Jahja Drançolli: Skënderbeu në mesin e trimave

Jahja Drançolli:

Shkëputur nga libri "Marrëdhëniet e hershme historike midis Arbërisë dhe Kroacisë", që pa dritën pak ditë më parë në Zagreb: "Ajo që është midis poetëve Shakespeare, të oratorëve Fox, të komandantëve Napoléon, ky është Skënderbeu në mesin e trimave trim i vërtetë"; “Kur Europa dridhej [...], skifteri arbëror nuk dinte se çfarë ishte disfata, çfarë ishte robëria, çfarë ishte frika”!

Kështu shkruante Ferdinand (Ferdo) Maksimilijan pl. Šiši? (1869 - 1940), një nga themeluesit e historiografisë moderne kroate, në parathënien e studimit të tij të famshëm kushtuar Gjergj Kastriotit-Skënderbeut në vitin 1901. Dorëshkrimi autograf i këtij studimi të Šiši? ruhet në fondet e Arkivit të Akademisë (HAZU), Zagreb.

Tërheqë vëmendjen fakti se, studimi në fjalët i historianit të madh kroat mund të marrë edhe si përgjigje ndaj disa historianëve grekë e serbë, të cilët në shekullin XIX trumbetonin zhurmshëm kundër historisë shqiptare përgjithësisht dhe Gjergj Kastrioti-Skënderbeut në veçanti. Në këtë kontekst shkruan edhe për origjinën e Skënderbeut duke thekësuar se, ngatërresat kanë nisur me kronikën e Konstantin Muzakës (Musachi), i cili nënën e Heroit e quante tribale. Mirëpo, sipas studiuesit Šiši?, Muzaka nuk kishte të drejtë, meqë këtë e bën me qëllim për të nëpërkëmbur rëndësinë historike të Skënderbeut karshi familjës Muzaka. Nuk kishte të drejtë as ndonjë historian tjetër, që duke iu referuar Muzakës, ngatërrojnë konceptet etnike të shfaqura në periudhën e Humanizmit dhe Rilindjes. Për të mbështetur tezën e tij për origjinën arbërore të Skënderbeut, historiani kroat Šiši? i referohet edhe njohësit më të mirë të rrethanave historike në Ballkan, historianit me origjinë çeke, prof. Konstantin Jire?ek!