Kulturë
Vladimir Shyti: Tragjedi familjare
E diele, 16.05.2021, 06:37 PM
TRAGJEDI FAMILJARE
Tregim nga Vladimir Shyti
Genti
kish dalë të luante më fëmijët e tjerë.Në muzgun e thellë dalloheshin dritat që
vinin nga galeritë e minierës së qymyrit.Minatorët tërhiqnin këmbët zvarrë në
rrugën e pa ndriçuar mirë të qytezës.Burri që ndizte fenerët nuk po vinte me
minatorët e tjerë.Vëndi u mbulua nga errësira,puna kish përfunduar.Ra nata.
Djaloshi
dymbëdhjet vjeçar,i shqetësuar,hyri me vrap në kuzhinë.Dritat elektrike kishin
ikur,qiriu i vetëm po digjej mbi tryezë,zjarri bubulak brenda sobës lëshonte
shkëndia dhe,mbi të një kazan metalik ziente ujë.Zonja Sadiku po rrinte
vetëm.Në anë të sobës,tigani lëshonte avull,në tavolinë ishte vendosur një
pjatë.Dhoma ishte mbushur me një atmosferë priteje;gjithçka priste njeriun që,i
nxirë nga qymyri,me stomakun bosh,po dehej katërqind-pesqind metra larg
shtëpisë,në anën tjetër të errësirës.Genti qëndroj te pragu derës me një
trishtim të dukshëm në fytyrë.
-U
kthye babi?-pyeti ashtu kot dhe nisi të vinte rreth së ëmës.
Ndanin
të njëjtën shqetësim,i ati vinte gjithmonë i pirë në shtëpi,bënte sherre të
kota me të ëmën,e godiste ku të mundte dhe,kur djali i dilte në mbrojte
mamasë,ai si kursente shpullat edhe në fytyrën e të birit.
-Mos
i fol më mama!Pse e mundon veten kështu?Nëse ka qejf të dehet,atë të bëjë.
-Ashtu
mendon ti,atë të bëj!-u përgjegjë flakë për flake zonja Sadiku.-Një fjalë goje!
E
dinte se burri që ndalet pijetorëve,ndërsa kthehet nga puna,rrënon shpejt veten
dhe familjen.Ai duhej të siguronte bukën e gojës për vete e tërë familjes,pra
të bënte detyrën e tij.Por gjatë këtyre mbrëmjeve pritje dhe sherreve të
kota,atmosfera ishte gjithnjë e nderë.
Kaluan
minuta,orë,mbulesa ishte ende e shtruar,darka priste,e njëjta ndjenjë
shqetësimi dhe pritje ankthi ndihej në shtëpi.
Ndërkaq,hyri
Sadiku,i egër,brutal,i urryer.
-E
bukur orë për tu kthyer në shtëpi-i tha zonja Sadiku.
I
biri pa të ëmën në sy.
-C’hall
ke ti se ç’orë vij unë,-klithi ai me gjuhën e trashur nga pija.
Nënë
e bir heshtën,sepse kishin frikë.Hëngri në mënyrë shtazarake dhe kur
mbarojë,shtyu tej pjatat,për të shtrirë krahët mbi tavolinë.Gjumi e kapiti
pothuajse menjëherë.
Genti
e urrente të atin kur rrinte në atë pozicion.Koka si bugaçe dhe e ligë,me flokë
të zinjë e thinjur aty-këtu,binte mbi
llërët e përveshur.Fytyra e tij e ndotur,e përndezur,me hundën mishtore dhe
vetulla kaleshe,ishte kthyer anash.Në një moment padashur gruaja përplasi një
pjatë porcelain me një tjetër.Minatori ngriti kryet e bërtiti:
-Do
hash një grusht surratit,kaq po të them,provoje po deshe bëj prap zhurmë!Më
dëgjon?
Dy
fjalët e fundit,të thëna me egërsi e bën djalin të dridhej nga urrejtja ndaj
këtij njeriu.Mblodhi duart grusht dhe e mendojë përsëri planin që kishte
kurdisur në kokën e tij fëminore.
Ai
ishte i përjashtuar nga hallet e familjes.Nënë e birë nuk e vinin në dijeni për
asgjë.Genti për çdo problem,ashtu dhe mamaja e zgjidhnin ndërmjet tyre.”Je bërë
burrë”i thoshte ajo me përkëdhelje.Dhe djaloshi e ndjente veten të madh.Hamdi
Sadiku ishte diga që u ndalte rrjedhjen e lumturisë së tyre.Dhe Hamdiu ishte
gjithherë i vetëdijshëm për heshtjen që binte,dhe nuk ishte i mirëpritur,edhe
që e linin jashtë jetës familjare.
Vitet
e fundit të shekullit njëzet sollën shumë andralla,një kaos i
vërtetë;përbuzjen,pa aftësinë politike drejtuese,shkatërrimin total dhe nuk
ekzistonte më ajo furi e zakonshme e qëndrimit mbrojtës.Një pjesë e popullit
ishte armatosur nga shpërthimi i depove të armatimit e municionëve dhe,kur
shteti arriti të forcohej disi,armët e rrëmbyera u fshehën nëpër skuta të errta
me gjasme për mbrojtje.Dhe minatori
kishte fsheur një të këtillë,por pija e tepërt e kishte bërë ta harronte
armën dhe vëndin ku qëndronte telashi tij.U ngrit me mundim nga tavolina e u
kurspullos para sobës.E adhuronte zjarrin.
-Nuk
do të lahesh,uji në kazan po vlon prej kohësh,-i foli e shoqja duke ngritur
disi zërin padashur.
-Mos
më gri zërin mua,shtrigë!-u inatos dhe u ngrit në këmbë duke shfryrë.
Djali
dukej tepër i acaruar,prania e të atit ia shtonte padurimin.
-Atëhere
shko e fli!- ia bëri zonja Sadiku,por sakaq sytë i shkreptinë nga një dackë që
i dha pijaniku dhe,bëri pas,duke derdhur ujin e kazanit mbi suprinën e giztë të
sobës.
-I
mallkuar,pijanec,ç’të bëri mami që e godet!?-bërtiti Genti dhe shkojë nga e
ëma.
-Jeni
bërë bashkë,kundër meje,-u hakrrye i ati dhe,nuk ia kurseu edhe të birit një
shpullë surratit,që i ndezi tërë fytyrën njomë,duke lënë shenjat e pesë
gishtave të ndotur në të.
Zonja
Sadiku duke sharë e mallkuar rrëmbeu të birin në krahë e u largua,duke lënë pas
në kuzhinë re avulli që u krijuan nga uji i derdhur mbi sobë.Dhe të dy nënë e
birë shkuan në dhomën e fjetjes të heshtur e të shkatërruar.U shtrinë në
shtratin bashkshortor,ku i pari shtëpisë e kishte braktisur kohë më parë.Genti
i hodhi krahun e brishtë nënës në qafë duke mbajtur dënesat,ajo e shtrëngojë
fort në gjoks dhe,duke qarë e mbulojë me të puthura.Ngrohtësia,siguria dhe
paqja e shpirtit,mirëqenia që krijon kontakti me njeriun e dashur të
zemrës,shkrihen aq mirë,saqë gjumi të lehtëson dhimbjet e shpirtit dhe të trupit.Djali
u struk tek e ëma dhe ra në një gjumë të thellë,që dukej sikur i jepte forcë.
***
Ishte
e diela e parë e dimrit të atij fundshekulli.
Pak
pas mesditës një lajm i llahtarshëm përshkoj qytezën si rrufeja.Do të kishte
qenë i tepërt telefoni;ngjarja kaloi gojë më gojë e shtëpi më shtëpi brenda një
kohe pakëz më të gjatë se çdo t’i duhej telefonit.Pothuajse të gjithë banorët e
qytezës X ishin mbledhur atë pasdite në sheshin e gjërë para godinës
spitalore,mbuluar nga gjethet e rëna të vjeshtës.Bisedonin e pyesnin
njeri-tjetrin rreth ngjarjes tragjike të çiftit bashkshortor Sadiku, që kishte
ndodhur pak orë më parë…
Ditë
më parë,Genti pasi u sigurua që ishte i vetëm në shtëpi filloi një kontroll të
imët për gjetjen e armës,fshehur prej dy vitesh nga i ati.I ra rreth e përqark
kopshtit,pasi brenda në shtëpi s’kishte gjetur gjë Mjegulla ishte kaq e rëndë
dhe trashë,saqë pesë hapa u largua nga shtëpia,ai s’dalloi dot më as
dritaret.Dita kish lindur pa diell.Si u soll lartë e poshtë një cop herë i
zhytur në mendime,pastaj nisi të kontrollonte në çdo vend ku ai dyshonte.Nuk e
gjeti as këtu dhe pa e zgjatur shkojë nga vendstrehimi që ndodhesh ngjitur me
avllinë.Hapi portën e hekurt të veshur nga pisllëku,brenda vendi qe ndotur me
kashtë,kuti dhe karton.I përmbysi të gjithë kutitë dhe në njerën prej tyre e
gjeti atë ç’ka kërkonte.Zemra i rrahu me furi,kjo armë ishte pjesë e planit të
tij,kishte edhe fishek të shpërndarë në fund të kutisë si bishta cigaresh,por
djalit ato nuk iu deshë, pistoleta ishte e mbushur.Nuk ia kishte fort
haberin,kishte qëlluar disa herë,kur u armatosë tërë qyteza.I pushtuar nga
urrejtja dhe tmerri,duke iu dridhur duart e fsheu armën në trup dhe doli,duke
mbyllur portën si më parë.
Vetëm
të Dielën pushonin minatorët.
Hamdiu
doli herët nga shtëpi,ndërsa zonja Sadiku po merrej me punët e përditshme
shtëpijake.Genti kishte disa ditë që fliste shumë pak ose hiç fare,sillej si i
rritur dhe fytyra kurrë nuk i qeshte.Në atë moshë që ishte,s’kishte torturë më
të madhe për shpirtin e një fëmije,i cili përvëlohet në flakët e mllefit dhe të
urrejtjes ndaj prindit.Nuk doli jashtë për të lozur,siç bënte nga hera,ndaj
futi në merak të ëmën,e cila iu afrua dhe e puthi në faqe.Ai iu hodh në
gjoks,ajo u përkul dhe ndenjën një cop herë të përqafuar.Pastaj,djali u shkëput
dhe doli në oborr me çape të ngadalta e tepër i menduar.
Pak
para drekës Hamdiu u shfaq në derë çakërrqejf dhe i skuqur lehtë në fytyrë.Hyri
brenda në kuzhinë dhe iu drejtua të shoqes që po gatuante diçka të sajuar për
të kaluar vaktin.Genti qëndronte i shtrirë në dhomën tjetër,të cilit iu drodh
zemra kur dëgjojë zërin e të atit.
-Grua,më
jep ca para nga ato që ke hequr menjëanë!
-Nuk
mundem,kemi djalin pa këpucë,po vjen dimri,-kundërshtoj zonja Sadiku,duke
kapërdisur turlinë me zarzavate mbi sobë.
Dy
sy fëmije plot ankth vëzhgonin ne derën paksa të hapur të kuzhinës.
-Më
duhen,moj dreq,i kam dymijë lek borxh një miku,-bërtiti si gjithmonë burri i
nervozuar.
-Boll
ke pirë sot!
-Qelbësirë,më
jep shpejt paratë!
-Nuk
dua…-zëri gruas u shua dhe ajo u shëmb përdhe e mbytur në gjak nga një e
goditur me tiganin e rëndë nga dora e të shoqit.
Pastaj
burri u mat të dilte,por ngriu në vend,kur shikoj një tytë revolveri drejtuar
nga ai,i dehuri u bë esëll.Bebet e syve iu zmadhuan si një i sëmurë
mendor,zemra ndali rrahjet,diçka mërmëriti nëpër dhëmbë,por qysh në të shtënën
e parë u thye më dysh dhe,më pas disa krisma të tjera e rrëzuan në dysheme
pranë gruas,që kishte humbur ndjenjat e mbuluar kryet me gjak të pastër dhe të
pafajshëm.
Te
sheshi para godinës spitalore,dikush po thoshte se, fëmija ndiqte nga pas
autobulancën,që traportonte në urgjencë zonjën Sadiku,e cila ishte goditur me
një mjet të fortë pas koke.Një tjetër nuk ishte ende i bindur,që Hamdiun ta
kishte qëlluar i biri dymbëdhjetvjeçar.Më pas kryemjeku sqaroi se gruaja
gëzonte shëndet të plot,ndërsa burrin do ta nisnin me urgjencë për në Tiranë.
Njerzit
e mbledhur në sheshin e spitalit filluan të shpërndahen në grupe,duke u bërë
dëshmimtarë të një tragjedie familjare,që ende dhe sot luhen në skenat e
qyteteve,fshatrave dhe në krahinat shqiptare.