Skandali me tekstin e historisë: Greqia deri në Vlorë

Lindita Cela - Shekulli

Harta e Greqise se lashte sipas Papajanit dhe Nishkut. Zona Me ngjyre jeshile qe tregon Greqine perfundon ne Vlore. Nje skandal i vertete nga MASH.
 
Teksti i Papajanit dhe Nishkut i miratuar nga MASH për "Historinë 6" , i vendos kufijtë e Greqisë së Lashtë në Gjirin e Vlorës. Neritan Ceka: Një hartë e tillë nuk është korrekte dhe nuk përputhet me të vërtetën shkencore

Një hartë që u "jep të drejtë" nacionalistëve grekë që kërkojnë ende Epirin e Veriut, është tashmë e publikuar në mënyrë të çuditshme në tekstin shkollor shqiptar të klasës së 6. Nëse të gjithë në Shqipëri deri tani kemi mësuar se kufijtë e Greqisë së Lashtë shtriheshin deri në gjirin e Ambrakisë, aty ku fillonte Epiri apo kufijtë e fisitThesprotët, njëri prej teksteve alternative të historisë së botës së lashtë për klasën e 6, ka marrë përsipër të na e mësojë ndryshe. Në tekstin e punuar nga Adrian Papajani dhe Agron Nishku, i dalë dje në tezgat e shitjes dhe i miratuar nga Ministria e Arsimit, kufijtë e Greqisë së Lashtë shtrihen deri në Gjirin e Vlorësdhe në Lindje deri në Prespë, duke fshirë nga harta Thesprotët, Molosët dhe Kaonët. E njëjta hartë paraqitet krejt ndryshe në dy librat e tjerë, pjesë e alternativës për të zgjedhur dhe që e vendosin kufijtë në atë që njihet si gjiri i Ambrakisë. Arkeologu dhe studiuesi i njohur Neritan Ceka, e cilëson këtë hartë si "jokorrekte historikisht", ndërsa theksoi se nuk mund të komentonte arsyet e publikimit të këtij libri me këtë version harte. "Harta e Greqisë së Lashtë ashtu siç pranohet nga studiuesit, por edhe nga autorët e lashtë në veri përfundon në Gjirin e Ambrakisë dhe pas kësaj fillon Epiri",- sqaron Ceka. Ndërkohë kundërshti ka edhe vetë brenda të njëjtit libër, pasi në hartën që paraqet Shtetin e Epirit në faqen 80, kufiri i këtij të fundit dhe fiseve ilire që e përbëjnë vendoset në gjirin e Ambrakisë.

Harta

Ajo ndodhet në faqen 42 të librit të historisë se punuar nga Papajani dhe Nishku, por as në të as në tekst nuk sqarohet gjeografikisht se çfarë përfaqëson ajo, duke u mjaftuar me diciturën "Greqia e Lashtë", e cila përfshin brenda vetes Maqedoninë e Lashtë dhe gjithashtu edhe Epirin dhe fiset e tij. Sigurisht kufijtë e lashtësisë nuk kanë ndonjë rëndësi tjetër, përveç asaj të studimit dhe të historisë, por nëse brenda një libri një nxënësi i serviren dy harta të ndryshme, se duhet mësuar nga këto të dyja mbetet enigmë. Harta e faqes 42, në kapitullin për Lindjen e Qytetërimit Helen, i shtrin kufijtë e këtij të fundit deri në liqenin e Prespës në Lindje dhe në gjirin e Vlorës në Jug, duke përfshirë edhe krahina të lashta që deri tani janë mësuar në histori si të ndryshme nga ky qytetërim. Nuk dihet nëse vendosja e kësaj harte e ndryshme nga hartat e tjera të librit, është bërë gabimisht apo është arsyetuar si e drejtë nga hartuesit e tekstit, me të cilët nuk mundëm të kontaktojmë gjatë ditës së djeshme. Nuk dihet as se si kjo hartë ka kaluar pa u vënë re në duart e Komisionit të Ministrisë së Arsimit të ngritur enkas për shqyrtimin e teksteve, por tashmë ajo ndodhet në tezga si një nga librat alternativë të historisë për klasat e 6-a.

Problemet

"Ky është një version jo korrekt dhe jo i vërtetë shkencor",- thotë arkeologu dhe studiuesi Neritan Ceka, ndërsa shpjegon se nuk mund të komentojë arsyet e këtij botimi.Sipas tij, ky mund të jetë një gabim, ose diçka në "vazhdën e atyre teorive provokative që janë hedhur disa herë", por për këtë duheshin pyetur autorët ose Ministria e Arsimit.Qoftë ose jo gabim, harta të lë përshtypjen e vendosjes në tekstet shkollore të kufijve të atij që grupet "nacionaliste" greke e quajnë "Vorio Epir" (Epiri i Veriut) dhe që përfshin brenda tij një pjesë të mirë të Jugut të Shqipërisë. Ceka thotë se kjo hartë nuk mund të merret si shkencore. Sipas tij, qoftë për studiuesit e sotëm, qoftë për historianët e lashtësisë, Epiri nuk mund të konsiderohet dhe përfshihet në të njëjtën hartë me Greqinë e Lashtë. "Epiri nga të gjithë studiuesit shënohet veç në hartë dhe historianët e lashtë grekë i quajnë banorët e tij barbarë (jo grekë), po ashtu veprohet edhe për Maqedoninë. Nga ana tjetër, duhet pasur parasysh se nuk kemi pasur një shtet grek, por disa qytete-shtete që shënohen si Greqi e Lashtë, për shkak të ngjashmërisë kulturore, mënyrës së organizimit të jetës e të tjera, por kufiri i tyre Verior në hartë është Gjiri i Ambrakisë, pasi më tej shënohet Epiri",- sqaron Ceka, një prej arkeologëve më të njohur shqiptarë dhe botues i disa librave sidomos në mbrojtjen e vijueshmërisë iliro-shqiptare. Ai sqaron se cilado qoftë arsyeja e përfshirjes së saj në tekstin shkollor, harta në fjalë "Nuk përputhet me të vërtetën historike".

Tekstet

Dy versionet e tjera të historisë

Në të dy librat e tjerë gjendet harta që paraqet qytetërimin grek dhe fushën e ndikimit të tij, por në të dy tekstet hartat përfundojnë në Gjirin e Ambrakisë, duke shënuar me ngjyrë të veçantë dhe përmendur edhe tre ngulimet e hershme koloniale greke në Iliri. Këto tekste njëri punimi i Tomi Treskës dhe Menduh Dërgutit dhe tjetri i Profesor Vilson Kurit veçojnë atë që mund të quhej si Greqi e Lashtë, qoftë nga Epiri qoftë nga Maqedoni dhe kufiri i saj i fundëm verior është Ambrakia. Të tre librat janë të ngjashëm në përcaktimin e fiseve Ilire që përbënin Epirin dhe duket se nuk kanë më tej diferenca të tjera, veç mënyrës së formulimit të tekstit apo rëndësisë që i kanë dhënë njërës apo tjetrës pjesë të historisë së lashtë deri në Mesjetë.

Libri

Serviren tre harta të ndryshme

Libri në fjalë i punuar nga Prof.As.Dr Adrian Papajani dhe Prof.As.Dr Agron Nishku, që prej ditës së djeshme, ndodhet në libraritë si një nga tekstet alternative që mund të zgjedhin shkollat 8-vjeçare për të kryer mësimin e historisë. Ai është pjesë e lëndës që jepet në klasën e 6-shtë dhe ka 152 faqe. E vetmja paqartësi e tekstit duket se është harta, e cila përsëritet ndryshe në dy faqe të tjera, njëra paraprirëse ku shënohen territoret e fiseve Ilire, e cila e shënon këtë pjesë si Epir dhe tjetra pas hartës në fjalë, ku shënohen fiset ilire të Epirit.