Kulturë » Mërkuri

Timo Mërkuri: Kur ikën një mik

Qysh në orët e para të mëngjezit, Agim Mato më dha lajmin e hidhur , mësuar në fb, të ikjes së Daniel Gazullit!Nuk e di pse, por e besova menjëherë këtë . Jo aqë nga toni serioz me të cilin mu tha, por nuk di pse, vetë qënia ime e përthithi këtë lajm dhe u vu në alarm nga helmi i tij, duke dëshmuar kështu vërtetësinë .Unë do jem shumë i lumtur sikur të jem gabuar, sikur lajmi të jetë i rremë dhe do ju ftoja dhe juve në këtë ...

Timo Mërkuri: Vargjet e bardha të një dashurie të ngrohtë jugu

Jemi njohur me poezinë e Fatmir Terziut nëpërmjet publikimeve të tij, kryesisht te portali “Fjalaelirë” aqë të shpeshta, sa që po të rastisë ndonjë ditë pa një poezi të tijën, ndjejmë një si mungesë brenda vetes. Si shumë miq edhe unë mendoja se kjo “ndjenjë mungese” e kishte burimin pikërisht te ambientimi ...

Timo Mërkuri: Lefter Çipa i “panjohur”

Vetëm cilësori “i panjohur” nuk i shkon Lefter Çipës, sepse dhe ata që nuk janë takuar fizikisht me atë, kanë takuar poezitë dhe këngët e tij, duke krijuar në këtë mënyrë njohjen më të plotë me shpirtin e tij. Jashtë çdo dyshimi, shpirtipërmbanbrenda vetes vetëm ato që janëthelbësore nëtipin e njeriut, ato që përcaktojnë...

Timo Mërkuri: Vajtimi shndruar në këngë

Kur më 25 Nëntor 2005 u shpall vendimi i UNESCO për njohjen e iso-polifonisë shqiptare si kryevepër shpirtërore të njerëzimit dhe marrjen e saj në mbrojtje, ky lajm në popullin tonë, u përjetua si çasti i daljes së nuses në valle. Nuk ishte nevoja që të shkreheshin pushkët në ajër, u shkrehën në këngë mijra shpirtëra artistësh...

Timo Mërkuri: Zagoria ose jeta me këngë

I-Prezantimin me fshatrat e Zagorisë e ka bërë më së miri Andon Zako Çajupi te poezia “Fshati im” kur shkruan: “Malet me gurë/Fushat me bar shumë/Arat plot me grurë/Më tutje një lumë/Fshati për karshi/Me kish e me varre/Rrotull ca shtëpi/ Të vogëla fare..Panorama ështëtepër fantastike, poetike, por gjithsesi i...

Timo Mërkuri: Lezetet e Lunxhërisë

I-Duke parëvallen e kënduar lunxhiote, mahnitesh me ‘tëdhe bindesh që kjo krahinë ka shumë e më shumë lezete se sa na thotë kënga shoqëruese “Lunxhëri plot lezete/Ç’bukuri ke mbi vete”. Në fakt kjo valle dhe kjo këngëjanë lezetet e para të Lunxhërisë që sheh në momentin kur je spektator i saj...

Timo Mërkuri: Drita e yllit që u shua

Në orën 1.15 pas mesnate të datës 18 shkurt 2021 u shua në shtëpinë e tij në Himarë poeti Lefter Çipa “Nderi i Kombit”. Duke njohur kontributin e tij, shumëkuish këtë shuarje e hamendësoi si fundi i një epoke në iso-polifoni, por unë nuk mendoj aspak kështu. Unë mendoj se, në fakt hyrja e Lefter Çipës në fushën...

Timo Mërkuri: Arian Shehu i ergjëndtë

Një nga grupet iso-polifonike me karakteristika interesante është Grupi “Ergjëria”1 i Gjirokastrës me drejtues artistik Arjan Shehun. Themi se është një grup interesant për arsye se ky grup këndon një tip kënge iso-polifonike që, për tonalitetin e tij me ngjyrim të ngrohtë dhe mënyrën e shtruar të të kënduarit, është “pagëzuar” me emrin...

Timo Mërkuri: Fjalë për Lefter Çipën

Pilurjotë kudo që jinni dhe ju vëllezër himariotë të 53 fshatrave!Ju burra shteti që e doni Shqipërinë si Lefter Çipa dhe ju miq e shokë që emrin e Lefter Çipës e lexonit Lefter Shqiptari apo Lefter kënga; më dëgjoni!Një lajm i zi si një tërmet njëqint ballë na goditi ...

Timo Mërkuri: Për poezinë popullore të dashurisë

Është e natyrëshme që sot më 14 shkurt , ditën që gjithë të rinjtë flasin e mendojnë për dashurinë, ne krijuesit ta kthejmë vëmëndjen te poezia e dashurisë.Të gjithë e kemi provuar se sa e vështirëështë të shkruash një poezi dashurie dhe në këtë moment na vjen ndërmënd fjala e Roberto Benignit kurthoshte...

Timo Mërkuri: Fyejt magjik të Pilurit

Jehona e këngës iso-polifonike të grupit të Pilurit, qysh nga ajo ditë tetori e vitit 1973 në skenën e Festivalit Folklorik të Gjirokastrës e më pas, koncert pas koncerti e Festival pas Festivali, u përhap mbi gjithë hapësirën e vendit dhe: si valë të një shpërthimi atomik, kapërceu hapësirën ballkanike dhe eci nëpër Europë...

Timo Mërkuri: Apostujt e këngës pilurjote

I-Si kudo në fushën e artit edhe këngët iso-polifonike, të “mëdha” i bëjnë këngëtarët që janë vërtet të mëdhenj. Sepse autori i tekstit mund të krijojë një “kryevepër poetike” si tekst kënge, drejtuesi muzikor mund të krijojë një vijë melodike të “artë”, por në qoftë se nuk ke bashkë me ‘to edhe këngëtarët e...

Timo Mërkuri: Kristo Çipa ka veshur mjegullën e Pilurit

Thuhet shpesh se: që ta kuptosh poezinë duhet të “njohësh” vendin ku jeton poeti. Ja që në rastin tonë, për të njohur Pilurin, mjafton të lexojmë poezitë e Kristo Çipës “Mjeshtër i Madh” të përmbledhura në vëllimin poetik “Vesha mjegullën e hollë”, pa qënë nevoja të marrësh rrugën përpjetë malit. Kjo ndodh...

Timo Mërkuri: Baladat nuk kanë kohë për të vdekur

“Kënga e Dhoqinës” egziston dhe në variantin e Labërisë[1], madje në këtë variant është në një këngë me 117 vargje, e cila ka si “trung” tekstin e variantit prej 50 vargjesh, mbi të cilin janë “shartuar” dhe kanë “mbirë” filiza, që e rritin dhe zgjerojnë “kurorën” e saj. Mund të mos ndaleshim te ky variant, porn a detyron fakti që ka disa ...

Timo Mërkuri: Një shekull “kthyes” në këngën pilurjote

Fillesat e interpretimit të “kthyesit” në këngën iso-polifonike të bregdetit të Himarës nga djemtë e Bala-jve, zakonisht ellogaritim qysh nga viti 1927, kur në Sarandë, Neço Muko organizon grupin iso-polifonik të këngës himariote. Andrea Bala në këtë grup krijoi një tip të ri të “kthyeri” të këngës dhe për të cilin ...

Timo Mërkuri: Belisma

Për lexuesit që nuk e dinë ju sqarojmëse “belisma” është një barishte e “egër”, që rritet rreth 70-80cm e lartë edhe në teren me gurrë. Është bimë tepër elegante, lulëzon në dimër, dhe në vendet ku ka mbirë dëndur,në momentet që fryn era,krijon një dallgëzim të bukur që ngjason me lojën e valëve...

Timo Mërkuri: Një cep i yllit…

Në qoftë se grupin “Bejka e bardhe” të Pilurit do ta çmonim si një yll në qiellin e iso-polifonisë shqiptare, hedhësen e këtij grupi, Leni Mërkurin patjetër do ta vlerësonim si një nga cepat e këtij ylli që bashkë me dritën mbi vend, lëshon këngën mbi zemrat tona...

Timo Mërkuri: Varianti që nuk na përfaqëson denjësisht

Varianti “Kënga e Dhoqinës” i yllësisë baladeske “Besa e Kostandinit”, është një nga variantet më elegante dhe plot muzikalitet, e cila këndohej në gjitha trevat e Shqipërisë Jugore, madje në bregdet, jo vetëm që këndohej në valle gjer në vitet ’60, por gjyshet tona jua këndonin nipërve e mbesave në shtëpi...

Timo Mërkuri: Dekretet e lavdisë

Kur më 28 Nëntor 2020, pas ceremonisë të Shpalljes së Pavarësisë, në sheshin pranë Muzeut Etnografik, në prani të një mase të madhe lëvruesisht, këngëtarësh, valltarësh dhe studiuesish të artit gojor shqiptar Presidenti i Republikës zoti Ilir Meta shpalli Dekretet e vlerësimit me tituj nderit të disa artistëve...

Timo Mërkuri: Kënga e Halil Garrisë dhe disa probleme…

Kënga “Halil Garria” ështënjë variant i baladëssë “besës”, regjistruar nga At Gjergj Fishta në fshatin Gomsiqe nga një lahutar prej qytetit të Pukës, emrii të cilit nuk është shënuar,është botuar në vitin 1924 në revistën “Hylli i Dritës” dhe ka 152 vargje. Një variant tjetër është regjistruar në vitin 1951 në...