Keze (Kozeta) Zylo: Federico Garcia Lorka

Federico Garcia Lorka

Nga Keze (Kozeta) Zylo

Lorka dhe pse pa varr, ka fituar pavdekesine

Poeti Federico Garcia Lorka qe mitizoi peisashin e tokes se Spanjes dhe  i kendoi me aq dashuri asaj duke u mbeshtetur dhe ne traditen popullore, u vra barbarisht nga Diktatura frankiste, pa asnje vendim gjyqesor.
Megjithese per vrasjen e tij akuzohet ish deputeti i se djathtes, Ruiz Alonso, i cili nga ligesia dhe xhelozia e krijimtarise se tij, firmosi arrestimin e poetit Lorka.
Shkrimtari Lorka cilesohet si nje nga poetet me te mire te Spanjes ne shekullin e XX te!
Vendi i Spanjes gjithmone ka qene nje vend gladiatoresh, ku ne menyre te mistershme u be ekzekutimi i shkrimtarit, qe edhe sot e kesaj dite nuk i dihet varri.
Gjate diktatures se Frankos, veprat e tij u zhduken, u dogjen ne sheshin Carmen te Granates, por ndergjegja njerezore nuk do t’i harroje kurre poezite, dramat dhe shkrimet e ndryshme!
Lorka ne Shqiperi u njoh qysh ne vitet 30, me dramat, poezite, por me shume se kushdo ai u frymezua nga ciganet dhe shkruajti per ta, per levizjet e tyre, veshjet dhe jeten e tyre, qe bejne dashuri nen perkedheljet lozonjare te henes.
Lorken e sollen midis lexuesve shqiptare, disa perkthyes, midis tyre dhe shkrimtari disident Petro Marko, i cili e vleresonte si nje nga penat e medha boterore.
Poeti Lorka u ekzekutua ne Granada, ne vendlindjen e tij nga nje skuader pushkataresh.
Mesues qe kane banuar afer fshatit deshmojne per kete ngjarje makaber se ka ndodhur ne vitet 1936.
Keto kohe i eshte paraqitur nje peticion gjykates se larte nga viktimat e familjareve, ku mijera njerez te pafajshem u pushkatuan dhe u hodhen ne nje grope te madhe sikur te ishin kafshe te egra.
Gjykata ju ka bere thirrje kishave, organizatave dhe hierarkive per te sjelle prane gjykates emrat e viktimave qe jane 114, 266.
Ne kete ngjarje rrenqethese, besohet dhe per Federico Garcia Lorka, qe te jete midis kufomave te hedhur barbarisht nga skuadra e pushkatareve, te udhehequr nga deputete cinike, xheloze, dhe qe ne deje kane zhdukjen e rivaleve te tyre me mjetet me monstruoze, me barbare.
Ky vend sot eshte bere si pelegrinazh, ku e vizitojne vazhdimisht simpatizanet e tij dhe vecanerisht studentet e Historise dhe te Letersise.
Viti 1998 qe perkon me 100 vjetorin e lindjes se Lorkes, Mbreti i Spanjes e quajti si viti I Lorkes, ku dhe u organizuan qindra aktivitete ne shume vende te botes, por si per ironi te fatit, ai eshte poeti qe jetoi vdekjen makabre fizike, por njekohesisht dhe pavdekesine!
Ne poezite e tij midis te tjerash shkruhet:
Peisazhi ka,
Cerge shekujsh,
Arkiv muzgu,
E netesh!...
Duke lexuar dhe ndjekur me vemendje keto dite gazeten NY Times, e cila pasqyronte dhe nje foto per keto tmerre, vrasje, brutalizmin e sistemeve diktatoriale, qe pjellin vetem monstra per te ekzekutuar vendimet e tyre, medoemos mendja te shkon tek qindra intelektuale shqipare, qe u zhduken nga faqja e dheut, e sidomos diktatoret helmonin ne radhe te pare shkrimtaret…poetet, gjeneralet patriote…sepse ata ishin frymezim per Lirine, humanizmin dhe mbrojtjen e Demokracise se vertete.
Edhe pse kane kaluar 72 vjet nga ekzekutimi i Lorkes, raprezaljet, krimet, qe u bene nuk mund te mbulohen me gropa te medha kufomash, pasi ndergjegja njerezore nuk eshte e qete perballe krimeve monstruoze te diktaturave.
Por ne rast se popujt nuk jane te mbrojtur nga kushtetuta, nga ligjet mbi mbrojtjen e te drejtave civile, dhe persekutoret nuk vendosen perpara ligjit, krimet perseriten duke tronditur gjer ne palce qeniet njerezore.
Le te kujtojme poetet Vilson Blloshmi dhe Genci Leka, qe u pushkatuan, dhunuan ne mes te dites me diell nga diktatura, ose Hevzat Nelen qe u var ne mes te qytetit, ne vitin 1989, pa gjyq, pa avokate, por vetem nga nje skuadrile pushkataresh, dhe askush prej ketyre ish Prokuroreve, ish gjykatesve nuk kane kerkuar falje, por perkundrazi jane organizuar shume me teper qe t’u mbyllin gojen perseri te afermeve te viktimave, duke dhene intervista e karshilleqe te tjera, se gjoja ishte koha, ishte sistemi i tille!
Heshtjen qe mbajne shume organizata, intelektuale, sidomos historiane, nuk krijojne gje tjeter, vecse i mbushin me shume me mekate, dhe ju zgjasin me teper jeten krimeve dhe barbarizmave.

New York
Tetor, 2008