Poezi nga Vladimir Toroveci

Vladimir Toroveci, lindur në Korçë në vitin 1948,  është arsimuar, ka punuar e jetuar vazhdimisht në këtë qytet.

Ka lëvruar publiçistkën, duke botuar me dhjetra artikuj në shtypin qëndror dhe lokal.

Njohja relativisht e mirë e gjuhës Italiane, që prej viteve 70-të,  i ka mundësuar kontaktin me kulturën dhe mendimin përparimtar evropian e më gjërë.

Ka shkruar poezi qysh në moshë të re, ku shpesh është laureuar me çmime.

 

Kam botuar disa libra me poezi:

 

1-   ``Kush ma vrau mëngjesin``

2-   ``Ulërima e shkretëtirës´´

3-   ``Rikrijimi i Evës´´

4-   `` Kohë Parvenysh´´

 

Ka botuar këto ese:

 

5-   Dhuna dhe metafizika

6-   Hakmarja e opinionit të shpërfillur

7-   Mëshira dhe altruizmi

8-   Elitat efemere të provincave

9-   Demokracia nuk është diplomokraci

10-  Mpiksësi i kohës

11-  Bota që lind prej baltës, etj

 

Aktualisht, është Kryetar i Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve, Korçë

 

 

Mendime mbi poezinë e V. Torovecit

 

Poezia e Torovecit vjen si një klithmë fisnike ekzistenciale e një shpirti të cilit i është mohuar plotësisht e kaluara, nuk i mjafton dhe e deziluzionon e sotmja dhe e shqetëson deri në tronditje fati i së nesërmes. Larg vargjeve steriotipe me këtë temë, larg manierave shtampa dhe të huazuara me lehtësi, Toroveci arrin të krijojë një univers të vetin poetik dhe arrin të komunikojë me lexuesin jo më shumë me atë që kërkon të thotë se sa me mënyrën si e thotë atë për të cilën ulet të shkruajë. Kjo është jo vetëm njëra prej anëve më të dukshme të poezisë së tij, por edhe shenjë e sigurtë e poezisë dhe artit me vlerë....

Bardhyl   Londo ``Tema´´ 12 Mars 2001

 

Përgjithësisht poezia e Torovecit i largohet përshkrimit të siperfaqshëm, rëfimit të ngjarjeve e konstatimeve rastësore. Poeti synon të depërtojë në thelbin e dukurive, të dramave shoqërore e të shfaqjeve të shëmtuara të realitetit, ku përleshen për jetë a vdekje njeriu me antinjeriun, vlerat me antivlerat, e madhërishja dhe heroikja me të shëmtuarën dhe banalen, me liliputët dhe sahanlëpirësit shekullorë, që i qepen shoqërisë si vemje e këpusha të neveritshme…

Perikli Jorgoni

 

Poezia është një ringjallje e gjithçkaje shpirtërore e joshpirtërore. Pra është koha që hedh dritë mbi hijen e djeshme, duke e ndriçuar atë, duke i ringjallur të asfiksuarën dhe duke i dhënë ngjyrën e duhur të shngjyrosurës. Pra është një shpresë e ringjallur prej së vdekurës dikur me rënkime tronditëse. Koha është ndikuese, gjurmëlënëse në jetën e poetit…

Muharrem Xhaxho, kritik

 

Poeti vuan kur njeriu kthehet në gjallesë e pilivesë, kur e fiziologjizon tërë jetën dhe mundin e tij duke u zhbërë e tjetërsuar. Ky njeri i zhbërë dhe i tjetërsuar është një dhimbje e një plagë e majisur për heroin poetik. Do të hasim kështu në vëllim dhjetëra poezi dhe pasazhe të ashpër poetikë për tjetërsimet dhe metamorfozat njerëzore. Dhe Poeti vuan për këtë bastardim sepse njeriu, njerëzimi është sublim dhe në fund të fundit gjeni i tij që lypset të jetë madhor e sublim.

Prof. Dr. Adriatik Kallulli

 

 

NENES

 

Nënë,

Dora e bardhë dhe e butë,

Kur t’u rreshk e t’u vogëlua vallë?

Si një pergamen i lashtë,

Që koha sa vjen

E bën më të çmuar,

Më të rrallë…

 

Dora jote si një pergamen i lashtë?!

 

Unë di të lexoj në rrudhat e tua

Një lumë të kthjellët me dashuri.

Dhe shtati yt i kërrusur,

S’di pse më ngjan

Me një flamur në gjysmështize,

Që për të dashurit e ikur

Mban zi...

 

 

I DASHURUAR NË SHI

 

Fytyrës dhe flokëve

Bie shi.

E unë e lëpij me gjuhë,

Si të mos kem shijuar ujë kurrë!

Po zjarri më tepër djeg...

Vetëtimat brofin

E më kallen në gji.

 

Jam flakadan shëtitës,

Bredh nëpër shi..!

 

 

IN TENEBRIS…

 

Nuk ishte faji yt..!

 

Të stisa

Me shkumë dhe dritë,

Afërdita ime.

Dhe ishte mëngjes…

Mbi ujërat e bruzta,

Dielli soditej

Dhe qorronte vetveten.

Kështu do të vështrohesha

Në pasqyrat e syve të tu;

Dhe i verbuar

Do të zgjasja duart,

Të të rigjeja.

 

Tani është muzg...

Gjethet e vjeshtës,

Fëshfërijnë tek bien;

Si hapat e tua,

Që rendin drejt meje

Pa më mbërritur kurrë..!

 

 

RIKRIJIMI I EVËS

 

Mizorisht i vetmuar,

Si në ditët e zanafillës

Nën një qiell me gjëmime,

E shkula brinjën

Dhe rikrijova Evën

Me frymën time.

 

U ndjeva burrë dhe zot,                                 

 Paçka se një hije dyshimi

Më shkau ndër sy

Me trajta inçesti.

Në u flligështoftë gjaku

I pasardhësve të mi,

Do vijë prej shpirtit

Dhe jo prej epshit…

 

 

DIMËR NË KORÇË

 

Dëborë e bardhë bie

Mbi të murrmin qytet,

Po baltën e mpiksur në udhë

As e zbardh, as e tret...

 

Qiellit të zymtë e plot re

Zogj të zinj nuk di se ku venë,

Si shpirtra dalë prej ferrit,

Që udhën e kthimit s’e gjejnë.

 

E i mbështjellë me levenxe

Në odën e errët pa dritë,

Vështroj tej kortinkave natën

Dhe hijet që endin qirinjtë.

 

Hije që heshtas, pa zë,

Vallzojnë si djaj nëpër mure.

Dhe here më ngjajnë me kthetra,

Here me qivure…

 

Ç’të bëj…ku të shkoj këtë mbrëmje..?

Mbi kodra shkreti rreth e qark

Fantazma e pyllit të vrarë,

Sërishmi më shfaqet nga larg.

Ku të shkoj pra..? Nën avuj alkooli,

Kafeneve vetshpallen shtetarë.

Naivë e makutë për pushtet,

Të urtë e të marrë..!

 

Tani, s’kam nevojë për përralla,

Miqtë një nga një po më lenë.

Parisin, po të ishte këtu,

S’ngulmonin tej detesh ta gjejnë.

 

Po rrinin e këndonin serenata,

Kur e vetmuar zë e dergjet nata.

Rrugicave me kangjella e kalldrëm

Ku shpirti, prej dashurisë më dhëmb..!

 

 

EMISARËT

 

Ju s’keni fytyrën tuaj,

Jeni pa sy, pa veshë.

Me xhamadanë folklorikë

Mbështillni gjoksin,

Me pelerina  mesjete,supet me lesh.

 

Ju jeni Mefistofelë,

Emisarë senjorësh.

Me satananë keni lidhur pakt.

Si mund t’ju besoj,

Kur s’mbaj pupla indigjenësh

Dhe tatuazhe mistike

Mbi bark.

 

Me fermanë të rreme

Si me gjethe fiku,

Mbuloni seksin tuaj

Gërbulur nga sifilizi.

 

Dhe doni të më mbushni mëndjen,

Se s’jam unë, por ju

Që mbani mbi shpinë

Barrën e rëndë prej Sizifi..!

 

 

KUR FLATROJNË PATAT

 

Ku shkojnë këto pata të egra,

Mes vjeshtës së zbehtë

E qiellit gri?

Si drejt një vendi

Plot mall e mistere,

Pa emër përbri..!

 

Flatrojnë, gravitetin e tokës

Me një pikëllim paanë në sy

Dhe ndjellin simotrat e tyre

T’i marrin me vete,

 

Të thërresin dhe ty…

 

 

PËRZIERJE…

 

Më vjen të vjell përmbi ju,

Avoketër të djallit,

Lëtyrat që më keni dhënë

Gjithë jetën të pi,

Përbindëshat e vegjël,

Kimerat me dhëmbë prej stralli,

Këllirën gatuar në mug

Me gjuhë nepërkash e hi,

Dua t’ua hedh në turi!

 

Një purgë kërkoj,

Të çlirohem prej vrerit

E sytë me dritë t’i mbush,

O avoketër të Ferrit..!

 

 

VDEKJA E POETIT

 

- I. Belliut -

 

Si të shpëtoje prej ferrit,

U hodhe mes zambakëve të kaltër

E zogu mbylli sytë përmbi bar.

Shpirti yt, vesë e majit,

U ngjit lart në qiell,

Baltën, mbyllën në varr..!

 

Po ç’qe ajo gjuhë e harruar

Me të cilën na fole,

Ç’ishin ato shenja me zjarr,

Që na dhe..?

Kur e pe,

Që s’të kuptonim dot,

Ike... na le..!

 

Ike tmerrësisht i vetmuar,

Pa na pare në sy,

Pa na i bërë me dorë..!

Duke lënë pas,

Vetëm ca gjurmë të bardha pëllumbash,

Si hieroglife mistike,

Shkruar mbi bore..!

 

 

MONOLOGU I PROMETEUT

 

Ishin njerëzit jo zotat,

Që më çanë krahërorë.

Kimerat e territ

 

E jo shkabat fisnike,

Ma sqepuan zemrën

Me klithma prej shtrige..

 

Mosmirënjohja e tyre

Dhe frika prej dritës,

Mblodhën demonët e shpellave

Mbi gjoks m’i vërvitën.

 

Tani kam mbetur i vetmuar

Mbi shkëmbin e fatit tim.

Hedh sytë drejt qiellit

E rënkoj i harruar.

 

Kërkoj perëndinë..!

 

 

GLADIATORI

 

Mbeta që mbeta gladiator..!

 

Jam vrarë e jam rivrarë

Mijëra vjet mbi arenë,

Për të kënaqur patricët e kamur

Dhe plebejtë,

Që ëndërrojnë patricë të jenë..!

 

Gjaku im ka shkumëzuar

Rërës vezulluese.

Vdekja ime,

Turmat ka ekzaltuar,

Po shpirtrat e plebejve

Të pandjeshëm mbetën

Në pafajësinë e tyre të mallkuar...

 

Asnjëherë nuk vesha

Pelerinë purpuri,

As togë të bardhë senatori.

 Dinjiteti, paguhet

Vetëm me plagë,

Dhe jetë gladiatori…

 

 

DASHURISË

 

Buzë qiellit tënd të pamatë,

Jam zog krahëthyer.

Mbi gjinjtë e tu përpëlitës,

Si Prometeu

Mbi shkëmbin e fatit mbërthyer.

 

Një det të tërë kam pirë

E prapë digjem nga etja.

Kush do ma shuajë zjarrin,

Jeta, apo vdekja..?!

 

 

KOHË PARVENYSH

 

Ata nuk dalin nga betejat

Nga skutat e skuthave vijnë

Sybabëzitur,

E  veshtrimpërhumbur

Vihen në rresht si manekinë.

 

Janë fytyra te reja

Historia është e vjetër

Siç janë të vjetër

Flamuret , atutë

Nën fishekzjarre të rreme

Prej varaku e letre

Marrin poza fitimtarësh

Megjithëse nuk kanë bërë asnjë luftë..!

 

Kohë absurdi,

Skenagroteske,

Njerëz që lehin si qen

Trutredhurit, në vend të ideve

Pjellin vetëm sejmene.

 

Jashtë,

Ngelën udhët me baltë,

Netët e errta, qirinjtë,

Hëna që shkryhet

Mbi kalldrëmin e lashtë

E përzihet me plehërat e minjtë!

 

 

BUZË DASHURISË

 

Putha vdekjen.

Himne i thura

Shtatit të saj skelektik,

Syve të saj që vështronin hiçin,

Faqeve të gjelbëruara nga myku

Si të spërkatura me acid.

 

I rënë në ekstazë,

Me një fanatizëm të verbër,

I përkëdhela gjymtyrët pa jetë.

Po më kot,

Më kot u derdh dashuria ime

Mbi barkun e saj shterp…

 

Tani vuaj, ndiej keqardhje

Për rininë fatkob,

Për zhgënjimet e mia.

O Zot,

Mos më lër të vdes buzëplasur,

 

 

TRAPI I MEDUZËS

 

Po mbyten miqtë, një nga një,

Me mishin tim nëpër dhëmbë,

Me flokët e mia në dorë.

Jam i drobitur, si shpëtoj dot,

Humbasin thellësive, si meteorë.

 

Dhe unë fillikat

Po mbërrij cakun,

Ku koha është pa kohë.

I lodhur tmerësisht

Prej ravgimesh pa sens,

Ëndërroj të gjej Kalipsonë…

 

 

VDEKJA

 

Hyri tinëzisht tek unë,

Sa mora frymën e parë.

 

Tani, kinse më ka harruar

Dhe unë kinse s’e di,

Ecim përbri..!