Reshat Kripa: Kush ma rrëmbeu djalin?

Kush ma rrëmbeu djalin?

Nga Reshat Kripa

Po punoja si çdo ditë në zyrën time, kur degjova një të trokitur të lehtë në portë.

- Hyni! - fola me zë të lartë.

Në zyrë hyri një burrë i moshuar. Fytyra e tij tregonte një dhimbje të madhe. Mbylli derën dhe u ndal mbas saj.

- Urdhëroni! Urdhëroni! - e ftova unë.

U afrua me ngadalë dhe kur  erdhi pranë meje i zgjata dorën të cilën e kapi me të dy duart.

- Mirdita more bir! - më foli - Quhem Milto Neranxi dhe jam nga Himara. Kam ardhur te ju për t’ju treguar historinë time, ose më mirë të djalit tim të zhdukur nëpër labirintet e diktaturës komuniste.

- Uluni, uluni! - e ftova duke i bërë shenjë nga karrikja. Porosita të na sillnin dy kafe dhe ju drejtova mysafirit të porsa ardhur:

- Jam gati t’ju degjoj.

- Ngjarja për të cilën do t’ju flas, - filloi ai - është aktakuza  ime ndaj diktaturës së përmbysur dhe disa individëve që u bënë mishërimi i saj. Ata individë janë edhe sot dhe jetojnë me fytyra  anonime.

Këtë aktakuzë e bëjë unë plaku 80 vjeçar i rënduar nga humbja e djalit në labirintet e diktaturës çnjerëzore. E bënë shpirti i një nëne që u nda nga kjo botë mbasi nuk mundi të duronte humbjen e djalit. E bënë një grua 25 vjeçare që humbi burrin dhe jetën e saj. E bëjnë dy fëmijë që një dorë gjakatare i detyroi të rriten pa përkëdheljen e babajt të tyre. Së fundi këtë e bënë edhe çdo njeri i ndershëm që dëgjon për bëmat monstruoze të zhdukjes enigmatike të sa e sa personave si im bir.

Plaku mori frymë thellë duke lëshuar një psheretimë të zgjatur. Ndërkohë mbërritën dy kafet që kisha porositur.

- Gëzuar! - i thashë duke iu drejtuar plakut të gjorë.

E ktheu filxhanin me ngadalë duke pëshpëritur një urim të cilin nuk arrita ta kuptoja. Drodhi një cigare nga kutia e tij dhe më drodhi edhe një mua. Po e shikoja me vëmendje në fytyrë duke pritur vazhdimin e tregimit. Ishte një histori shumë interesante. Megjithatë nuk i fola por prisja që ai të fillonte vetë. Por plaku vazhdonte të pinte kafenë pa folur. Edhe unë vazhdoja gjithashtu të pija pa folur. Së fundi si e mbaroi të gjithë ai filloi:                                                                                                                  - Leandro Neranxi ose Levisi si e thërrisnin shokët e tij ishte im bir. Ishte vetem 32 vjec. Punonte në fabrikën e ekstraksionit ne Himarë. Nuk do ta harroj kurrë datën e 15 shkurtit te vitit 1988. Shkoi në punë në turnin e dytë dhe nuk u kthye më kurrë. E pritëm me ankth kthimin e tij. Ishte një pritje e tmerrshme. Sidomos unë që dija disa gjëra për të isha shumë i shqetësuar. Pas mezit të natës u ngrita dhe shkova në fabrikë. Atje pyeta për të por më thanë se Levisi nuk ishte paraqitur fare në punë. Ç’të bëja? U ktheva në shtëpi. Gruas dhe nuses u thashë se do punonte dy turne për të zëvendësuar një shokun e tij. Ajo ishte nata më e gjatë e jetës time.                                                                                                                                  Kështu në ankth kaloi dhe dita e nesërme. Levisi nuk po bëhej i gjallë. Ku të ishte vallë? Mendja më shkonte në lloj lloj rrethanash misterioze e të frikëshme.                                                                                 - Mos është ndonjë femër në mes or burrë? - pyeti gruaja që kishte filluar të shqetesohej edhe ajo.                                                                                                                                                                - Jo moj grua jo! - iu përgjigja unë i bindur për ato që thoja. Një gjë e tillë nuk  ishte  e mundur. E njihja karakterin e tim biri. Ai nuk do të pranonte kurrë të braktiste gruan dhe fëmijtë për këdo tjetër.           Të nesërmen shkova në polici dhe u thashë për djalin. Ata u hoqën sikur nuk dinin asgjë. Operativ Agimi më sugjeroi që të pyesja  njerëzit e mij në Tiranë, Fier dhe Lukovë. I mora që atë ditë të gjithë në telefon por ata nuk dinin asgjë.                                                                                                      Në këtë kohë plaku nxorri përsëri kutinë e duhanit dhe drodhi cigaren e dytë. Më ofroi edhe mua, por i thashë se nuk e pija. Si e thithi tre katër herë vazhdoi:                                                                           - Pas dy ditësh në mbrëmje në shtëpi vjen operativ Agimi, i shoqëruar nga Spirua, Kryetari i Këshillit të Bashkuar dhe disa policë të tjerë. Kontrolluan dhe bastisën gjithçka. Së fundi Agimi më pyeti se ku ndodhej fotografia e gjyshit. Ishte  nje  fotografi  e madhe e vjetër e vendosur në kornizë. Ia tregova. E mori  e nxorri nga korniza dhe mbrapa saj gjeti një letër të cilën e futi në xhep.

- Ç’është ajo letër - e pyeta unë.                                                                                                                           Nuk më ktheu pergjigje. Si kontrolluan edhe pak dhe nuk  gjetën  asgjë  u  larguan pa folur asnjë fjalë. Pas disa ditësh më njoftuan se duhej të paraqitesha te operativ Agimi. Shkova dhe më futën në zyrën e tij.                                                                                                                                         - Djali yt  ka tradhëtuar atdheun, - më tha - dhe është arratisur në Greqi.                                                           U largova duke mos besuar në variantin e ri që më serviri. Makari të kishte qënë e  vërtetë një gjë e tillë. Por zemra më ndillte se kjo nuk ishte kështu.  Im  bir  nuk  mund  ta bente një gjë të tillë. Ai  më kishte treguar shumë gjëra të tjera dhe po ta kishte ndër mend një gjë të tillë, me siguri do të ma thoshte. Një e dridhur më përshkoi   trupin.  Për  herë  të parë më lindi mendimi se djalin ma kishin vrarë dhe shpikën alibinë e arratisjes për të mbuluar gjurmët.                                                                                                  Plaku drodhi cigaren e tretë dhe përsëri më ofroi edhe mua një. Kësaj here nuk e kundërshtova por e ndeza edhe unë. Porosita edhe dy kafe të tjera. Kur ato erdhën filluam t’i pimë me ngadalë. Pastaj plaku vazhdoi:                                                                                                                                                                      - Megjithatë doja të sigurohesha. Shkova në Vlorë dhe në Tiranë. U interesova në Degën e Punëve të Brëndëshme dhe në Ministri. Por kudo mora të njëjtën pergjigje. Telat ishin rakorduar kudo njëlloj. Kur isha në Tiranë i shkrova një letër një kushuririt tim që jetonte në Greqi. Ai u interesua dhe mbas një farë kohe më ktheu pergjigjen. Djalit nuk i gjendej asnjë shenjë. Atëhere m’u forcua bindja se djalin ma kishin zhdukur. Një gjë të tillë ma forconte më tepër edhe një episod që ma kishte treguar djali para ca kohe.                                                                                                                                                 Plaku heshti dhe po mendohej. Une rrija dhe prisja pa folur. Në këtë kohe hyri në zyrë një punonjëse që më pruri një shkresë për ta firmosur. E firmosa pa e patur mendjen aty dhe i bëra shenjë që të largohej. Pas një heshtje të gjatë plaku vazhdoi:                                                                                                            - Një ditë e thirri Agimi dhe i propozoi të bëhej bashkëpuntor i sigurimit. Djali nuk pranoi. Tradita familjare nuk e lejonte të ushtronte atë profesion të ndyrë. E mbajtën katër orë nën presion të vazhdueshëm . Në fund e lanë të lirë duke e këshilluar që të mos i tregonte kurkujt për sa kishte ndodhur. Pas disa ditësh e morën përsëri dhe e çuan në njerën nga dhomat e hotel ‘’Adriatikut‘’ në Vlorë. Atje Pirrua, Nënkryetari i Deges, i kërkoi që t’i dilte dëshmitar Lea Dhimojanit që ishte arrestuar disa  muaj  më  parë.  Djali nuk pranoi përsëri. Atëhere filluan ta torturojnë. E mbajtën dy ditë. Kur u kthye në shtëpi dukej i shpërfytyruar. U  trondita  shumë kur e pashë në atë gjendje. E pyeta se çfarë i kishte ndodhur. M’i tregoi të gjitha.                                                                                                              - Të lumtë more bir! Nuk më paske turpëruar. - i thashë me krenari duke e përqafuar.                         Që atë ditë nuk e thërritën më. Mendova se  e  kishin  harruar.  Por  u  gabova.  Pas  dy muajsh ata e morën për të mos e kthyer më. Një gjë të tillë ma forcon fakti i letrës që gjeti Agimi në fotografinë e gjyshit. Kush i kishte thënë atij që aty kishte një letër, ku as unë nuk e dija një gjë te tillë? Me siguri ka qenë im bir i shtrënguar nga torturat çnjerëzore që do t’i merrnin edhe jetën.                                                          Pas një viti na ndodhi edhe fatkeqësia tjetër. Gruaja nuk e duroi dot dhimbjen  dhe mbylli sytë përgjithnjë. Kjo është e gjithë historia për të cilën kam ardhur te ju. Dua vetëm një gjë. Hidhini në letër dhe botojini në ndonjë gazetë. Nëqoftëse nuk munda të zbuloj gjë , të paktën njerëzia të mësojnë tmerret e asaj periudhe.                                                                                                                                                        I premtova se do t’ia plotësoja dëshirën .Gjithashtu i thashë se do ta ndiqja çështjen në komisariatin e policisë ku kryetar ishte një miku im                                                                                                    - Nuk ka mbetur më asnjë gjurmë. - më tha - U interesova. Takova edhe kryetarin. Ishte një burrë i mirë. Kërkoi gjithandej por nuk gjeti asgjë. Ata i kishin zhdukur të gjitha dokumentat. Ndërsa shkaktarët e këtij krimi Pirrua, Agimi dhe Spirua kishin fluturuar në Greqi  ku një djall e di se me se merren.  U mundova edhe deri në Greqi, por përsëri nuk gjeta asgjë.                                                                 U ngritëm dhe dolëm përjashta. Iu luta të rrinte për darkë dhe të kalonim atë natë bashkë. Nuk pranoi. E përcolla deri te autobuzi i Himarës. U përqafuam dhe u ndamë. Kur u nis autobuzi e përshendeta me dorë.  Që nga ajo ditë nuk e pashë më. Pas nje viti mësova se kishte vdekur.                                  Tregimin tim e përmblodha në një shkrim që e botova në gazetën lokale dhe në një nga gazetat qëndrore.

* * *

Kaluan 20 vjet nga dita kur Milto Neranxi më tregoi historinë e mësipërme. Po lexoja një libër kur ndjeva zilen e celularit të tingëllonte.

-           Jam Petro Neranxi, - dëgjova zërin e folësit nga ana tjetër e telefonit. -  Dua të bisedoj me  ju.

Do të keni mundësi?

-           Me kënaqësi, - iu përgjigja.

U ulëm në një kafe.

-           Jam djali i Leandros, - më tha. –  Qysh ditën që gjyshi u nda nga kjo jetë, nuk kam rreshtur së

kërkuari vendin ku e kanë varrosur tim atë. Nuk kam lënë njeri nga ata që dikur shërbenin në organet e punëve të brendëshme pa e pyetur, por nuk më kanë kthyer asnjë përgjigje. Të gjithë heshtnin. U interesova edhe në Arshivën e Ministrisë së Brendëshme dhe ata më dhanë një dokument ku  thuhej se Leandro Neranxi ishte mbytur në det në tentativë për t’u arratisur në Greqi. Një alibi të tillë nuk kisha si ta besoja. Më kujtoheshin fjalët që më kishte thënë gjyshi  se në Degën e Punëve të brendëshme i kishin thënë që Leandrua ishte arratisur në Greqi. Si ka mundësi që tani dilka që qenka mbytur?

Unë rrija pa folur dhe e dëgjoja. Nuk gjeja fjalë për t’iu përgjigjur. Si nuk kishte asnjë nga pjesmarrësit e kësaj masakre të pashembullt që ta detyronte ndërgjegja e tij për t’i treguar djalit vendin ku preheshin eshtrat e të atit, në mënyrë që të vendoste edhe ai një tufë me lule ose të derdhte dy pika lot mbi varrin e tij? Apo, mos ndoshta, nuk kishin fare ndërgjegje?

Në këto çaste pyes:

-           Po shteti shqiptar a mos vallë nuk paska fuqi të zbulojë ku ndodhen  eshtrat  e  të  rënëve  për

përmbysjen e sitemit totalitar. Apo ndoshta edhe shteti, sikurse edhe pjesmarrësit e masakrave të tilla, nuk do t’i zbuloje ato, pasi do që atë periudhë ta kalojë në heshtje  sikur nuk ka ndodhur asgjë?

U shkëputa nga mendimet. Hodha vështrimin nga djaloshi. Ai po largohej ngadalë, ngadalë duke pëshpëritur diçka me veten e tij. Mua më dukej sikur ai përshpëriste vargjet e një poezie të një mikut tim:

Po kërkoj,

kërkoj më kot,

të gjej vendin

ku ka rarë,

nuk e di

a ka në botë

një të vdekur

pa një varr?

Nxjerrë nga libri me tregime “Një tregim për mikun tim” botim i vitit 2004