Marie Kraja

Marie Kraja lindi më 24 shtator 1911 në Shkodër dhe vdiq në Tiranë më 21 nëntor 1999.

Marie Kraja, e dyta nga e djathta

Studimet e larta për kanto i kreu në Konservatorin e Graz-it në Austri, në vitet 1930-1934. Mbas përfundimit të studimeve kthehet në Shqipëri. Punon si mësuese muzike në Institutin Nëna Mbretëreshë. Edhe pse me një jetë artistike të pasur në skenat e Italisë, Austrisë, Gjermanisë, etj, karriera e saj lidhet ngushtë me gjithcka që ndodhi në muzikën shqiptare. Me themelimin e TOB, Marie Kraja bëhet ndër solistet e para. Së bashku me plejadën e parë të këngëtarëve shqiptarë, Tefta Tashko Koço, Kristaq Antoniu, Mihal Ciko, Jorgjie Truja, etj, Marie Kraja interpreton në rolet kryesore të veprave të para operistike shqiptare, si “Mrika”, “Lulja e Kujtimit”, si dhe të një sërë veprash të huaja si “Rusalka”, “Ivan Susain”, “Nusja e shitur”, “La Traviata”, “Jollanda”, “Dasma e Figaros”, etj. Përveç roleve operistike, pjesë e repertorit të saj janë dhe shumë arie, romanca, pjesë koncertore, si dhe mbi 300 këngë popullore, sidomos ato të veriut. I gjithë ky repertor u realizua në qindra koncerte brenda dhe jashtë Shqipërisë, në Kinë, Kore, Gjermani, Itali, Çekosllovaki, Hungari, Bullgari, Bashkimin Sovjetik, etj, dhe një pjesë e tij është i dokumentuar në fondin muzikor të Radio Televizionit shqiptar.

Sa i përket aktivitetit pedagogjik, nis që me krijimin e shkollave të para të muzikës në Shqipëri, Liceu Artistik “Jordan Misja” në Tiranë, në vitin 1946 dhe Konservatorit Shtetëror të Tiranës në 1962 dhe vazhdoi deri në fund të jetës, pavarësisht nga dalja e saj në pension në vitin 1966. Për meritat e saj si artiste dhe mësuese Maria Kraja u nderua me çmime, medalje dhe tituj të ndryshëm. Është “Artiste e Popullit”, mban Urdhërin “Naim Frashëri” të klasit të parë, medaljen “Mjeshtre e Madhe e Punës” dhe Laureate e Çmimit të Republikës së Klasit të Parë.

Wikipedia

Marie Kraja, Artiste e Popullit (1911-1999)

Prof. Dr. Vasil Tole

Maria lindi ne Zare te Dalmacise ne vitin 1911. Në moshën 6 vjeçare familja e saj vendoset në Shkodër. Në vitet 1926-1928 shkon në Vjenë për shkollim dhe në vitet 1928-1934 kreu studimet e larta në konservatorin e Gracit në degën e kantos. Më 1938 kthehet në Shqipëri ku dhe fillon një aktivitet të dendur koncertal. Punon pranë Radio-Tiranës dhe Liceut Artistik më 1946, më pas në ILA dhe TOB ku ka kënduar që në premierën e parë të këtij institucioni. Aktiviteti i saj koncertal fillon më 1934 së bashku me pianistin Tonin Guraziu, në një koncert që kanë dhënë në Tiranë. Para këtij koncerti, Maria kishte marrë pjesë në “Mbrëmjen e kombeve” në Vjenë ku kishte përfaqësuar Shqipërinë me interpretimet e dy këngëve popullore ”O bilbil, i mjeri bilbil” dhe “Çilni, ju moj lule çilni”. Në vijim japin koncerte në të gjitha qytetet e mëdha shqiptare si Korça, Vlora, Shkodra etj. Në këto koncerte brenda vendit, si dhe në ato jashtë Shqiperisë si në Austri, Itali, Gjermani, Hungari e deri në Kinë, Kore e Vietnam, Marie Kraja këndoi si pjesë të pandarë të repertorit të saj këngën popullore qytetare shqiptare. Repertori i saj i këngëve popullore përfshinte traditën mbarëshqiptare të këngës popullore qytetare duke filluar me këngët e qyteteve Pejë, Gjakovë, Shkodër, Korçë, Berat, Elbasan, Tiranë etj. Ndër këngët popullore të kënduara nga Marie Kraja përmendim: “Çila sytë me të pa”, “Dola në penxhere”, “Marshalla bukurisë sate”, etj. Regjistrimin e parë të këngës poppullore e ka bërë në pllaka gramafoni në vitin 1940 me këngën “Çilni ju moj lule”. Për kontributin e saj në fushën e interpretimit muzikor operistik, e në veçanti atë të këngës popullore qytetare shqiptare i është dhënë titulli “Artiste e Popullit” dhe më 1996 ai i “Mjeshtrit të madh të punës”. Krahas Tefta Tashko Koços, Jorgjia Trujës- “Artiste e Popullit” (1909-1994) dhe Gjyzepina Kosturit-“Artiste e Popullit” (1912-1985), Maria Kraja ndihmoi në formimin e shkollës së interpretimit të këngës popullore qytetare nga ana e këngëtarëve lirikë.

Lit: Marie Kraja, “Prej një çerek shekulli këndoj këngët e popullit”, “Kultura popullore”, 1958, nr. 6, fq. 31-39; Gjoka Lola, “Maria Kraja”, gaz. “Drita”, 1962, 18 Mars; Harapi Tonin, “Maria Kraja dhe këngët e saj”, gaz. “Drita”, 1973, 6 maj; Kraja Marie, “Njohja e këngës popullore dhe e interpretimit të saj”, tek “Vatra e Kulturës”, 1/1974; Kalemi Spiro, “Interpretimi i këngës popullore nga Marie Kraja”, “Kultura Popullore”, 2/1986; Gurakuqi Luigj, “Me këngën e popullit”, gaz. “Bashkimi”, 1988, 21 Gusht; Koço Eno, “Tefta Tashko Koço dhe koha e saj”, Tiranë 2000 etj.