Speciale » Alia

Lutfi Alia: Bala, poeti i parë arbëror në shekullin XV (2)

Poema epiko - lirike “Kënga e sprasme e Balës” e Gavril Dara i Riu, nuk është riprodhim saktësisht i varjantit origjinal të këngëve që mblodhi Gavrili Plaku dhe i ati Andrea Dara, por është risistemim me shtim të disa këngëve të tjera, pra është një vepër si pikturë e restauruar, megjithatë kjo nuk ia heq Balës të...

Lutfi Alia: Mall dhe dashuri për piqerasiotët në botimin e ri të Miho Gjinit

Kur miku im i kahershëm Miho Gjini, më propozoi t’i shkruaj parathënien për librin e tij “Piqerasiotët 2”, undjeva i nderuar dhe i emocionuar përftesën, por dhe u preokupova shumë,sepse ishte përgjegjësi e madhe përt’u shprehur në atë lartësi, që kërkonky libër i shkruar nga Mjeshtri i Madh,autori i 34 librave...

Lutfi Alia: Bala, poeti i parë arbëror në shekullin XV (1)

Studiuesi arbëresh Giuseppe Schirò Junior, profesor në Universitetin e Padova, në veprën “Storia della litteratura albanese, Nuova Accademia Editrice, 1959, f. 53 - 63”, në kapitullin III, “Il più antico poeta Bala”, shkruan: Bala është poeti i parë që njihet në literaturën albaneze. Emri dhe...

Lutfi Alia: Në përvjetorët e Shën Nënë Terezës shqiptare

Më 26 gusht 2022 do të përkujtohet 112 vjetori i lindjes të Shen Nënë Terezës shqiptare.Më 5 shtator 2022 mbushen 25 vite, kur pushoi së rrahuri zemra e madhe e Shen Nënë Terezës. Atë ditë, në shtratin e thjeshtë dhe të bardhë, në dhomën e saj të vogël në “Shtëpinë e Nënës” në Kalkuta, pushoi...

Lutfi Alia: Poetja arbërore Isabella Kastrioti Skanderbeg (1704 – 1749)

Dinastia e Kastriotëve ka dhënë kontribute të shquara në historinë e Shqipërisë, të Italisë dhe të vendeve të tjera europiane. Në Itali, Kastriotët janë me prejardhje nga dy degë, e para dhe më e gjëra, janë pasardhësit e familjes të Gjergj Kastriotit me Andronika Ariantitin dhe djalin e tyre Gjon Kastrioti; ndërsa linja e dytë janë pasardhësit e Vrana Kontit...

Lutfi Alia: Poetja arbërore Luçia Albani (1534 – 1568)

Kapedani arbëror Mikel Laçi, në vitin 1468 emigroi në Urbino, ku u prit nga familja e kontit Federiku III i Montefeltro (1422 – 1482). (Stefano Andretta, Clemente XI, in Dizionario biografico degli italiani, XXVI, Roma, Istituto dell'Enciclopedia Italiana, 1982).Dy djemtë e Mikel Laçit, Gjergji dhe Filipi ishin në shërbim tëFrançesko Della Rovere, duka i Urbino, që mori drejtimin...

Lutfi Alia: 'Të mbrojmë shëndetin nga sëmundjet që shkakton tymi i duhanit'

Tymosja e duhanit mbetet problem shqetёsues për shoqёrinё dhe shëndetësinë në nivele botërore, është faktor madhor i dëmtimit të shëndetit të popullatës, është drogë e lehtë e lejuar nga të gjitha shtetet, është një e keqe e globalizuar. Tymosja e duhanit shkakton tabagismin, sëmundje që fillon me dipendencën ndaj nikotinës dhe...

Lutfi Alia: 31 Maji - Dita Ndërkombëtare Pa Duhan (6)

Deri në vitet ’90, efektet dëmtuese të tymit të duhanit injoroheshin, ndërsa në këto 30 vite, me studimet e shumta shkencore, është vertetuar rrezikshmëria për shëndetin dhe jetën e duhanxhinjëve dhe të atyre që thithin tymin pasiv të duhanit në mjediset shtëpiake, të punës dhe në mjediset publike...

Lutfi Alia: 31 Maji - Dita Ndërkombëtare Pa Duhan (5)

Tabagismi shkaktohet nga substancat e shumta të pranishme në tymin aktiv të duhanit, por edhe nga tymi pasiv, që provokon gjithashtudëmtime në shumicën e organeve, në disa të rënda si në sistemin nervor qendror, në zemër, në vazat e gjakut dhe në aparatin e...

Lutfi Alia: 31 Maji - Dita Ndërkombëtare Pa Duhan (4)

Tabagismi shprehet me dëmtime në shumë organe, në disa të rënda si në sistemin nervor qendror, në zemër, në vazat e gjakut dhe në aparatin e frymëmarrjes, por lëndohen dhe organe të tjera, në dukje me shenja të lehta, por në fakt me pasoja serjoze për shëndetin e duhanxhinjëve...

Lutfi Alia: 31 Maji - Dita Ndërkombëtare Pa Duhan (3)

Duhanxhinjtë shqiptarë thonë “po pi një cigare”, por tymi i duhanit nuk është lëng që pihet, ndërsa cigaria tymoset, ose si thonë malësorët “po djeg një cigare”, andaj duhet të korigjohet kjo pasaktësi gjuhësore.Tymosja e cigareve, e puros, e duhanit në llullën, tymosja e nargjiles, përtypja e duhanit snus, ka joshur dhe ka...

Lutfi Alia: 31 Maji - Dita Ndërkombëtare Pa Duhan (2)

Kanë kaluar 530 vite nga dita kur duhanin e sollën në Europë si trofe nga kontinenti i ri i porsa zbuluar dhe tymi i duhanit vazhdon të dëmtojë shëndetin e duhanxhinjëve. Tufa e vogël e gjetheve të thata të tabakos e tymosur nga përdoruesit, ndoqi të gjitha rrugët legale dhe ilegale...

Lutfi Alia: 31 Maji - Dita Ndërkombëtare Pa Duhan (1)

Tymosja e duhanit (tabagismi) mbetet një ndër problemet shqetёsuese të shoqёrisё dhe të shëndetësisë në nivel botëror, është një ndër faktorët madhor të dëmtimit të shëndetit të popullatës, e shprehur me rrezikshmëri të lartë për zhvillimin e neoplazive (tumoreve), të sëmundjeve të zemrës dhe të aparatit të frymëmarrjes...

Lutfi Alia: Andronika Arianiti Komnena Shpata Golemi, Kastrioti

Andronika Arianiti Kastrioti ishte e bija e Gjergj Araniti Komneni Spata (1376 – 1462) zoti i Principatës të Arianitëve. Sipas Gjon Muzakës, i ati i Gjergjit ishte Arianit Komneni dhe nëna e bija e Nikolla Zakaria, zoti i qytetit-port Budua. Në burime historike bizantine, thuhet se i ati Arianiti, mbante dhe mbiemërin Spata...

Lutfi Alia: Papa Klementi XI (Gjon Françesk Albani)

Më 8 dhjetor 1700, nё krye tё Selisё sё Shenjtё u zgjodh Papa Klementi XI (Giovanni Francesco Albani). I ati, Karl Albani (1623 – 1684), ishte pasardhёs i familjes sё vjetёr fisnike e Mikel Laçit, kapidanit tё Kurbinit, i cili kishte shёrbyer nё radhёt ushtrisё tё Gjergj Kastriotit...

Lutfi Alia: Legjenda e të Bukurës të Liqenit të Valit

Në fshatin tim të lindjes Vali, tregohet një legjendë e ardhur nga lashtësitë pagane, një legjendë me ngjashmëri impresionante, ose më saktë, një variant i miteve të Artemisa - Diana – Zana-Thana dhe i amazonave, nimfave, orëve dhe shtojzovalleve. Këtë legjendë, në vitin 1968 e ka transkriptuar mësuesi i apasionuar Abdulla Keta...

Lutfi Alia: Meditime rreth kujtimeve të Prof. Dr. Albert Sotirit

Kur miku im Prof. Dr. Albert Sotiri më propozoi të shkruaj parathënien për librin e tij “Një jetë për themelimin dhe zhvillimin e bronkologjisë në Shqipëri”, jo vetëm u ndjeva i nderuar për ftesën, por dhe u preokupova, sepse ishte një përgjegjësi e madhe për t’u shprehur në atë lartësi, që kërkon...

Lutfi Alia: Nderim dhe respekte për kolegët mjekë që humbën jetën nga Covid-19

Urgjenca sanitare e krijuar nga pandemia e Covid-19 në vitet 2020 – 2021, e ndryshoi jetën tonë të përditëshme dhe shërbimin shëndetësor, i cili u riorganizua dhe u fuqizua, për t’i bërë ballë vëllimit të madh të punës dhe problemtikës mjekësore, që krioji ky virus i egër dhe tinzar. Gjatë kësaj pandemie...

Lutfi Alia: Arratisja e Kazanovës nga burgu i Plumbit

Don Zhuani joshës i femrave dhe Kazanova i joshur nga femrat, janë të dy figuramitike të shndërruar në legjenda. Si thekson Franko Kuomo në veprën “Elogio del libertino”, dhe pse janë dy sedutorëtprootipë, duhet t’i njohim dallimet mes tyre, për të shmang keqinterpretimet.Kazanova i joshur, nuk është Don Zhuan...

Lutfi Alia: Dante Alighieri në botën shqiptare

Dante Alighieri, poeti, prozatori, teoricieni i letërsisë, mendimtari politik dhe babai i gjuhës italiane, u lind në Firence në maj të vitit 1265 në një familje fisnikeme gjendje ekonomike modestedhevdiq në Ravenna më 14 shtator 1321. Në 700 vjetorin e vdekjes të madhit dhe të paharruarit Dante, në veçanti në Itali...