KOHA TË GDHEND EMRIN
Mësuesit meteor,
Xhevit Mema
Nga Pëllumb Gorica
Të
rindërtosh portretin e një mësuesi, është paksa e vështirë, sepse do të duhet
të rindërtosh sërish nga e para një kullë prej drite dhe dije. Profesioni i
mësuesit është vlerësuar për formimin e tij botëkuptimor dhe qëndron më lart se
çdo profesion tjetër të përgjegjësive si një prind i dytë. Këto radhë ja
kushtoj njërit prej mësuesve nga krahina e Sulovës, Xhevit Mema. Sëmundja e
papritur e rrëmbeu atë dhe e largoi nga kjo jetë në moshën 54-vjeçare, duke
lënë një boshllëk në shpirt për familjen, kolegët, miqtë. Me thënë të drejtën
kam pritur vite se mos dikush nga ish-kolegët e tij, ndoshta edhe të tjerë, që
kanë punuar dhe njohur mirë atë do të merrnin mundimin për të shkruar dy fjalë
ata, që i kanë edhe mundësitë për të thënë mendime e vlerësime për kolegët,
njerëzit e zotë, me virtyte të kësaj krahine. Por, ndodh që njerëz të çfarëdo
kategorie qofshin këta të impenjuar për të ecur me ritmin e saj, harrojnë të
kthejnë kokën mbrapa për të nderuar e kujtuar ata, që në momente të vështira kanë
treguar përkushtim. Jam i bindur se heshtja dhe pluhuri i harresës, që duket se
ka mbuluar punën dhe vlerat e jashtëzakonshme të tij dhe qindra e mijëra
mësuesve të tjerë që ushtruan profesionin në vitet e vështira të
analfabetizmit. Por kjo heshtje është e përkohshme, mbasi një ditë ky pluhur do
të fshihet dhe vlerat e tyre do të shkëlqejnë sërish. Nejse, e mora unë
mundimin të shkruaj për kontributin e Xhevit Memës si ish-nxënës i tij, duke
shprehur pa rezerva edhe respektin e mirënjohjen e dhjetëra brezave të
nxënësve, që edukoi me dashuri për gjuhën shqipe. Pena ime ndoshta nuk e jep
dot të plotë personalitetin për të paharruarin Xhevit Mema, por në respekt të
tij shkrova këtë portret modest në radhë të parë si njeri në kuptimin e plot të
fjalës e së dyti, që jeta nuk e përkundi në shtratin e privilegjeve, por ishte
ai që diti t’i rrëmbejë asaj me sakrifica çdo gjë të mirë kudo ku punoi. Atë e
karakterizoi disiplina, pasioni dhe dashuria për profesionin, korrektësia,
serioziteti si një filozofi e jetës së tij.
Xhevit
Mema u lind më10 shkurt të vitit 1949 në gjirin e një familje të madhe në Klos
të Elbasanit. Fëmija i parë i Riza e Selime Memës, punëtorë, të ndershëm, bujar
e mikpritës. Që në fëmijëri, Xhevit Mema është dalluar për urtësi, zgjuarsi dhe
këmbëngulje për të arritur atë që dëshironte. Arsimin fillor e mbaroi në
fshatin Selvias, 7-vjeçaren në Mollas. Nxënës i të mirënjohurve mësues: Dilaver
Shkodra, Astrit Bishqemi, Liri Arapi, Sami Domni, Sabaudin e Hysen Pobrati,
etj, që punuan në Sulovë në vitet ‘50-‘60 të shekullit të kaluar. Të mesmen
petagogjike dhe të lartën e përfundon në Institutin e Lartë Pedagogjik në
Tiranë në vitin 1969. Arsimimi në qytete dhe jeta në konvikte ndikuan në
formimin e tij kulturor, duke e futur denjësisht në botën e madhe të dijes. Të
arsimosh sa më shumë një njeri nuk do të thotë thjesht dhe jo vetëm kaq, por me
rëndësinë që i kushtohet të ndikoj në mënyrën e të sjellurit, të kërkesave për
jetën, të shfaq energjitë që zotëron. Ndaj mësimet që mori i vuri në jetë kur u
emërua për herë të parë mësues në Dëshiran të Dumresë. Kështu nisi rrugën e
profesionit të mësuesit plot pasion e përkushtim së bashku me të sapo
diplomuarit Ali Sallja, Petrit Meta, Stefan Tafa, Selim Gjoshi, Ramadan Izvra
mes kushteve të vështira të jetesës. Sidoqoftë ishte koha kur mësuesit ashtu si
inxhinierët, agranomët, mjekët, ekonomistët i transferonin në fshatra të
largët. Ishte 20 vjeç dhe me dëshirat e kontributin e tij fillestar do të
farkëtonte karakterin në përballimin e sakrificave. Nuk kish si ndodhte ndryshe. Shkolla
7-vjeçare e Dëshiranit ecte në një shtrat suksesesh e arritjesh cilësore. Ai
këtu brenda mundësive u shqua për punë të lavdërueshme në procesin mësimor dhe
edukativ. U desh të shkonin pak vite. Detyrimet me trillet tekanjoze i ndërprenë
udhën e profesionit dhe e dërguan të kryej shërbimin e detyrueshëm ushtarak tre
vite larg. Kur e thirri Sulova, rendi për atje e dha mësim për t’u bërë edhe
viktimë e një politike të mbrapshtë, e transferimeve të shumta nga njëra
shkollë në tjetrën në Linas, Dragot, Mollas etj. Përkushtimi ndaj profesionit
edhe mbrëmjeve në shkollën e natës do e mbushnin jetën e tij aktive. Në këtë
këndvështrim, pothuajse, shumica e mësuesëve të kësaj krahine ishin të
virtytshëm dhe me urtësinë e përkushtimin fituan respektin e admirimin e
banorëve të zonës. Nuk duhen harruar mësuesit nga Sulova:Riza Cërriku, Tajar
Hoxha, Shaban Dyrma, Hajdar Mëhalla, Alush Xheria, Fadil Hysa, Baki Asllani,
Flamur Cërriku, Hajrie Zavalani, Neim Memini, Azis Mici, Dilaver Shabani, Nezir
Duzha, Nazmi Senja, Petrit Kumria etj, që çdo ditë me vetmohim e pa u lodhur me
çdo nxënës, duke i mësuar dhe edukuar, mbollën jo vetëm dije, por edhe dashuri
e respekt për mësuesit, prindërit, shokët e shoqet. Respekt të veçantë do të
shprehte ai për të gjithë ata mësues nga Elbasani që dhanë maksimumin e punës
së tyre gjer në sakrificë, të cilët punuan me devotshmëri në gjithë fshatrat e
Sulovës. Nuk harrohen Spiro Kallajxhiu, Shefki Ruda, Rifat Xhina, Fitnet
Struga, Natasha Ballta, Mimoza Gremi, Agim Tarba, Vladimir Ganjolli, Kujtim
Spahiu, Vilson Karanxha, Marjeta Osmani, Albert e Myzejen Palloin etjer. Ata me
horizontin kulturor, kërkesat për jetën, mënyrën e jetësës dhe komunikimin
ndikonin jo vetëm në kolektivat arsimor, por eklipsonin vlera edhe në mjediset
e tjera të vendbanimeve. Aty nga fillimi i viteve ’70 Xhevit Mema punoi si
mësues në shkollën 8-vjeçare të fshatit Linas. Krahas mësimdhënies Xheviti nuk
pushoi së shtuari njohuritë për t’u bëre i aftë në kryerjen e misionit të
mësuesit. Puna në këtë shkollë ka qenë përcaktuese për formimin e tij
profesional e cila do të shpalosej e shoqëruar me vite të palodhura, duke e
kthyer mësimdhënien cilësore dhe njëherazi art. Kështu fitoi një eksperiencë në
profesion dhe u bë simbol i sakrificave shpirtërisht, kur i duhej të udhëtonte
shpesh në Elbasan. Rëndësi i dha edhe veprimtarisë si mësues kujdestar. Por kjo
nuk e pengoi të mendonte për krijimin e familjes. Në Linas u njoh me Selimen,
që më vonë u bë gruaja e jetës së tij. Jeta ka të papritura, por që duhen
kaluar sado me dhimbje. Vdekja e fëmijës së parë, djalë, pa mbushur vitin ishte
një pikëllim i madh për të. Humbja e tij mbeti një plagë që i rridhte gjithmonë
dhimbje.Jeta e tij e lidhur pazgjithmërisht me profesionin e dërgoi disa vite
të tjera në shkollën 8-vjeçare të fshatit malor të Dragotit. Ishin vite kur
pushteti i kohës i kushtoi vëmendje të veçantë arsimimit dhe shtrirjes së tij
në gjithë fshatrat e krahinës. Ky masivizim ishte edhe elementi më pozitiv i
arsimit, duke pohuar se u u luftua analfabetizmi dhe po rendej drejt arsimimit
cilësor. Pa dashur të bëj historinë e këtyre viteve e të zgjatem më tej, duhet
të theksoj se vështirësitë ishin të mëdha dhe përballja e tyre kërkonte
sakrifica të shumta. Për të shkuar në Dragot nga fshati i tij, Klos, Xeviti
bënte tre orë rrugë në këmbë në një terren tepër të vështirë. Këto sakrifica i
kaloi pa u ankuar me qetësi dhe buzëqeshjen e tij karakteristike. I apasionuar
pas profesionit, ai punoi me përkushtimin e tij të njohur dhe bënte ç’ishte e
mundur për të qënë në nivelin maksimal të pregatitjes. Serioz, kërkues në orën
e mësimit. Veç të gjithave shquhej për disiplinë. Ndaj kështu e kujtojnë me
nostalgji për shpjegimet e qarta e me një ton të ëmbël dhe konkret të temave të
mësimit në lëndën gjuhë shqipe. Mundohej për të qenë sa më i saktë në vlersime.
Kjo bëri që shpejt të ngrihej në pozitën e zëvendësdrejtorit të shkollës së
mesme në Mollas. Me kujdes e pasion punoi këtu dhe shpalosi një vizion të ri në
drejtimin e saj krahas mësimdhënies. Në rrjedhën e viteve ’80 të shekullit të
kaluar, shkolla e mesme bujqësore e Mollasit ndryshoi shumë qoftë në
frekuentimin e saj, por edhe rezultate cilësore të studentëve që vazhduan
shkollat e larta. Krijimi e sistemimi i ambienteve shkollore, zgjerimi i bazës
prodhuese ishin efektive të shoqëruara me larminë e veprimtarive
kulturore-sportive. Kështu që punët të ecin mirë, duhet që drejtuesi të jetë
shembull në të gjitha drejtimet. E padyshim një nga arsyet e këtij suksesi të
kësaj shkolle ishte edhe mënyra e komunikimit, si një ndër cilësitë më të
spikatura të Xhevit Memës, por edhe përkushtimi i mësuesve të palodhur që
punuan aty, shumica vendas, e të tjerë nga Elbasani që u bënë më vonë,
profesorë universiteti, drejtues pushteti lokal, etj. Ai punoi me kolegë të
zotë e të nderuar si:Arben Haxhiymeri, Ndriçim Zavalani, Reshit Lleshi, Pëllumb
Dedja, Eva Kajanaku, Eqerem Isai, Marica e Pandi Strati, Rexhep Gorica, Stefan
Tafa, Sulejman Haxhihasani, Vehap Cerri, Ligor Bodurrin, Myftar Salliun, etj.
Nuk harrohen momentet e kënaqësisë që ndjente në arritjen e rezultateve
cilësore dhe nëse ka një kapitull cilësor të punës së tij në arsim, ishin ato
vite kur punoi aty. Ngarkesa psikologjike që rridhte prej frymës ideologjike
ndikonte thellësisht në programet mësimore, të cilat ishin mbushur me elementët
e formimit të njeriut të ri socialist nga idetë e partisë-shtet. I vetëdijshëm
për përballimin e sfidave, ai dallohej për tiparet e mësuesit të devotshëm në
njohuri, mendime, arsyetim dhe rrezatim kulturor, por edhe në përpjekjen për
forcimin cilësor të mësimdhënies. Në orën e mësimit shpjegimet e tij, komentet
e analizave të veprave letrare tregonin intelekt. Njëherazi në sensin e thellë
të punës ishte vështirë të gjeje një të dytë si ai në atë kolektiv punëtor,
ndaj edhe do ta cilësonin një ndër mësuesit më të mirë të Sulovës. Puna e
frytshme profesionale në këto vite dha prova të tjera të zotësisë, gjë e cila
ishte garanci për suksese të tjera në jetën e tij. Nga arsimi punoi disa vite
në administratën e Këshillit Bashkuar në Mollas, ku edhe atje u shqua për
sinqeritet, korrektësi, përkushtim ndaj detyrës. Këto cilësi më shumë se kaq
ishin një aftësi që përmbledh në esencë kulturën komunikuese, rregullin,
disiplinën, rigorizitetin, tolerancën. Ai la gjurmë në sensin më pozitiv të
fjalës ku aftësia drejtuese u gërshetua me virtytet e trashëguara familjare të
drejtësisë, ndershmërisë, mikpritjes.Në vitet e para të demokracisë, Xhevit
Mema kaloi përsëri në profesionin e mësuesit, në shkollën 8-vjeçare të Linasit
dhe shëmbëlltyra e njeriut të ndershëm e të përkushtuar, që i deshi nxënësit si
fëmijët e tij u shfaq akoma më shumë. Në fillim të viteve ‘90, Shqipëria kaloi
momentet të rëndësishme me pasoja edhe në arsim, që janë të paharruara në
kujtesën e secilit. Ka qenë një kohë e vështirë, por edhe kohë e ndryshimeve të
mëdha. Demokracia e brishtë kërcënohej të stabilizohej nga veprime antiligjore
e mosbindje civile, ku sindikatat me greva i ftonin me anë të
presioneve edhe mësuesit. Më e rëndë ishte çoroditja e shtetit nga kryengritja
popullore në vitin ’97, e cila u përhap pothuajse në gjithë Shqipërinë me
ngjarje të shumta:tmerre, vrasje, grabitje. Kjo situatë e amulltë bëri që edhe
frekuentimi i shkollës të zbresë në kuota alarmante edhe prej largimit të
familjeve dhe nxënësve në kurbet, e më kryesorja mosinteresimit ndaj saj.
Xhevit Mema i përjetoi, duke mos braktisur nxënësit dhe punën, ashtu si gjithë
mësuesit në gjithë Shqipërinë. Ai e pasuroi emrin e tij të mirë, duke i shtuar
të tjera vlera morale e shpirtërore, me efektivitetin e profesionit dhe besimin
se mësuesi duhet të kryejë detyrën e tij fisnike për të zënë vendin që meriton.
Kështu
vitet e jetës së Xhevit Memës rrodhën në lumin e kohës ku ai me profesionin e
tij rrezatoi shumë më gjerë, edhe pse filozofinë e kohës e kishin pushtuar
zhgënjime, sakrifica, stërmundime. Të bënte përshtypje gjithçka në karakterin e
tij, por duhen vënë në dukje cilësitë e veçanta. Mbi të gjitha ai ishte me plot
kuptimin e fjalës njeri. Të jesh njeri i
tillë në këtë jetë nuk ishte pak. Xhevit Mema zotëronte një fjalor të kulturuar
mes shokëve, kolegëve, nxënësve e miqve. Në kujtesë ai ka mbetur i muhabetit, i
shakarave dhe humorit të këndshëm sulovar. I pëlqente jeta me gëzimet e saj,
edhe pse ajo krisej nga hidhërimet. Nuk duhet harruar veshja e tij e thjeshtë
dhe e pastër, fytyra e qeshur si shfaqje e jashtme e portretit fizik. Vinte pak
i imët nga trupi, me ca sy gështenjë, që dukeshin të qetë, por flisnin shumë me
shikimin depërtues. Me një sjellje të natyrshme ndaj njerëzve e sidomos të
afërmve, shokëve, miqve të tij të shumtë ai të imponohej. Nuk mund të rri pa
përmendur një cilësi tjetër të veçantë të tij, cila sado ta përshkruash është e
vështirë dhe i mbetem borxhli për të thënë më shumë. Është fjala për botën
shpirtërore të Xhevit Memës. Bëhej shpirtërisht pjesë e gëzimit të mikut dhe
rrethit shoqëror, e me çiltërsi për të mirat dhe të këqijat që kishin.
Pothuajse gjithmon krijonte situata të gëzuara dhe i pëlqente të tregonte
histori të bukura. Ai bënte shakara për të qeshur, edhe atëherë kur duhej të
cënonte dike i priste fjala. Gjithmonë batutat e tij parathonin diçka të
rëndësishme, për dukuri që sigmatizoheshin. Natyrisht Xheviti tregoi gjithmonë
një pasion dhe talent të veçantë në organizimin e festimeve familjare, sepse i donte
dhe respektonte të afërmit, por edhe i shëtitjeve me nxënësit në peisazhet
natyrore dhe historike të krahinës, të udhëtimeve në Berat, Vlorë, Krujë,
Tiranë, Gjirokastër, Sarandë, etj çka i mrekullonte ata. Ai ishte i apasionuar
pas këngës. Pikërisht sa here që mblidhej në gëzime me kolegë dhe festat
familjare, do t’ia merrte këngëve të krahinës.
Njerëz si
Xhevit Mema e jetojnë kohën me veprimtarinë e tyre. Jeta e tij, edhe pse e
shkurtër mbeti gjurmë për t’u ruajtur në histori dhe kujtesë. Xhevit Mema do të
largohej nga jeta para kohe në 1 mars 2003, për të lënë mbresa e kujtime
respekti ndër koleg, të afërm e nxënës. Iku në një moshë kur kishte shumë
energji për brezat që vijnë. Për të gjitha këto e shumë arsye të tjera dhimbja
për vdekjen e tij qe e madhe. Pjesëmarrja dhe lotët në ditën e përcjelljes,
treguan se sa vend kishte zënë ai në zemrat e njerëzve të thjeshtë. Isha edhe
unë mes atyre njerëzve të pushtuar nga dhimbja për vdekjen e tij të
parakohshme. Një humbje e rëndë për familjen, vëllezërit, për të gjithë shokët,
miqtë, nxënësit e tij për të cilët do të mbetet i respektuar, me imazhin e
njeriut të qeshur, por gjithnjë objektiv. Zakonisht kur njerëzit largohen nga
kjo botë ca i mbulon harresa, ca të tjerë janë në jetën e njerëzve. Xhevit
Mema, njeriu i virtyteve nuk do të harrohet kurrë, ndaj të shkruash më shumë
duhet një libër i tërë, veçse ky shkrim i sinqertë le të shërbejë si një
homazh. Ashtu si njerëzit e mirë edhe ai s’ka për t’u larguar nga kujtesa e
sulovarëve e nuk do harrohet për kontributin e vlefshëm ndaj shoqërisë. Një
ditë do të përcillemi të gjithë, por i takon organizmave shtetërore të nderojnë
njerëzit me kontribute për shoqërinë. Në fund të këtij portreti i shkojnë shumë
mirë fjalët e poetit gjerman, Gëte se: “Përtej njeriut vepron emri i tij. ”