E enjte, 28.03.2024, 01:54 PM (GMT)

Kulturë

Fatmir Minguli: Koncepti i p?rsosm?ris? n? poezin? e Rexhep Shahut

E shtune, 14.11.2020, 09:17 AM


Koncepti i p?rsosm?ris? n? poezin? e Rexhep Shahut

(Meditim kritik  mbi v?llimin poetik “Dita e gjasht?” t? Rexhep Shahut, Klubi i Poezis?, Tiran?, 2020)

P?rdit? po m? duhet me pyet? veten

Un? a jam un? apo kam dhe nj? vete tjet?r.

Nga  v?lllimi     “Dita e gjasht?” f.149

Urrejm?, vet?m urrejm? dhe duket se urrejtja

?sht? buka dhe uji pa t? cilat nuk jetojm? dot. Nuk besojm?

se si mund t? mos urrehet tjetri. Se nuk i besojm? dashuris?.

Nga v?llimi “Bised? e p?rfytyruar me Havzi Nel?n”  f.16

Nga Fatmir Minguli

Libri m? i fundit me poezi i poetit Rexhep Shahu vjen pas botimit t? librave t? m?parsh?m poetik? “Moti i h?n?s”, “Bregu i Breng?s”, “Lis i vet?m n? fush?”, “ Qyteti i lutjeve”, “Kjo ver? m?rzie”.

Nuk jan? pak!

Po t? shikosh titujt e librave t? botuar nga Rexhep Shahu v?ren se veç atyre me poezi, t? tjerat jan? t? zhanrit t? publicistik?s.

Nj? gj? e rrall?!

Autor i dy lloj shkrimesh, poezi dhe publicistik?, ai duket sikur i ka nd?rtuar shtyllat e Herkulit mbi k?to dy lloje t? krijimtaris? s? tij.

Dhe shtyllat jan? t? forta!

Pa “bredhur lule m? lule” n? fushat e gjera t? let?rsis? ai ka ngulmuar e ngulmon te poezia dhe publicistika.

Me shum? t? drejt?!

Gjat? bised?s me poetin Rexhep Shahu m?son se ai jo vet?m ?sht? nga Kuk?si por edhe q? ka kryer shkoll?n e mesme profesionale, dega mekanike n? Shkozet Durr?s. Kjo shkoll? ishte nj? filial i Politeknikumit “7n?ntori” Tiran? dhe si rrjedhoj? edhe let?rsia n? k?to dy shkolla profesionale vler?sohej shum?. Gjat? leximit t? poezive t? Rexhep Shahut gjen pik?risht nj? lloj magme mes shpirtit poetik dhe formimit praktik q? ai mori n? k?t? shkoll?.

Por shkolla n? Durr?s veç k?tij formimi i dha dhe perceptimin e plot? shpirt?ror p?r detin.

Deti dhe zogjt? jan? pika referimi t? nj? poezie  shp?rthyese q? ndesh n? shum? poezi t? librit “Dita e gjasht?”. Deti dhe zogjt? jan? konceptime t? shoq?ris? s? sotme shqiptare, ku metaforat dhe simbolet i kthejn? ato n? njer?z, ngjarje, dhe veprime.

Ja zogjt?:

Bota nxiton

Mashtruesh?m rend p?r diku pa dit? se p?r ku.

Zogjt? din? nga shkojn? e nga vijn?

njer?zit jo, nuk din?.

Ja deti:

Tani p?rshembull do t? doja t? isha te deti

q? t? shkoj n? p?rmasat reale t? njeriut.

Titulli  i librit  “Dita e gjasht?” si paralele me bibl?n, ?sht? dita e fundit e krijimit e m? pas vjen pushimi. Po a ka pushim p?r poetin? Dita e gjasht? p?r Rexhep Shahun ?sht? “pik? kontrolli” nga ku vrojton udh?n e p?rsosm?ris? s? njeriut e bashk? me t? dhe t? jet?s s? tij. E shikon n? sensin e t? kryer?s dhe t? pakryer?s. Ashtu, mbi k?t? krijim ngrihen pyetje jet?sore dhe jo sllogane, pik?risht p?r p?rsosm?rin? e am?shuar.

N? poezin? e Rexhep Shahut ndihet ritmi i poezis? s? veriut, nj? poezi e fuqishme dhe pa shum? lajka, nj? poezi q? her? ting?llon si pjes? e shpirtit migjenian e her? sikur ndjen arom?n e vargut t? shkurt?r po kuptimplot? t? Camajt.

Ai e ndjen pap?rsosm?rin? jo t? vetes, por t? bot?s q? e rrethon. Por ky poet me poezit? dhe poemat e k?tij libri ndon?se nuk e p?rmend emrin “Shqip?ri” apo “atdhe”, ai n? mendje dhe n? zem?r ka pik?risht Shqip?rin? dhe njer?zit tan?, ai vuan shpirt?risht! Shqip?ria e sotme p?r t? ?sht? jasht? gjasht? dit?ve t? jav?s dhe nuk ka stabilitet dhe duket sikur anija e Noes po k?rkon tok?n q? i takon por:

Nj? jav? ?sht? jeta jon?

nga e h?na n? t? shtun?

t? diel?n anija niset s?rish

me vdektar? t? tjer?…

T? vdekurit n? librin “Dita e gjasht?” ecin paralel dhe kundrasens  me t? gjall?t mbi tok?. Zombit e poetit sillen n? poezit? e Rexhep Shahut sikur jan? t? gjall? e abstraktja shoq?ron konkreten. T? vdekurit dhe t? gjall?t kan? t? njejtin status!?     Pak?naq?sia e poetit ?sht? klithm?. E klithma ?sht? m? e fuqishme se abstraktja kur ai shkruan: “ Un? dhe t? vdekurit jetojm? n? k?t? vend/ zogjt? kan? ik?.”

Mos vall? zogjt? jan? shpresat kur dihet q? shpresa vdes e fundit!?

Ai poeti lakmon lirin? e zogjve dhe hapsir?n madh?shtore t? detit duke qen?  i sigurt? se shpresat ekzistojn? jo vet?m tek poeti por ai n? k?t? lib?r p?rjashton bot?n politike t? k?saj kohe. Sipas nj? sistemi automativ shpirt?ror dhe mendor poezit? e librit “Dita e gjasht?” jan? si kapitujt e nj? romani psiko-analitik  ku personazhet jan? e dashura, n?na, zogjt?, deti, k?puc?t e vjetra, vjeshta, qielli, ?ndrrat, etj. Por kurr? ata t? politik?s, ata jan? t? veshur me korrac?n e korrupsionit dhe t? ngjalljes s? urrjetjes. P?r k?to poezit? e Rexhep Shahut sqarojn? bukur fare.

Esht? ky autor i k?tij romani t?rheq?s q? ve veten e tij si ai q?  “flet si gjethi me pranver?n/ Me ver?n, vjesht?n/ Me shiun rr?ken?/ Me sholl?n e k?puc?s q? m? shkel/ Jam zog pa qiell dhe qiell pa zogj ç’ do ish?!”

E kur ekuilibron njer?zit e pashpres? me t? vdekurit e fantazis?, ai nuk harron t? flas? edhe me flok?t e s? dashur?s  si n? poezin? “Mbi flok?t e tu” dhe n? nj? poezi tjet?r, e p?r t? shkuar te poezia obelisk e k?tij libri “Ti je” ku gradient i frym?zimit kap  horizonte t? pazbuluara mbi qenien jo vet?m t? femr?s por t? njeriut n? p?rgjith?si.

Esht? ky njeri q? do t? zhduk? zombit e politikave t? sistemit alla monist, ?sht? ky njeri q? do ta njoh? dashurin? dhe t? n?nvler?soj? urrejtjen e injektuar nga forca t? errta.

Dashuria njer?zore gjithmon? ka triumfuar e do t? triumfoj? se vet? poeti e ka arritur momentin kritik t? jet?s ashtu siç e ka th?n? Jorge Luis Borges “ Çdo jet? ?sht? b?r? nga nj? moment i vet?m,  momenti n? t? cilin njeriu gjen nj?her? e p?rgjithmon?, kush ?sht?!

E ka gjetur k?t? moment dhe di t? takoj? t? fort?n me t? but?n pa p?rplasje, kur e p?rsosura e ?nd?rruar merr frym? dhe lufton me t? pap?rsosur?n, di t? konfliktoj? lirin? q? servirin politikan?t me skllev?rit militant me lirin? e ?nd?rruar europiane. K?to jan? dhe objektivat q? libri me poezi dhe poema  “Dita e gjasht?” ve p?rpara lexuesit me q?llim zgjidhjen e dilemave sado pak t? tyre.

Por ai autori i njeh mir? k?to objektiva fjal?t e shkrimtarit austriak Robert Musil ting?llojn? fort n? dobi t? poezis? s? Rexhep Shahut: “Ka gj?ra q? nuk mund t? b?hen kurr?. Nuk dihet p?rse e q? jan? ndon?se m? t? r?nd?sishmet.”

Le t? rikthehem  te poetika e k?tij libri. N?se e quajta poezin? e Rexhep Shahut si poezi e veriut, kjo patjet?r ?sht? nj? p?rqasje teorike por q? e vendos poezin? e plot? t? ketij poeti n? t?r?sin? brilante t? gjith? poezis? shqiptare brenda e jasht? kufijve politik? t? Shqip?ris?.

Struktura e nd?rtimit t? poezive, radha e tyre dhe brend?sia e tyre ?sht? n? p?rshtatje t? plot? me idet? q? poeti do t? p?[rcjell?. Rrall? gjenden n? Shqip?ri apo n? troje shqiptare libra poetik? q? kan? nj? struktur? q? i p?rgjigjet nj? ideje apo dy – tre ideve t? paracaktuara mir?. Jo m? kot  e quajta v?llimin poetik “Dita e gjasht? “ si nj? roman modern.

Brenda k?tij v?llimi jan? pak poema  t? cilat citohen  si t? tilla nga vet? autori.     Nd?rkoh? un? do sugjeroja se edhe disa poezi t? gjata kan? sharmin e poem?s, pavar?sisht nga gjat?sia, gj? q? nuk ?sht? p?rcaktuese. poezi t? tilla t? mrekullueshme si “Heronjt? jan? t? paem?r p?r zotat ton?”, “ Ti je”, “ Sot kur po zgjidhet kush duhet t? vdes?”, “ Nuk e shoh veten p?rtej xhamave”, “ Un? dhe ti jemi t? pap?rs?ritsh?m”, etj.

Nj? lexues i v?mendsh?m do t’i kapte  n? aj?r idet? e k?tyre poezive q? nga titujt tejet tregues.

V?llimi poetik “Dita e gjasht?” i poetit dhe publicistit Rexhep Shahu ?sht? nj? sfond i qart[ i zhvillimit t? poezis? realiste shqiptare, e cila n?p?rmjet abstraktes simbolike na sjell p?rpara syve realitetin e v?rtet? shqiptar pa zbukurime filo politike.

Durr?s

4 tetor 2020



(Vota: 1)

Komentoni
Komenti:


Gallery

Pëllumb Gorica: Magjia e bukurive të nëntokës sulovare
Fotaq Andrea: Një vështrim, një lot, një trishtim – o Zot sa pikëllim!
Pëllumb Gorica: Grimca kënaqësie në Liqenin e Komanit
Shkolla Shqipe “Alba Life” festoi 7 Marsin në Bronx
Kozeta Zylo: Manhattani ndizet flakë për Çamërinë Martire nga Rrënjët Shqiptare dhe Diaspora