Mendime
Hasan Hasanramaj: Të shtrëngohet laku për duhan pirësit
E diele, 13.06.2021, 04:15 PM
Nga
e djathta në të majtë mushkëritë e shëndosha, kurse ato në të majtë të
duhanpirësit
Kushtuar
Ditës botërore kundër duhanpirës
Të shtrëngohet laku për
duhan pirësit ...
Nga
Hasan Hasanramaj
Të gjithë njerëzit në Kosovë, mirë i dinë dëmet
dhe rrezikun që u sjell pirja e duhanit, edhe përkundër faktit së Ligji për kontrollin
e duhanit i miratuar nga Qeveria dhe Parlamenti i Kosovës duhani po konsumohet në
çdo kund! Kundër kësaj sëmundjeje të rrezikshme për
njerëzit e të gjitha moshave Organizata Botërore e Shëndetësisë vite me radhë vazhdimisht është lajmërua dhe po lajmërohet me
kërkesën kundër pirjes së duhanit, por shumica e njerëzve (kokëfortë) e vazhdojnë
avazin e vjetër dhe nuk lodhen për vendimet e miratuara. Pra, të gjithë atyre
që e konsumojnë “armikun” më të madh të
organizmit të njeriut-duhanin u bëjmë me dije së një cigare në vete përmban mbi katër mijë substanca kimike, duke
filluar që nga nikotina dhe monoksidin i karbonit e deri të katrani, substancë
e cila në vete ka përbërje radioaktive, që të gjithë janë shkaktarët kryesorë
të sëmundjes së kancerit në mushkëri. Prandaj të gjithë ju pirësit e duhanit më në fund nëpërmjet këtij
shkrim qëllim mirë për të gjithë juve po u bëjmë me dije së duhet ta dini dhe me
në fund të bindeni së duhani është shkaktari kryesor i “epidemisë”
së kancerit në mushkëri. Sipas mjekëve pulmologë me të cilët biseduam këto ditë
mësuam së është konstatuar dhe vërtetuar së për çdo njëzet cigare pesëmbëdhjetë
fushohet mundësia e sëmundjeve të mushkërive, sidomos te njerëzit e moshave
pesëdhjetë e deri në gjashtëdhjetëvjeçare. Këta persona çdo mëngjes kur zgjohen
fillojnë të kolliten dhe të nxjerrin gëlbazë nga goja.
Andaj
duhani, “armiku” me i madh i organizmit të njeriut, gjithashtu shkakton
sëmundjen e zemrës - infarktin, dëmtimin
e sistemit nervor e shumë sëmundje të tjera. Gjithashtu konsumimi i tepërt i duhanit
e shton rrezikun për vdekjet e papritura.
Monoksidi i duhanit pakëson oksigjenin në gjak, ndërkohë nikotina e shton punën
e zemrës dhe të dyja këto e shpejtojnë
formimin e trombit, dhe kjo ngushton dhe bllokon anët e gjoksit. Nga ky “armik”
i rrezikshëm i organizmit të njeriut për çdo vit tre milionë e gjysmë deri në pesë
milionë njerëz në botë vdesin nga sëmundjet që i shkakton duhani.
Andaj,
pirja e duhanit te duhanpirësit në rend të parë e shkakton sëmundjen e kancerit
të mushkërive, provokon asmen, infekton buzët, fytin, mitrën, fshikëzën e
urinës, sjell erën e keqe të gojës, sëmundjen e dhëmbëve, dëmton qelizat e
trurit të cilat dukshëm e dëmtojnë kujtesën, sytë, lëkurën, shkakton
infeksionet të frymëmarrës, ndikon në rritjen e tensionin, gastritit,
ngadalëson shërimin e plagëve e shumë gjera të tjera.
Duhani, shkaktar i
sëmundjen e zemrës - infarktin, dëmtimin
e sistemit nervor e shumë sëmundje të tjera ...
Kur
jemi këtu po përmendim së që nga vitit 1950 e deri me sot me dhjeta miliona
njerëz kanë vdekur nga sëmundjet që u ka shkaktuar pirja e duhanit. Shkencëtarët e mirënjohur të
shëndetësisë kanë konstatuar së fëmijët, të cilët i ekspozohen tymit të duhanit
në shtëpinë ku jetojnë bashkë me prindërit duhanxhi çdo ditë, edhe pse ata nuk e konsumojnë
duhanin, kanë tri katër herë mundësi të sëmuren
nga kanceri i mushkërive, kuptohet kur të rriten. Prandaj kërkohet nga prindërit
dhe të tjerët të mos pihet duhan aty ku ka fëmijë. Andej, në këto momente nga
pirja e duhanit gjithnjë e më shumë në të gjitha vendet e botës edhe në Kosovë
po rëndohet sistemi shëndetësor.
Kur
jemi këtu gjithashtu duhet të përmendim së në një studim që është bërë thuhet se
dyzet e dy për qind të meshkujve
duhanpirës arrijnë moshën shtatëdhjetëvjeçare. Pra, nga kjo shihet së duhani
është shumë i rrezikshëm. Tymi i duhanit në vete përmban grimca të nitrogjenit
dhe të monoksidit të karbonit, të cilat janë
gazra të dëmshme dhe shumë të rrezikshme për organizmin e njeriut.
Katrani me dyzet mijë
materie
kimike është shkaktari kryesor i kancerit, i cili për çdo dhjetë sekonda e merr
me vete nga një jetë njeriu nga pasojat e konsumit të cigareve.
Shtatëdhjetë
deri në tetëdhjetë për qind të
pacientëve sot shtrihen nëpër spitalet
...
Andej,
secili njeri e ka për obligim që të mendojë për ruajtjen e shëndetit dhe
mirëqenien edhe për njerëzit e tjerë. Pra, sëmundjen kronike të mushkërive gjithashtu
edhe kanceri në nëntëdhjetë për qind të
rasteve drejtpërsëdrejti shkaktohen nga pirja e duhanit. Shtatëdhjetë deri në
tetëdhjetë për qind të pacientëve që
sot shtrihen nëpër spitalet tona vijnë
nga pirja e duhanit. Në kuadër të luftës
kundër pirjes së duhanit, si në shumë shtete të botës, nxënësit e shkollave
fillore në Kosovë për çdo vjet zhvilluan
dhe po zhvillojnë aktivitetin e ngjeshura
në sendërtimin të projektit, përkatësisht të fushatës kundër pirjes së duhanit
në Kosovë “Stop duhanit!”, por ...
Edhe përkundër ekzistimit
të Ligjit - duhani po pihet në gjitha
lokalet publike dhe mjediset tjera në Kosovë ?!
Në
fushatën kundër pirjes së duhanit që u zhvillua dhe po zhvillohet për çdo vjet në të
gjitha komunat e Kosovë kryesisht është
fokusua në sendërtimin e anëve pozitive të ndërprerjes së pirjes së duhanit,
por do të shfrytëzohet edhe si reklamë në mediet sociale në mënyrë që të
ndikohet te duhanpirësit që më në fund të binden të heqin dorë nga pirja e duhanit në vendet
publike. Pirja e duhanit, sidomos në mesin e të rinjve, është problem në mbarë botën e më së shumti në Kosovë ku nuk kemi të dhëna të sakta për nivelin e pirjes së duhanit,
por konsiderohet se është shumë i lartë, sidomos te të rinjtë.
Edhe pse me Ligj, që është miratua nga
Kuvendi i Kosovë kërkohet të ndalohet
pirja e duhanit në vendet publike, si: në
institucionet shëndetësore, në shkollat??, në qendrat sportive,
në restorante, në bare, në kafene e të tjera, në praktikë ligji kundër konsumit të duhanit në Kosovë nuk po respektohet?! Për këtë dukuri negative dhe të dëmshme
për qytetaret e të gjitha moshave në Kosovës përgjegjësinë më të madhe e mbajnë
organet e ndjekjes, inspektoret dhe të tjerët nga të cilat me në fund kërkohet
që ky problem mjaft serioz dhe i rrezikshëm po shikohet duarkryq ?! Andaj nëpërmjet fushatave mirë të organizuar dhe ashpërsimit të masave
ndëshkuese në Kosovë do të ndikonte në
vetëdijesimin e qytetarëve, e sidomos të
rinjve, për pasojat që sjell pirja e duhanit, por, dorën në zemër efekti
nuk është në nivelin e duhur për çka të gjithë duhet të brengosem...
Të nderuar prindër, e sidomos nëna duhanpirës mendoni më shumë për të ardhmen e fëmijëve tuaj!