Rrustem Geci: Përballë erërave

PËRBALLË ERËRAVE

Lexim i 68 vepravat të shkrimtarit, Riza Graiçevcit

Ese nga  Rrustem Geci

Librat e shkruar duken fjalë, por ato pas vetes tërheqin zemërim masash, kryengritje, ushtri të armatosura, kështu shprehej Paolo Sarpi, në një libër të tij, më thotë shkrimtari Riza Graiçevci, autor i 68 veprave letrare edhe publicistike, pjesëmarrës i UÇK-së, bashkë me 2 djemtë e tij, Bekimin dhe Lirimin. Pushtuesit shkatërrohen edhe nga shkrimet. Kur plasë pushka kundër armikut, Rruste, librat heshtin. Kot i kanë mbjellë dhëmbët e gjarpërit serbët nëpër Kosovë, liria e fituar nuk ka zëvendësim. Shqiptarët e duan vendin e vet, dhe dijnë t´i dalin zot çdo pikëze të gjakut në atdheun e tyre.

Kosova ka truallin e saj edhe në në tokë edhe në qiell. Në peisazhin e gjerë dhe të bukur të letërsisë shqipe, vend të nderuar zë edhe shkrimtari, publicisti, dhe luftëtari i Luftës për liri të Kosovës, Riza Graiçevci. Popullit kurrë s´i shkon ndërmend të gënjej apo të gjunjëzohet. Jeta në luftë është e plagosshme. Por babushi popull, në çastin e duhur, di të vendos, për të shkuarën, të tashmen, dhe të ardhshmen e tij. Lirinë, luftën, dhe krijimin, i kam përherë shokë të jetës, më thotë, Riza. Prandaj, përballë asnjë kohe nuk kam frikë, as nga erërat që sjellin shi dhe as nga tërmete, dhe as nga vdekja që merr jetë. Pra, e tërë vepra ime ka një mesazh, përparimin e Kosovës, dhe bashkimin e trojeve tona.

Në studion time ku unë krijoj, kam bërë ca „revolucione të vogla“, s´e ato të mëdhatë i bën babushi popull. Riza Graiçevci u lind në vitin 1948, në Flamuras, ( ish Stankoc ). Shkollën fillore e kreu në vendlindje, të mesmen në Drenas, ndërsa Fakultetin e Gjuhës dhe Letërsisë shqipe në Universitetin e Prishtinës. Pas përfundimit të studimeve Riza Graiçevci 3 vjet punon mësues në vendlindje, dhe më pas, gazetar në të përditshmen „Rilindja“. Rruste, në sferën e familjes jam mirë; kam gjashtë fëmijë: 5 djem dhe një vajzë. Djemtë; Kujtimin, Bekimin, Lirimin, Shkumbinin, Bashkimin, dhe Vajzën Mahijen!Dhe shumë nipër dhe mbesa.

Luftëtarët poetik janë edhe shkrimtarë të dashur. Pyes, kush ma shumë s´e shkrimtarët e duan  vendin e tyre, atdheun e të gjitha ëndërrave. Lexoj në një poezinë „Atdheu“ të Riza Graiçevcit; Atdhe, ke shtatë palë sy / shtatë palë qiell / dhe krejt ëndrrat e këtij populli / në kraharor dhimbjesh i ke!.. Do thoja se, Riza Graiçevci, pjesën ma të madhe të krijimtarisë së tij, në veprat e tij sublime, i jep jetë dhe gjak përmes dashurisë për atdheun, dhe përmes pushkës së kryengritëse. Librave të mi shprehet Riza, jo rrallë ju kam kërkuar falje, pse përballë një luftëtari të plagosur, si kam vu një biondinë, apo një zeshkane, me djemtë tanë të bukur.

Librat e mi mund të ankohen, pse në poezi ose prozën time nuk ka aq shumë metafora të sofistikuara. Përgjigjja është e thjeshtë; Evropa e relativitetit, shkrimtarit i afron rrethana, që edhe e përgjakin shkrimtarin. Shkimtarët e luftës nuk kanë edhe aq luks në luftë të zgjedhin heroin apo heroinën, apo natyrën me ujëvare ku lahen zogjët. Kur plumbat fishkëllejnë nga të gjitha anët, udhë e jetës për të çliruar vendin janë një, fitorja dhe vetëm fitorja! Në peisazhin e 68 veprave të Riza Graiçevcit, veçojmë poezinë, prozën, ditarët e luftës. Ky shkrimtar i të gjitha moshave, ishte në luftë bashkë me dy djemtë e tij. Dashuria për Kosovën, për Shqipërinë, për atdheun, Rizën e bëri të kryengritet me ma guximtarët e këtij vendi.

Krijimtaria e Riza Graiçevcit është e gjerë dhe e thellë. Ajo në vete mbërthen 68 vepra, një dhuratë shpirtërore për Letërsinë tonë të bukur. Shumë janë përsonazhet dhe monologjet në veprat e Riza Graiçevcit. Në poezinë, „Kush e di pse? Riza Graiçevci shpërthen me tërë qenien e tij; / s’më vjen zor  ta them / ta shijoj atë që e çmoj / s´më vjen zor ta them / ta pushtoj atë që e dua / s´më vjen zor ta them / se do të bëhem foshnje në lulet e  Kosovës! / S´më vjen zor ta them /  sa e dua dashurinë!.. dhe mijëra vargje të tjera tregojnë për hapësirën artistike të shkrimtarit.

Në kohën e luftës unë vuaja shumë nga pagjumësia. Në luftë e mësova sa është i thellë qielli ynë. Drenica, kryengritësja e shumë luftave, edhe në Luftën e Kosovës më 1389, historisë shqiptare i dha luftëtarin, që vrau Sulltan Muratin! Fëmijët kudo që ulen kanë një dritare / Atdheun e shohin ashtu si është /  Ah, sa vesë dhe mjaltë jete fshihet në lule / vetëm fluturat dhe bletët mund të na tregojnë!..qytetaria poetike dhe artistike në gjitha veprat e Rizait është e theksuar. Rruste, unë kurrë nuk ia kam kthyer shpinën epokës sime atdhetare, atdheu që ma dha gjuhën, këngën, dashurinë, Riza Graiçevci do ta këndoj për jetë! Shëndet, dhe gjithë të mirat në jetë!