Speciale » Alia

Lutfi Alia: Perikopea e Ungjillit të Shën Matteos shkruar në Gjuhën Shqipe, Shek. XIII – XIV

Shkrimet më të herëshme në gjuhën shqipe nuk i përkasin krijimtarisë letrare, por perkthimeve të Ungjillit të perdorura nga priftërinjtë në shërbimet litugjike. Shkrimet e para janë realizuar nga klerikët, me alfabetin latin në trojet veriore, ku ushtronin aktivitet kishat katolike dhe me alfabetin grek në jug të trojeve arbërore...

Lutfi Alia: Kodikët e Shek. XV me emblemat dhe portretin e Gjergj Kastriotit

Trashëgimia historike mbi gjashtë shekullore e jetës dhe e veprës legjendare të Gjergj Kastriotit Skender-beut, Zotit të Albanisë, strategut ushtarak dhe diplomatittë shquar, ka arrijt nëditët tona me tërë kompleksin e aktiviteteve dhe ndodhive, që gjithnjë e më shumë e pasurojnë figurënlegjendare të kryetrimit tonë...

Lutfi Alia: Nikolò Leonik Tomeo, Erasmiani i Italisë (II)

Në analizën e raporteve të bashkëpunimit ndërmjet Tomeo dhe Erasmo i Roterdamit, studiuesi Luka D’Ascia thekson, se pak është bërë për të verifikuar rolin e erasmizmit të Tomeo, ose më saktë për të evidencuar konvergjencat dhe divergjencat rreth temave konkrete të kulturës fetare ndërmjet këtyre dy...

Lutfi Alia: Nikolò Leonik Tomeo, Erasmiani i Italisë

Pas vdekjes të kryetrimit Gjergj Kastrioti dhe pasi ranë Kruja e Shkodra, dy bastionet e fundit të rezistencës heroike të popullit tonë kunder hordhive otomane, Dozha i Venedikut dhe Sulltani, në vitin 1479 firmosën pushtimin turk të trojeve arbërore. Kjo dramë, u pasua me një dhimbje tjetër, largimin e shumë albanezëve drejt Italisë...

Lutfi Alia: Tetë medaljone me portretin e Gjergj Kastriotit Skënderbeut të Shek. XV

Në shekujt e mesjetës, populli ynë përjetoi qytetërimin perëndimor, respiroi kultu-rën europiane dhe ishte e mbetet pjesë integrale e Europës. Eqerem Çabej shkruan: “Dalmacia dhe Albania e më pas Ishujt Jonikë, janë vendet, që u hapën direkt e më tepër ndaj influencës kulturore të perëndimit...

Lutfi Alia: Kongresi i parë Gjuhësuer Shqiptar i vitit 1895 në Koriliano

Nga më i vjetri shkrim shqip i vitit 1167, i zbuluar nga historiani Nicolae Jorga në doreshkrimet e Bibliotekës ”Laurentiana” në Firence (Ashburnham 1167 Laurentiana) (Hasan Aliaj “Rrenjet” Nr. 17. 2019) dhe deri në Kongresin e Manastirit 1908, patriotët shqiptar kanë bërë përpiekie titanike për të ruajtur...

Lutfi Alia: 250 vjet më parë

250 vjet më parë, Leopold Mozart dhe djali i tij Wolfgang, ishin në Roma. Ditën e merkurës së shenjtë të 11 prillit 1770, asistuan në Meshën që zhvillohej ne Kapelen Sistine, ku dëgjuan të famëshmen Miserer (Meshirë) opera e Gregorio Alegri, kompozuar rreth vitit 1630, me frymezim nga sallma 50 e Biblës...

Lutfi Alia: Poeti ilir Publius Papinius Statius

Ilirët popullonin pjesën perëndimore të gadishullit Ballkanik, ishin popuj me histori e me kulturë dhe flisnin gjuhën ilire. Në trojet ilire kanë lulëzuarshumëqytete siDurresi, Shkodra, Rizoni, Dioklea, Ulqini, Dimali, Valona, Bylis,Butrinti, Ulpiana etj, etj dhe në veçanti Gylacea, të cilin helenët e quajtën Apollonia...

Lutfi Alia: Gëzuar Ditën e Verës

Më 14 mars, në një atmosferë festive, shqiptarët kremtojnë Ditën e Verës, që ishte, është dhe do të jetë festa më e bukur popullore mbarë shqiptare.Festa hiroshe Dita e Verës e ka origjinën në antikitetin iliro-albanez,e ruajtur e transmetuar me tërë bukurinë e saj në ditët tona dhe per keto vlera është...

Lutfi Alia: Vittorio Sgarbi dhe Mikele Greçi nga Vlora

Pas vdekjes të kryetrimit Gjergj Kastrioti dhe pasi ranë Kruja e Shkodra, dy bastionet e fundit të rezistencës heroike të popullit tonë kundër hordhive turko-bogomile, në vitin 1479, Dozha i Venedikut dhe Sulltani, firmosën aktin e pushtimit nga Perandoria Osmane të gjitha trojeve albaneze...

Lutfi Alia: Kunavia në Regnum Albaniae - Mbretëria e Albanisë (1272 – 1368)

Me Shtetin e Arbërit (1190 – 1216), princat e dinastisë Progoni krijuan një komunitet arbëror të fortë politik, administrativ, fetar dhe kulturor, kësisoj Arkondia e Albanisë, nga njësi e thjeshtë adminsitrative bizantine, u shndërrua në bashkësi e konsoliduar trevash etnike albaneze. Në Shtetin e Arbërit perfshiheshin...

Lutfi Alia: Një katekizëm në gjuhën shqipe e vitit 1584 dhe kryengritjet e arbërve kundër Perandorisë Osmane në vitet 1584 – 1596

Në shekullin XVI, populli albanez ishte nën trysninë e pushtetit të Perandorisë Osmane dhe nën dhunën e egër për t’u nënshtruar dhe konvertuar në fenë myslimane. Megjithë tronditjen e thellë që krijuan reprazaljet e administratës dhe të ushtrisë Osmane, kishat katolike dhe ortodokse mbijetuan, madje e fuqizuan aktivitetin...

Lutfi Alia: Urdhëri Françeskan i Minorëve në Shqipëri

Dy histroianë Anastasi L. M, Bartolini R., në vepren “Breve storia della famiglia Francescana”,botim i vitit 2013 (f. 80), shkruajnë se Urdhëri i Minorëve Françeskanë, hyri në Allbania në vitin 1240. [1]Këtë mendim ata e bazojëe në të dhënat e disa historianëve dhe kronistave të mesjetës...

Lutfi Alia: Ipeshkëvët e Dioqezës Shufragane të Kunavisë (1)

Në “Illyrici sacri”,vepra madhore e prelateve jezuitë Daniele Farlato (Daniel Farlato) dhe Jacobus Coletus (Jakopo Koleti), Kunavia prezantohet si trevë, “qytet” i lashtë, dioqezë shufragane me katedralen dhe shumë kisha e manastire, ku kanë shërbyer priftërinjë dhe murgjër të huaj dhe vendas...

Lutfi Alia: Esse për vendlindjen time

Vali është vendlindja ime, është gëzimi dhe krenaria e origjinës time, është pakti solemn i besës që kam lidhur me atë fole hyjnore,aty ku para 72 vitesherdha ne jetë dheqë më ligjeroi të drejtën të jem malësor kryelartë dhe kryemëvehte, që më bën të mos ndihem i larguar dhe i vetmuar në këtë botë të rrëmujëshm...

Lutfi Alia: Dioqeza e Kunavisë

Në Iliri, krishtërimi u përhap me Apostullin Pal, si e thekson në letrën e tij të vitit 58 e.s, ku shkruan: "Nga Jeruzalemi deri në Iliri, kam predikuar ungjillin e Krishtit" (Letra Romakeve 15; 19). [1] Pra, pa mëdyshje, kisha iliro-arberoro është apostolike. Këtë rrethanë historike e theksojnë ...

Lutfi Alia: Flamuri i dinastisë Kastrioti

Në shekujt e mesjetës, Albania përjetonte qytetërimin perëndimor në tërë rrafshet e zhvillimeve politike, ekonomike dhe shoqërore; respironte kulturë europiane, ishte pjesë integrale e Europës. Aleks Buda vërente: “Gjatë Mesjetës, Albania ishte e zhvilluar në nivele me ...

Lutfi Alia: Flamuri apo flamujt e Gjergj Kastriotit?

Në shekujt e mesjetës, Albania përjetonte qytetërimin perëndimor në tërë rrafshet e zhvillimeve politike, ekonomike dhe shoqërore; respironte kulturë europiane dhe ishte pjesë integrale e Europës.Aleks Buda vërente: “Gjatë Mesjetës, Albania ishte e zhvilluar në ...

Lutfi Alia: Himariotët në Regjimentin Maqedono-Ilir të Mbretërisë së Napolit (2)

Historia e mesjetës dëshmon si per eksodet e shumta, ashtu dhe per mobilizim të albanezëve në ushtritë e disa shteteve europiane, si në mbretëritë e Napolit, të Spanjës, të Francës, të Austrisë, të Bohemisë, në repub-likat e Vendikut, të Maltës, të Gjenovës, të Pizës, të San Marinos ...

Lutfi Alia: Himariotët në Regjimentin Maqedono-Ilir të Mbretërisë së Napolit (1)

Arbereshi Papàs Andrea Filia, më 12 qershor 1764, në relacionin dërguar Rev. Papàs Paolo Parrino, rektori i Seminarit Albanezo – Grek të Palermos, krahas informacioneve për gjendjen e albanezëve të përqëndruar në Kapitanata të Pulias, tregon dhe për mobilizimin ...