Të kthesh etikën në një realitet botëror

Që prej Luftës së Dytë Botërore, ne kemi përforcuar dhe rafinuar etikën tonë ndërkombëtare, të paktën duke përkufizuar dhe adoptuar standardet e sjelljes kolektive

Treqind vjet më parë "etika" ka pasur një përkufizim, i cili sot duket se është krejtësisht i vlefshëm: shkenca e detyrave njerëzore në një masë të gjerë, duke përfshirë shkencën e ligjit, qoftë civil, politik apo internacional.

Që prej Luftës së Dytë Botërore, ne kemi përforcuar dhe rafinuar etikën tonë ndërkombëtare, të paktën duke përkufizuar dhe adoptuar standardet e sjelljes kolektive. Në vitin 1945, hyrja në Statusin e Shteteve të Bashkuara, qëllimet, parimet dhe etikat ekonomike e sociale të cituara në nenin 55, kanë përforcuar kuptimin e "detyrave njerëzore".

Që nga ajo kohë ne jemi përqendruar në këto qëllime dhe kemi përpunuar standardet etike herë pas here, duke u bazuar në shtatëdhjetë deklarata të detajuara për të drejtat e njeriut dhe të pasuara nga një varg i gjatë deklaratash dhe programe të tjera të adoptuara edhe nga një shumicë e papërballueshme e shteteve anëtare ose nga një konsensus total. Për shembull, Agenda 21 i ka shtuar etikës sonë ekologjike një sërë specifikimesh në çdo nivel, që nga ai global e deri tek ai lokal. Aplikimi i këtyre etikave që ne kemi është akoma vazhdimisht dhe seriozisht i bllokuar dhe shkatërrues. Bota jonë është globale dhe rruzulli ynë është vendbanimi i botës sonë.

Keqpërdorimi i Statusit të Shteteve të Bashkuara

Çdo shtet anëtar është i detyruar të përdorë Shtetet e Bashkuara për të zhvilluar etikën ekonomike, sociale e të zhvillimit të Statusit "për të gjithë njerëzit". Themeluesit në San Françisko, pas debatimeve të gjata kanë adoptuar plotësisht një përkufizim të "ekonomisë" në mandatet e Shteteve të Bashkuara. Ata vepruan në këtë mënyrë për të verifikuar nëse ishte vetë SHBA - Asambleja e Pergjithshme - e cila presupozohej se implemetonte këto etika në Status. Asambleja supozohej se adoptonte direktiva globale makro-ekonomike të përgatitura nga Këshilli Ekonomik dhe Social, të implementuara nga agjenci të ndryshme me shumë eksperiencë, përfshirë këtu Fondin Monetar Ndërkombëtar dhe Bankën Botërore. Por forcat G-7, me pranimin e turpshëm të pjesës tjetër të veriut, gjithmonë kanë refuzuar të mbajnë një diskutim serioz rreth tregtisë, parasë, financës dhe borxheve. Ata gjithmonë ankohen se FMN, GATT dhe Banka Botërore janë trupat e duhur që të bashkëpunojnë me politikën makro-ekonomike. Këto forca më pas sigurohen që këto agjenci, të cilat i kontrollojnë me anë të votës, nuk diskutojnë asnjëherë rreth politikave makro-ekonomike globale.

Sigurisht që ne çdo vit informohemi nga media jonë ortodokse për fuqitë industriale G-7 rreth "ekonomisë globale" në samitet e tyre vjetore. Kështu që ne duhet t'u jemi mirënjohës për këto vogëlsira. Por edhe vogëlsirat janë mite. Samiti G7 komunikoi pretendimin se kanë analizuar dhe aprovuar përmasat se kujt i referohen ata me "ekonomi globale"; ndërkohë media ortodokse, me dembelizmin e saj miskin raporton bindshëm këtë frazeologji, në mënyrë që të vërë në gjumë shumë njerëz në të gjithë botën, duke besuar se edhe nëse jo në Shtetet e Bashkuara, por të paktën këto qeveri të rëndësishme janë duke diskutuar ekonominë "botërore", përfshirë këtu edhe problemet dëshpëruese e një nga çdo katër persona, të cilët jetojnë në varfëri absolute, ose më mirë, thjesht mbijetojnë. Por, në qoftë se ju lexoni këtë G-7, iu komunikon se çfarë nënkuptojnë këta lidera me "ekonomi globale" dhe ajo çka ata vërtet kanë diskutuar është ekonomia veri-veri, nga Japonia në Amerikën Veriore në Europë. "Ekonomia globale" e tyre mbulon pak më pak se 25% të njerëzimit.

Kështu që, etikat socio-ekonomike të Statusit nuk aplikohen për "të gjithë njerëzit" dhe pasojat janë se (sipas Raportit të Zhvillimit të Njerëzimit të UNDP-s) 20% e minoritetit verior ka 80% ose më shumë, 81 përqind të botës tregtare, 80 përqind të kursimeve shtëpiake dhe 94 përqind të kredive tregtare. Diversiteti dhe zhgënjimi më i madh i këtyre qeverive, që vazhdimisht mbajnë leksione të stërzgjatura rreth etikës dhe moralit, vazhdon të endet i lirë dhe i pakontrolluar.

Dhe akoma më keq, institucionet e Kombeve të Bashkuara jane zakonisht vetëshkatërruese në proceset e vendimmarrjeve. Në vitin 1991, pjesa më e madhe e shteteve anëtare në Asamblenë e Përgjithshme adoptuan një rezolutë të veçantë, duke dënuar kërcënimin politik të shteteve në zhvillim, që do të thotë të kërcënosh përdorimin aktual me fuqitë veriore të një farë terrorizmi kombëtar deri në atë pikë sa anëtarët e dobët ekonomikisht të Shteteve të Bashkuara të jenë të paaftë të çlirohen nga detyrimet dhe borxhet e tyre. Të rriten ekonomikisht apo t'u paguajnë faturat e karburantit vendeve furnizuese, duke qëndruar në këtë mënyrë të varuar përjetësisht ndaj Bankës Botërore.

Kjo është një formë terrorizmi shtetëror, pasi kërcënimet brutale shtetërore të këtij lloji janë kërcënime që çojnë në varfëri, vdekje nga uria dhe mjerim miliona fëmijë, burra dhe gra dhe në varfërimin e mëtejshëm të vendeve të varfra, pra është njëlloj si në Luftën e Dytë Botërore, kur paralajmërohej se bombarduesit ishin gati për sulm dhe se do të tregoheshin të pamëshirshëm për këdo që do t'u dilte para. Sigurisht që ky terrorizëm shtetëror mbetet i paraportuar, pasi, ashtu si një viktimë individuale, edhe këto vende të varfra dhe të pambrojtura që ndihen nën presion ditë pas dite ndihen të pafuqishme dhe kanë frikë të flasin.

Të gjitha shtetet veriore (përfshirë Irlandën) votuan kundër rezolutë për dënimin e një kërcënimi të tillë, deri në zgjerimin e rrezikshëm të humnerës midis njerëzimit të jugut dhe veriut.

Në përballje me difiçitet e etikës sonë: për komunitetin botëror na nevojiten etika të reja në vetvete apo na nevojitet rinovimi dhe praktikimi uniform i trupit të etikave që ne aktualisht kemi? Një tjetër problem urgjent i qëllimeve gjigante është se korniza e etikave tona për 300 vjetët e fundit po shkatarron edhe vetë shtetin-kombin. Feja e re fondimentaliste perëndimore e tregut shpreson të ketë qeveri - strukturat e qeverisë aktuale refuzojnë disa lloje të roleve të shërbimit për bashkëpunime dhe rezervat tona monetare të përqendruara në përfitues të paidentifikuar qëndrojnë në terminalet e kompjuterave, të cilët zhysin dita ditës qindra mijë njerëz drejt papunësisë, drejt të qenurit shtëpiak dhe skamjes së vërtetë. Ne kemi nevojë për rregullime në rolin e shtetit në ekonomi, por ne kemi lejuar që etikat afatgjata socio-ekonomike, të coptohen para syve tanë nga elita të vogla ekonomike në vende të fuqishme. Dhe në këtë proces ne nuk kemi lejuar rregullimin, por një dobësim serioz të të vetmes kornizë institucionale mbrojtëse dhe rregullatore që kemi - shtetin. Sjellja jo etike e qeverisë të plotfuqishme në nivelin global ka patur një impakt shkatërrues për njerëzimin. Dora e një FMN-je neoimperiale është e dukshme ne Chiapas, Algjeri dhe Senegal.

Ne duhet ta diskutojmë problemin e rishikimit dhe aty ku është e nevojshme të zhvillojmë etikën tonë në nivelin e komunitetit dhe që kjo të zgjasë më shumë duhet ta fokusojmë në mënyrë urgjente. Ne jemi duke folur vërtet për një fabrikë aktive, unike, etike nga niveli global në atë lokal. Brenda kësaj fabrike unike, këtij procesi totalisht të lidhur dhe të varur, ne sigurisht kemi probleme madhore në përkufizimin, perceptimin dhe aplikimin e etikës në termat e gjinisë. Baza e etikës sonë ekzistuese ka qenë përgjithësisht e zhvilluar nën patriarkatin; këtu ne kemi vërtet mangësi. Edhe kur etika jonë ekzistuese mund të jetë në aplikimin neutral të gjinisë, disa meshkuj duket se harrojnë t'ju kushtojnë vëmendjen e duhur femrave. Mos na lini të supozojmë se etikat gjinore "janë duke u diskutuar gjithandej", gjë që ndodh gjithmonë në shqetësimet e grave. Etikat gjinore duhet të diskutohen gjithandej.

Përgatiti

KLARITA BAJRAKTARI - RD