E enjte, 28.03.2024, 11:46 PM (GMT)

Editorial » Entela

Entela Binjaku: Ndërgjegjësimi mbi autizmin

E shtune, 07.04.2018, 08:41 PM


Në ditën ndërkombëtare të ndërgjegjësimit mbi autizmin

Nga Entela Binjaku

Data 2 prill prej vitesh është duke u bërë pjesë e fjalorit të  specialistëve kryesisht të atyre që punojnë në fushën e kujdesit për aftësinë e kufizuar. Kjo datë që lidhet me ditën botërore të ndërgjegjësimit ndaj autizmit po edukon edhe shoqërinë duke rritur tek ajo vëmendjen ndaj çrregullimit të spektrit autik.  Përfshirja e vendit në data të ndërkombëtarizuara që mbartin fushata ndërgjegjësuese e afron  Shqipërinë dhe qytetarët shqiptarë me shoqëritë e zhvilluara që kanë ndjeshmëri ndaj çështjeve që prekin në thelb cilësinë e jetës. Ky është një hap përpara i shoqërisë drejt hapjes dhe trajtimit të atyre çështjeve të cilat jo vetëm nuk i ka trajtuar publikisht, por as i ka konsideruar si shqetësim.  Prej 10 vjetësh në vendin tonë funksionon edhe departamenti i Shëndetit Publik në kuadër të Universitetit të Mjekësisë. Të rinjtë shqiptarë që kanë interes të studiojnë çështje të shëndetit të popullatës bëhen pjesë e studimeve edhe në kuadër të këtij departamenti. Një nismë e vetë studentëve e përkrahur nga  Njësia e projekteve dhe e Marrëdhënieve Ndërkombëtare pranë Universitetit të Mjekësisë bëri që  ditën e martë më 3 prill  të mbahej një aktivitet në kuader të ditës ndërkombëtare të ndërgjegjësimit ndaj autizmit. Takimi  mbante titullin “Spektri i autizmit, një përqasje globale në Shëndetin Publik” dhe u zhvillua në mjediset e Auditorit “Galileo Galilei” pranë qendrës spitalore universitare. Në aktivitet mori pjesë dekani i Fakultetit të Mjekësisë, prof. Xheladin Dracini, i cili theksoi rëndësinë e ndërgjegjësimit te komunitetit mbi çrregullimet e autizmit. Shefi i departamentit te Shëndetit Publik, Enver Roshi krahas fjalës përshëndetëse, referoi një hulumtim shkencor, lidhur me ndikimin e autizmit në Shëndet Publik. Në këtë takim u trajtua edhe  stigma e autizmit përmes shembujve konkretë të autizmit në realitetin shqiptar.  Një ekspertizë që nxiti diskutim dhe vëmendje të të pranishmëve u prezantua nga zv.dekani i Fakultetit të Mjekësisë  Shef i Shërbimit të Psikiatrisë në QSUT dr. Ariel Çomo. “Nga njëri 2 vjeçar në tjetrin prej 2010-ës dhe deri më sot, numri i rasteve të reja të diagnostikuara, shkon me 30-40% rritjeje çdo vit”,-theksoi ai. Studentët e Shëndetit Publik, referuan 3 tema, duke dhënë një interpretim të autizmit, personave të njohur nga fusha të ndryshme që e kanë mposhtur stigmën e autizmit dhe lidhja hipotetike vaksina-autizëm. Studimet thonë se në çdo 68 fëmijë që lind një prej tyre preket nga ky çrregullim.  Jo të gjithë marrin shërbimet shëndetësore për shkak të kostos së lartë dhe në mjaft raste edhe për arsye të stigmës, paragjykimeve. Të dhënat në botë flasin për 67 mln njerëz në të gjithë botën. Lidhur me përhapjen e këtyre çrregullimeve, raportimet vlerësojnë se autizimi prek më tepër meshkujt, sesa femrat e vlerësuar në raportin 4:1. Në vendin tonë janë 860 janë të rregjistruar si autikë që mbështeten nga shteti, por ka edhe shumë të tjerë që gjenden larg  qendrave të largëta diagnostikuese, sikundër edhe nuk marrin shërbim për shkak të mosnjohjes apo refuzimit të pranimit të këtij çrregullimi nga ana e prindërve. Me aftësinë e kufizuar në Shqipëri lidhen një seri problemesh shoqërore për aq kohë sa me të identifikohen qytetarë të tëhuajësuar,  që përballen me vështirësitë e integrimit, me mundësitë e pakta të punësimit, papunësinë dhe pamundësinë për t’u integruar dhe e gjitha kjo  në kontekstin e një shoqërie që ofron pak empati dhe lehtësira për ta.

Por nëse mendojmë se pas një individi  me aftësi të kufizuar qëndron një familje e tërë, atëherë numri i qytetarëve të cilët jetojnë me vështirësitë që sjell bashkëjetesa më aftësinë e kufizuar, vjen e rritet.   Bashkë me ta shumëfishohen problemet duke u rritur edhe nevoja për trajtim.  Qendrat në komunitet në vendin tonë, ku personat me aftësi të kufizuar të kalojnë një pjesë të kohës duke marrë shërbim të specializuar, të asistuar nga njerëz me formim në fushën e shërbimit psiko-social janë të pakta dhe nuk gjenden kudo ku ka nevoja. Ato do t’i vinin mjaft në ndihmë lehtësimin e jetës jo vetëm të këtyre të personave por edhe të familjarëve që kujdesen në mënyrë të përditshme me ta.  Ardhja në jetë e një pjesëtari me aftësi të kufizuar, e vendos familjen në një kontekst të veçantë duke reduktuar mundësinë e punësimit të atij që kujdeset për të, duke transformuar kohën dhe hapësirën e familjarëve që vihen tërësisht në dispozicion të çrregullimit. Në shumicën e rasteve personi drejtëpërdrejtë i lidhur me këtë çrregullim është gruaja, nëna apo motra. Gruaja shqiptare që kujdeset  për një fëmijë apo të rritur me çrregullim të autizmit është nga fshati e qyteti, me arsim të lartë apo të mësem e të ulët, vjen nga shtresa të ndryshme shoqërore, dhe gëzon mosha të ndryshme. Deri në kufirin historik të viteve 90 autizmi thuajse nuk njihej në opinion, edhe pse qytetarë me çrrregullime të këtij spektri kanë qenë pjesë e komunitetit. Kjo për shkak se mbizotëronte turpi për ta prezantuar apo frika nga etikimi. Nëse sot shoqëria flet për ta, kjo nënkupton një hap para në drejtim të njohjes dhe rritjes së ndërgjegjësimit ndaj nevojave të tyre.  Një shumicë e familjeve shqiptare që jetojnë me çrregullimet e autizmit janë pjesë e kontigjentit të familjeve më të varfra që ka vendi.  Ndihma ekonomike që merr pjestari me këtë kufizim është e vogël dhe e pamjaftueshme. Nëse në komunitet, kudo nëpër Shqipëri, do të kishte qendra që do të identifikonin familjet me situata më të brishta, do të punonin në drejtim të ardhjes në ndihmë të lehtësimit të situatave të tyre, do t’u ofronin shërbime psiko-sociale edhe ato do ta ndjenin solidaritetin e shoqërisë nëpërmjet dorës së shtetit. Ëndrra sekrete e çdo nëne që ka një fëmijë autik është që ai të zhvillohet dhe të rifitojë aftësitë në mënyrë që të bëhet i zoti për jetën. Por dihet po ashtu se frika më e madhe që ka një prind sapo mëson për çrregullimin e fëmijës së tij  është pamundësia për ta përballuar ekonomikisht këtë sfidë. Nëse qendra të tilla do të ishin kudo në vend, ku për një pjesë dite fëmijë e të rritur, të kalojnë një pjesë të kohës, nëse do të kishin mundësinë të frekuentonin edhe ndonjë kurs sipas aftësive që kanë, shoqëria do t’u kishte dhënë jetës së tyre tjetër kuptim, dhe familjarëve të tyre një tjetër frymëmarrje. Në qendra të tilla mund të kryhen këto aktivitete: piktura, punime druri, shkrime ne gravura, punime me shtiza, punime me grep, punime me rruaza, tezga, imitacione etj. Në këto qendra mund të tregohet kujdes edhe ndaj organizimit të aktiviteteve të mësimit, argëtimit dhe sportive të tilla si: festime ditëlindjesh, veprimtari aritmetike të thjeshta, lojëra të ndryshme me top, eskursione etj. Përmes programeve të hartuara, përmes punës së realizuar nga punonjësit socialë me fonde nga qeveria dhe nga donatorë të ndryshëm, djemtë dhe vajzat autikëqë frekuentojnë  qëndra të tilla mund të marrin pjesë në aktivitete gatimi, pastrimi, të mirëmbajtjes së shtëpisë, mirëmbajtje mjedisi, servirje dhe larje enësh etj.  Edhe pse të pakta në numër, megjithatë në vend mund të gjesh edhe ndonjë formë të organizuar të mbështetjes dhe kujdesit ndaj tyre që mund të shërbejë si model për çeljen e të tjerave.  Në mënyrë që mesazhi i një Shqipërie sociale të jetë i prekshëm dhe të edukohet në të gjithë brezat, ka nevojë për ndërgjegjësim dhe më shumë përgjegjshmëri ndaj problemeve dhe nevojave me të cilat ata jetojnë. Ky muaj do të jetë një muaj aktivitetesh që shkojnë në drejtim të ndërgjegjësimit të shoqërisë ndaj autizmit. Duke prekur të gjitha segmentet e shoqërisë që kujdesen me mirërritjen dhe edukimin e fëmijëve jashtë këtyre aktiviteteve ndërgjegjësuese nuk mbeten as shkollat.



(Vota: 5 . Mesatare: 4/5)

Komentoni
Komenti:


Gallery

Pëllumb Gorica: Magjia e bukurive të nëntokës sulovare
Fotaq Andrea: Një vështrim, një lot, një trishtim – o Zot sa pikëllim!
Pëllumb Gorica: Grimca kënaqësie në Liqenin e Komanit
Shkolla Shqipe “Alba Life” festoi 7 Marsin në Bronx
Kozeta Zylo: Manhattani ndizet flakë për Çamërinë Martire nga Rrënjët Shqiptare dhe Diaspora