Fatmire Duraku: Lulja në kokë të gjarprit nuk ka bukuri

Lulja në kokë të gjarprit nuk ka bukuri

(Nexhat Halimi  “Shtatë poetë e një balerinë”, boto Shtëpia Botuese “Fad”, Prishtinë 2O21)

Shkruan Fatmire Duraku

Me botimin e librit “Shtatë poetë e një balerinë”, Nexhat Halimi,për të tretën herë ndërlidhet me ciklin e poezisë, të botuar në fillim të viteve të shtatëdhjeta, kushtuar  në mënyrë imagjinative  shatë krijuesve dhe një balerine. Të parën herë, në vitin 1971, autori këtë cikël të poezisë së shkëlqyer e botoi në faqet e gazetës Rilindja. Më vonë, të ripunuar e botoi këtë poezi në librin Iluzioni i fluturimit dhe këtë herë e vazhdoi në faqet e librit të sapo botuar. Secilën herë me poetë të veçantë, të zgjedhur, poezia e të cilëve i krijon mbretërinë poetike, përrallën për shkuarjen dhe kthimin e kalorësit të një planeti tjetër, të njëmendtë. Kështu ndërlidhet me të bukurën, me abstrakten dhe pashmangshëm me zjarrin artistik të një balerine, e cila fluturon hapësirat e kohës dhe  bëhet motiv shpirtëror i ëndrrës së lëvizjes artistike dhe të gjithësisë së përjetshme të së bukurës dhe të tragjikes, të dhembjes dhe të vetmisë.

Libri e ka imagjinatën dhe atë pjesën e prekshme të ëndrrës, e cila gjë i jep vetvetiu hapësirë të pa kufijshme të përjetimit.

II

Poezia “Shtatë poetë e një balerinë”, ngërthen në vete një  tufë të larmishme çastesh të përafërta me dhembjen dhe muzikën e degëzuar të intimitetit, në të cilat ka ngjarje të ndryshme, ka ankthe, ka plagë, ka dashuri, verë dhe dimër. Kështu, duke rrjedhë aty-aty gjërat përmes ritmit lirik e herë tjetër dhe epik lexuesi vjen te poezitë e para, me të cilat hapet libri “Shaj me nënë” dhe “Ky ulli”, që janë tekste ballore, për të vazhduar me ciklin e parë, ku është radhitur kurorë e parë e bukur me tingëllima. Cikli i dytë përbëhet me një tufë të poezive të lira, për të kaluar te cikli i tretë ku prapë kemi kurorë tingëllimash, e cila është e realizuar në mënyrë brilantet. Në ciklin e katërt kemi tetë poezi. Autori në mënyrë mjeshtërore i paraqet  në shtatë pamje, shtatë poetë, të cilët, nga perspektiva e përjetimeve, secili në mënyrën e vet e shpërfaqin “Balerinën, në dy pjesë, që është përgjigja bërthamë e esencës së përjetimit lirik e gjithë përmbledhjes poetike me katër kurora tingëllimash. Këto vargje klasike  Halimi, i realizon në mënyrë precize duke i respektuar rimat dhe format e tyre, të cilat duan mund dhe mjeshtëri shkrimi.

Përvoja e gjatë e shkrimit e ka arritur dhe mjeshtërinë e përkryerjes së vet, të cilën gjë do ta përjetojë lexuesi përmes vargjesh të librit, të shtrirë në një tërësinë e librit, mjaft voluminoz.

Është e tepërt të cekim se ky libër ka një stili mjaft joshës, me emocione të forta .Dhe, secili lexues e gjen vetën pothuajse në secilën varg, në secilën faqe, në secilin poezi.

III

“ Shtatë poetë e një balerinë”,  paraqet  të arriturat më karakteristike të poezisë që e cilësojnë autorin e mirë njohur.  Brenda faqesh të librit, 128-të, shtrihen me një qasje specifike poezi mjaft të veçanta. Bëhet fjalë për Shtatë poetë e një balerinë, temë kjo e vjetër kaq sa e re e autorit.  Përveç temës mjaft të prekur në këtë libër, në të cilin jepen karakteristikat poetike të shtatë autorëve e të një balerine, në radhë zënë vend mjaft të rëndësishëm temat të lidhura me trojet shqiptare të mbetura jashtë shtetit amë. Autori i këndon me përkushtim “ik në kohë prek Tre Gurtë e Zinj në Prevezë
mbi pullaz guri ja seç krekoset një këndes
e unë ngjitem lart te Molla e Kuqe në Toplicë
apo arrij te Guri i Kuq i Malësisë së Madhe
oh kaq prerë kaq copëtuar e gjysmë i fjetur
apo vetëm ndiej diçka m`i fut gishtat në gji
e shaj me nënë e pështyj e vjell e vjell e vjell
Ranës përplaset uji perlën guace e nxjerr

në Ulqin tre mijë vjet bie shi në degë me ulli...”

Apo“ ik flakë hapësirës nga ulqini e n`bunë

veç flakë e përhershme bie veç furtunë

ëndrra e degëzime vetëtime pikin gjak”...

Nexhat Halimi është i sprovuar në shkrimin e sonetit, ngase që në librin e parë është paraqitur me sonete dhe kjo gjë ka bërë që të jetë mjaft i matur, mjaft i kursyer dhe i disiplinuar dhe në secilin libër ta cekë bërthamën që e merr në trajtim. Është mjaft interesant shkrimi në këto sonete për Ulqinin, për kalanë afër tre mijëvjeçare, për detin dhe ullirin e vjetër...dallohen sidomos kurorat sonetike “Rrënjë, kripë e gjak”,e Vjegzës së parë, pastaj “Zjarri apo vetmia” e Vjegzës së pestë, si dhe “Trungu i Fajkoit” e Vjegzës së shtatë.

Ja, siç e thotë poeti,-

“udha shkuarje ardhjes s` ka vdekur

dhembja etjes gjithnjë prek vetminë

apo trup e shpirt lidhen me jutbinë

e zjarri yt përplaset kaq vjet i fjetur

zemra megjithatë  s` ka mbet` pa ty

e etja përplaset me vrull në bimë

zoti shfaqet gjithherë me vetëtimë

ëndrra vjen nga frëngjia dhe bie shi

etja ndizet e s` preket veç e zjarrtë

zogu i afrohet yllit e iluzioni vritet

ajo që shihet s`është gjithnjë e artë

llullën e tymos plaku thatë kollitet

iliria humbur ndër kaq këputje zot

tjetër letër i nis ullirit nën sy me lot”

Në të njëjtën kohë ndërlidhesh me çaste dridhëse, të cilat i përjeton poeti, duke shkruar për arritjen te vetë vetja.Në këtë cikël përmenden poezitë, të cilat zgjojnë emocione të forta dhe tronditëse. Siç janë  “Ik veç 'i vit”, “Dritë e shenjtë”, përkushtim për babanë e vdekur të 15 fëmijëve- një muhaxhir i ikur nga fshati Tullar i Toplicës, i cili luftën e bën tashmë për t'u kthyer në vatrën e vet të humbur me aradhen e fëmijëve  të përlotur e zemërçarë, ose vjersha “Siluetë” e shumë të tjera në radhë

... kthehemi prapë te poezitë “ Shtatë poetë e një balerinë”, dhe të shohim si i këndojnë ata balerinës,- poeti i parë

ky gjakshkrim endet tash e kaq vjet në mua/

e i njëjti ujë i gurit pikon gjithnjë në krua/

e njëjta vetëtimë degëzohet qiellit të llapit

poeti i dytë

e gjilani rizgjohet me ty në vetull qartë /

e drita ndërmjet bozhuresh pikë e zjarrtë

poeti i tretë

e ndërmjet lirikë me shi e pak vetëtimë aty /

në letër të rëndë për ëndrrën për gurtë e zogjtë

poeti i katërt

s`pranoj asgjë asnjë gënjeshtër kurrë /

e pranoj veç dashurinë për liqenin dhe olën

poeti i pestë

lulja në kokë të gjarprit s`ka bukuri/

e pylli i ëndrrës çilet mes dy stacionesh

poeti i gjashtë

kaq vjet më vonë i rizgjoj gjurmët e shkrimit /

ende gjak pikë libri kërkoj dënim me vdekje

poeti i shtatë

kanjushë e verdhë në fluturim mbi dubovik/

t`i takojë hija e gjethit rrethit të ujit të liqenit /

liria të çel aromë barit të fjetur të likenit

Nexhat Halimi deri më tash ka botuar mbi shtatëdhjetë libra të zhanreve të ndryshme si: poezi, prozë, dramë dhe publicistikë, është përkthyer në disa gjuhë të huaja, dhe është fitues i një mori shpërblimesh.