Editorial
Viktor Mërkuri: Analizë mbi përplasjen Rusi-Ukrainë
E diele, 20.02.2022, 08:53 PM
ANALIZË MBI PËRPLASJEN RUSI- UKRAINË
Nga Av. Viktor Mërkuri - Ekspert pranë
Programit të Kombeve të Bashkuara për Zhvillimin
Prej disa javësh,
edhe pse të alarmuar nga mobilizimi i papreçedent i fuqive ushtarake Ruse në
kufirin e Ukrainës, udhëheqësit dhe zyrtarët perëndimorë theksonin se Vladimir
Putin nuk kishte marrë ende një vendim përfundimtar. Kishin ende kohë, thanë
ata, që Putini të tërhiqej nga pragu. Më 18 shkurt toni ndryshoi. Joe Biden,
presidenti i Amerikës, tha se ishte "i bindur", bazuar tek
informacioni i agjensive të inteligjencës Amerikane, se mendja e Putinit tashmë
ishte e vendosur. Rusia do të sulmojë Ukrainën "në ditët e ardhshme"
dhe do të synonte, jo qytete të vogla në lindjë të Ukrainës, por vëtë Kievin.
Kriza në kufirin e
Ukrainës ka “zier” që nga Tetori i 2021-shit, kur agjencitë amerikanë vunë re
për herë të parë lëvizje të pazakonta ushtarake që i shtynë ata të
paralajmërojnë, muajin e ardhshëm, për një pushtim. Për javë të tëra, SHBA dhe
aleatët e saj evropianë kanë paralajmëruar se Rusia do të kërkonte të prodhonte
një pretekst për luftë, siç është një sulm "flamur i rremë" për të
cilin do të fajësohej Ukraina. (Operacionet e quajtura ‘flamur i rremë’ janë
ato që kryhen me qëllimin për të maskuar palën përgjegjëse për sulmin ose për
të lejuar sulmuesin që të fajësojë një palë tjetër). Ditët e fundit, provat
se po ndërtohen pretekste të tilla kanë ardhur shumë dhe shpejt, sipas
agjencive perëndimore të cilat bazonin lëvizjet e Kremlinit, deri pak para, në
lëvizje bllofe.
Kur Rusia iu
bashkua luftës civile në Siri, në verën e vitit 2015, kjo erdhi si tronditje
për Shtetet e Bashkuara dhe partnerët e saj. Presidenti i atëhërshëm i SHBA-së,
Barack Obama, pretendoi se Siria do të shndërrohej në një "kënetë"
për Rusinë dhe presidentin Vladimir Putin. Siria do të ishte “Vietnami” i
Rusisë ose “Afganistani” i Putinit, një gabim i rëndë që përfundimisht do të
kthehej kundër interesave ruse. Si përfundim. Siria nuk përfundoi si një kënetë
për Putinin. Ajo çfarë ndodhi është që Rusia ndryshoi rrjedhën e luftës, duke
shpëtuar presidentin sirian Bashar al-Assad nga disfata që po i afrohej, dhe më
pas e shndërroi forcën ushtarake në levë diplomatike duke mbajtur në një
balancë relative kostot dhe viktimat. Tani Rusia nuk mund të injorohet në Siri,
dhe që atëherë, nuk ka pasur zgjidhje diplomatike. Në vend të kësaj, Moska ka
grumbulluar një ndikim më të madh rajonal nga Izraeli deri në Libi, dhe ka
ruajtur një partner besnik me Asad –in për projeksionin e fuqisë Ruse. Në Siri,
ajo që administrata Obama nuk arriti të parashikonte ishte mundësia që
ndërhyrja e Rusisë të kishte sukses.
Gjatë 5 muajve
surreal të dimrit të 2021–2022, shumë analistë po paralajmëronin për pasoja të
tmerrshme për agresorin, në rrast se sulmi në Ukrainë do të ndodhte. Në një
analizë racionale kosto-përfitim, mendohet se çmimi i një lufte në shkallë të
plotë në Ukrainë do të ishte ndëshkimisht i lartë për Kremlinin dhe do të
sillte gjakderdhje të konsiderueshme. Shtetet e Bashkuara kanë vlerësuar
pasojat për një sulm të tillë, deri në 50,000 viktima civile, minimin e
mbështetjes së Putinit nga elita ruse e cila do të vuante ekonomikisht nga
tensionet pasuese me Evropën, rrezikimi i ekonomisë Rusise dhe tjetërsimi i
publikut. Në të njëjtën kohë, ajo mund të sjellë trupat e NATO-s më afër
kufijve të Rusisë, duke e lënë Rusinë të luftojë një rezistencë ukrainase për
vitet në vijim. Sipas këtij këndvështrimi, Rusia do të bllokohej në një
katastrofë të krijuar nga vetë ajo. Nga ana tjetër, duket se Moska ka bërë
analizat e veta kosto-përfitim, dhe ato duket se favorizojnë përmbysjen e
status quo-së evropiane. Udhëheqja ruse po merr përsipër më shumë rreziqe, dhe
mbi grindjen e politikave të përditshme, Putini duket se beson se është në një
mision historik për të forcuar ndikimin e Rusisë në Ukrainë (siç ka bërë së
fundmi në Bjellorusi dhe Kazakistan), dhe siç e sheh Moska, një fitore në
Ukrainë mund të jetë e arritshme. Sigurisht, Rusia mundet thjesht të zgjasë
krizën aktuale pa pushtuar ose pa gjetur ndonjë mënyrë të këndshme për t'u
shkëputur, por nëse llogaritja e Kremlinit është e drejtë, siç ishte së fundmi
në Siri, atëherë Shtetet e Bashkuara dhe Evropa gjithashtu duhet të përgatiten
për një eventualitet tjetër përveç kënetës, dhe ajo është, po sikur Rusia të
fitojë në Ukrainë?
Pasojat do jenë
gjymtimi i aftësive ushtarake të Ukrainës, mbjellja e trazirave në qeverinë
ukrainase dhe, në fund, kthimi i Ukrainës në një shtet të dështuar, një
rezultat që Putini kërkon sepse do t'i jepte fund kërcënimit të Ukrainës si një
kundërshtar i pazgjidhshëm dhe një sfidë gjithnjë e më serioze të sigurisë.
Putini e urren perspektivën e një modeli demokratik të lulëzuar dhe të begatë
në djepin e qytetërimit sllav lindor, një zhvillim që mund t'u sigurojë
qytetarëve rusë një kornizë gjithnjë e më të këndshme dhe frymëzuese për një
tranzicion demokratik në vendin e tyre. Përballë rënies së ndikimit dhe
kontrollit mbi politikën e brendshme dhe të jashtme të Ukrainës, Kremlini mund
t'i arrijë objektivat e tij vetëm me forcë ushtarake.
Nëse Kremlini
fiton kontrollin e Ukrainës ose dhe arrin ta destabilizojë atë në një shkallë
të madhe, një epokë e re do të fillojë për SHBA dhe Evropën. Udhëheqësit
amerikanë dhe evropianë do të përballen me sfidën e dyfishtë të rimendimit të
sigurisë evropiane dhe mos tërheqjen në një luftë më të madhe me Rusinë. Të
gjitha palët do të duhet të marrin në konsideratë potencialin e kundërshtarëve
të armatosur me armë bërthamore në konfrontim të drejtpërdrejtë. Këto dy
përgjegjësi, mbrojtja me forcë e paqes evropiane dhe shmangia e kujdesshme e
përshkallëzimit ushtarak me Rusinë, nuk do të jenë domosdoshmërisht të
pajtueshme. SHBA dhe aleatët perëndimorë mund ta gjejnë veten thellësisht të
papërgatitur për detyrën e krijimit të një rendi të ri të sigurisë evropiane si
rezultat i veprimeve ushtarake të Rusisë në Ukrainë.
Për Kremlinin,
fitorja në Ukrainë mund të shpaloset në forma të ndryshme. Ashtu si në Siri,
fitorja jo detyrimisht duhet të rezultojë në një zgjidhje të qëndrueshme. Do të
duhet të përfshijë instalimin e një qeverie pro-ruse në Kiev ose përçarjen e
vendit në dy fraksione. Rusia do duhet të përdorë gjithashtu sulme kibernetike
shkatërruese dhe mjete dezinformuese, të mbështetura nga kërcënimi i forcës për
të gjymtuar vendin dhe për të nxitur ndryshimin e regjimit. Në cilindo skenar
nga të sipërpërmendurat, si përfundim Ukraina do të jetë shkëputur efektivisht
nga Perëndimi, dhe atëherë pyetja e madhe do të jetë cfarë vjen më pas.