Speciale » Alia

Lutfi Alia: Bala, luftëtari legjendar i epokës Kastriotiane

Në shekullin XV, Arbëria u trondit nga sulmet e vazhdueshme të hordhive barbare të Perandorisë Osmane. Janë të njohura masakrat që kryen turqit në popullatën civile, dihet se pas çdo fushate sulmesh kundër vendit tonë morën robër, që i dërguan në Anadoll; plaçkitën, dogjën dhe shkatërruan vlerat kombëtare arbërore...

Lutfi Alia: Duka Gjoni II Kastrioti (2)

Me vdekjen e Gjergj Kastriotit më 17 janar 1468, qëndrimi në Arbëri përbënte rrezik për Andronikën dhe Gjonin II dhe të afërmit e familjes, pasi pushtimi turk ishte iminent dhe hakmarrja e osmanëve barbarë nuk do të vononte. Në fillim të shkurtit 1468, në një letër dërguar mbretit Ferrante I i Napolit, Andronika i kërkoi...

Lutfi Alia: Duka Gjoni II Kastrioti (1)

Gjergj Kastrioti në moshën 46 vjeç, u martua me Andronika Arianitin 23 vjeçare, vajza e madhe e Gjergj Arianitit. Skënderbeu dërgoi mbles Gjin Muzakën, kunatin e Gjerjgj Arianitit. Dasma filloi në Kaninë dhe zgjati tre ditë (21 – 23 prill 1451). Skënderbeu shkoi i shoqëruar me 500 krushq [Barleci, Gjon Muzaka, Biemmi, Noli, Gega...

Lutfi Alia: Andronika Arianiti Komnena Shpata Kastrioti

Andronika Arianiti Kastrioti ishte e bija e Gjergj Araniti Komneni (1376 - 1462) zoti i Principatës të Arianitëve. Sipas Gjon Muzakës, i ati i Gjergjit ishte Arianit Komneni dhe nëna e bija e Nikolla Zakaria, zoti i qytetit-port Budua. Në burime historike bizantine, theksohet se i ati Arianiti...

Lutfi Alia: Pjesëtarët e familjes Gjika nga Dhërmiu në shërbim të Mbretërisë së Napolit

Mbreti Karli Borbon, pasi u ngjit në fronin Partenopeo, që në fillim u impenjua për legjitimitetin e pozicionit të tij si mbret. Ndonëse Karli mbretëronte që nga viti 1734, Gran Bretagna, Austria dhe Sardenja nuk donin që mbretëria më e madhe e gadishullit Apenin të kalonte në duart e Borbonëve, që ishte familje që mbretëronte...

Lutfi Alia: Ne ish maturantët e vitit 1965 dhe pleqëria

Nё qershor tё vitit 2023 mbushen 58 vite, kur përfunduam shkollën e mesme dhe morëm dëftesën e pjekurisë, një ndër evenimentet më të rëndësishme të jetës. Kjo ngjarje kujtohet me mall dhe kremtohet me gëzim të veçantë, pasi dëftesa e maturës ishte liçenca që dëshmoi pjekurinë tonë dhe që na i hapi portat pёr tё hyrё nё jetёn e pavarur...

Lutfi Alia: Vizita e Dom Frano Illia në Martanesh në vitin 1961

Vëllimi i VII i “Illyrici sacri”, i At Danielo Farlato dhe i At Jakopo Koleti, në vitin 1963 u përkthye në shqipe me mjeshtëri dhe me pasion nga Dom Frano Illia, meshtari në famullinë e Shen Nikolla të Milotit. Pas një pune këmbëngulëse dhe pasionante, Dom Illia përkthimin e dërgoi për botim, por vepra...

Lutfi Alia: Bala, poeti i parë arbëror në shekullin XV (2)

Poema epiko - lirike “Kënga e sprasme e Balës” e Gavril Dara i Riu, nuk është riprodhim saktësisht i varjantit origjinal të këngëve që mblodhi Gavrili Plaku dhe i ati Andrea Dara, por është risistemim me shtim të disa këngëve të tjera, pra është një vepër si pikturë e restauruar, megjithatë kjo nuk ia heq Balës të...

Lutfi Alia: Mall dhe dashuri për piqerasiotët në botimin e ri të Miho Gjinit

Kur miku im i kahershëm Miho Gjini, më propozoi t’i shkruaj parathënien për librin e tij “Piqerasiotët 2”, undjeva i nderuar dhe i emocionuar përftesën, por dhe u preokupova shumë,sepse ishte përgjegjësi e madhe përt’u shprehur në atë lartësi, që kërkonky libër i shkruar nga Mjeshtri i Madh,autori i 34 librave...

Lutfi Alia: Bala, poeti i parë arbëror në shekullin XV (1)

Studiuesi arbëresh Giuseppe Schirò Junior, profesor në Universitetin e Padova, në veprën “Storia della litteratura albanese, Nuova Accademia Editrice, 1959, f. 53 - 63”, në kapitullin III, “Il più antico poeta Bala”, shkruan: Bala është poeti i parë që njihet në literaturën albaneze. Emri dhe...

Lutfi Alia: Në përvjetorët e Shën Nënë Terezës shqiptare

Më 26 gusht 2022 do të përkujtohet 112 vjetori i lindjes të Shen Nënë Terezës shqiptare.Më 5 shtator 2022 mbushen 25 vite, kur pushoi së rrahuri zemra e madhe e Shen Nënë Terezës. Atë ditë, në shtratin e thjeshtë dhe të bardhë, në dhomën e saj të vogël në “Shtëpinë e Nënës” në Kalkuta, pushoi...

Lutfi Alia: Poetja arbërore Isabella Kastrioti Skanderbeg (1704 – 1749)

Dinastia e Kastriotëve ka dhënë kontribute të shquara në historinë e Shqipërisë, të Italisë dhe të vendeve të tjera europiane. Në Itali, Kastriotët janë me prejardhje nga dy degë, e para dhe më e gjëra, janë pasardhësit e familjes të Gjergj Kastriotit me Andronika Ariantitin dhe djalin e tyre Gjon Kastrioti; ndërsa linja e dytë janë pasardhësit e Vrana Kontit...

Lutfi Alia: Poetja arbërore Luçia Albani (1534 – 1568)

Kapedani arbëror Mikel Laçi, në vitin 1468 emigroi në Urbino, ku u prit nga familja e kontit Federiku III i Montefeltro (1422 – 1482). (Stefano Andretta, Clemente XI, in Dizionario biografico degli italiani, XXVI, Roma, Istituto dell'Enciclopedia Italiana, 1982).Dy djemtë e Mikel Laçit, Gjergji dhe Filipi ishin në shërbim tëFrançesko Della Rovere, duka i Urbino, që mori drejtimin...

Lutfi Alia: 'Të mbrojmë shëndetin nga sëmundjet që shkakton tymi i duhanit'

Tymosja e duhanit mbetet problem shqetёsues për shoqёrinё dhe shëndetësinë në nivele botërore, është faktor madhor i dëmtimit të shëndetit të popullatës, është drogë e lehtë e lejuar nga të gjitha shtetet, është një e keqe e globalizuar. Tymosja e duhanit shkakton tabagismin, sëmundje që fillon me dipendencën ndaj nikotinës dhe...

Lutfi Alia: 31 Maji - Dita Ndërkombëtare Pa Duhan (6)

Deri në vitet ’90, efektet dëmtuese të tymit të duhanit injoroheshin, ndërsa në këto 30 vite, me studimet e shumta shkencore, është vertetuar rrezikshmëria për shëndetin dhe jetën e duhanxhinjëve dhe të atyre që thithin tymin pasiv të duhanit në mjediset shtëpiake, të punës dhe në mjediset publike...

Lutfi Alia: 31 Maji - Dita Ndërkombëtare Pa Duhan (5)

Tabagismi shkaktohet nga substancat e shumta të pranishme në tymin aktiv të duhanit, por edhe nga tymi pasiv, që provokon gjithashtudëmtime në shumicën e organeve, në disa të rënda si në sistemin nervor qendror, në zemër, në vazat e gjakut dhe në aparatin e...

Lutfi Alia: 31 Maji - Dita Ndërkombëtare Pa Duhan (4)

Tabagismi shprehet me dëmtime në shumë organe, në disa të rënda si në sistemin nervor qendror, në zemër, në vazat e gjakut dhe në aparatin e frymëmarrjes, por lëndohen dhe organe të tjera, në dukje me shenja të lehta, por në fakt me pasoja serjoze për shëndetin e duhanxhinjëve...

Lutfi Alia: 31 Maji - Dita Ndërkombëtare Pa Duhan (3)

Duhanxhinjtë shqiptarë thonë “po pi një cigare”, por tymi i duhanit nuk është lëng që pihet, ndërsa cigaria tymoset, ose si thonë malësorët “po djeg një cigare”, andaj duhet të korigjohet kjo pasaktësi gjuhësore.Tymosja e cigareve, e puros, e duhanit në llullën, tymosja e nargjiles, përtypja e duhanit snus, ka joshur dhe ka...

Lutfi Alia: 31 Maji - Dita Ndërkombëtare Pa Duhan (2)

Kanë kaluar 530 vite nga dita kur duhanin e sollën në Europë si trofe nga kontinenti i ri i porsa zbuluar dhe tymi i duhanit vazhdon të dëmtojë shëndetin e duhanxhinjëve. Tufa e vogël e gjetheve të thata të tabakos e tymosur nga përdoruesit, ndoqi të gjitha rrugët legale dhe ilegale...

Lutfi Alia: 31 Maji - Dita Ndërkombëtare Pa Duhan (1)

Tymosja e duhanit (tabagismi) mbetet një ndër problemet shqetёsuese të shoqёrisё dhe të shëndetësisë në nivel botëror, është një ndër faktorët madhor të dëmtimit të shëndetit të popullatës, e shprehur me rrezikshmëri të lartë për zhvillimin e neoplazive (tumoreve), të sëmundjeve të zemrës dhe të aparatit të frymëmarrjes...