Shefqet Dibrani: Poezia e Sadik Krasniqit

POEZIA SI OFSHAMË JETËSORE

Sadik Krasniqi „OFSHAMË NË URNË“, poezi, botoi Shtëpia Botuese „FAIK KONICA“, Prishtinë 2008, faqe 96. ISBN 978-9951-06-210-7

Shkruan: Shefqet DIBRANI

Poeti Sadik Krasniqi në përmbledhjen poetike „OFSHAMË NË URNË“, ka artikuluar motivet dhe dramën jetësore të poetit në mërgim, dramë të cilën e ndërlidh me zhvillimet dhe aktualitetin e gjithëmbarshëm kombëtar. Me gjithë nuancat e theksuara të poezisë që merren me zhvillimet nacionale, një tufë e tërë e poezive të këtij autori kanë motive lirike të cilat bashkë me të tjerat kanë bërë për të besuar se ky poet (si gjithë poetët tjerë) të shprehë sinqeritet dhe përkushtim për të regjistruar jetën e tij, qoftë në atdhe me tërë zhvillimet dramatike, qoftë si mërgimtar, poezi këto të cilat ku më shumë e ku më pak kanë shprehur çiltërsinë dhe ndjenjën krijuese.

Libri me poezi „Ofshamë në urnë” ndahet në pesë njësi ciklike: „Kllapi e blertë“, „Pikëllim i ngrirë“, „Vello ujore“, „Unazë dheu“ dhe cikli poetik „Hija e grisur“. Këto njësi ciklike nuk ndryshojnë edhe aq për ndonjë motiv poetik që e specifikon dhe e dallon njërin cikël nga tjetri, që do t’ia vlente për t’u theksuar më shumë, por si tërësi këto cikle kanë regjistruar një lloj kronologjie të krijimeve poetike që ky autor prej vitesh i ka vjelë e sistemuar me kujdes.

Gjithsesi në ciklin e parë: „Kllapi e blertë“ , poeti i ka përfshirë poezitë që kanë një ndjenjë dhe një përjetim specifik. Në njërën sysh ai ka edhe këtë përkushtim: “Rekuiem për shkrimet e djegura, ku kishte diç nga buzët, sytë dhe shpirti yt”, kjo poezi mund të klasifikohet edhe si poezi lirike, ku poeti i kushton vargjet e bukura të të dashurës për “buzët, sytë dhe shpirtin”, por në anën tjetër poezia i kushtohet atdheut të tij dhe fatit tragjik që përjetoi kombi ynë në kapërcyell të shekullit që ia kthyem shpinën. Në poezinë “Tri miniatura për Kosovën” poeti ka bërë vargje për “emrin, shtëpinë dhe gjuhën” të cilat si miniatura poetike qëndrojnë dhe lartësojnë vlerën poetike të këtij cikli.

TRI MINIATURA PËR KOSOVËN

(Emri)

Nëse përsëri më pagëzojnë

Kush do ta mbajë në mend

Emrin tim të vjetër

A do të shkruhet e vërteta në gurë të ftohtë

(Shtëpia)

Nëse m’i lëkundin muret

A thua sërish do ta gjej

Në vatër

Gjarprin e shtëpisë

(Gjuha)

Nëse ma shterin detin

Me çka t’ua turbulloj fëmijëve

Lumin në përrallën

Mbi ujkun dhe qengjin

                             (Faqe 12)

Poezia që cituam ngërthen dramën reale të të sotshmes sonë në të cilën si kurrë më parë, Kosova ka gatishmëri për ndryshim të identitetit të saj, duke iu imponuar një Flamurë që s’ka asnjë ndjenjë nacionale me tendenca në rritje për të folur një gjuhë tjetër e cila që nga rrugët e deri në instancat shtetërore po aplikohet pa asnjë rregull dhe asnjë normë. Poezi të realizuara që kanë një ndjenjë përjetuese po aq sa poezia që përfolëm më lart janë edhe poezitë: “Kllapi e blertë”, “U(r)në pranë lumit”, “Ofshama bëhet flutur”, “Loti i jetës”, “Të keqes” e ndonjë tjetër.

Në ciklin „Pikëllim i ngrirë“, poeti merret më shumë me dramën nacionale nëpër të cilën kaloi kombi ynë, poezi këto që në një mënyrë a në një tjetër kanë bërë biografinë jetësore të poetit, kanë shprehur ndjenjat e tij dhe kanë përshkruar me hollësi edhe idealin e tij. Ndër poezitë më të realizuara që gjenden te ky cikël padyshim janë: “Kronikë për qytetin tim”, “Krrokamë e krisur”, “Urdhri, kushtuar Martin Çunit”, “Shqipet morën dhenë”, “Gjarpri i shtëpisë”, “Varri i humbur”, “Shqipëria ‘97” etj. Te poezia “Guri i truallit”,  ndeshim këtë refren: “Me këtë gur/ ngrijmë kulla/ harkojmë ura/ gjejmë gurra/ pagëzojmë burra”, kurse kundër pesha e këtij refreni sendërtohet me vargjet ose siç shprehet poeti “kur luan vendi ky gur trolli” do të “kallen kullat/ prishen urat/ shteren gurrat/ tmerrohen burrat” të cilët “nëse s’i gjeni brigjeve/ kërkoni shtigjeve”, elemente këto që i gjejmë edhe te poezia “Guri i kullës”, që ia kushton poetit Din Mehmeti:

GURI I KULLËS

(Din Mehmetit)

Kur m’i këndon Kosovës

më bëhesh

gur i kullës së djegur në gjak

yll në kap(t)yll të djepit në galdim

frëngji malli në shikim kah deti

pushkë në krismë

“Zog i Dielli”

në tel të lahutës

me këngë drite në zemër

                                         (Faqe 36)

Cikli „Vello ujore“, përbëhet nga poezitë lirike të cilat kanë një finesë dhe një realizim artistik, herë, herë meditativ dhe provokues ta zëmë:

VAJZË

Vaj vaj vaj

E vaj me zë

Vajzë

                 Faqe 53.

Poezi të tjera që kanë një invencion artistik janë edhe poezitë: “Sytë e asaj vashe”, “Prishtina në korrik”, “Ulqinakja”, “Pritja e lagur”, “Dashuria e hijeve tona”, “Pas vdekjes tënde”, “Fushë e ngrirë” e ndonjë tjetër.

Poezitë e përfshira në ciklin „Unazë dheu“ sikur qesin në pah mallin dhe dashurinë e poetit për Atdheun pasi “... Dheu i Kosovës/ mban erë molle”, aromë me të cilën poeti “Do t’ua sjell rreth koke/ Albinit e Galdimit” për “t’ua nyjëzuar shpirtin me Kosovën”: Jo vetëm te këto vargje por edhe te poezitë ”Në Çamëri”, “Bisedë në Aksaraj”, “Atje dhe këtu”, “Vdekja në kurbet”, “Takimi me nënën në kurbet”, “Letërzeza” etj, flasin për dramën jetësore të poetit në mërgim të cilën e shpreh me pezëm dhe dëshpërim kudo nëpër vargjet e këtij cikli, po më ndjeshëm, më drejtpërdrejtë e gjejmë te poezia:

REFUGJATI

As qetë e premtuar për lavër

As dele në vath për tambël

As dhe për arë e farë

Askund as bar

Vetëm gurë e gurë

Për varr

                             (Faqe 69)

Cikli „Hija e grisur“, i përmbledh poezitë të cilat për kah gjuha shprehëse janë më kritikuese, duke shprehur pezmin për një sërë mangësish që e përshkojnë shoqërinë tonë njerëzore. Ky cikël më mirë së ciklet tjerë e artikulon përditshmërinë tonë e cila si reflektim i ka nxjerr poetit një tip poezie që shprehë një lloj proteste qytetare siç do të vërehet ku më shumë e ku më pak edhe te poezitë: “Gjuha thikë”, “Hija e grisur”, “Kohë e sëmurë”, “Përrallë për kalorësit e zi”, “Pa titull” etj, por për ilustrim po sjellim poezinë “Hipokrizia” e cila më së miri shpreh protestën tragjike në mënyrë poetike.

HIPOKRIZIA

Kur Patrioti

Bëhet Partiot

Atdheu

Bëhet xhep

Lulet e vjedhura

Pikëllohen mbi varre

Me ironi

U fishkëllehet lapidarëve

                             (Kosovë ’06, faqe 85)

Nga kjo që thamë më lart shihet se autori ka bërë një sërë përpjekjesh poetike për të artikuluar më mirë mendimin poetik për realitetin nëpër të cilin ai si qytetar ka kaluar, duke e përshkruar jetën dhe të jetuarit e tij  nëpër poezi ai ka prezantuar ndjenjën dhe përjetimet që dalin si një metaforë e cila e ka nismën qysh në rinin e hershme, duke vazhduar sikurse rrjedha që lë gjurmë të dukshme, ashtu edhe poezia e këtij poeti ka regjistruar jetën e njeriut në mes kësaj drame kolektive që do të shprehet bukur te këto katër vargje të një poezie më të gjatë: “Kroi i Çamurlisë/ pikon dhimbjen në gjak/ fushat mbushen lulëkuqe/ yjet zbresin mbi grunajat e Kosovës/ ofshama gjallëron frymëmarrjen”, faqe 14.

Sadik Krasniqi ka nisur të shkruaj qysh në kohën e studimeve, do të thotë në kohën e një pjekurie akademike, atëherë kur jeta e tij sado kudo ka marrë kuptimin e plotë, por që ishte përplot ideale e ambicie s’ka dyshim, por rrjedha si rrjedha, dhe Kosova me gjithë dramën e asaj kohe ndryshoi jetën e kosovarit si një proces që nuk i dihej saktësisht se ku do të përfundoj, ashtu sikurse që nuk i dihet as rrjedhës së lumit që nuk shteron kurrë, pra jeta e poetit mbetet rrjedhë aq sa poezia që ka shënuar vazhdimësi, tamam sikurse lumi që nuk ndal shtegtimin e tij. Pra këto tri komponente sikur e ndërtojnë metaforën jetësore të poetit në mërgim. Prandaj mendojmë se rrjedha jetësore e ka bartë poetin bashkë me fatin e tij krijues diku në vende e dhera që domosdo duhet të lëshonte rrënjë, ashtu sikurse pema që shkulet e mbillet kudo mbi këtë tokë dhe përsëri jep frutat e saj, ashtu ndodh edhe te njeriu i cili mbarësohet, mbushullohet e trashëgohet me pasardhësit e tij, kurse e veçanta te poetët është se ata mbushullimin dhe lulëzimin e artikulojnë në poezitë e tyre. “Atje lash/ një pjesë zemre peng/ për një copë gur/ këtu/ Gjarpri i shtëpisë/ Helmohet nga pikëllimi”, poezia “Atje dhe këtu”, faqe 68.

Sadik Krasniqi  në poezinë e tij ka elemente elegjiake si “fluturimi gri i dallëndyshes drejt vendlindjes”, ku drama e gjithëmbarshme e braktisjes së atdheut i ka caktuar edhe atij rolin e imituesit që detyrimisht jep imazhin e përjetimit poetik, si vlerë e realitet me një përjetim tragjik, ku fundi i imazhit nuk e përcakton përjetimin poetik si lëndë dhe si strukturë poetike, por e përshkruan imazhin si një përjetim emocional të cilit mundohet t’i jap nënqeshje lirike përplot nuanca jete e shprese ku e sotmja dhe e nesërmja shihen me syrin e perspektivës duke shkrirë të sotmen e duke ngjizur të djeshmen e cila te ky bllok i poezive shikohet e kujtohet me mall e nostalgji. Poezitë lirike janë përjetime më racionale dhe kanë një ndërtim artistik të qëndrueshëm që kurdoherë shprehin ndjenjën e përjetimit a të flirtit si kryekreje e një elementi që i jep poezisë jetë e gjallëri, dhe emocione gjithsesi më përjetuese.

Këto nuanca përjetimi i ndeshim qysh në vargjet e poezisë  “Pas vdekjes tënde”, faqe 57, (vargje të cilat i ka vënë edhe kredo të këtij vëllimi poetik), në të cilën poeti beson se “edhe pas vdekjes tënde/ prapë do të ketë fushë të blertë”, ku do të simbolizojnë synimin si qëllim për të ndërtuar imazhin lirik të kësaj poezie që bartet e përshkohet nga cikli në cikël.

Një bllok i tërë i poezive të këtij poeti mëton të regjistroj, e pse jo të ballafaqohet me të kaluarën si një lloj sfide për ta përballuar të sotmen me nuanca porosie për ta ndërtuar të nesërmen e cila pa dyshim do të vjen më e begatë se e sotmja e tendosur nga streset e përditshmërisë së hallakatur siç e kemi rastin te poezia kushtuar “gjyshërve tanë” në të cilën poeti nuk do t’ia fal vetës “që s’e mësova/ orën e diellit mbi rërë/ që të dija të ligat e motit”, faqe 15.

Kjo dramë e ballafaqimit me të sotmen duke iu referuar të djeshmes për ta sendërtuar të nesërmen sikur bëhet një temë obsesive e autorit i cili mëton që lëndën e tij krijuese të vë në një sfond të bardhë mbi të cilën do të luhet drama njerëzore e cila është përplot përpjekje e gjakosje. Jo rrallë na duket që ky lloj sfondi i bardhë i vënë si në prapaskenë, por, tashmë në teatrin poetik të Sadik Krasniqit shërben si shtrojë mbi të cilën aktorët shkelin pa mëshirë për t’i dhënë jetës jo vetëm të bukurën e artin por edhe për ta shëmtuar e gjakosur më shumë, si një përpjekje që do të dallon a diferencon edhe më shumë të shëmtuarën dhe të ligen të cilat sikur i ka vënë përball të bukurës dhe dinjitetit të qytetarit i cili mëton dhe beson për të ardhmen e tij më të mirë, më të bukur dhe më fatlume se “shqipet e lidhura/ fluturonin/ e të lirat ranë për tokë”, kurse në këtë tokë, në këtë vend “të shenjtë/ mbetën vetëm varret”, faqe 86.

Në këto përjetime poetike, askush më mirë se vet poeti nuk ka ditur dhe nuk do ta përjeton dramën e tij jetësore, dhe dramën e popullit si kolektivitet me të gjitha tragjizmat dhe ngadhënjimet e mundshme. Deri sa drama personale regjistrohet si një lloj e përjetimeve emocionale me mjaftë nuanca dëshpërimi e zhgënjimi, te drama kolektive sado që ka nuanca pesimizmi gjithmonë gjendet një shtegdalje dhe shihet një shenjë dhe dritë për të ardhmen më të ndritur më të përparuar ashtu sikurse “Galdimi dhe Albini/ Kosovën do ta gjejnë të bleruar/ edhe pas njëmijë vjetësh/ kur ta puthin për herë të parë/ kanë për të ditur/ se kanë puthur Diellin e vet...”, (Ninda ’99, faqe 65).

Ky poet qysh me librin e parë me sukses relativizon  përmasat e jetës në mërgim si ekzistencializëm historik dhe përjetues të cilat me një çiltërsi ka arritur të ringjall kujtesën historike për data dhe bëma që historinë e një kombi e bëjnë më të kujtueshme dhe shumë më të pranueshme.

Poezia e Sadik Krasniqit që është përfshirë në librin “Ofshamë në urnë” shpresojmë se i paraprinë poezisë së këtij autori që do të pason në librat e ardhshëm. Megjithatë edhe me këtë përmbledhje ai ka dëshmuar një përvojë që ka kaluar nëpër sfida jetësore.

St. Gallen, dhjetor 2009.

Shefqet Dibrani