E enjte, 28.03.2024, 10:38 AM (GMT)

Kulturë

Resmi Osmani: Mëngjesi i vetmitarit

E hene, 10.12.2018, 08:22 PM


MËNGJESI  I  VETMITARIT

Tregim nga Resmi Osmani

O ju male me dëborë

Pse s’qani hallet e mija

Që më përgjunji pleqëria.

Plaku u zgjua. Ishte gdhirë. Pamja ishte si një mjegullim i pështjelluar, midis vetëdijes e pavetëdijes, as në gjumë as zgjuar,  një jerm i një bote ireale, trupi  peshëhumbur plevaste në boshësi. Edhe pse perdet ishin të lëshuara, mendja e mpire, ende e përgjumur ajgëtonte mozaikun e dritës  së zbehtë që larushonte  mugullimin e tymtë të dhomës së gjumit. Zgjimi lind nga gjumi dhe gjumi nga zgjimi. Plaku u ndërmend. Hapi sytë. Kapakët i rëndonin. Shikimi i turbullt shquante  brendinë e dhomës me sendet që i shformonte loja e dritës së pamjaftë të  mugëtirës së ditës që po lindëte. Hoqi thellë dhe rënkoi. Rënkimi, në vend të mirmëngjezit, që s’kishte kujt t’ia uronte, ishte parathënia e ditës që po vinte dhe i pari tingull i apartamentit të shurdhër. Lëvizi nga shtrati, ngadalë, duke rrëshqitur, si kërmilli kur del nga guacka. Qëndroi ndenjur në zgrip të shtratit dhe futi këmbët në sheshka. Eshtrat thernin, trupi rëndonte si mal. Nuk u ngrit me një herë, nga droja se mos i rritej tension dhe i merreshin mendtë. Frymoi thellë, por ndjeu të therme në brinjë. U ngrit. Me çape të ngadaltë , mbështetur në bastun, thuajse u zvarrit gjer te deitarja, që binte nga lindja. Hapi perden dhe u mbështet te parvazi. Sa kishte zbardhur. Hapi kanatën. Rryma e freskët e ajrit i goditi fytyrën. I erdhi mirë, e gjallëroi dhe i hoqi rëndesën e plogështisë.  Në jugë, betoni me grykësi kishte kafshuar kodren dhe po i ngjitej majës. Nga gjithe gjelbërimi i mëparshëm kishte mbetur vetëm një azhur gështenjash  në majë, kurse ndën të shëmtimi i buqetës së  betontë të pallateve, që edhe ngjyrat e çelta s’ua hiqnin zymtësinë. Ai se kuptonte përse e kishin quajtur “Kodra ediellit”. Në lindje mbi vargun e kodrave që lartoheshin vargan, bashkaretë e tymta me anë të çepkatura, kishin nisur të gjakoseshin  nga rrezet sogjetare të diellit në lindje e sipër. Plaku ajgëtonte pamjen gjer larg në horizont, te majat e sharruara te maleve, si diagrama e nje të sëmuri me ethe. Edhe malet sëmureshin,qëllonte që nga shqota ndonjë shpat vidhisej e rroposej, por ata duronin edhe borën edhe shqotën. Plaku që i hiqte këmbët zvarrë, si t’ia terhiqte rendesa e tokes, mbeshteti ballin te xhami. Donte të gjente atje në largësi atë që i lipsej, hapësirën, dritën, ngjyrat, gjelbërimin, magjinë krijuese dhe përtëritëse të natyrës, ngazëllimin, gëzimin, bukurinë e luleve, këngën e zogjve, të qeshurën e fëmijëve, në vend të këtij kafazi  mbytës , të mbushur me hije, shpirtra, makthe dhe ëndërra të frikshme, që i silleshin dhe e qarkonin papra si qefin e i trubullonin mendjen, të vetmen gjë që i kishte mbetur ende e khjellët dhe e vetdijshme, e që e bënte të ndjehej ndër të gjallët. Ah, mos mendjen! Po niste dita e re. E re i thënçin, se ishte e vjetër sa bota e si gjithë ato që kishin ikur, që nuk do të sillte asgjë të re, veç një hap më tej drejt fundit. Do të ishte e gjatë, e rëndë, e mundimshme, e mërzitshme, që të detyron të mendosh. Një ditë si gjithë ditët e pleqërisë, po aq e kotë, po aq e pashpresë, në mos më e dhimbshme, që do të ngrysej dhe do t’ia linte vendin pusit të errët të natës. Po a ishte jetë kjo? Se jetë nuk është vetëm pulsimi i gjakut nga zemra, apo kërleshja e instikteve ulëritëse të lindura që gjallojnë bashkë me ty. Gjithçka e kishte bjerrur kuptimin, ishte shndrruar në një rutinë zvarritëse, raskapitëse dhe neveritëse. Çdo ditë e natë po ato dhoma, po ato sende, po ata kolltukë, po ato dritare. Kjo natyrë e ftohtë , e pandryshuar e  inerte e sendeve, e mbështillte me një cipë të dendur qënien e tij. Mërzi, mërzi pa fund, që mbulon çdo gjë që ke mbi e nën vete dhe fillon që në gjallje vdekja e unit tënd. i mbuluar nga kjo cipë, si kërmilli në guackën e vet, ti shndrrohesh në qefinin tënd. Brenda shtëpisë tënde ti je gjithkushi dhe askushi, mbret i asgjësë, jashtë shtëpisë, askushi, si të mos ekzistosh, nje hije që zvarriset, veç sa frymon. Pleqëria, - mendoi ai- vetë ajo është sëmundje. Jeton sikur je i varrosur përsëgjalli në trupin tënd të drobitur e të rrëgjuar. Pleqtë, si edhe ai, çdo mëngjes kur vishen, pyesin veten, në se do të ngrysen, a do t’i zerë mbrëmja. Barrë e vetes dhe barrë e të tjerëve, që në mos me keqardhje hipokrite, të shohin si një qënie të tepërt e që presin të çlirohen nga një detyrim e bezdisje. E ndjente, ishte pjesë e ushtrisë së pleqve, e mijërave,   që ende frymojnëqyteteve e fshatrave, e që hiqen zvarrë drejt varrezave. E tillë ishte jeta. Kishte një fillim dhe një fund. Fundi po vinte. Kur? Dukej i afërt. Flaka e jetës brënda territ mezi regëtinte, mjaftonte një e fryrë shtrëngate dhe ajo do të fikej. Por pse duhej të ishte e dhimbshme? Hapi perdet. Drita me gulshe u turr brend dhe depërtoi edhe ne skutat.Nga suazat i buzëqeshën fotografitë. Aty ishte tërë familja,ashtu siç kish qenë. E hareshme, e menduar, me vështrim të hedhur larg, si në kërkim të diçkaje të shpresuar por të  pa arrritshme, thjesht të ëndërruar. Ja, ata të pestë.Ajo qëkishte qenë familja.Në qendër e bukura, e mira, e dashura, trimëresha që i bëri ballë jetës dhe rriti fëmijët, mbështetur në krah të tij. Por ah, ata nuk u plakën bashkë, ajo iku te të parët e saj, mori me vete dashurinë e jetës, tingujt dhe fjalët, gëzimin, buzëqeshjen dhe la pas shkretëtirën e trishtimit dhe përfytyrimin e pamjeve të një jete eterike që vetëm ai i ajgëtonte si një mirazh fluror. Ajo e priste atje në amshimin e saj. Ishte ky një ngushëllim. Ja edhe të tre djemtë: të vegjël, të rinj, të rritur, me nuse, me fëmijë. Edhe ata kanë fluturuar, larg, larg e larg mërguar, tre dete kaptuar.I ka në zemër, i ka në shpirt. Po ata, mendojnë për të vallë? Psherëtiu. Vetmi. I vetëm, shtëpia si shpellë, askush nuk vjen, askush se pret me një fjalë, askush se përcjell në të dalë.Shtëpi derëzezë, shtëpi  derëmbyllur. Kur vdes gruaja vdes dhe shtëpia! Të harron miqësia. Vetmia si një hon i pezullt, i shurdhët dhe asgjëja, pa shpresë, pa të tashme, pa të nesërme, pa të ardhme. Plaku çapitet, brains këmbët e rënduara, troket mbi pllaka shkopi tuk-tuk, niset të dalë nga dhoma e gjumit. Ndalet para bibliotekës. Atje fle e ndryrë dituria, dashuritë dhe urrejtja, mirësia dhe ligësitë bukuria e jetës, shpirti i shtëpisë. I ka mbledhur ato libra si bleta mjaltin: ëndërrat, dituria, çudirat, dashuria për jetën, triumfi i së mirës mbi të keqen, fshihen pas shkronjave të magjishme, por tashmë edhe atë e ka braktisur në raftet e pluhurosur. Sytë, mezi shohin, shkronjat shfaqen  të turbullta e të mjegulluara, syzet s’bëjnë më punë. Kur ai të ikë, kush do të jetë fati i tyre? Se nga një herë, fati i librave është më mizor se ai i njerëzve. Mund të përfundojnë edhe në kazanet e të fshirave apo në një pirg ku do t’i gëlltisë gjuha e flakve, kur pas tij nuset të ormisnin shtëpinë! Qëndroi para pasqyrës. Andej , e shihte një i panjohur i tuhajtësuar, i krrusur dhe i rrëgjuar, me mjekrën drizë,faqet të rrufitura, me sytë të futur  thellë, e shihte si nga një shpellë e errët me vështrim pyetës e të venitur; ”Kush je ti që shfaqesh si nga bota e hijeve  para meje? Ty të tanishmin, nuk të njoh, mbaj mend atë të dikurshmin. Ku është ai? Apo e ka përpirë alkimia e kohës, që floririn eshndrron në teneqe të ndryshkur? Apo rrufeja e saj e ka goditur dhe kthyer në një pemë të zgërbulur?” Psherëtiu. I erdhi keq për veten. E kujt nuk do t’i vinte keq? Edhe ca çape më tej. Hapi sirtarin e komosë. Aty ishin paketat me lekë. Thonë se kush nuk ka të holla, as mund të jetojë as mujnd të vdesë ashtu si duhet. Pa të holla njeriu as mund të vdesë me dinjitet, veç në dashtë ta hedhin në gropën e plehrave. Kishte aty mjaftueshëm për vdekjen e tij: pritjet e përcjelljet, drekën e mortit, varrimin dhe gurin e varrit! Nuk donte t’i bëhej barrë askujt. Ndjeu një si të fiktë në lukth. Eh ç’komedi: jeta kërkonte të drejtat e saj. Flaka duhej ushqyer që të mos fikej. Duhej ngrënë mëngjesi. Ca biskota, një gotë qumësht dhe më pas një filxhan kafe të fortë dhe ilaçet e zemrës. Ishin mjaftueshëm. Një detyrim. Amza paksa e hidhët e kafes që ermiroi guzhinën i kujtoi kohë të shkuara.Vite më parë, ata e pinin kafen e mëngjesit te kafe “Admirali”, aty kishin tryezën e tyre. Por pylli ishte rralluar.Kishte rënë spata. Minatori dhe koloneli kishin ikur në amshim. Doktori kishte mbetur i paralizuar nga parkimsoni në një karrocë invalidësh. Piktori ishte më i ri dhe mbahej ende. E surbi me gllënjka të vogla, kafja i sillte prehje dhe një ndjesi çlodhëse. Kur uli filxhanin në lavaman, pa që  pirgu i pjatave dhe enëve të palara ishte bërë mal . I hoqi sytë andej, nuk do të merrej me to, më vonë, kishte kohë boll. Ishte punë që priste.Shkundi thërrimet e sofrabezit në ballkon. Në kangjellat e prisnin harabelat.Ishin miqtë e tij.U turrën fluturim mbi thërrimet, ishte ushqim i tyre i përditshëm.Pasi çukitën, shpupurisën puplat, rrahën krahët dhe e panë me ata sytë e vegjël të ndritur e të rrumbullakët si rruaza. Ishte falnderimi i tyre.   U ul në kolltuk dhe hapi televizorin. Jepeshin lajmet: aksidente, të vrarë,rrugë të lara me gjak,  zjarre, rrëmbime, të vetvrarë, të hedhur nga ballkoni. Grabitje me armë, trafiqe, hashash e kokainë.Të prangosur. Lajme si komunikatë lufte, lajme të çmendura nga një kohë e çmendur dhe vend i çmendur. Ndërroi stacionet, më në fund në ekran u shfaq një peisazh tropikal: me plazhe të bardha, det i kaltër e qiell i ndritur, në pyjet e palmave fluturonin zogj pendëshkruar. Ku ta dish, ndoshta kështu duhet të ishte parajsa(në se ishte), por edhe aty, njerëzit kishin për të shpënë zjarrin e ferrit të tyre. Ferrin njeriu e shpinte  kudo: nën tokë, mbi tokë e në qiell. Duke parë bukuritë, gjumi erdhi tinëz dhe i puliti sytë.Pse vallë pleqtë flenë aq shumë? Mbase tu pakësohet mërzia e ditës, tu shtyhet koha dhe kotësia e jetës me dhimbje e pa gëzime, me një botë ëndrrash të trazuara, që është ku e ku më e mirë se e qëna. Nuk e dinte sa fjeti. E zgjoi zilja e derës. Kush të ishte vallë? U ngrit me përtesë e duke u mbështetur pas muri. Hapi derën. Përballë një rome me një fëmijë në krahë.”O gjysh, më fal ndoj lek, ta bëftë zoti shëndet”, “Prit moj bijë”. Duke çapitur me zor, mori një mollë të kuqe nga frutiera  dhe një  monedhë njëqid leksh. E vogla u lumturua dhe i qeshën sytë kur mori mollën dhe e kafshoi me padurim, e ëma uroi për monedhën:”Të dhëntë Zoti jetë e shëndet o gjyshi”. Mbylli derën dhe zvarrë-zvarrë, u ul sërish në kolltuk. Me pak bamirësi kishte përfituar një urim të madh, që kushdo do ta donte; jetë e shëndet! “Eh mor plak- i tha vetes- ka keq e më keq.Janë të pastrehët, të papunët dhe ata që nuk sigurojnë dot kafshatën e bukës.” Pa orën e murit.Po afrohej dreka.Nuk i hahej. Më vonë do të telefononte t’i sillnin një picë. E kishte boll për drekë e darkë.Një plaku si duhet shumë ushqim. Mjafton sa të shtyjë vaktet. U dëgjua  vërshëllima: fiuuu, fiuuu, vinin nga ballkoni, pastaj ca të thirrura të ngjirura:”O plako, o plako, o plako”! Ishte papagalli Luli. U afrua, Luli hidhej e kacavirrej në kafaz duke klithur.Plaku I hodhi në enë fara luledielli dhe ujë të freskët, por Luli vazhdonte të grindej.”Boll u grinde, ha  pi dhe mbylle sqepin”-I tha, por Luli vërshëllente për qejf të tij.Sido grindavec, ky shok me pupla, e bënte ta ndiente më pak mërzinë. Pa ishin dhe lulet që ai I kishte aq merak. Në gjethet e tyre dukeshin shenja vyshkjeje, kishin etje dhe ai i ujiti.Punët e paraditës përfunduan. Sa të vinte dreka, u fundos në butësinë e kolltukut, midis mosjetës dhe mosvdekjes,në këtë shkretëtirë ku përvëlon jermi i vetmisë e ku në horizont nuk duket asnjë oaz, por mëndjes së topitur i shfaqet ndonjë mirazh. Mes mjegullimit të tymtë dhe pikëllimit që pikonte nga muret dhe kaplonte gjithë brendinë e këtij apartamenti – kafaz, me zëra që vinin dhe e thërrisnin nga një botë e largët, ku fati e kishte ndryrë të jetonte vetminë e tij  mes rënkimesh dhe ofshamash, orë pas ore e ditë pas dite, keq e më keq. Deri kur vallë?O zemër si s’plas, por duron!

Nëntor-Dhjetor 2018



(Vota: 0)

Komentoni
Komenti:


Gallery

Pëllumb Gorica: Magjia e bukurive të nëntokës sulovare
Fotaq Andrea: Një vështrim, një lot, një trishtim – o Zot sa pikëllim!
Pëllumb Gorica: Grimca kënaqësie në Liqenin e Komanit
Shkolla Shqipe “Alba Life” festoi 7 Marsin në Bronx
Kozeta Zylo: Manhattani ndizet flakë për Çamërinë Martire nga Rrënjët Shqiptare dhe Diaspora