Editorial
Ryzhdi Baloku: Mariupoli i Ukrainës simbol i rezistencës, që na përkujton agresionin serb
E premte, 29.04.2022, 08:44 PM
MARIUPOLI I UKRAINËS
SIMBOL I REZISTENCËS, QË NA PËRKUJTON AGRESIONIN SERB
Nga
Ryzhdi Baloku
Ndonëse
kanë kaluar njëzetetre vite nga lufta në Kosovë, kujtimet për të janë ende
shumë të freskëta. Për ta shpërfaqur në mënyrë sa më praktike përmbajtjen e
këtij shkrimi, po e nisi me një anekdotë popullore, që përkon me tematikën e
këtij shkrimi, si një uverturë për përshkrimin e mizorive ruse ndaj popullatës
së Ukrainës.
Një
burrë ishte rrëzuar nga dardha dhe kishte pësuar shumë lëndime, por i dukej se
nuk po kuptonin se ai kishte shumë dhembje. I dërmuar, siç ishte, u tha
anëtarëve të familjes: Le të më vizitojnë vetëm ata që janë rrëzuar nga dardha,
se askush tjetër s'ma di hallin! Në këtë kontekst mund të themi se shqetësimet
e ukrainasve më së miri i bashkë-ndjejnë përjetuesit e agresionit serb, të
cilët kanë kaluar nëpër fatkeqësitë e njëjta, si këta tash në luftë me Rusinë.
Pra, shqiptarët e Republikës së Kosovës, kroatët e Republikës së Kroacisë dhe
boshnjakët e kroatët e Republikës së Bosnjë e Hercegovinës, ndjejnë dhembshuri
ndaj përjetuesve të këtyre tmerreve të shkaktuara nga agresioni i Federatës
Ruse.
Kur
bëhet fjalë për shkatërrimet dhe viktimat e shkaktuara nga agresioni serb, mund
të themi se pos SHBA-së, të rralla ishin ato shtete që e ndjenin dhembshurinë
për një gjendje të tillë, madje pushtetarëve të Ukrainës as që u bëhej dert asokohe
se çfarë po ngjante në hapësirën e ish Republikës Socialiste Federative të
Jugosllavisë.
Përkundër
kësaj, pushteti i Kosovës dhe gjithë popullata e saj u solidarizua me popullin
e Ukrainës, që në ditët e para të agresionit rus ndaj këtij shteti, ndërsa para
pak kohësh, Kroacia i pranoi më shumë se dymbëdhjetëmijë refugjatë ukrainas,
për çfarë, autoritetet e këtij vendi deklaruan se janë të gatshëm t'i pranojnë
edhe po aq të tjerë. Mirëpo, e tërë kjo e dhënë nuk është objekt i këtij
shkrimi, andaj i kthehemi temës së sipërshënuar.
Për
të pasur një pasqyrë sa më të qartë për gjendjen në Ukrainë, e sidomos për
qytetin Mariupol, do ta bëjmë një krahasim me agresionin serb ndaj Kosovës,
Bosnjë e Hercegovinës dhe Kroacisë, e sidomos duke i vënë në një paralele
Mariupolin e Ukrainës me Vukovarin e Kroacisë.
Qëllimi
i luftërave, në hapësirën e ish Jugosllavisë, të nisura nga liderët dhe
pushtetarët serbë në krye me Sllobodan Millosheviqin, përfshirë Kishën serbe
dhe Akademinë serbe të Shkencës e Arteve, ishte krijimi i "Serbisë së
madhe", me moton "ku ka serbë është tokë serbe", ndërsa si
pretekst kishin, kinse, mbrojtjen e të drejtave të serbëve që jetonin si pakica
nacionale jashtë Republikës së Serbisë.
Po
me këtë qellim dhe pretekst, e me pak nuanca ndryshimi nga ai i Serbisë,
Federata Ruse në krye me Vlladimir Putinin, i nisi luftërat pushtuese.
Kur
është fjala për Serbinë, nuk duhet harruar faktin se me shthurjen e Republikës
Socialiste Federative të Jugosllavisë, serbët e përvetësuan gati tërë arsenalin
e armëve, ngase Armata Jugosllave dominohej nga oficerët serbë, andaj kjo
Republikë kishte epërsi në sasinë dhe kualitetin e armatimit në luftë kundër të
tjerëve, njëjtë si Federata Ruse sot kundruall shteteve që dikur kishin qenë
pjesë konstitutive e shtetit të përbashkët të quajtur Bashkimi i Republikave
Socialiste Sovjetike.
Pos
motivit të sipërpërmendur për nisjen e këtyre luftërave, Serbia e kishte
mbështetjen inkurajuese edhe nga aleati i vjetër-Rusia, gjë që e bënte atë edhe
më të egër dhe më të pamëshirshme ndaj kundërshtarëve.
Në
këto luftëra, Serbia s'kishte mëshirë jo vetëm ndaj popullatës civile, por as
ndaj objekteve historike që ishin nën mbrojtjen e UNESKO-s, siç ishte rasti me
qytetin e vjetër të Dubrovnikut, mbi të cilin u hodhën granata të panumërta.
Shikuar
nga ky këndvështrim, shohim se edhe Federata Ruse në luftë kundër Ukrainës po i
vë në shënjestër të bombardimeve sidomos spitalet dhe objektet e banimit
kolektiv, për çfarë po rezulton pastaj një numër i madh me viktima civilësh.
Ndër
qytetet e Kroacisë që u bombarduan më së shumti asokohe nga ushtria dhe
paramilitarët serbë, mund të veçohet Vukovari. Rrethimi i këtij qyteti ka
zgjatur 87 ditë. Gjatë kësaj kohe, pothuajse të gjitha ndërtesat e banimit të
këtij qyteti u shkatërruan nga granatat dhe mjetet tjera shpërthyese.
Gjatë
luftës në Vukovar humbën jetën rreth 3.000 njerëz, nga ta pësuan 900 luftëtarë
brenda qytetit dhe afër 1.600 të tjerë në zonën e gjerë përreth, e cila ishte
gjithashtu pjesë e betejës.
Përkundër
luftës heroike të ushtarëve të Gardës Kombëtare, Vukovari bie nën pushtimin e
serbëve me 18.11.1991. Me pushtimit e këtij qyteti u bë pastrimi etnik i zonës.
Nga qyteti dhe zonat përreth u dëbuan rreth 31.000 qytetarë civilë, ndërsa po
në ato ditë 700 luftëtarë kroatë u likuiduan dhe u zhduken, pastaj rreth 2.000
civilë e 5.000 luftëtarë të tjerë përfunduan si robër lufte nëpër kampet e
përqendrimit të Serbisë, të cilët u keqtrajtuan dhe shumica nga ata janë
zhdukur.
Ky
qytet u kthye nën sundimin e Kroacisë tek në vitin 1998.
Njëri
nga qytetet e ish RSFJ që i ka rezistuar më së gjati rrethimit të ushtrisë
serbe, konsiderohet kryeqyteti i Bosnje e Hercegovinës, Sarajeva. Rrethimi i
saj ka zgjatur 1.456 ditë, respektivisht që nga dt. 5.04.1992 e deri me
29.02.1996. Po ashtu vlen për të cekur se mbi këtë qytet janë zbrazur
mesatarisht 329 predha në ditë, ndërsa rekordi i hedhjes prej 3.777 predhave
brenda ditës është shënuar me dt. 22.07.1993. Caku i goditjeve ishin,
kryesisht, objektet civile të banimit, ato kulturore dhe fetare.
Gjatë
kohës së zhvillimeve luftarake në territoret e ish RSFJ, zhvillohej
njëkohësisht edhe luftë mediesh. Serbia mundohej ta paraqiste agresionin e saj
si luftë çlirimtare. Propaganda serbe kultivohej nën përkujdesjen e Aleksandar
Vuçiqit (sot president i Serbisë), i njohur në atë kohë me thënien e tij
naziste: "Nëse e vrisni një serb, ne do t'i vrasim njëqind myslimanë
(lexo: boshnjakë)".
Në
kohën e agresionit serb, Kosova nuk kishte ushtri të rregullt. Formacionet e
saja luftarake linden si domosdoshmëri e mbrojtjes për jetë a vdekje të
shqiptarëve. Ato u formuan nga vullnetarët. Mbrojtja e "pragut të
shtëpisë" që e nënkuptonte mbrojtjen e familjes, ishte motivi kryesor i
luftës së saj për çlirimin e atdheut.
Nga
betejat më karakteristike që u zhvilluan në Kosovë, mund t'i veçojmë atë të
Loxhës dhe të Koshares, pa i harruar edhe të tjerat që kanë lënë nam me
heroizmat e luftëtarëve shqiptarë.
Në
fshatin Loxhë që graviton në periferi të Pejës, u zhvilluan tri beteja. Të parën
dhe të dytën e përballuan me sukses luftëtarët shqiptarë, duke i lënë të vrarë
një numër të konsiderueshëm të policëve e paramilitarëve serbë. Mirëpo, pas
sulmit të tretë, në mungesë të armatimit kundërajror adekuat, luftëtarët
shqiptarë u detyruan të tërhiqen nga fronti i luftës, për shkak se forcat serbe
e futen në veprim aviacionin luftarak.
Pas
këtyre betejave, serbët e bënë rrafsh me tokë këtë vendbanim, pa e lënë asnjë
objekt mbi sipërfaqen e tokës, kurse në luftën e Koshares, ushtria serbe pati
humbje të mëdha në njerëz dhe në teknikën luftarake.
Forcat
serbe gjatë luftës në Kosovë, pos që e bombarduan dhe masakruan popullatën
shqiptare, ua plaçkitën edhe gjërat me vlerë. Gjatë kësaj kohe, Serbia përdori
krematoriume provizore. Pati pushkatime në masë dhe fshehje e djegie të
kufomave. Nga forcat serbe u vranë rreth 14.600 shqiptarë, prej tyre 1.432
fëmijë. U burgosën një numër i madh
njerëzish. Në furrat e Trepçës u dogjën më shumë se 1.500 kufoma, u dhunuan
seksualisht 20.000 femra, u shkatërruan mbi 188.000 objekte banimi.
Në
fillim të luftës pati rreth 1.500.000 të zhvendosur. Mirëpo, pas
përshkallëzimit të situatës, në marsin e vitit 1999 forcat serbe dëbuan nga
Kosova rreth 1.000.000 shqiptarë. Për një vend prej dy milionë banorësh sa
kishte Kosova në kohën e paraluftës, këto shifra të prezantuara më lart
tregojnë një përqindje shumë të madhe në raport me numrin e popullatës.
Pas
marrëveshjes së Kumanovës, e cila u nënshkrua në qershor të vitit 1999 në mes
të RFJ dhe NATO-s, respektivisht në mes ish shefit të Shtabit të Armatës së
Serbisë, gjeneralit Nebojsha Pavkoviq (më vonë, i akuzuar në Hagë për krime
lufte dhe gjenocid) dhe komandantit të parë të KFOR-it në Kosovë, Michael
Jackson, Serbia u detyrua t'i tërheqë forcat e armatosura nga territori i
Kosovës.
Pas
çlirimit të Kosovës u gjeten një mori varrezash masive në Serbi e Kosovë. Deri
në vitin 2008 nëpër varrezat masive të Serbisë u gjetën rreth 800 mbetje
mortore, pastaj në varrezën masive të Batajnicës së Beogradit u gjeten 980
trupa të shqiptarëve të vrarë, ndërsa në ato të Rudnicës dhe Rashkës u gjeten
edhe 250 të tjera. Megjithëkëtë pati edhe aso të pagjetura. Sot pas njëzetetre
vitesh nga koha e çlirimit të Kosovës, janë në evidencë edhe 1.610 persona të
pagjetur.
Sipas
Gazetës Express, gazetari amerikan R Jeffrey Smith në profilin e tij në
"facebook" shkruan: "23 vite më parë kur forcat serbe u
tërhoqën, unë isha në Kosovë për të raportuar për WP. Ndër gjërat më të
pakuptueshme që u panë ato ditë janë kufomat e hedhura nga serbët në bunarë.
Historia po përsëritet në Ukrainë, me trupat e gjetur në bunarë ku u tërhoqën
rusët".