përmbledhjen “Buzëqeshjet e thyera” bashkë me leximin që është fare i lehtë, dhe aspak i bezdisshëm, por, madje edhe i këndshëm të shpiejnë deri te kuptimi i drejtë i poetikës së një poeti që po vjen, i një poeti i cili që në përmbledhjen e parë të tij ani pse fillimtar është fitimtarë, është fitimtarë sepse ngadhënjen në përpjekjet e tij për ta krijuar poezinë ashtu çfarë mëton ta bëj.

Një aftësi tjetër e Avni Azizit është edhe krijimi i artit thënës, i atij arti që asaj të thëne i jep, madje domethënie të veçantë, duke e kuptimësuar pastaj atë hetueshëm. Prandaj poezinë e poetit Avni Azizit askush nuk mund ta lexoj pahetueshëm, sepse te poezia e tij shumëçka është e dukshme dhe e tejdukshme, ajo është poezi e pasur figurativisht dhe e pastër gjuhësisht, është poezi që është krijuar për t’u lexuar dhe për të mbetur.

Duke u bazuar në lirikat e këtij libri ekzistojnë shpresat se ky poet në të ardhmen mund të dëshmohet.

ËSHTË LEHTË TA NJOHËSH POETIN...

Nga Bajrush Xhemajli

Njeriu, me shumë njerëz mund të takohet edhe të rrijë me ta, e ndodhë të mos i njoh apo edhe të mos dojë t’i njoh, madje shumë prej tyre as që ka pse t’i njoh, ndërsa me shumë të tjerë, edhe pse ndoshta kurrë s’i ka parë, mund t’i njoh fort mirë! E poetin Avni Azizi nuk është vështirë ta njohësh.

Në pjesën e çliruar të tokës shqiptare, poeti ynë i madh Xhevahir Spahiu, detyrohet t’i “lutë” minatorët. “vetëm ju të më jepni motivet. Motivet. E për poetin që e përjeton rëndë robërinë, nuk është vështirë t’i gjejë ato në Kosovën e trazuar - vullkan, madje ky poet i kësaj toke të robëruar sikur çuditet me ata “poet” të cilët në mungesë frymëzimi shkarravisin ashtu që “Nëpër ashensor shkruajnë vargje të poezive lirike” (Antiart) dhe në këtë mënyrë e banalizojnë aq keq artin.

Motivet frymëzuese Avniu i gjen në të kaluarën tonë historike, në realitetin e ashpër në të cilin jeton ky popull i robëruar, në meditim, në ecje... Filozofinë popullore nuk e merr vetëm si dekor poetik por e pragmatizon, nga që bajlozët “Të gjithë njësoj janë të zinj” andaj patjetër duhet që “Zjarri të mos shuhet kurrë / për udhëtarin e vonuar / e për flamur bëhu edhe urë” (Më tha një plak). Mbi të gjitha poetin e mundon Kosova në pranga. Dhembjen për tragjiken e popullit të ndarë, gjysma e të cilit mezi frymon nën peshën e rëndë të robërisë e ka shprehur në mënyrë emocionale. Për Kosovën e vuajtur do të thotë plot dhembje: “Sa herë të kemi përmendur / Buka në fyt na është zënë” andaj edhe s’pushon së medituari për ata që për t’ia hequr prangat e robërisë flijuan pjesën më të mirë të jetës nëpër burgje e shumë nga ata edhe u martirizuan, u shndërruan në përmendore, të cilat poeti i viziton me pietet: Kaluam pranë lapidarit / Ku shkrihej buzëqeshja e heroit në të / E morëm një pjesë të buzëqeshjes së tij’ ( Buzëqeshje).

Aq sa është e gjatë robëria, po aq do të jetë e gjatë përpjekja e të robëruarit për t’u çliruar, andaj burgjet e okupatorëve janë të mbushura me të burgosur, gjeneratat e të cilëve ndërrohen e shumë prej tyre edhe riburgosen. Këtë realitet e përjeton thellë ky mjeshtër i fjalës së shkruar, tamam si t’i kishte kaluar vetë këta rrathë të ferrit dantesk. Ai sikur sheh si në shuplakë të dorës jetën në këtë kazamat ku jemi Shkëlzeni, Fehmiu, Hysniu, Bajrami..., që sapo kanë shkelur në dekadën e tretë të jetës, mbajnë burgun e parë të tyre dhe ndjehen tamam si nxënës ndaj të riburgosurve të cilët edhe për nga mosha janë më të vjetër – ndaj bacit Shefki, Ramadanit, Xhavitit, Dinit...: “Aty nxënësit tuaj do t’i gjeni / Në qelitë ku keni qëndruar dikur / Përsëri së bashku do të jeni / Me inicialet e shkruara në mur” (Të burgosurit).

Veçse poeti i shqetësuar për fatin kombëtar, nuk do të mjaftohet në riprodhimin artistik të këtij realiteti të ashpër objektiv; ai ato motive të cilat ia japin ata që kanë “Fjalën flamur/ zërin atdhe / zemrën gurë” (Hapi yt), nuk do vetëm që t’ia transponojë vetëm artistikisht veprimtarinë e tyre atdhetare, por ai, meqë e ndjenë”... si gumëzhinë historia” (toka) dhe meqë është i bindur se, me gjithë përgjumjen narkotike që ka krijuar aktualisht kreu politik shqiptar, “Doemos një ditë / nga gjumi do të zgjohen pritjet / Me flakën e ëndrrave / Do të shuajnë dashurinë e dheut” (“Zgjimi i pritjeve), andaj edhe vetë poeti do të vihet në dispozicion të kauzës sonë supreme me tërë qenien e tij, sepse, “Edhe unë jam një atom / I tokës nga prangat përgjakura / Tokës që po i japim frymë” (Toka) madje ai nuk do të kursej asgjë: zemrën, fjalën e tij të kulluar, ëndrrën... aq sa me tërë zemërgjerësinë dhe sinqeritetin thotë: “Urdhëroni këtë pjesë jete / që më ka mbetur / Ja urdhëroni ... / Merrni të gjitha (Urdhëroni) gjë që vërtet është e madhërishme.

Këto vargje s’kanë se si të mos ma kujtojnë altruizmin e poetit hungarez Shandor Pëtef, i cili filloj me vargje e pastaj, po me të njëjtin temperament dhe vendosmëri, edhe me tërë qenien e tij i sfidoi mbretërit të cilët veç ishin bërë pengesë për ecjen përpara të shoqërisë njerëzore. Pra poetin e ri e njoha në vargjet e tij të cilat padyshim në vetvete përmbajnë artistiken – të bukurën, të mirën, dhe të madhërishmen. Veçse për këto anë të poezisë, ashtu si edhe për shtresat kuptimore të vargut poetik të tij, për figuracionin e metaforat që përdor, për sintaksën e vargut etj, me siguri që nuk do të mungojnë kritikët letrar të cilët do ta japin fjalën e tyre meritore si për vargjet e shkruara ashtu edhe për ato që do t’i shkruaj në të ardhmen ky poet i ri e i talentuar.

Me këtë rast vetëm desha të theksoj se vargjet e poezisë së tij patriotike, padyshim se, ndër të tjera, kanë edhe dobi të madhe utilitare për kohën dhe rrethanat që po i mbijetojmë si popull i robëruar, anë kjo e cila nga shumë poet lëre që s’kultivohet por edhe përçmohet! Pra, poezia e tij patriotike është një klithje e fuqishme për ndërgjegjësimin e ngjeshjes së radhëve për liri. Me këtë vepër, poezisë sonë atdhetare, padyshim që i janë shtuar vargje të mirëfillta, të cilat do t’i qëndrojnë kohës. Poetit të ri i uroj nga zemra suksese të reja drejt Olimpit poetik.

Dubravë, 5 nëntor 1995

Krijimtari poetike e Avni Azizit

PORTAT E POEZISË

Shkrova disa vargje

Mendova se u bëra poet

Radhita shumë rima

Kritik u bëra vet

Qëndrova statujë

Para dyerve të poezisë

Porta u hap ngadalë

Roja më pyeti çka doni

Ja këtë trëndafil

Dhe këtë bilbil

Më jepni një Feniks

Dhe një Atlantidë

UNË DHE EVTERPI

Symbyllur kokën lëshuar mbi tavolinë

Padashur me ballë fletët i zhubros

Jashtë nuk shoh nëse fryn erë apo bie shi

Ndjej se cigarja deri në gishta qenka bërë hi

Qenka shprishur mbi vargun e një poezie lirike

Si qenie e ngurtësuar me muzat e Zeusit bisedoj

Varri m u kujtua ftohtësi në shpirt ndjeva

Lidhur me qefin këmbë e krye isha

Me fjolla lirike trupin mbuluar e kisha

DETI IM

Rrugë e gjatë deri tek ti det

T’i shoh pulëbardhat krahëlehta

Mbi shkumën tënde duke fluturuar

Një gjarpër shtatplagosur më pret

Mua me djersët e akullta në ballë

Me erërat e serta nëpër damarë

Ma kërkon syrin ta sheh diellin

Ma kërkon zjarrin ta shkrijë acarin

Çel sytë shkundem nga ekstaza

Nga shpirti im fluturojnë pulëbardhat

Në qenien time gjethet verdhane dridhen

Goja më bëhet pelim e fare nuk flas

Për valën tënde të ngrohtë deti im

Kur rrezet të puthin agsholeve jehonë

Muzgjeve shkëndijat kur thyhen mbi ty

Zhurmërimës sate që ikin në pa kthim

Kthesave të jetës ty të ëndërroj

Pranë më shtrihet një tunel i zi

Si të tejkalohet verbëria e tij

Muret e gurta ku myshqet lulëzojnë

Fishkëllima trishtuese e trenit të zi

Që m’i bart dëshirat për ty det

Mua të fundit nga brezat ëndërrplagosur

Me dëshirat e vatrës drejt teje udhëtoj

KËNGA IME

Art mos i mbaj mëri këngës sime

Ajo është dehur pishnajave me erë

Muzgjeve ka shëtitur këmbëzbathur

Përherë petale e lules

Për një fije diell

Fjalët ka gdhendur

Nën peshën e gurit

Me pak dashuri e shumë pikëllime

Të lutem art

Merre këngën time

Ndërto kështjellë dhembjesh

AJO

Gjithçka ishte pyetëse

Bashkudhëtarja ime e autobusit të mëngjesit

Shikimet lëvizjet ndjenjat

Çfarë sëmundje ngjitëse qenkan pyetjet

Në çast ndjeva se dikë lëndova

Ajo më buzëqeshte si me pahir

Zëshëm klithi ndërgjegjja ime

Nuk ngrihet dot lumturia

Aty ku dikujt i fillon tragjedia

Dritares i fshij avullin

Pastaj bashkë me Borhesin udhëtojmë

Gjer në stacionin e fundit të qytetit

Natën e mirë më tha dhe iku

Metaforë e rëndë për atë mëngjes

Të mashtrueshëm m’u duken sytë

I dashur Borhes

UDHËTIM

Udhëtoja

Nëpër buzëqeshjen e saj

Fusha kodra livadhe lumenj

Pa skaj

TË PRES

Buzëqeshje e praruar

Tregoma rrugën sonte

Në dritare hënën gjysmëlakuriqe shoh

Me buzëqeshje të pastër si ideali

Që vret e pret retë me teh sëpate

Ku ta vë këtë det brengash unë

Kur djajtë më presin në derë

Akrepat e orës më ngatërrohen

E më mbysin oazat e shikimeve memece

MENDOJA

Frymëzimet më vërshonin

Si valët e detit

Mendoja s’ka dashuri më të madhe

Se vargjet e Bertold Brehtit

Dashuri me kohën

Në përqafim më ranë vrap

Dhe aspak s’mbajta mëri

Veçse kuptova se paska

Dashuri mbi dashuri

VETMI

Heshtja ka mbuluar gjithçka

Dhe gjithçka më duket zbrazëti

Gjarpër i zi i vetmisë më godet

Hartës gjeografike të shpirtit

Mbyll sytë dhe shokën e ylberit shoh

Rrethuar me prangat e Zhak Preverit

DHEMBJE

Askush të mos vijë sonte

Në pyllin tim të dendur

Se dua vetëm të shëtis

Të jem zog i mendimit tim

Më kuptoni për një çast

Gjërat që i dua më rëndojnë

Kur koha s’po më mjafton

Ta frymoj një çast së bashku

Në pastë mbetur pak dashuri

Sonte të gjitha dua t’i gjej

Labirinteve të dhembjes sime

DHEMBJE RRETHORE

Ofshamë e xhindosur

Me çka kalëron

Nëpër dhembjen time

U mësova me ty dhembje

Me fytyrën tënde lajkatare

Me trokun tënd të zi

Muri më ndan

Nata më vështron

Diku larg një zë më thërret

Pranë më qëndron zbrazëtia

Që do të më përpijë

Por sonte jam i rëndë

DYLUFTIM

Në pritjen time

Zgjohen baladat

Në mërinë tënde

Zgjohen intrigat

Në heshtjen time

Zogjtë këndojnë

Në fjalët tuaja

Korbat vajtojnë

Unë rri zgjuar

Fushave e maleve

Të dheut tim

Ti gënjehesh

Se kam fjetur

Diku në agim

URDHËRONI

Urdhëroni zemrën time

Bëni ç’ka të doni me të

Urdhëroni fjalën time të kallur

Në dallgët e kohës

Merreni ëndrrën time

Të mbushur me zogj shtegtarë

Që fluturojnë në agime

Urdhëroni këtë pjesë jete

Që më ka mbetur

Ja urdhëroni...

Merrini të gjitha

NATYRË E GJALLË

Mbi tavolinë një abazhur

Fillon ta thithë errësirën

Pranë abazhurit një taketuke

Fillon ta zbrazë pakon

Pranë cigareve dy ngjyra

Gishtat e zverdhur fletët e bardha

Vallja e mesnatës fillon

Abazhuri gëlltiti errësirën

Taketukja pakon

Fletët gëlltisin shkronjat

Frymëzimi njeriun

BALLI I ZABELIT

Si div mbi fshat

Zabeli ngritur

Ballin plot rrudha

Zemrën e ndritur

Me gjymtyrë të lodhura

Me halle i vuajtur

Në kohëra e stuhi

Emrin ka ruajtur

BINTE SHI

Fjalët na mbetën jashtë ombrellës

Ato i lante shiu i pranverës

Heshtja hodhi vështrimin në asfalt

Ku miliona kristale flakëronin

Qielli u rebelua me imazhin gri

Shiu na depërtonte gjer në palcë

Sikur të kishte zgjatur ajo qetësi

Që edhe dritat e neonit e kishin zili

Shi binte dhe bukuria tretej

Në zhurmat e njerëzve që nxitonin

Atë mbrëmje aspak s’vonoi urbani

Ëndrrat rinore qiellin kaltëronin

DIKU LARG

Vetmia të vriste në atë bardhësi

Ëndrrat të mashtronin

Diku larg me gjelbërimin e pranverës

Shqipja të priste me shkronjat e mësuara

Ti larg përqafimit të ngrohtë frymoje

Të tregonte kush gruri në ishte rritur

Livadhi në ishte bërë për ta kositur

Binte shi apo merrte thatësi

ZGJIMI I PRITJEVE

Asketë jemi bërë

Duke vrarë mendjen

Djallin për ta mundur

E pritjet seç po plaken

Nga shiu i rrëmbimshëm

Doemos një ditë

Nga gjumi do të zgjohen pritjet

Me flakën e ëndrrave

Do të shuajnë dashurinë e dheut

MË THA NJË PLAK

Aspak mos u habit biro

Çdo fis e ka nga një pis

E çdo bung s’bëhet cung

Unë sot jam nesër s’jam

Kushedi si vijnë kohët

Ndonëse buzagazin ta shoh

Si farë e grurit në arë

Rrudhave të mia në ballë

Fat i balsamosur kaloi

Nëpër duart e plasaritura

Shih ashpërsinë e stuhive

Në plisin tim të zbardhur

Besa e Konstantinit flet

E plot ëndrra të bardha

Mos u habit që flet guri

E koha të ngjeshë për muri

Bajlozët të sillen kokës

Të gjithë njësoj janë të zinj

Zjarri të mos shuhet kurrë

Për udhëtarin e vonuar

E për flamur bëhu edhe urë

URA

Nën të rrjedhin

Dëshirat e pashterura

Mbi të kalojnë shpresat

Me buzëqeshjet e fëmijëve

LULE NË SHI

S’më ndalni dot të mos e përjetoj

Ëndrrën për lulen erëmirë

Me rrënjë ideali ujitur me gjak

E mbirë në stuhi zjarrin ruan në gji

Burim për breza shend për shpresa

Ku diejt rrezojnë e valët gjëmojnë

Me shekuj pritur në ideal të rritur

Aty ku Drini me Drinin përqafohen

Rrjedhin frymojnë prapë të ribashkohen

Pranverës së bukur drejt stinës së re

Rrugës së zjarrtë për të dashurin Atdhe

KOSOVË

Sa herë të kemi përmendur

Buka në fyt na është zënë

Sa herë kemi qenë të etur

Kemi pirë ujë burimeve tuaja

Shtroje sofrën tënde të madhe

Të ngopemi njëherë

Me buzëqeshje

PRANË TEJE

Në shënjestër

Të kishin baladat

Në prita

Kali i Trojës

Kryefjalë

Në mure

Varë legjendat

Ranë teje

E vogël është poezia...

TOKA

Vë faqen në tokë

E ndjej si gumëzhinë historia

Mbi supe diçka më rëndon

Një peshë marramendëse

Si gjarpër më kafshon

Edhe unë jam një atom

E tokës nga prangat përgjakur

Tokës që po i japim frymë

BUZËQESHJE

Kaluam pranë lapidarit

Ku shkrihej buzëqeshja e heroit në të

E morëm një pjesë të buzëqeshjes së tij

Tërë jetën buzëqeshëm

Diellin duke shikuar

VARRI I MARTIRIT

Buzëqeshje e argjendtë

Që në mugë flakëron

Diell në piedestal

Feniks që këndon

Në varre

Mos e kërkoni

Aty nuk është

E fundit fjalë

Amshim

Zog në shtegtim

TË SHOH

Të shoh në këtë kohë të vjedhur

Vuajtjet tuaja të një nate shekull

Mos më thuaj se jam i ri

Dy shekuj kam jetuar

Të shoh te balli i zabelit

Tek uji gurgullues të shoh

RILINDJE

Po u nise mos u ndal

Udhëtar i shtigjeve

Ëndërrues i luleve shumëngjyrëshe

Të vjen zëri jehonë nga lashtësia

Rrugës së njohur Via Egnatia

Asnjëherë shtruar me lule

Ndonëse ato ëndrrave kanë çelur

Po u dogje mos e ndal hapin

Zog që rilindesh nga hiri

Shekujve do ta marrësh vrapin

DRITËRO AGOLLI

Rrjedh poet rrjedh si Devolli

Koha në vena grurin ta mbolli

Kur s’kishim bukë për të ngrënë

Hanim vargjet tuaja dhe thërrisnim nënë

Kur na merrte malli për peshk e putargë

Shtronim kripë në sofër e të ftonim për darkë

Dimrave të fortë kur fishkëllente acari

Kur rrotull nesh sillej gjarpri prore

Ngroheshim me vargjet tuaja të Poemës malore

Rrjedh poet rrjedh si Devolli

Edhe pse flokët të janë zbardhur shumë...

Rrjedh poet rrjedh se ne jemi të pagjumë

ERËRAT

Erërat e serta

Lisat rrëzojnë

Në sqotë e shamatë

Buzëqeshjet gurëzojnë

Snobët servilët

Gjuhët përflakin

Degëzohen rrethohen

Zjarrit që s’djeg

NOSTRADAMUSI

Lan fytyrën lëpin buzët fshin jargët

Flet shtruar për fatin tonë të muruar

Me fjalë të rralla kolitet në andralla

Të tjera fate zbulon përrallat shpërrallon

Ato zbehen nxihen shthuren e rrënohen

Ai prapë i ngritë me një frymë i rritë

Kur flet bërtet mbi tavolinë godet

Rrugë të reja improvizon në miniaturë

Lakmuesi i gjithëdijshmi fatpredikuesi

Fatet zverdhen ligështohen sëmuren vdesin

Me dhembje e nostalgji i dërgon në kirurgji

I ringjallë i shëron dhe i reprizën

Me finesë e madhështi për vitin dymijë

MISIONARI

Eci e eci

Hapin nuk e ndali

Në kohë të turbullta

U lind misionari

Prej derës në derë

Me qiri në dorë

I priste e prisnin

Përgjumshëm me orë

VIZITORI

I veshur bukur si yll Holivudi

Kostum blu xhins kravatë të kuqe

Me syze dielli e dollarë në xhep

Mjekër lëshuar me emër të ndërruar

Kur kaloi kufirin e puthi flamurin

Në fytyrë i lexohej mallëngjimi

Tërë ditën e kaloi në udhëtim

I urtë dhe i mençur në çdo shoqërim

Kadarenë e lexonte natën vonë

Kur edhe bënte ndonjë telefonatë

Fliste pastaj edhe për rrathët e ferrit

Shpatën e Damokleut Mollën e sherrit

Për Ballkanin Evropën fqinjësinë

Tjetër e mendonte jetën e shqiptarit

MATHAUZENI

Të gjallët e të vdekurit një u bënë

Dhe panë si mbyllet fati në gjemba

Në emër të njeriut për njeriun

Asgjë nuk ishin më shumë se njerëz

Me emër e mbiemër i thërriste vdekja

Varri i madh gojëhapur i priste

Me vete morën qiellin rrezet diellin

Të nesërmes për t’i dëshmuar

Se ishin bijtë e nënën kurajë...

Ani pse në fytyrë nuk u shkruante

Në ngjyrë ideale fe e atdhe

Fati i hidhur në emër të njeriut

PETKU I RI

Bukur e mbaje flamurin në dorë

Mirë i dole hakut ngjyrës së gjakut

Ushejzat mbëltove e fronin fitove

Në log të betejës me plagë patriotike

Në kuvende burrash dokumente nxore

Atëbotë i firmose tash u plagose

Atëherë në zemër sot në thembër

Ç’të zbehet nuri rojë të bën flamuri

Gravura kudo edhe në lapsin e harxhuar

Kohëve të acarta mbi mijëra vula

ANTIART

Nëpër ashensorë shkruajnë vargje

Të poezive lirike

Nëpër videolojëra hartojnë plane

E në diskoklube lozin tango

VJESHTA

Të kujtohet pranvera Atilë

Kur pulëbardhat e ëndrrave

Fluturonin në sfondin blu

Jone të këngës më të bukur

Sa shpejt erdhi vjeshta

Dielli i madh gënjeshtar

U shkundën gjethet verdhane

E gjaku ngriu në damarë

K U M T

Më vjen keq
Që ta përcjell kumtin
Me vargje të poezisë
Kur e di se për ty
Veç tufë shkronjash janë
Fjalë pa asnjë kuptim
Apo udhëtar të gëzuar
Në sytë e diplomatit të huaj
Kur mendueshëm shikon
Nga dritarja e ambasadës

Në unin tënd
Veç një rreze vagëllon
Që ngryset e gdhihet
Me tejpamje të burgosur

Çdo natë brenda teje
Troket ritmi monoton
Zbrazëtia të bezdisë
E fryma të zihet
Në dashuri trupi
Në shkëlqim mëngjesi

DUKE SHIKUAR HARTEN E ATDHEUT

Mbi një shkëmb të thepisur
Damarët po më pëlcasin

Çdo pikë e lartësi
Shoh Pulëbardha krahëlehta
Vorbull resh në veri

Rreth meje flutura të çelikta fluturojnë
Në sytë e m`i qielli i përthyeshëm
Po zemra e trandur rrah
Drejt valëve të ngrohta të detit

Trupit më rrjedhin lumenjtë
Ultësirat e dëshirave epike më pushtojnë
I druaj shikimit e dashurisë
Këputjes së lules në kopshtin e atdheut.

ENDRRA PER BISMARKUN

Krahu i pulëbardhës
Trishtueshëm nga gjumi më zgjon
Tinguj krrokatë fjalë të liga
Me trishtimin më arrijnë
Sulm gjeneral mbi velin pelerinë

Pranë një foltore të ndragur
Një hiç burrë nisë e llomotit
Fraza vrasëse ngjyrë të pistë
Në mur shkaba më pëlcet
Kur shtatin e hartës së atdheut
Me kamxhik ma godet

Pse me aq ligësi çirresh hirësi
Klithi zëshëm apo ëndërr jam
Kur ankthshëm nëpër mendje më shket
En las puertas del Oriente
Se esconde mi suerte* ...

*Nëpër porta të Orientit
Fati im iu shtrua gazepit

S N A J P E R I S T I

1.

Mbi një godinë të Kosovës
Hije e çmendur vëzhgon
Në dorë mban snajper
Rrugët e kryeqytetit
Me radhë shënjon

Mbi hekurin e ftohtë mbështetet
Duke shikuar njerëzit
Kujtime vdektare të frikshme
Konfiguracione malesh i shtegtojnë
Prej nga dikur kishte qëlluar
Snajperisti me emrin Bato
Në luftën e Bosnjës i graduar

Vrasje të shumta
nëpër kokë i enden
Me re mortore ajri i mbështillet
Me urrejtje hakmarrëse soliterët shikon
Të gjëra i duken rrugët
Të mëdha maternitetet shtëpitë
Dridhja trupin ia sëmbon
Ngrihet drejton snajperin
Krenari e mjerueshme
Bebëzat i kalëron

2.

Siluetën e njeriut të tmerrshëm
Mbi një godinë  të  Kosovës
Mitet e rrejshme e sollën
Lyer me krime nga faqet e historisë
Padëgjuar për biografinë e qytetit
Pranverat e çuditshme të tij

E çuditshme kjo stinë si i ka mbledhur
Rreth iluzioneve për të shtegtuar
Me gjithë farë legjendash i rrisin fëmijët
Të ashpër janë të çuditshëm ai mendonte
Pas pak nga duart lëshoj snajperin
Mbi kangjelet e akullta u mbështet
Diçka më shumë të kuptonte
Për njerëzit që thneglave i ngjasonin

Secila rrugë që sillte njerëz në qytet
Nga një ditë të jetës ia vrisnin
Udhëkryqeve ku turma bashkoheshin
Edhe aty ku tanket gati rrinin
Askund nuk ndalej marshimi
Si flurudhë flamujt qiellin e shponin
Të larë nga gjaku i dëshmorëve
Sikur nga dheu mbinin

3.

Pas pak snajperisti i graduar Bato
Që njerëzit pigmenj i shihte
Para syrit ofroj dylbinë e snajperit
Por në vend se dëshira të shuante
Shpërthim vullkani iu fut në sy
Uragan i fuqishëm ia shpoj kraharorin
Sa shumë dëshira kishte ky qytet
I vogël iu bë vetja ndaj tij
Ndonëse aq lart kishte hipur

Me shikim të urrejtshëm mbuloj qytetin
Sikur donte ta shtrydhte në grusht
Nga ai kat i lartë ta hidhte
Qytetin dhe marsin e çuditshëm të tij
Mundohej t`i shqyente t`i gllabëronte
Në katakomb të heshtur t`i kthente
Pamenduar gjatë drejtoj snajperin
Dikë duhet vrarë patjetër
Po cilin në shenjë ta merrte
Cilit në gjysmë t`ia ndalte pranverën
Dhe prapë të ri gradohet për trimëri
Fare pa kuptuar snajperisti i mjerë
Se në lule të ballit trimat i puthë liria
Mbi ideale të gjakuar i zgjon pavdekësia

4.

Mbi një godinë të Kosovës
Hije e çmendur snajperin drejton
Popullit Promethe në rrugën e lirisë
Duke menduar se fare lehtë vritet liria
Nga Kopaoniku i ftohtë kishte ardhur
Me rroba të hekurta i mbështjellë
Një tokë të huaj për ta gërvishtur
Një faqe të re krimesh për ta shkruar

Sikur të kishte mësuar snajperisti
Për erën pranverore të këtij qyteti
Kurrë mbi godinë nuk do të hipte
As mite të rrejshme nuk do të besonte
Askujt nuk do t`ia drejtonte hekurin
Sikur harta të kish shfletuar
Jo elaborate për shfarosje të popujve
Doemos nuk do t`u bindej eprorëve
Me krime ta shkruante biografinë

Athua u ndal ndonjëherë snajperisti
Të pyeste vetën çfarë kërkonte
Mbi atë godinë të lartë në këtë qytet
Apo zemër i jepnin avionët
Tanket si gjarpinj shtat plagosur
Që pamëshirshëm shkelnin mbi qetet
Apo donte i droguar të përfundonte
I pa gjurmë me një gropë mali
Para se me të merrej tribunali

5.

Para tankut një djalosh vështronte
Që drejt vdekjes shkonte duke buzëqeshur
Më tej një fëmijë i përgjakur
I cili tërë sheshin në gjak lante
E i erdhi snajperistit dëshira për të vrarë
Po cilin të qëllonte në atë shpejtësi
Hamendej e nuk mundej krimineli
Edhe pse në Bosnjë mirë kish qëlluar
Gra pleq e fëmijë

Çka është kështu me këtë dreq qytet
E papërshtatshme iu duk lartësia
Plotë hakmarrje ofroj dylbinë
Një të riu në shpinë kryqin ia shënoj
Zgjodhi vendin ku plumbi ta marrte
Por ai i humbi nëpër shumë të tjerë
Sepse qyteti dhe pranvera e thërriste
Të ecte rrugëve trëndafila të këpuste

Era e marsit shpirtin ia ligështoi
Në kraharorë ndjeu ftohtësi
Vezullueshëm filluan t`i sillen njerëzit
Rrugët pallatet qielli pranveror
Ngadalë edhe gishti iu rëndua
Para i dilnin fytyra të përgjakura
Rënkime nënash e vaj fëmijësh
Epror të graduar e kafka njerëzish
Gjitha filluan t`i lëvizin me shpejtësi
Gjersa në fund ndjeu zërat
Liri Liri Liri

Mars 1998

K U V E N D I M

Buzëmbrëmje e trëndafiltë
Sytë i freskon nëpër hijeshi
Si vashëz hir plote flokët lëshon supeve
Shëtitet e shkujdesur bluzë shkopsitur
E diku pas majave të akullta bota zhurmon
Gazmon e feston dehet e rrëmbehet

Dridhshëm nisem rrugës por s`e di ku
Së paku të mos dëgjoj për buzë të hekurta
Lindje e ringjallje e rreze të akullta

Në verandën e një restoranti dhembjet shpaloj
Mbi tavolinë plastike kërkoj gëzimet
Një melodi e bastarduar prehjen ma helmon
Më vret e me hije morti më mbulon

Dora e miqve në supe më rëndon
I stërkënaqur ulem në lumturinë e pafund
Që nuk do ta ndjeni e besoni
Se Migjeni, Agolli, Lorka, Brehti e Unë
Me një restorant në Prishtinë
Jemi takuar jemi çmallur e çlodhur
Kemi pirë kafe e thithur nikotinë
Nikotinën e reve të freskisë së trëndafiltë.

Z I N XH I R E T

Kur ta lidhin fjalën
Arterien e frymëmarrjen
Të mashtron kaltërsia
Po nuk të këndoi
Zogu në kraharor

Kur ta lidhin shpresën
Kalorësin e bebëzën
Të verbon mugëtira
Po nuk u azdise
Si kali hamshor

Kur ta lidhin ylberin
Lahutën e ninullën
Të kafshon nepërka
Po nuk u përpëlite
Si në ëndërr të keqe

Kur ta helmojnë lumin
E urën ta rrënojnë
Tek burimi kërkoje
Legjendën e ujit
Dhe harkun e urës

P I R A T E T

Nëpër labirinte të shpellës
Piratët e ëndrrave të liga
Krahët ia balsamuan mjellmës

Si gjela mbi pleh janë krekosur
Duke u parë në det
Në vetën janë dashuruar
Tërë jetën me gjethe janë ushqyer
Si kuajt nëpër lëmë
Gjelbërimeve kanë lodruar

Nëpër mjegull i kam parë
Nëpër shevar duke u fshehur
Hijeve të qiparisave thurnin plane
Për lirinë e dashuruar

Mos më shiko habitshëm
Ata të tillë janë
Aq u bën për vargje të pagjuma
Net të bardha të kristalta.

SKICË PËR PËRRALLË

Në duar mbanin liri të frymuar
Kot ajo ngjyrën e qiellit mbante
Fjalët s`i thyenin dot prangat
As me lutje ato nuk u ndryshkën
Akuj u bëheshin thirrjet nëpër hapësirë
Vesë lotësh lëndinat i mbulonin
Në fund të detit fundosën Atlantidën
Nga faqet e verdheme ngjallën Mathuazenin
Ata dëshirat i mbërthyen në piramida

Nga thirrjet e tyre u mbars mali
Në fushën e guximit lodronte miu
Pa pikë loti mbetën krokodilët
Memec u bën korbat krrokatjet mat harruan
Në gjirin e tokës kartmortale gozhduan
Flakënajën e saj e bekuan me amshim
Kur asaj veç fryma i kishte mbetur
Ajo kodrave të rrahura mblodhi eshtrat
Vullkan i gufoi llava e patretur

S’dinin çfarë u mbeti për të thënë
Të thoshin se mbi kështjellë rrezon dielli
Ndoshta mali do të thahej nga ironia
Erdhi koha që i këputi zinxhirët
Pëshpëritnin ende në qiell mjeranët
Kur tokës nga fjalnajat të vjellë i shkonte
Somnambulët meskin të vetë gënjyer
Nuk besonin se veç ëndërr kishin parë
Se lojë fati nuk ishte liria.

Z J A RR

Pranë meje ngrysin kokë merimangat
Vrasin rrugët turbullojnë shikimet
Litarin në fyt ia vënë Dardanisë
Në palcë ma gërryejnë poezinë
Mbi gurët e ftohtë gjarpinjtë zvarriten
Ëndërrimet kujtimet m`i helmojnë
Katrahurë m`i bëjnë fijet e shpresës
Thithin nektarin nga poret e jetës
Fatit të brezit tim ëndërr plagosur

Mbi supet e kohës papagaj zhurmojnë
Gajasin fjalë të rralla tregojnë përralla
Krehën e lazdrohen e mbajnë fjalime
Krekosen mburren e s`dinë të heshtin
Ashtu sikur strucët fytyrën fshehin
Si të flas në këtë natë plotë zjarrmi
Kur urith të verbër lodrojnë
Papërfillur zjarrin që shkrumbon
Vullkanin e brezit që përvëlon

Mendueshëm nga dritarja vështroj
Pulsin e dhembjes ia ndiej Dardanisë
Përpara më del portreti i një miku
Vdekja e tij një natë nëpër shi
Kur një rrufe për shkëmbi ishte thyer
Një pulëbardhë kishte ikur në fluturim
I vrarë nga ikja e paharrueshme
Shoh majat e pirgjeve që përflakën
Erën e kufomës që po kalbet ndiej

Z GJ I M

Shtatëdhjetë e dy vite
Pas ndërtimit të xhamisë
Mblodhi njerëzit e ju rrëfeu
Për Prometeun e mbërthyer
Myshkun nëpër gurët e varreve
Legjendën e ujit të gjallë
Kur në kolovajzë përkundej fati
Ëndrra syhapur shihnin Zeusit
E plane vrastare thurnin

Në vendin ku thirrej Azani
Nën portretin e kryetrimit
Me një kitarë ndër sqetull
Me afsh të zjarrtë këndonte
Balada për lindjen e kohës
Pa kuptuar se pas dy viteve
Pluhuri i kohës memece
Melodinë do t`ia vriste
Për guri do ta gozhdonte

Pas gjithë asaj zallahie
Labirinteve të ardhmërisë
Si zogu pas fluturimit
Lodhshëm zemrën e valoj
Se deti i heshtjes u trazua
Ëndrra e shtypur mori dhenë
Uji i vdekur u zgjua.

P I K T O R I

Në vargonin e stinës tkurrej mëngjesi
Nga mrrola e moshës së shtypur
Re të verdha nga pikëllimi rigonin
Pak vite ikën shumë hithra mbinë
Në blerimin e shpresës parajsore
Secili në çerdhen e qyqes vetën strukte
Heshtja për gjuhe i kishte kapur shpresëplotët
Pranë stufës së jermisë e kënaqësisë
Kolonat e librave merimangat u rijetonin

Në atelienë e dhembjes shpalosi guximin
Në humbellë hodhi netët plotë fantazma
Një mëngjes të virgjër hodhi në pëlhurë
Një pasqyrë të madhe u bëri zuzarëve
Karajfilen e shpirtit u dhuroj moshatarëve
Bashkë u nisën aty ku jeta ka kuptim
Syve të njomur peizazh të blertë u solli
Skenës së mashtrimit ndryshkun ia fshiu
Në varrin e kohës heshtjen e mbylli

Një vit të verdhë mblodhi fëmijët
Retë t`i kërkonin nëpër kopertina
Gurëve të varreve plisa t`ju vënin
Vështrim prehtë u nis në shtegtim
Se veç pikturë s`do t`i mbetej rruga
Se mijëra buzëqeshje do të bulëzojnë
Mbi heshtjen e thyer do të këndojnë.

Z E U S E T

Mbylleni atë horr dikush bërtiti
Atë prishës të mirëqenës shoqërore
Të harruar eshtrat lë t`i kalben
Fjalët le t`i thahen e sytë shteren
Atë prishës rendi rrëmbejeni
Të mos mendoj se jemi vdekur
Mendimtarët e tij le të tmerrohen
Harron se ne jemi prerësit me gërshërë
Nuk na shpëton as miza pa e parë

Mbi këtë tavolinë kokën e tij dua
Ta shoh duke pështyrë veten e tij
Duke thyer dhëmbët në ato fjalë të rralla
Ta shoh si e zgjon ai ujin e vdekur
Si e zëvendëson hoxhën në minare
Këtu thonjtë kam për t'ia shkurtuar
Gjuhën e gjatë kam për t'ia prerë
Me ujët e vet kam për ta zgjuar
Në rëntgen veten ka për ta parë

Të gjitha ato piktura ia grisni
Mbi ato pëlhura fshihet shpirti i tij
Pastaj helmin tek Zeusit shpërndajeni
Se zemrat e besuara veç ata sëmbojnë
Pastaj ndonjë zallahi kodrave lëshojeni
Venave të shpirtit le t`i rrotullohet
Ai Gjordano Bruno s`guxon të bëhet
Të gjitha duhet sot t`ia rrënojmë
Se nesër busti i tij në kokë të na bie

SATIRET

Kohë e gjatë u duhej
Gurin e rëndë për ta luajtur
Vetëm për ta kuptuar
Dhembjen e një fjale
Me lot të përgjakur
Derdhur nëpër fusha
Sikur shiu vjeshtak

Kur takoni të vërtetën
To mos trembeni aspak
Të mos ju ngashënjej
Nostalgjia
Për atë që se keni bërë
Siç i bëtë fjalët
Parashikimet projektet
Për kalanë e ngritur
Në rërën e plazhit
Piramidat e larta
Në shpirtin e popullit.

F Y T Y R A T

Lexoj Hëlderlinin
Zemra më rrëqethet
Përpara më dalin
Fytyrat e njerëzve
Me kafka të hekurta
Me hapësira të muzgëta
Ku humbellave të thella
Shtresë-shtresë pajojnë
Shigjetat e Apolonit

Vrullshëm ngrihem
Nga shtrati i shpellës
Fugimthi gjej daljen
I shkujdesur qesh
Me fytyrat e njerëzve

Nën qepallat e mia
Bredhë Hëlderlini
Si dikur Laokoonti
Me bijtë e helmuar
Lodhshëm shtrihem
Shtratit të pagjumësisë
I mllefosur qaj
Për fytyrat e njerëzve.

ARTISTI IM

Dhjetë vite
Bustin ma paske ngritur
Që një ditë të mbytem
Nën peshën e tij

Errësirës së paanë
Paske fshehur fytyrën
Me hapa të plogshëm
Udhën paske matur

Sa lehtë hyre në kopshtin tim
Artisti im
Artisti im

P A S J E

I imi është qielli me re
Nata e mbushur plotë yje
Çdo rrugë që nisem është e imja
I imi është shiu që rigon
Bulëzimi pranveror lulet freskia
Gjethet verdhane lisat e zhveshur
Të gjitha të miat janë

I imi është deti me pulëbardha
Qetësia e brishtë  e natës
Sytë e përlotur të vashës
Buzëqeshjet e fëmijëve
Malli që përvëlon

Pagjumësia e atdheut është e imja
Lumi dhe vala e trazuar e tij
E imja është vuajtja shqetësimi
Dhembja krenaria

E imja është një natë trishtimi
Kur këmbët më mpihen e gjumë nuk kam
Kur ende pa lindur një varg më vdes
E nata si anije e madhe fundoset.

PORTRETI YT

Tek më vështron në heshtje
Një zë më thotë
Sa shumë të ka lodhur poezia
Mua më zverdhet fytyra
gishtërinjtë më dridhen

Në sytë e tu
Një lodhje të vogël shoh
Por s`e fsheh dot

Gjersa flet
Kipci deklamon vargjet e një poetuci
Që çdo natë dërgon krizantema

Seç më vërshon një ndjenjë e çiltër
Që lumit t`ia rrëmbej valën
Yjeve drithërimën hënës shkëlqimin
Por diçka më shtrëngon në fyt
Ashtu siç më vdes ndjenja
Nga portreti yt.

P O E T I

Në tregun e devizave
E shesin poetin
Të shkretin

Në ankand e nxjerrin
Sytë ia vjedhin
Nuk lënë gjë pa i thënë

Në tregun e pemëve
E nxjerrin poetin
Për molla dashuritë ia shesin

Në tregun e kafshëve
E lidhin poetin
Baras me një gomar kushton

Eiii i shkreti poet
Kurrë nuk e shkroi fatin e vet.

DËSHIRAT

Mbi pllakat e varreve
Si nëpër xham rigat e shiut udhëtonin

Pranë trungut të një rrapi
Ishte mbështetur Shpëtimi
Dhe më tregonte për natën
Kur paramilitarët u kërkonin para

Ndezëm cigaren e vetme
Ndoshta për të parën herë
Dëshirat rrëfenim

Nga rrapi na pikonin pikat
Atdheun nuk e zinte gjumi atë natë
Flisnim ngadalë
Sikur na përgjonin pllakat e varreve
Për shokët që nuk na u bashkuan

Erdhi agsholi
Si me dorë nga rrapi hoqi rigat
E ne ende kënaqeshim me dëshirat

NATA E HIJEVE

Në fytyrën e atdheut rigonte shi
Dridhje e fuqishme
Fjalët e rralla i ndërpriste
Secili në vete diçka mendonte
Secili kishte diçka të thoshte
Ndoshta nata e fundit ishte

Një blic vetëtime
Atdheut fytyrën ia mbulonte
Nëpër vezullime shuheshin barbarët
Në shpirt krenari na jehonte

Të veshur në pritje
Natës pulsin ia numëronim
Mbi fytyrën e atdheut rigonte shi
Me re na bashkoheshin mendimet
Cilin shok do ta përcjellim
Cilën shtëpi do ta djegin
Bastardët që vinin me shi
Barbarët që fytyrat maskonin me hi

VIZITORIT TE HUAJ

Merreni një copë nga çatia e saj
Si një copë historie ruajeni eksponat
Ajo shtëpi dikur nxjerrke tym
Kishte pleq të heshtur mjekërbardhë
Që këmbëkryq prisnin mëngjeset
Duke u treguar nipave e mbesave
Për plis bardhë të veshur me gjerdan
Histori me mbretër gjeneral e sulltan

Nëse frëngjitë si fotografoni dot
Vështroni nga mali jehun mund ta gjeni
Me iluzione barbarësh ta krahasoni
Nëse doni legjendën e urës ta shihni
Gjurmoni nën themelin e rrënuar
Eshtrat e një nuse do t'i zbuloni
Një gozhdë të ndryshkur tek oxhaku
Dhe thirrjen që lëshonte kryeplaku

Në pamjen e kamerave tuaja
Një zog do të fluturoj sigurisht
Ndodh të mos shihni nga mjegullnaja e hirit
Por puplat e bardha sikur do të u thonë
Merreni zotërinj  një copë nga kjo shtëpi
Nëpër laboratorët e juaja studiojeni
Dhe thoni se nën këtë çati të rrënuar
Shumë lirë kushtuaka jeta.

PARANDJENJË

Shoh pemë të fërfëlluar pas shakullinës
Gjethe të kalbura nëpër rrugë
Sy të thelluar deri në pafundësi
Trokitje monotone nëpër shpellë

Ndjej përpëlitjen e shpirtrave të thyer
Vyshkjen e lules anemonë
Ecje nëpër labirinte të mashtruara
Ligjërata të rrejshme për qiellin e shpellës

Dëgjoj krikëllima pranga e hekurash
Si diademë mbreti që shkëlqejnë

Vraponi o njerëz të dalim nga shpella
Se mbreti ynë qiellin nuk e sheh
I dehur në orgji
Pushtimit të Trojës nuk i beson

VDEKTARËT

Sa të gjatë e keni farkuar vargonin
Duart buzëqeshjes për t’ia lidhur

Pagjumësi e keni mbushur detin
Me karvanë marrëzirash vdektare
Niseni për ta shkatërruar Atlantidën
Për ta vrarë poetin

SATIRET

Kohë e gjatë u duhej
Gurin e rëndë për ta luajtur
Vetëm për ta kuptuar
Dhembjen e një fjale
Me lot të përgjakur
Derdhur nëpër fusha
Sikur shiu vjeshtak

Kur takoni të vërtetën
To mos trembeni aspak
Të mos ju ngashënjej
Nostalgjia
Për atë që se keni bërë
Siç i bëtë fjalët
Parashikimet projektet
Për kalanë e ngritur
Në rërën e plazhit
Piramidat e larta
Në shpirtin e popullit.

KTHIMI

Me fytyra të buzëqeshura
Me plagë të lidhura
Ngadalë nga mali zbresin
Ndalen tek një varr i njomë
Pranë tij kapelat heqin

Një nënë fytyrë thatime
Nga fundi i një sënduku të vjetër
Nxjerrë shkresa e gazeta ilegale
Ato që dikur ia kishte lexuar djali
Sakaq e mallëngjyer
Hedhet në përqafim të një ushtari

MIOPET

Ai muret e përgjumura i kalonte
Me një grusht mëngjes futej çdo shtëpi
Peng u linte porositë e shokëve tjerë
U thoshte demonët nuk shihen
Grunajat nëpër ara ata ua djegin
U turbullojnë mendjen sinorin ua shkulin
E mes jush fara intrigash mbjellin
Ai padëgjuar fjalët futej çdo shtëpi
Ndonëse dilte i ronitur e zemërthyer
Se Kodërrahun me re të amullta
Miopët e kishin nemitur...

KUR THIRRI ATDHEU

Ishte zhbërë diku
Madje edhe emri i kishte humbur
Nuk kishte varr shenj as nishan
Nuk shihej as në qytet
As në kafenenë ku rrinte

Kot e pritën shokët tek qafishta
Ndoshta imitonte ilegalët
Shokët që binin betejave
Që luftonin maleve

Ku mund ta dish
Ndoshta ishte strukur në dhomën e tij
E përmendësh po mësonte
Teoritë e luftës

TRËNDAFILAT

Pas një rrethoje të hekurt
Me gjuhën e tyre petalet flasin
Çdo qiell i lirisë
Ka trëndafilat e vet
Që nuk përkthehen në asnjë gjuhë të botës

Trëndafilat nuk jetojnë gjatë
Vetëm në varret e dëshmorëve
Ata janë të përjetshëm

HARRESA

Shumëçka mund të harroj njeriu
P.sh. mund të harroj
Se dikur me një mik kishin projektuar
Një det apo edhe një oqean
Kishin pritur shumë mëngjese
E kishin pirë shumë duhan

Njeriu mund të harroj
Marrjen e një krahu me libra
Përcjelljen nëpër natën me hënë
Dhe shtrëngimin e dorës nga shoku

Mund të mos i kujtohet njeriut
Telefonata e një miku
Rrëfimi për mungesën e parave
Për rrugën që të shkonte në provim
E tregimet plot halle të tij

Sklerozë e rëndë mund ta zë njeriun
Kështu duke u përkundur në karrige
Harron ballin e përgjakur të shokut
Dhe madje mund të harroj që kishte
Ndonjëherë shokë...

ARIXHINJTË

Ti miku im nuk ke besuar
Se edhe për arixhinjtë
Shkruhen grafitë në mur
Si fate të lexuara në shuplakë
Ata janë moderuar
Dhe nuk bredhin më fshatrave tona
Me trasta shpikjesh në shpinë
Ata tash e dinë fare mirë
Se nuk hapen rrugët nga kallamet
Për të vërtetuar se Makondoja
Është e rrethuar me dete
Me pikëllime të vesuara
Shugurohen para portreteve
Vdesin para këmbëve
Për të qëndruar në këmbë

Miku im i besimeve të blerta
Ata ia kanë thinjur kujtimet miletit
Me shirita ylberesh
Të vetëtimave të djegura
Tmerrin e xhindosur kanë fshehur
Gozhdët e përgjakura

Miku im demaskues rrufjanësh
I finokëve me shestime të verdha
Besoje se ende mureve tona
Grafitë arixhinjsh gravohen
Portrete të lirisë së shpikur

LAMTUMIRE

Lamtumirë...
Sot po ndahemi përgjithmonë
T'i me Ballin e Zabelit në krah
Unë në shpirt

Çdo mëngjes do të përtërihemi
Ani pse mua harresa e rrugëve
Buzëmbrëmjeve më mallkon

Lamtumirë ara të pa rrëmihur
Patate të bardha të nxjerra në vjeshtë
Me falni për largimin tim
Se njëmijë punë më presin
U betohem se në çastet më të vështira
Do të jam aty kur edhe rrezet e fundit
përgjithmonë veniten e vdesin

Të betohem arrë trupmadhe
Që më freski më ke dehur
Një ditë me vetëtimë do të kthehem
I paharruar në shtatin tënd të mbetem

Lamtumirë njerëz të funeralit tim
Po zgjohem të ikë përgjithmonë
Ata që vijnë do të ju ndëshkojnë
Ata që vijnë do të ju ndëshkojnë

11.gusht 1997

GJËMË E RE PLAGË E VJETËR

1.

Kujtimet në ty janë si zogjtë
Ushtimë e cemtë flladi malor
Apo buçimë shungullonjëse
Në krahun tënd të shtangur
Përqafimet tuaja gëzimplote
Janë si eteri kur shokun ftojnë
Por ti e di se ai tashmë pushon
Nën mbulojën e rrezeve të thyera
Të perëndimit të atij dielli vjeshtor
Pranë varrit të tij bari i njomë

Në errësirën e pikëllimit të përditshëm
Të plumbta gdhihen e shuhen ditët
Kundërmojnë kohët e ëndërruara
Si goma të rrotave të djegura
Ç’fliten bëmat e heronjve të gjallë
Si ditët e ofensivave të ashpra
Mallkon lumi i gjakut të derdhur
Si toka e atdheut pa njerëz mbetur

Pas tij përditshmëri e akullt tretet
Me re të amullta të pikëllimit
E ai në pllakën e ftohtë të shokut
Kërkon fjalët që e ngushëllojnë
Ulet pranë varrit mallshëm vegon
Ballin e përgjakur që e zbukuronte
Buzëqeshjen e lehtë në fytyrë
Fjalët e mbetura në parzëm
Ndjenë se në krahun e plagosur
Ende armën e tij mbanë

2.

Sa shumë gjëra sot ke për t’ia thënë
Aq shpresa të thyera e fjalë
Që janë të mëdha sa malet
Të egra si dhiaret nga keni kaluar
Por ato s’të dalin goje ushtari im
Se në buzë të është ngrirë buzëqeshja
Me borë të janë mbuluar betejat
Me mashtrim po të vritet liria
Por fjalët janë të rënda sa idealet

Përruan gurgullues mallshëm shikon
Nga thellësia e errësirës një siluetë zbret
Me këmbë të përbaltura e djersë të gufuara
Me retë mbi supe e mjekër të parruar
Mbi gjethnajën e kalbur nis e flet
Për diademën e mbretit pa mbretëri
Marshimin e kolonës nëpër shi
Zgjimin e shkabës çdo mëngjes
Jehonën e malit kur atdheu thërret

Ca vogëlush kalojnë pranë varreve
Pranë varrit të tij atë e vështrojnë
Mbështetën për rrethojën e hekurt
Dhe secili në vete kujton çastet
Kur tek ajo pllakë lule kishin vënë
E me çiltërinë e tyre fëmijërore
Pllakat tjera i shndërrojnë në ushtarë
Por ai si vëren ata matanë varreve
Pjerrinës me shkurre ai udhëton
Kujton krismat që shpirtin ia copëtuan
Si shtatin e atdheut kufijtë

3.

Sa shumë gjëra sot ka për t’ia thënë
T’ia dëfton zëri i dridhet
Rrokjet me gjak i përzihen
Krisma të reja ndjen në kraharor
Si zogun e bardhë kur e gjuajnë
Në çdo ecje rrugët pikojnë gjak
Në çdo shpat gurët i bëhen varre
Në çdo dasmë dasmorët mungojnë
E dasmat i kthehen në funerale

Nga portreti i tij fytyrëqeshur
Ata sy vështrim prehtë sikur e pyesin
Një fije diell mbi pllakë vezullon
Si shkëlqimi i ditës së pritur
Por larg varreve e pritura mashtron
Larg varreve varret janë harruar
Bëmat janë hedhur e shpërnjohur
Me suferina harrimi janë mbuluar

Sa shumë gjëra sot ka për t’ia thënë
Si atëherë kur vigjilonin pranë rrapit
Si t’ia thotë që brufulluan heshtakët
Epshet e siluruesve që janë përndezur
Për Tonin që shkatërronte tanket
Që sot rravgon rrugëve çfarë t’i thotë
Sakaq vogëlushja e Hysit në vegim i bie
Dhe një lot i vagët me duf i përzier
Si krismë pranë varrit të shokut i bie

NË MUZEUN E KOSOVËS

Si trupa meteoritësh
Si eteri në qiell të kaltër
Qytetërimi i një kohe të lashtë vezullon
Përplot vegla pune e vizatime ilirësh

Porsi një gjarpër kokështypur
Që barinjtë trupin ia varin në pemë
Eksponohet epoka tjetër e barbarisë
Me litarë thika e kmesa të përgjakura
Gëzhoja predhash të kalibrave të mëdha
Dorëza me gishtërinj-thika
Hata…

Një sofër me pjata e lugë gjysmë të djegura
Në një varse rrobash
Xhemper të djegur pantallona të vrimosur
Që ashtu të bëra shoshë
Ngjajnë me yllësit
Si breshëri mbi pemët e lulëzuara
Nëpër ato vrima kalojnë historitë

Në muzeun kombëtar të Kosovës
Si askund nëpër muzetë e botës
Mbi shpata thika e pjesë të tankeve të djegura
Llahtaria e frikshme e krimit qëndron
E në rrobat e thjeshta të një ushtari
Dhëmbët e thyer të mitit

EPOPEJA E RRUFJANIT

Pasi lexonte shkresurinat
Fliste ëmbël e plotë skofi
Por pas asaj buzëqeshjeje
Eklips i burracakërisë
Vijonte ortekshëm silurimi
Fryt i një sqime të përndezur
I karrierës politike të tij

Mbi sinqeritetin e miqve
Kërkonte va për amalgama
Ku mund të lozte me profka
Se ato u duheshin tarafitë
Për t’i bymyer poltronat

Një ditë sulmoi qiellin
Yllësin e Pegazit ta rrënonte
Ata që e rrethonin i duartrokitën
Më pas me një gjilpërë
Si balon epopenë ia pëlcitën...

Zemra Shqiptare

Cikël poetik nga Avni Azizi