Kulturë » Mërkuri

Timo Mërkuri: Shënjtërimi i shtëpive tona… dhe Niko Kacalidha

Ishte rastësi fakti që ai lindi në Leshnicën e Sipërme, aty ku koha ndau kufijtë e dy shteteve. Por ndoshta kjo rastësi ishte edhe fati i tij, për të hedhur shikimin dhe mendimin...

Timo Mërkuri: Mikrobota dhe makrobota poetike e Niko Kacalidhës

I- Duke u shprehur për botën poetike të Niko Kacalidhës, cilësuam se ajo shtrihet në hapësira të ndryshme gjeografike dhe kohore. Në parathënien e librit “Eliksiri i gurit” të Niko Kacaklidhës, poeti Sadik Bejko, për hapësirën gjeografike tëkrijimtarisë poetike shkruan...

Timo Mërkuri: Metempsikozën e kanë shpikur poetët

I-Ka një varg befasues në krijimtarinë e Niko Kacalidhës që thotë: “Metempsikozën duhet ta kenë shpikur poetët”(f.94), varg që është edhe titulli i një poezie të kësaj përmbledhjeje. Kjo poezi ndërsa të huton me metaforën e saj, zbërthimi i të cilës i ngjan ecjes në një pyll të dëndur...

Timo Mërkuri: Gjyshja e Niko Kacalidhës

Në krijimtarinë poetike të Niko Kacalidhës duhet të kërkosh gjithmon një lidhje organike të poezisë me jetënn e autorit, për ta kuptuar atë. Niko Kacalidha banon në tokë por jeton në planetin e poezisë, kjo duket se poezitë e tij kanë një frymëzim sa hyjnor aq edhe jashtë kësaj bote edhe kur temat i kanë tepër tokësore...

Timo Mërkuri: Një poezi shpirti në tre variante

Një fotografi çasti e një filxhani kafe me sfond një anije turistike në gjirin e Sarandës dërguar me viber Sabit Rrustemit në Gjilan në mëngjesin e datës 25 Tetor 2022 e nxiti këtë të fundit të postonte poezinë e Musa Ramadanit “Homazh për mikun tim” me poshtë shënimin “Beqir Musliut” dhe të ma niste dhe mua në...

Timo Mërkuri: Poezia moderne e Hamit Aliaj

Në vlerësimin e poezisë së Hamit Aliaj të gjithë jemi dakort se ajo është njëpoezi elitare, një poezi e rrafshit të epërm poetik, madje e një stili të veçantë. E vërteta është se kjo poezi erdhi si e veçantëqysh në fillimet e saj, e dallueshme edhe nga poezia e patriarkëve Kadare, Agolli, Arapi, stileve tëtë cilëve synonin...

Timo Mërkuri: Logatja e Dilisë sipas Petrit Rukës

E papritur ishte për mua thënia e “Mjeshtrin të Madh” Roland Çenko se ka muzikuar një logatje (monofoni) me tekst të qëmtuar në baladën e Petrit Rukës “Nënë ç’ma bëre Dilinë”, madje si për të më shtuar habinë, më shpjegon se: e ka interpretuar në një aktivitet promovues të krijimtarisë së Petrit Rukës të zhvilluar në Gjirokastër...

Timo Mërkuri: Kjo vjeshta gjysëm behari

Këtë varg e ka vajtuar Bajame Hysit më 02 Tetor 1943 mbi trupin e të birit Sulo Hysi (15 vjeç) vrarë në Malin e Gjeshnikoshit në një përleshje me gjermanët, që vinin të zinin vendin e italianëve në Shqipëri. Sulo Hysi ishte efektiv i Çetës “Koto Hoxhi” me komisar Themo Vasin e cila organizoi pritën dhe i mbajti forcat gjermane...

Timo Mërkuri: Amerikani që solli Odise Kote

Nëpërmjet shtëpisë Botuese “TOENA” Odise Kote solli romanin “Amerikani”, një roman që të trondit si asnjë tjetër për nga përmbajtja, aq sa edhe të mahnit për artin me të cilin është shkruar. Është një roman tepër i veçantë, që vjen për herë të parë në letërsinë shqipe, me një subjekt të si një dhimbje shpirt, shkruar me një stil poetik me...

Timo Mërkuri: Nëna Tereze – Ungjilli i Dashurisë

Përsiatje mbi librin “Letrat e Gonxhe Bojaxhiut – Nënës Tereze” të Anton Nikë Berishës“Nuk mund të mos e përshëndes një njeri fort të përvuajtur, që ndodhet mes nesh. Është Nëna Tereze e Kalkutës. Të gjithë e dimë […] Atdheu i saj është këtu. Edhe në kohët e izolimit të plotë të Shqipërisë ishte kjo…

Timo Mërkuri: Kalaja e ndërtuar nga fjala

Veprat e studimore dhe letrare të Anton Nikë Berishës, të vështruara nga Ajete Zogaj në librin “Vepra me rëndësi të shumëfishtë[1]” më së pari shihen si një kala e ndërtuar pranë rrënojave të një kalaje tjetër të hershme, themelet e së cilës qenë hedhur qysh në kohëra të hershme me gurë pellazgjikë. Koha e...

Timo Mërkuri: Përsiatje për vetminë ose ngrohtësia që të krijon në shpirt gjuha poetike

Në letërsinë shqipe “soneti” (tingëllima) është shfaqur në periudhën e Rilindjes, si ndikim kryesisht i letërsisë italiane me krijimet e Pjetër Zarishtit, Nue Bytyçit, Leonard De Martino, Filip Shiroka, Zef Serembe, Gjergj Fishta, Llazër Shantoja, Ernest Koliqi etj. duke marrë një përmasë të lartësuar me Ndre Mjedën...

Timo Mërkuri: Hymn për fjalën poetike

Poema “Prushi i bukurisë” (një përsiatje poetike për artin e fjalës) e Anton Nikë Berishës është një krijim i menduar si perceptim, si formë dhe sistem shprehës. Poema ka një shtrat filozofik dhe një dritësim e ngrohtësi poetike, duke thelluar në këtë mënyrë veçantinë e saj, i pa hasur gjer më sot në letërsinë tonë shqipe...

Timo Mërkuri: Hamit Aliaj dhe ngjyra e poezisë së tij

I-Sa herë që lexoj poezi të Hamit Aliaj më kujtohet vargu i parë i një kënge hasjane:“Mori e mira në dritë të hënës” dhe kjo nuk ndodh rastësisht. Parafytyroni ju lutem një vajzë të trevave veriore në një pragmbrëmje dimri tek ecën në një shpat mali nën dritësimin e hënës. Parafytyrojeni që...

Timo Mërkuri: Poeti dhe poezitë e para të botuara në gjuhën shqipe

Sa herë që bie fjala për poetin dhe poezinë e parë shqipe shumëkujt i shkon mëndja te Lekë Matrenga[1] dhe poezia e tij “Kënga e përshpirtshme[2]”, një vjershë me tetë vargje e përfshirë te “E mbsuame e krishterë”, një libër i vogël i shkruar në dialektin toskë, me 28 faqe, botuar në Romë në vitin 1592.I-Për hir...

Timo Mërkuri: I ziu Shaqo Bolenë

Ky Shaqua nga Bolena duhej të kishte qënë, përderisa mori për llagap emrin e fshatit. Këtë mbiemër mbase e kanë marë shumë veta, por hakçe hakçe vetën këtij i shkon për shtat dhe i ndrin fshatit si ylli majë bredhit të vitit të ri. Ja dëgjoni e jepmëni hakë…

Timo Mërkuri: Pse erdhi... Kostandini i Vogëlith

Duke lexuar librin studimor të Anton Nikë Berishës “Interpretime të letërsisë së arbëreshëve të Italisë[1] ” më intigroi së tepërmi konstatimi që balada “Kostandini i vogëlith” gjendet e shkruar së pari te “Dorëshkrimi i Kieutit” i Nikollë Filjes[2] në vitin 1737, zbuluar nga Michele Marchianoi...

Timo Mërkuri: Kur flasim për Agim Maton

Kur flasim për Agim Maton nuk ia kërkojmë datëlindjen në certifikatën e gjendjes civile, ku me një kaligrafi fine është shënuar data 12 mars 1947. Kjo është datëlindja e njeriut, ndërsa ne te Agim Mato shohim poetin, ndaj për të gjetur ditëlindjen e tij, lexojmë vargjet që ai vetë ka shkruar me ngjyra deti...

Timo Mërkuri: Metaforika e amanetit të rapsodisë arbëreshe ‘Pal Golemi'

Duke lexuar librin studimor të Anton Nikë Berishës “Interpretime të letërsisë së arbëreshëve të Italisë”[1] më tërhoqi vëmendjen pjesa ku thotë se “Kështu, rapsodia e Pal Golemit, që sipas të dhënave të derisotme është krijimi i parë i traditës letrare gojore të arbëreshëve të Italisë i...

Timo Mërkuri: Vepra e Pjetër Budit dhe Krishtërimi

Ajo që bie në sy në krijimtarinë e Pjetër Budit, trajtuar në studimin e Anton Nikë Berishës “Pjetër Budi poet dhe prozator[1]” është fakti se të tri veprat e tij:“Doktrina e Kërshtenë” (1618), “Rituali roman”(1621) dhe “Pasqyra e të rrëfyemit”(1621) janë përkthime dhe përshtatje tekstesh...