Poezi nga Fan Noli

Fan Noli

 

 

Anës Lumenjve

 

Arratisur, syrgjynosur,

Raskapitur dhe katosur

Po vajtonj pa funt, pa shpresë,

Anës Elbës, anës Spree-së.

 

Ku e lam' e ku na mbeti

Vaj-vatani e mjer-mileti

Anës detit i palarë,

Anës dritës i paparë,

Pranë sofrës i pangrënë,

Pranë dijes i panxënë,

Lakuriq dhe i dregosur,

Trup e shpirt i sakatosur?

 

Se ç'e shëmpnë derbederët,

Mercenarët dhe Bejlerët,

Se ç'e shtypnë jabanxhinjtë

Se ç'e shtrythnë fajdexhinjtë,

Se ç'e pren' e se ç'e vranë,

Ç'e shkretuan anembanë,

Nënë thundrën e përdhunës

Anës Vjosës, anës Bunës!

 

Çirem, digjem i vrerosur,

Sakatosur, çarmatosur,

As i gjall' as i varrosur,

Pres një shenj' e pres një dritë,

Pres me vjet' e pres me ditë,

Se ç'u tera, se ç' u-mpaka,

Se ç' u-çora, se ç' u-mplaka,

Lark prej vatrës dhe prej punës,

Anës Rinit, anës Tunës.

 

Çakërdisur, batërdisur,

Përpëlitur dhe zalisur,

Endërronj pa funt, pa shpresë

Anës Elbës, anës Spree-së.

 

Dhe një zë vëngon nga lumi,

Më buçet, më zgjon nga gjumi,

Se mileti po gatitet,

Se tirani lebetitet,

Se pëlcet, kërcet furtuna,

Fryhet Vjosa, derdhet Buna,

Skuqet Semani dhe Drini,

Dridhet Beu dhe zengjini,

Se pas vdekjes ndriti jeta,

Dhe kudo gjëmon trumbeta:

Ngrehuni dhe bjeruni,

Korrini dhe shtypini,

Katundar' e punëtorë,

Që nga Shkodra gjer në Vlorë!

 

Ky ilaç e ky kushtrim

Më bën djal' e më bën trim,

Më jep forc' e më jep shpresë,

Anës Elbë-s, anës Spree-së.

Se pas dimrit vjen një verë

Që do kthehemi një herë

Pranë vatrës, pranë punës,

Anës Vjosës, anës Bunës.

 

Arratisur, syrgjynosur,

Raskapitur e katosur

Brohorit me bes' e shpresë

Anës Elbës, anës Spree-së.

 

 

Marshi i krishtërimit

 

Do të vrasim, Jesu, se të kemi Baba,

Do të varrim, Mesi, se të kemi Usta,

Se s'ke dashur as jet' as martes' as para:

Kryqësoje, Pilat, në Kalvar, Golgotha.

 

Dy kusarë të vegjël i zumë në lak.

Kryqësoji këta, se na vothnë fort pak,

Kryqësoje këtë, se s'na vodhi aspak:

Kryqësoje, Pilat, në Kalvar, Golgotha.

 

Vrajeni, se përunj dhe përmbys pasurinë,

Pasuron, dhe çliron, dhe forcon varfërinë,

Se lëngatën shëron, se ndriçon verbërinë:

Kryqësoje, Pilat, në Kalvar, Golgotha.

 

Varreni, se me botën, me ne s'shëmbëllen,

Se na ndreq shtrëmbëritë, dhe kurrë sna rren,

Se e do vegjëlin' e tiran' e urren:

Kryqësoje, Pilat, në Kalvar, Golgotha.

 

Vrajeni, se për vete s'kujdeset, s'lëfton,

Dhe të mjerët, të humburit nuk i sfruton,

Dhe për sherr, për vlla-vrasje, për luftë s'punon:

Kryqësoje, Pilat, në Kalvar, Golgotha.

 

Varreni, posa s'do as të vras' as të varrë,

As të bënjë të keqen as gjakun t'a marrë,

Dhe katilët me nam na i qan si të marrë:

Kryqësoje, Pilat, në Kalvar, Golgotha.

 

Vrajeni kryengritësin e Shënjtëruar

Si katil të mallkuar, atë ka kërkuar,

Se kujtoj që pa armë na ka për të zgjuar:

Kryqësoje, Pilat, në Kalvar, Golgotha.

 

Syrgjyn Vdekur

 

(Elegji për Luigj Gurakuqin)

 

Nëno moj, mbaj zi për vllanë,

Me tre plumba na i ranë,

Na e vran' e na e shanë,

Na i thanë trathëtor.

 

Se të deshte dhe s'të deshnin,

Se të qante kur të qeshnin,

Se të veshte kur të çveshnin,

Nëno moj, të ra dëshmor.

 

Nëno moj, vajto, merr malin,

Larot t'a përmbysnë djalin

Që me Ismail Qemalin

Ngriti flamur trimëror.

 

Nëno moj, m'a qaj në Vlorë

Ku të dha liri, kurorë,

Shpirt i bardhë si dëborë;

Ti s'i dhe as varr për hor.

 

Nëno moj, ç'është përpjekur

Gojë-mjalt' e zëmër-hekur,

Syrgjyn-gjall' e syrgjyn-vdekur,

Ky Vigan Liberator.

 

 

Jepni për Nënën

 

Ç'thot' ajo e ve e gjorë,

-Mbretëreshë pa kurorë-

Faqe-çjerrur, lesh-lëshuar,

Shpirt e zëmër përvëluar;

Gjysm' e vdekur: "O Shqiptarë,

Nënës mos ia bëni varrë!"

Mbahu, Nëno, mos kij frikë

Se ke djemtë n'Amerikë.

 

Qan e lutet Nën' e mjerë,

Kërkon vatrën edhe nderë,

Do lirinë dhe atdhenë,

Si ç'e pat me Skënderbenë,

Bijt' e besës thërret pranë.

Kur i thirri dhe s'i vanë?

Mbahu, Nëno, mos kij frikë,

Se ke djemtë n'Amerikë.

 

Cilët jan' ata tiranë

Që të pren' e që të vranë

Që të therrë bij e bija,

Dhe t'u nxi, t'u mbyll shtëpija?

Derthni plumba, o Shqiptarë,

Gjakn' e Nënës për të marrë,

Mbahu, Nëno, mos kij frikë,

Se ke djemtë n'Amerikë.

 

Cilët bij të trathëtuan

Dhe të doqnë dhe të shuan

Dhe të lan', o Shkab' e ngratë

Pa fole, pa zog, pa shpatë?

Këta qena, o shok' i mbytni,

Mbushni gjyle që t'i shtypni.

Mbahu, Nëno, mos kij frikë,

Se ke djemtë n'Amerikë.

 

Sa kërkon e sa të duhen?

Burrat nga detyra s'ndruhen!

Trim i mirë do të japë,

S'kursen jetën as paratë;

Hithni, hithni tok dollarë,

Të mos mbetemi të sharë.

Mbahu, Nëno, mos kij frikë.

Se ke djemtë n'Amerikë.

 

Do të ndihim pa kursyer

Për ty, Nëna jon' e vyer,

Që me drit' e nder të thuresh

Dhe me bijt' e tu të mburesh.

Cila Nënë lyp paranë?

Cilët bij me shpirt s'i dhanë?

Mbahu, Nëno, mos kij frikë,

Se ke djemtë n'Amerikë.

 

Armë dhe fishekë mblithni,

Qesen edhe shpirtin hithni:

Për lirin' e vëndit t'onë,

Sot, se nesër është vonë

Jepni, Nënën të shpëtoni,

Komb e vatra të nderoni.

Mbahu, Nëno, mos kij frikë

Se ke djemtë n'Amerikë.

 

 

Marshi i Krishtit

 

Hosanna o çliro'njës, Mesi, hosanna!

Shtroni udhën me lule, dafin' e hurma,

Brohoritni trumbeta, timpane, zurna,

Thirr e zbras, o gurmas: Hosanna, hosanna!

 

Kryetrim, që lëfton, triumfon për atdhe,

Shpëtimtar, kryemjek, kryeshenjt, kryefè,

Pasuri, dhe liri, dhe fuqi ti na dhe,

Lum e lum, Galile: Hosarma, hosanna!

 

0 i bir i Davidit, i Miri Bari

Ti na prin dhe na rrit në luath e vërri

Ti na ruan, na mpron, dhe për ne bëhesh fli,

0 Njeri-Perëndi: Hosanna, hosanna!

 

Përmbi Dhè, përmi Fron, përmi Qjell u bekofsh,

Përmi djall dhe tiran, përmi Ferr mbretërofsh,

Me pean dhe temjan, dhe këmban' u këndofsh,

Drit' e gas, rrofsh e qofsh: Hosanna, hosanna!

 

0 i fort' o i urt' o i ëmbël Jesu,

Plot me bes' e me shpresë të biem mi gju,

T'adhurojmë me zëmër këtu e tehu,

Gjithëkunt e pa funt: Hosanna, hosanna!

 

Hosanna, o çlironjës, Mesi, hosanna!

Shtroni udhën me lule, dafin' e hurma,

Brohoritni trumbeta, timpane, zurna,

Thirr e zbras, o gurmas: Hosanna, hosanna!

 

 

Kënga e Salep Sulltanit

 

Një mexhlis të math na çeli

Pandeli Jano Vangjeli

Me Sulltan-llokum na veli

Si kofini pas të vjeli.

 

Fyt' i Floqit po pëllet

Top' i Krosit po kërcet:

Ç'është ky sheqer-kësmet?

Hallvaxhin' e pamë mbret!

 

Dhe rakia vete-vjen

Xhafer Ypi na mbërthen

Dhe për lot na mallëngjen

Rreth konopit me legjen.

 

Koço Kotta, mjek hanxhari,

Nis një valle palikari,

Se me një ferman kusari

Sadrazem u bë firari.

 

Dhe Feridi faqe ndron,

Die shante, sot lëvdon

Fryn bulçit' e trumbeton,

Që Katrani zbardhëllon.

 

Dhe sarhosh Iljas Vrioni

Dehet, siç e do zakoni,

Bërtet: "Rroftë Napoloni!

Kështu tha dhe Ksenofoni!"

 

Se ç' u çporr xhumhurieti,

Se ç'u rahatos mileti,

Se Sulltanin prap' e gjeti,

Se, që kur e humbi, s'fjeti!

 

Ç'ka sepse i vjetri qe

Madhështor sa një deve

Dhe ky s'bën as për meze!

Rroftë sa jep ylefe.

 

Se ç' na u gëzua xhani,

Se ç'na preu Ramazani,

Se ç' na piu Italjani,

Rroftë pra Salep-Sulltani!

 

 

Te Ura te Ura

 

Vraponi, o burra,

Me armë, me topa, me kordh' e me shpata,

Se dolli kuçedra e errët nga nata,

Se ngriti bajrakun e lyer me gjak

Dhe sulet prej Shjiakut në Durrës me vrap.

 

Kuçedr'e Turqisë,

Hyen'e urisë,

E rrahur nga Greku, nga Serbi e Bullgari

Do gjak të thëthinjë dhe vjen te Shqiptari,

Si gjarpër zvarniset, i sillet përqark,

Me dinin në gojë, me helmin në bark.

 

Kuçedrën e vrarë

E hasi më parë

Thomsoni në Vlorë, kur vinte prej detit

Me katërqint krahë, lubi' e Dovletit;

E zuri për gryke, e shtriu përdhe

Nga thonjt' i rrëmbeu të mjerin Atdhe.

 

Pastaj për së dyti

Në Durrës e mbyti

Dhe kokën ia shtypi me top nga Kalaja,

Kur hodhi Esadin nga Froni, nga maja,

Nga forca në pluhër, nga bregu në det,

Me grusht prej rrufeje, që ngrin e që tret.

 

Kuçedra e thyer,

Në turp e përlyer

Përmblidhet e kthehet nga toka në Durrës

Dhe ngrihet m'e fortë, në Gjol, afër Urës.

Shqiptar'i verbuar vërsulet në det,

Shkel Flamur dhe Nënë dhe vllezër po vret.

 

"Dy herë të theva,

Të shtriva, të ndeva,

Po prapë u ngjalle dhe prapë u ngrite,

Prit më, the, prit më!" Dhe prap' iu vërvite,

Dhe hovin kuçedrës ia preve, po re,

Kalorës i huaj, që vdiqe për ne!

 

Nga Ura, nga Ura

Po ikni, o burra?

Ju ikni, po hij' e Kalorësit s'ikën!

Kuçedrës tërbuar ajo i fut frikën,

Se urën e ruan, se Urë'n e mpron

Stihia - Shqiponjë, me qip e me thonj.

 

Te ura, te Ura,

Vajtoni, o burra,

Thomsonin e ngratë që ju vet' e vratë,

Që pas nuk i ratë, po vetëm e latë,

Kur shkonte kaluar të vdesë për ne,

Për ju, të mallkuar, që s'doni Atdhe.

 

 

Rent or Marathonomak

 

Rent, or rent, rent e u thuaj

Se u çthur ordi e huaj,

Se betejën e fituam

Dhe qytetin e shpëtuam!

Rent, or rent,

Rent, or Marathonomak!

 

Kap një degë prej dafine

Dhe vërtitesh ndaj Athine,

Nëpër fush' e brek mi brek

Këmba tokën as t'a prek,

Hip' e zbrit,

Petrit, Marathonomak!

 

Ke një plagë, po s'e the,

Djers' e gjak pikon për-dhè;

Do që ti të jesh i pari,

Për triumfin lajmëtari

Flamur-gjak,

Kuqo, Marathonomak!

 

T'u tha gryka, po s'të pihet,

T'u mpi këmba, po s'të rrihet,

Se mileti po të pret,

Ankthi zëmrat ua vret,

Vrer e tmerr,

Shpejt, or Marathonomak!

 

Kurrë kaqë s'dogji djelli

Dhe si plumb s'rëndovi qjelli,

Kurr' aq ëmbël' e bukur s'ftoj

Hij' e lisit edhe kroj;

Turru tej,

Tutje, or Marathonomak!

 

Vapa mbyt e pluhri nxin

Ferra çjerr e guri grin

Afsha gjoksin përvëlon

Syrin avulli verbon;

Ur' e prush,

Furr', or Marathonomak!

 

Gryka si gjyryk të çfryn

Prej Vullkani flag' e tym

Se ç'vëngon e se ç'gulçon,

Zëmra brinjët t'i çkallmon

Me tokmak,

Mbahu, or Marathonomak!

 

Nëna, motra, nusja dalin,

Ngrehin krahët të të ndalin,

Mos, se s'janë veç Najada

Magjistrica dhe Driada;

Lark, or lark,

Lark, or Marathonomak!

 

Hajde, ja Akropolia,

Ja qyteti e njerëzia

Që të pan' e që të çquan

Dhe fuqinë t'a rishtuan

Ha dhe pak,

Hajde, or Marathonomak!

 

Ja, arrive, ua the:

Ç'gas e ç'helm qe kjo myzhde!

"E fituam!", brohorite

Dhe për tok' u përpëlite;

Vdiq, or vdiq!

Vdiqe, or Marathonomak!

 

Rent kudo, dyke bërtitur,

Nëpër shekuj faqe-ndritur,

Se i vogli shtrin viganin

Dhe i shtypuri tiranin,

Veç e tok,

Tok, or Marathonomak!

 

 

Hymni i Flamurit

 

O Flamur gjak, o flamur shkabë,

O vënd e vatr' o nën' e babë,

Lagur me lot, djegur me flagë,

Flamur i kuq, flamur i zi.

 

Fortesë shkëmbi tmerr tirani,

S'të trëmb Romani, as Venecjani,

As Sërb Dushani, as Turk Sulltani,

Flamur i math për Vegjëli

 

Flamur që linde Shën Kostandinin,

Pajton Islamn' e Krishtërimin,

Çpall midis feve vllazërimin,

Flamur bujar për Njerëzi.

 

Me Skënderben' u lavdërove

Dhe në furtun' i funtmi u shove,

Me Malon prapë lart vrapove,

Yll i pavdekur për Liri.

 

Sa shpesh pastaj përdhè u shtrive

Me zjarr e zi u ndeze u nxive,

Po çdo mizor me shpat' e grive,

O fushë-kuq, o shkabë-zi.

 

Përpjetë prie Shqipërinë,

Përlintj'a shpirtin dhe fuqinë,

Diell për vllanë, yrnek për fqinë

Për botën ëndr' e qjell i ri.