Demir Krasniqi: Qysh kesh, qysh u bana dhe qysh do t’bahna

Këngë popullore legjendare :

QYSH KESH , QYSH U BANA DHE QYSH DO T’ BAHNA

Në nji kohë , në nji zeman –

Thonë nji mbret koka kanë !

Tjetër thmi , aj nuk kish pasë –

Ia kish falë Zoti , nji vajzë !

Hyzmetçarët – hyzmet po i bajnë ,

Sadriazemi – zavendës ish kanë ,

Besim t’ madh – mbreti i kish dhanë !

Çika e mbretit , nisi me u rritë –

Ditë mbas dite , ish hy n’ bylyk !

Bukuri t’ madhe , Zoti i kish dhanë –

Veç me kanë Diell e Hanë !

Sadriazemi e kish hetue ,

Fort n’ çikë t’ mbretit ish dashunue –

Kish vendosë me e përdhunue !

Porse , çika nuk kish pranue –

S’ deshke babën , me e marrue !

Fort e shkreta , ish kanë ngushtue ,

Babës s’ vet s’i  ka kallxue –

Sadriazemin , mos me e shkurtue !

Sadriazemi , fort ish frigue :

“Me ba mbretit , kjo me i kallxue –

Kryet me shpatë ka me ma shkurtue !”

Këqyr , nji ditë , se çka po banë –

Babës mbret , m’i  paska thanë :

“ Baba mbret , hatri mos t’ mbesë –

T’u  ba çika për martesë !”...

Baba mbret , fort ish ngushtue ,

Në çikë t’ vet , paska dyshue –

Mos po don f’tyra me i shkue ?!

Hyzmetçarët i ka tubue –

Meniherë i ka urdhënue :

“Me e marrë çikën – larg me e çue –

Kryet me shpatë me ja shkurtue !

Mjedis detit , ju me e gjue –

Se ka dashtë kjo , me m’ marrue !”

Hyzmetçarët e paskan ngue ,

Kanë marrë çikën – larg e kanë çue –

Urdhnin mbretit – n’ vend me ia çue !

Se te deti kur janë afrue –

Fort prej çikës , janë gjynahtue !

S’ kanë mujtë  , kryet me ia shkurtue –

T’ gjallë në deti e kanë gjue !

E te mbreti kokan shkue :

“Urdhnin tand , n’ vend e kem çue “!

Zoti i Madh , çka ka marue –

Nji erë t’ madhe e paska çue ,

Krejt ai deti , ish kanë tërbue ,

Valë të mëdha , në ta janë çue ,

N’ stom të detit – çikën e kanë gjue ,

Fort fuqia – çikën e kish lëshue !

S’i  punonte trupi me dalë –

Për nji rraje me duer ish kapë !

Ish zatetë shpirti me i dalë –

Me ymyt , me pshtue e gjallë !

Kur don Zoti , me t’ ndihmue –

Nji çoban , aty ish qillue ,

Me do dhenë , ish kanë tu i rue ,

Afër detit , ish afrue ,

Po don çikës , me i ndihmue ,

Nga rreziku , me e pshtue !

Fort çobani , koka ngushtue :

“Çikë ma t’ bukur , kurrë s’ kish pa –

Hyri , Zoti e kish ba !

Çika , mirë sa kish pushue –

Me çobanin ka bisedue :

“ Ti çoban , drejt me m’ kallxue –

A mos je ti , i martuem ?”

Drejt çobani i ka kallxue :

“ S’ jam fejue , as s’ jam martue !

Fukara , shumë jamë qillue –

Çoban –  jeta asht tue m’ shkue !”

Atëherë, çika ju ka drejtue :

“Ti , n’ um paq kabull për grue –

Unë , me ty due me u martue !

Veç tri sende , prej teje i due :

Nji besë t’ Zotit , me ma dhanë –

1. Mos me m’ dvetë kurrë prej kah jam ,

2. Mos me m’ dvetë e kujna jam ,

3. Kur t’ na e falë Zoti, naj thmi –

Emnat , vet kam me jav  ngjitë !”

Besën e Zotit , çobani ja ka dhanë –

Këto tri sene me ja majtë !

Ka marrë çikën , n’ shpi kanë shkue –

Dhe me ta koka martue !

U mush shpija bukuri ,

Jetë të mirë e rehati ,

U fali Zoti , t’ parin thmi !

Kishte le djalë për shyhret –

Ia ngjet nana , emnin vet !

Tha : “ Këtë djalë e kam për qef –

Do t’ ia ngjes emnin : QYSH KESH !”

Nisi djali me u rritë –

Atëherë lindi thmia i dytë !

U gëzue baba e u gëzue nana –

Ia ngjet emnin :” QYSH U BANA!”

U mbush shpija plot shyhret ,

Me thmi t’ vogël për lezet –

Atëherë lindi thmia i tretë !

Priti e foli prapë e ama –

Ia ngjet emnin :”QYSH DO T’ BAHNA!”

Dalëngadalë thmija po rriten –

Kalojnë kohë e kalojnë vite !...

Nji ditë mbreti ish mërzitë –

Hyzmetçarët i paska thirrë :

“Domë me dalë pak me xhezdisë !”

Kokan dalë në bjeshkë me gjue –

Ishin lodhë , ishin untue !

Ngat nji shpije janë afrue –

Kokan hi pak me pushue !

Nisë çobani , po iu banë hyzmet ,

Hyzmetçarëve dhe babës mbret

Dhe po i thirrke thminë e vet !

Nisi e i dvetke baba mbret –

Qysh i kanë emnat e vet ?

Thmia i parë , nisi e po keshë :

“ Unë e kam emnin : QYSH KESH !”

Thmija i dytë , tha :”M’ ka thanë nana –

E kam emnin :”QYSH U BANA !”

Edhe i treti , tha :”M’ ka thanë nana –

E ki emnin : “QYSH DO T’ BAHNA !”

Nisi mbreti e po seritët –

Për këta emna kaq t’ çuditshëm !

Çobani – grues i kish thanë :

“ Drekë të mirë , grue , me m’ ba !

Mysafir , kem babën mbret ,

Bashkë me hyzmetçarët e vet !”

Grueja e tij , kurrgja s’ po flet ,

Mirë e njihte babën e vet !

Nisi n’ magje me  fillue  –

Jemek t’ mirë me  gatue !

Jemek t’ mirë tuj përgatitë –

Si dikur , kur ish kanë çikë ,

Bashkë me nanën , çka kanë qitë !

Merr çobani , drekën me e çue

Mysafirëve – bukë me iu shtrue !

Fort ai mbreti koka hutue –

Atë jemek , kur e ka kërkue !

Atëherë , mbretit  iu ka kujtue –

Këtë jemek , kush e ka gatue ,

Që kërkush  nuk din në jetë ,

Përveç grues dhe çikës s’ vet !

Zuni , çobanin e po e dvetë :

“ Kush e gatou këtë jemek ?”

Fort çobani u ngushtue :

“Grueja e jeme e ka gatue !”

“ Drejt , çoban , ti me m’ kallxue –

Kah e kije , ti , këtë grue ?”

Fort , çobani u ngushtue :

“ Baba mbret , s’ mujë me t’ kallxue !

Qysh atë ditë , kur jem martue –

Unë , me te , jam besatue ,

Sa t’ jem gjallë , na , me jetue ,

Për tri sende , mos me e ngushtue :

1. – Mos me e dvetë kurrë , prej kah asht !

2. – Mos me e dvetë , e kuja asht !

3. – Edhe thminë , Zoti kur na i ka falë –

Ajo , emnat me jav lanë !”

Fort mirë mbreti , ish kujtue –

Emnat – thmive , qysh jav kish vnue !

E çobanin e ka urdhnue :

“Gruen në odë – mbretit me ja çue –

Due vet  me bisedue !”

Fort , çobani koka ngushtue –

Mos me e çue nuk ka guxue !

Ka shkue grues e i ka kallxue :

“Baba mbret , asht tuj t’ kërkue

Don me ty , me bisedue !”

Mejherë , grueja koka shkue

Babën mbret e ka përqafue

Baba mbret , i paska thanë :

“ Çika e jote , unë vet jamë !

Ti, o babë, kur ke urdhnue –

Hyzmetçarët , për me m’ shkurtue ,

Edhe n’ deti , mue , me m’ gjue ,

Ata , urdhnin ta kanë zbatue !

Perëndia , më ka ndihmue –

Edhe gjallë , unë , kam pshtue ,

Me çobanin , unë, jam martue !

Ngo , bre babë mirë , i ka thanë –

Unë , e drejtë gjithmonë jam kanë ,

S’ ta kam marrë erzin për kamë !

M’ ka ardhë keq , unë , ty me t’ thanë –

Për me t’ çartë me ndihmësin tand !

Sadriazemi , asht mundue –

Erzin tem , me ma marrë mue !

Unë, kurrqysh nuk e kam pranue –

S’ kam guxue me t’ kallxue ,

Se ti babë , e kishe shkurtue !

Sadriazemi , asht frigue –

Mos po due , unë, me t’ kallxue ?!

Atëherë ty, ai , t’ ka kallxue :

“ Tu ba çika me u martue !”

Ti , atë , babë e ke ngue –

Edhe mue ,  më  ke shkurtue !

Por , drejtësia m’ ka ndihmue –

Edhe unë e gjallë jam pshtue !

Me çobanin , jam martue –

Edhe mirë jam tue rrnue !”

Baba mbret , nisi e po kanë

E çobanit , i paska thanë :

“ Ti , këto berre , krejt me i lanë ,

E me i marrë këta thmi me grue –

Bashkë me mue , me ardhë me rrnue !”

E muer dhandërrin me grue e thmi –

N’ pallat t’ vet i paska shti !

Po m’i  thërret do xhelatxhi –

Menjëherë i ka urdhnue :

“ Sadriazemin , këtu jav due “ –

Edhe kryet ja ka shkurtue !

Sadriazem – dhandërrin e ka vnue !

***** Kënduar nga Xheladin Mazrekaj , nga fshati Dujakë ,

me vendbanim në Pejë , më 04.01.1983 vj.

Shënoi : Demir KRASNIQI