Murat Gecaj: Curraj i Epërm në një libër

TRADITA TË FSHATIT CURRAJ I EPËRM, PËRMES NJË LIBRI…

Nga Prof. Murat Gecaj

1.

Fshati Curraj i Epërm është ndër më të njohurit, jo vetëm në krahinën Nikaj-Mërtur, por dhe në tërë Malësinë e Gjakovës (Tropojë). Ai ka bukuri të rralla natyrore dhe trashëgon tradita shumë të çmuara: atdhetare e historike, kulturore e arsimore etj. Ai shtrihet  në gjirin e Alpeve të Shqipërisë dhe në Veri kufizohet  me Thethin e Luginën e Shalës, me vargmalet  Maja e Boshit, Kakia e Nikajve dhe në verilindje me Luginën e Valbonës. Ndodhet në një lartësi 730-900 m. mbi nivelin e detit dhe ka formën e një amfiteatri gjigand. Përmes tij rrjedhin me ujin e tyre të kaltër, ku notojnë troftat pikaloshe, Lumi i Currajve dhe Lumi i Qereshit. Që nga brigjet e tyre dhe deri në lartësitë alpine, aty rriten  drurë të shumëllojshëm, pyjorë e frutorë. Në to jetojnë mjaft kafshë e shpendë të egër. Pasuri e rrallë e fshatit janë edhe objektet natyrore, si Shpella e Zezë, në Qeresh, shpella e Boshit etj. Në qendër të fshatit janë ndërtesa e shkollës 9-vjeçare (e cila tanimë nuk funksionon, pës shkak të largimit të banorëve), Kisha Katolike, Kulla e Thepit etj.

Banorët e këtij fshati, me të drejtë, krenohen për traditat e lashta atdhetare të paraardhësve të tyre, në luftërat e pandërprera për liri e pavarësi dhe për figurat e shquara kombëtare, si Bajram Curri, Gjelosh Rama, Kolë Ademi e të tjerë. Pikërisht kjo ka qenë arsyeja, që Shoqata “Unioni për vendlindjen, Curraj i Epërm”, krijuar në qershor 2013, organizoi  vitin e kaluar një “Akademi përkujtimore”, kushtuar 100-vjetorit të qendresës së pashoqe të popullit të këtij fshati, kundër pushtuesve serbo-malazezë.

Veprimtaria e mësipërme dhe punimet, që u paraqitën aty, janë pjesë kryesore e librit të ri “Vjetar:Curraj i Epërm-2015”(Tiranë, 2016), i cili u pëurua dje pasdite, në lokalin “Lëpjeta”të Laprakës.. Ishin të pranishëm pjesëtarë të familjeve të këtij fshati, që jetojnë në Tiranë, Durrës etj., por dhe të ftuar tjerë, nga fshtrat e krahinës Nikaj-Mërtur.

Moderator i kësaj veprimtarie ishte studiuesi Ylli Prebibaj, ndërsa tubimin e hapi kryetari i Shoqatës “Uninioni për vendlindjen, Curraj i Epërm”, Zef Mrishaj. Ndër të tjera, ai tha se shprehë kënaqësinë që kontrata e nënshkruar me bashkësinë e fshatit, është mbajtur, së pari, me respekt e mirënjohje, por edhe në drejtime të tjera. Falë edhe kësaj mbështetjeje është bërë e mundur që të realizohen disa objektiva me vlera, siç ishte dhe botimi i këtij libri e veprimtaria përuruese e tij.

Pjesëmarrësit ndoqën me vëmendje edhe mendimet e shprehura nga Dedë Qokaj e Pashko Gecaj, të cilët treguan përmbajtjen dhe evidenuan vlerat e këtij botimi të ri, i cili është e dobishme të shoqërohet edhe me të tjerë, në të ardhmen.

Për të pranishmit në këtë veprimtari, interpretuan këngë popullore me çifteli, këngatarët Bardhok Prebibaj e Vuksan Pjetri. Pastaj ata morën pjesë në koktejin rastit dhe bënë fotografi, për t’i patur kujtim nga kjo veprimtari mbresëlënëse.

2.

Libri i ri, që u përurua nga Shoqata “Unioni për vendlindjen, Curraj i Epërm”, ka gjithësej 208 faqe dhe përmban mjaft fotografi me ngjyra, kushtuar veprimtarive të banorëve të këtij fshati alpin. Redaktor dhe korrektor letrar është Dedë Qokaj dhe ballinat, ilustrimet e diçiturat janë përgatitur nga Pashko Gecaj.  Libri është mundësuar për botim nga bashkëfshatari i tyre, Skënder Përpepaj.

Pas “Hyrjes”, që e ka shkruar Pashko Gecaj, botohen dokumentet e krijimit dhe miratimit të kësaj Shoqate atdhetare e kulturore,në vitin 2013. Në vazhdim, lexuesi njihet me punimet e lexuara në veprimtarinë përkujtimore të luftës së malësorëve të fshatit Curraj i Epërm, kundër sulmit të pabesë të ushtrisë serbo-malazeze, në vitin 1915. Kështu, punime të tilla janë: “Njëqindvjetori i luftës shqiptaro-malazeze të Qafës së Kolçit:1915-2015”, nga studiuesi Ylli Prebibaj, shoqëruar me bibliografinë përkatëse; “Etnologjia dhe etnokultura e fshatit Curraj i Epërm, në 100 vitet e fundit”, nga arsimtari e publicisti Dedë Qokaj, gjithashtu shoqëruar me referimet e nevojshme dhe “Roli i klerit katolik në kultivimin dhe ruajtjen e virtyteve të larta njërëzore, te banorët e fshatit Curraj i Eprm”, nga ing.Martin Gecaj.

Në vazhdim, në këtë libër lexuesi do të gjejë fjalët përshëndetëse, që u mbajtën në Akdeminë përkutimore, të cilën e përmendëm më lart, nga: kryetari i Bashkisë së qytetit “B.Curri”, Besnik Dushaj; nga zv.kryetari i Shoqatës “Nikaj-Mërtur”, Agron Qokaj; nga emigranti Skëndr Përpepaj dhe nga Zef Mrishaj.

Një vend me rëndësi zë në këtë libër veprmtaria e Shoqatës “Unioni për vendlindjen, Curraj i Eprm”, në gusht 2015, organizuarr pikërisht në atë fshat të largët, ku nuk ka as rrugë makine!? Më tej, Pashko Gecaj ka botuar punimin e tij me vlera, “Curraj i Epërm, studim dmografik”, shoqëruar me pasqyrën e trungjeve familjare të këtij fshati.

Lexuesi njihet edhe me vargjet e poezisë së Ndue Vatnikajt, “Djepi i thyer” dhe në mbyllje të tërë librit flitet për “Potencialet turistike, në fshatin Curraj i Epërm”.

…Si për organizimin  e kësaj veprimtarie përuruese dhe botimin e këtij libri të parë, e përgëzojmë Shoqatën “Unioni për vendlindjen, Curraj i Eprm”, duke shpresuar se veprimtari e botime të tilla do të jënë në vazhdimësi edhe në të ardhmen!Ashtu siç u njoftua në këtë tubim, një e tillë do të jetë edhe më 6 gusht 2016, pikërisht në vendlindjen e anëtarëve të kësaj Shoqate, atje pranë bukurive të mrekullueshme natyrore alpine.