Ilir Magjistari: Të huajt

ILIR MAGJISTARI

TË HUAJT…

- Tregim –

Ajo u zgjua nga një zhurmë e njëtrajtëshme, një fëshfërimë si tërheqje këmbësh. Dritarja binte nga rruga dhe zhurma të tilla priteshin. Por jo kaq, jo kaq. Pastaj… I dukej se ende nuk kishte zbardhur mirë dhe duhej të ishte qetësi akoma.

U rrotullua në shtrat, mbuloi kokën me jorgan, por nuk gjeti qetësi. E ndjeu se të gjitha këto përpëlitje, nuk mund të mbaronin pa shuar kureshtjen ç’qe ajo lloj zhurme. U shtriq si për fiskulturë, pastaj hodhi jorganin mënjanë dhe vuri këmbët mbi parket për t’u ngritur. Shumë pak dritë hynte nga grilat e mbyllura. Ende nuk po kuptonte nëse kishte shkuar apo jo, ora për t’u çuar. Zgjati dorën nga abazhuri, kërkoi çelësin pastaj dëgjoi një “shkrap” të butë. Dhoma u mbush me dritë. Vuri buzën në gaz e kënaqur që gjeti veten në rehatinë e saj, larg zhurmës bezdisëse që e kishte zgjuar. Me siguri do kishte qenë ndonjë ëndërr. Se ja, tani nuk po dëgjohej më.

U ngrit dhe shkoi përpara dollapit të rrobave, mbase për të zgjedhur se çfarë do vishte. Ndenji një hop dhe u kthye te pasqyra për t’u parë se si qe gdhirë fytyra e saj këtë mëngjes para krishtlindjeve. U pa, buzëqeshi, improvizoi një përshëndetje dhe përkuli pak gjunjët në shenjë nderimi. Pastaj afroi fytyrën për të parë më me vëmendje ato qeskat e fryra nën sy. I preku me një lloj meraku. Ndieu t’i pëlqenin. Brenda tyre kishte një lloj misteri që nuk arrinte t’i jepte shpjegim.

Mbajti vesh… Përsëri ajo zhurma e çuditshme, ajo fëshfërima bezdisëse…

Nxitoi për te dritarja, hapi grilën, kurioze për të parë ç’po ndodhte jashtë. Dhe pa… Shqeu sytë nga habia. Një varg i gjatë me qenie të çuditëshme që ecnin njëra pas tjetrës. Ishin njerëz. Po, po, njerëz, njëri pas tjetrit. Ngarkuar me torba, me thasë në kurriz, me gjithfarë rraqesh që i shpërfytyronin siluetat e tyre në lloj - lloj formash të paforma. Të pakuptimta. Dikush me një bastun, dikush me një çadër a me një dru shtypnin tokën, si për të numëruar sa hapa kishin bërë deri këtu.

U tremb. Mbylli perden sikur kishte frikë mos e shihte ndonjëri nga ata dhe vazhdoi të shikonte jashtë fshehur pas copës së rëndë.

- Zot! - mërmëriti me një lloj frike që i erdhi nga thellë shpirtit. - Ç’janë këta? Ç’duan këtu?

U kthye te garderoba, por nuk u ndie e sigurtë për çfarë do vishte. U mendua një çast dhe u kthye prapë te dritarja, si për t’u bindur për ngjyrën e ditës dhe për të zgjedhur një veshje që të përshtatej me mëngjesin që sot kishte zbardhur aq ndryshe.

Ata vazhdonin të ecnin duke tërhequr këmbët zvarrë, ndoshta nga rruga e gjatë që kishin bërë, të lodhur e të drobitur sa më s’bëhej. Të heshtu. Mbase as të flisnin nuk kishin fuqi. Ku shkonin vallë? Iu duk për një çast se… në distancën që i ndante duhet të shihte një zinxhir me hallka të rënda hekuri që i lidhte me njëri - tjetrin. Por jo, dukeshin njerëz të lirë. Recka bardh’ e zi pafund, të palarë. Iu duk se era e djersës së tyre kutërbonte deri te dritarja e saj. Njerëz të ngarkuar, të rrudhur e plakur para kohe, të dobët. Dukej sikur trupi i tyre i tretur donte të fshihej në ato rroba të gjera. Gjithshka e atij vargani dukej e lodhur, e shpërfytyruar. Iu kujtuan filma nga ata të vjetrit që kishte parë kur ishte e vogël. Për një çast habia iu bë frikë. Pamje që diku i kishte parë… Iu kujtua. Ai vargan dukej si vargu i gjatë i skllevërve të Nabuko Donosorit.

Ah, po! Roza ishte një vajzë njëzetë e katër vjeçe. Studionte për muzikë. Po po, sapo kishin mësuar për mbretin, hebrenjtë e pastaj për operën e famshme. Iu duk se ishte në sallë dhe po shihte shfaqjen e vërtetë. Dhe rruga iu duk nje skenë e mrekullueshme. Reale. Thua se një skenograf i sprovuar kishte marrë përsipër të bënte një mrekulli të tillë.

U kthye rrëmbimthi te garderoba dhe vendosi të vishej bardh e zi si ata. Do zbriste rrufe dhe do t’i bashkohej vargut të tyre. Një lloj kënaqësie po i përvijohej në shpirt. I dukej se do lozte në opera, kishte gjetur një vend. I hodhi shpejt e shpejt një ujë fytyrës, lau shpejt e shpejt dhëmbët dhe u vesh. Nxitonte, nxitonte. I dukej se ata po largoheshin dhe nuk do t’i arrinte dot. Po kjo ishte një shfaqje e mrekullueshme, nuk ishin prova.

Si kishte ardhur ky mëngjes kaq mrekullisht!

Pastaj kërkoi me ankth në raftin e kepucëve. As kishte kujdes për të mos bërë rrëmujë. Vetëm donte të fitonte kohë. Dhe vuri buzën në gaz e kënaqur, kur gjeti një palë kepucë të mëdha, të rënda. Po, po, donte t’i tërhiqte zvarrë si ata. U pa në pasqyrë, buzeqeshi. Iu duk se ia kishte arritur qëllimit. I pudrosi faqet zbehtë me një pluhur pudre të verdhë. Pastaj pak rimel mbi qerpikë, e mbylli qepallën dhe fërkoi qerpikët të shpërndante rimelin.

- Yess! - bëri e lumturuar, teksa pa që e zeza iu shpërnda nën sy duke I përhapur një lloj trishtimi në fytyrë.

Kështu duhet! Pastaj duke nxituar bëri të dalë, por ndjeu që diçka e tërhoqi nga palltoja dhe dëgjoi nje “gërrrr”. Ah, gjithë mërzi pa xhepin e palltos shqyer, kapur te doreza e derës. Duhej të kthehej, ose të ndërronte pallton më të vjetër që kishte gjetur për t’iu bashkuar turmës. Por sërish buzeqeshi e lumturuar para pasqyrës. Sytë i ndritën djallëzisht duke iu zvogëluar nga e qeshura që i mori fytyra.

- Yessss! - bëri përsëri dhe shqeu edhe xhepin tjetër në të njëjtën mënyrë si të parin. - Tani jam edhe më tamam si ata.

Nxitoi duke zbritur shkallët dy e nga dy. Por te dera e jashtme u përplas me të ëmën.

- Ku shkon kaq shpejt ti? Je me pushime.

- Po dal. U zgjova dhe nuk më rrihej më në shtrat. Festë është gjithësesi dhe qyteti sigurish që do ketë zhurmë.

- Kaq shpejt? Zhurmë?

- Mama, nuk e dëgjon? - i tha së ëmës me një ton sikur t’i thoshte që duhet të kuptonte, se nuk mund të vazhdonte ende të sillej kështu me të.

U panë sy më sy dhe… Një lloj habie apo frike, pa në sytë e së ëmës dhe nuk e përballoi dot. Bëri sikur rregulloi flokët, një lëvizje e zakontë femërore dhe i dha trupit përpara. E ëma e pa nga koka në këmbë dhe bëri habi për veshjen e saj.

- Pse je veshur kështu? Kush ju ka mësuar?

- Na ka? - shqeu sytë Roza - Ç’do të thuash?

- Po, ju ka! Pashë edhe të tjera shoqe të tuat veshur si ata. Si ty. - korigjoi ajo. - Dhe ështe kaq shpejt, ështeë ende mëngjes, ështe ftohtë.

Roza qeshi butë, ëmbël. Si për të vënë paqe mes habisë së të ëmës dhe këmbënguljes së saj për të kaluar pragun e portës. Fundja vetë e pranoi se ajo nuk do ishte vetëm këtë mengjes rrugëve të qytetit, e zgjuar me atë kërshëri, e veshur ashtu…

Puthi të ëmën me një çukitje ne faqe, kaloi pragun dhe nxitoi në rrugë, në jug të qytetit, andej nga besoi se vargani vazhdonte udhën. Një fllad i freskët, një gati ciknë e ftohtë i veshi faqet. Thëllim i këndshëm për stinën ku ishin. Dita dukej të qe shumë e bukur, por dielli ende nuk kish dalë. Ajo e dinte se janë netët më të gjata të vitit. Bëri të nxitonte përsëri duke kërkuar gjurmët e tyre… Iu bë të kthente kokën pas dhe një ndjenjë qetësie i erdhi nga brenda vehtes. Një turmë tjetër vinte pas saj. Ngadalësoi hapin gjersa ta arrinte. Dëgjoi që flisnin me zë të ulët, me ca si pëshpërima të fshehta që askush të mos i kuptonte. Flisnin një gjuhë të çuditëshme. Po si merreshin vesh me atë gjuhë që asaj iu duk aq e ngatëruar?

… - Eh, edhe kafshët kanë gjuhën e tyre, ndoshta, ndoshta edhe bimët, lulet. E jo këta që janë njerëz. - buzëqeshi me vehte.

Iu afruan. Ja, ky qe kori i skllevërve hebrej të Nabuko Donosorit! Tani në heshtje, por pas pak do ngrihej në protestë ndaj mbretit babilonas. I dukej se mezi priste aktin pasardhës. Ndiente të kishte një përndezje në gjoks. Mërmërinte melodinë e mrekullueshme dhe i dukej se të gjithë po i bashkoheshin në kor. Ata ndaluan diku, mbase për t’u çlodhur. Disa vazhduan të ecin dhe me zë pak më të lartë flisnin me shokët që ndaluan. Ishte një ton proteste, një ton si agresiv, inatçor, por që të ndaluarit nuk i përgjigjeshin.

Ajo shihte me vëmendje çdo veprim, çdo lëvizje të tyre. I pëlqeu të qëndronte me një lloj justifikimi, ndaj edhe ndaloi në një nga vitrinat e dyqaneve.

Ata shkarkuan nga supet çantat e dengjet e tyre plot halle dhe u ulën të rraskapitur mbi parmakë betoni. Hapën ca torba lecke dhe nxorën ushqime. Gjithshka dukej bajate në atë grumbull sendesh të ngrënshme. Kuti të deformuara konservash, shtypur e çarë. Ajo i numëroi sa ishin, u fut në market dhe u bleu nga një çokollatë. Doli dhe me një lloj ndrojtjeje se mos nuk do t’ia pranonin. Ua zgjati. Ata panë njëri - tjetrin, aprovuan për veprimin pasardhës dhe me sa duket njëri prej tyre, një trupgjatë i bëshëm, iu afrua. Zgjati duart drejt të sajave dhe i mori të pesë çokollatat. Ajo i shtërngoi edhe pak në duar, enkas, në mënyrë që ai t’ja prekte duart si pa dashje. Do kishte dëshirë t’i mburrej shoqeve se i kishte parë, i kishte takuar, i kishte prekur ata. Po, po, i kishte prekur të gjithë nëpërmjet njërit, prijesit të tyre.

Vështrimet u kryqëzuan. Ai i buzeqeshi lehtë dhe përkuli kokën në vend të falenderimit në gjuhën e saj. Ajo e pa me admirim. Ai diçka tha në gjuhën e tyre të habitshme. Diçka që ajo nuk e kuptoi sigurisht, por ndjeu për mirë. Dhe ne kohën që ai foli, ajo I pa dhëmbët e bardhë e të bukur, që tregonin se djaloshi ishte i ri, i fuqishëm. Ndërsa të tjerët… nuk dukej të kishin gjallërinë e tij. Me siguri ky do ishte prijësi i atij grupi të vogël. Asaj i vinte mirë. E pa gjoksin e djalit si ulej e ngrihej nga gjithë ç’po ndodhte, mbase në shenjë mirënjohjeje, pa ditur si të falenderonte në gjuhën e saj.

- Nga jeni? Ku shkoni? - pyeti ajo e sigurtë se do arrinte të kuptohej nga tjetri dhe do ta kuptonte përgjigjen e tij.

Ai ngriti supet, tundi kokën në mënyrë mohuese dhe u largua për te shokët. Njerëz të tjerë që panë ç’bëri ajo, nxituan për në market, blenë bukë, djathë sallam dhe ua dhanë të huajve. Ata ende nuk kuptonin se ç’po ndodhte. Por ndiheshin të kënaqur për mikpritjen dhe gjithë ç’po merrnin për të ngrënë. Të habitur dhe të kënaqur.

Roza tashmë ndihej mirë. Për aq pak kohë ata po ndjeheshin të sigurtë në vendin ku kishin ndaluar. Po merrnin ngrohtësi nga banorët. E ndiente se ata do bëheshin pjesë e qytetit të saj. Kishte një lloj sigurie që kishin ardhur për të mos ikur më. I pëlqente qyteti kështu. Po për një çast kjo ide iu duk si fundi i misterit që kish nisur atë mëngjes të bukur. Ndaj iu bë t’u thoshte:

- Ngrihuni tani të ecim. Do ikim bashkë atje për ku ishit nisur. Ja, do vij dhe unë me ju. Do t’u tregoj vendet e bukura të qytetit tim.

Dukej se nuk kishin të ngopur. Pastaj dikush nga burrat e qytetit nisi të bisedojë me ta, të merrej vesh me shenja. U bënë dy, pastaj edhe më shumë njerëz që komunikonin me të ardhurit. U ndie xheloze. Fundja ajo ishte e para që kishte ndërtuar urën e të marrurit vesh me ta.

Dielli i porsa lindur nisi t’i vrasë sytë. Hapi çantën dhe nxori syzet. Ndërsa ata… Ata u ndien më mirë nën rrezet e diellit që nisi t’iu ngrohë trupat e mardhur nga një natë e gjatë që s’dihej kur kishte nisur dhe se sa kishte zgjatur. I erdhi keq kur njëri prej tyre po shihte me kureshtje çfarë do nxirrte nga çanta. Po përveç një buzëqeshjeje, ajo nuk kishte ç’të dhuronte më hë për hë.

- Merr edhe ti ndonjë! Apo ca… se të duhen. Ndihmë për ne dhe ndihmë për ta është. Gjynah! Punë kërkojnë, ca para t’ua dërgojnë familjeve.

Ishin fjalët që vinin nga dhoma e ndënjes ku e ëma ndihej t’i imponohej të atit.

… - Për çfarë ta ketë fjalën? - mendoi duke vrarë mëndjen.

- Dhe të lemë tanët pa punë? - iu hakërrua i ati së ëmës.

- Pak kërkojnë ata, merrini për të mirën e përbashkët. Ke punë ti ke, ke për të gjithë.

I ati nuk u përgjigj më. Mendohej dhe tymoste cigare duke parë larg dritares, aty ku dielli kishte nisur të varej si medaljon mbi kodra. Vetëm se herë pas here ajo dëgjonte psherëtimat e tij.

- Nuk e di, nuk e di si do vejë kjo punë. A kemi shtet ne, a kemi polici, a kemi ushtri. Na kanë hyrë deri në shtëpi pa zhurmë fare fare.

- Hesht! - iu hakërrua e shoqja. - Nuk erdhën me dhunë.

- E, e, ashtu pa zhurmë erdhën. Na u kthye Kali* mbrapsh. Prite kur të zgjidhen në pushtet pas ca kohe.

- Mos u bëj paranojak. Ata janë copë - copë…

- Më thua mua ti? Ata janë te zgjuar, janë te zgjuar. Skamja dhe nevoja i ka bërë më të zgjuar, më të djallëzuar, më hajdutë. Janë mësuar të jenë në pronën e askujt. Dëgjomë mua ti! E kam dëgjuar këtë plan që prej shumë kohësh. Eh, do na marrin më qafë.

E shoqja iu afruar me sy të zmadhuar.

- Frikacak i madh qënke bërë. Ik merr, sa s’është vonë e behu si shokët. Zgjidh ca të mëdhenj e të forte, sa ke mundës të fitosh ca para nga puna e tyre shpejt e shpejt. Dhe leri fjalët e tepërta.

Ai iu kthye vënger.

- E pse të nxitoj? Mbaruan? Tani që u hapën portat, do mësyjnë të tërë. Këta të parët janë më të guximshmit, më të paturpët, më horrat, më të vjetrit. Edhe mos të të dëgjoj më të më japësh urdhra! Se pastaj, nese s’del mirë, prapë mua ma hedh fajin…

- Budallaaaa! - iu kundërvu e shoqja - Merr tani dhe shih e bëj kur të vijnë të tjerë, ler ca e merr ca. Këta të parët janë më të vuajturit, këta gënjehen me pak. Ata që vijnë më pas janë ata të luksit. Phhh… Këta tani nuk dinë as çmimin e punës, as çmimin e bukës. Eshtë tamam koha për të fituar.

Rozit i erdhi në mend prijësi që i preku duart dhe të paktën me atë që tha i ati për pamjen e tyre, ajo nuk ishte dakort. Le që… kush e pyeti atë një herë!

Pastaj ndieu të dy prindërit të pinin kafenë në heshtje. I ati u përmend sikur e pickoi gjarpëri.

- Vras mendjen dhe nuk e gjej pse këmbëngul kaq shumë ti. Ç’i do xhanëm?

E shoqja e pa, u ngrit dhe i shkoi pranë.

- Sepse dua ca para më shumë, dua edhe një shtëpi tjetër, dua ca rroba që më ka shkuar mendja prej kohësh dhe ti nuk i ble dot. Merri ata qorra dhe fito ç’ke për të fituar, sa s’ti kanë marrë të tjerët apo edhe ata vetë. - forcoi tonin kërcënueshëm ajo. - Dua të marrim një makinë të re, të dalim kudo, të bëjmë përsëri dashuri si në rini, me aq zjarr e pasion. Pse jo edhe një jaht… Pse jo! Të bëjmë dashuri të them! Me ty! Në det, në mal, aty ku nuk kemi bërë…

Ai sikur u mposht. Diçka i kujtohej të thoshin për moshën e grave dhe me sa duket e shoqja e kishte shkelur atë prag. Ai e dinte aq mirë që nuk mund të ktheheshin më kurrë ato kohëra të bukura, ajo moshë. Por fundja i duhej të argumentone.

U zlbut dhe me një farë toni që Rozit nuk i kishte pëlqyer asnjëherë, iu kthye së shoqes.

- Katja… nuk e kupton çdo të na gjejë? Vërtet nuk e kupton?

Ajo u kthye me ballin të rrudhur dhe fytyrën si një pikëpyetje të madhe.

- Katja… ata kanë ardhur pa gratë…

- Edhe…

- Po si mund të rrojnë pa femrat e tyre? Do lahen e shplahen, do lajnë rrobat, do gatuajnë…

- Edhe….

- Do duan femrat të argëtohen, të ëmbelsohen, të flenë qetë mbi gjinjtë e tyre. Aty i shohin ëndërrat e bukura, aty u rritet shpresa. Dhe shpresa është jetë...

- Zot! Ku të shkon mendja, Ano!

- A s’më thua, kush po më nxit mua tani për të fituar? Kush?

E shoqja diç bluante në kokën e saj të bukur pa folur, po dukej që edhe flokët i ishin elektrizuar, e kishte nisur atë bisedë dhe i duhej ta çonte deri në fund. Sot! Tani! Por me sa dukej, ai nuk po i linte rradhë

- Do shohin tek ju, Katja, nuk e kupton? Ti je ende e re, e mbajtur. Një më i ri se ty nga ata, ngjan si babai yt. Po Rozi? Më thuaj… Nuk e ndien sa ka ndryshuar Rozi që me pushtimin e qytetit prej tyre?

Ajo po përgatitej për një argument serioz.

- Do t’i sjellin edhe femrat e tyre.

- Po. Këtë po të thoja. Dhe pastaj do kërkojnë t’u rritet paga, se do jetojnë me çmimet e këtushme. Do lindin fëmijë, do kërkojnë shkolla, do na rrisin taksat. Do bëjnë sindikata, greva. Do lemë tanët pa punë, më degjon, grua? - ngriti zërin ai.

- Edhe? Ti nuk fiton nga këta që ke? Ah… frikacak! - iu kanos e shoqja. - Punë ke, po s’ta mban! Ata do vijnë dhe ne do t’u lëshojmë shtëpitë tona me qira, ato që kemi vite që s’i përdorim e po bëhen gurë - gurë. Ata, po, po, ata do t’i rregullojnë e mirëmbajnë. Ja, pra, si do t’i fitojnë paratë dhe si do t’i lenë. Me njërën dorë ua japim, me tjetrën ua marrim. Ahaaha! Njerëz janë fundja. Nëse e teprojnë, fshesën! Po, po, fshesën!

Rozi e ndjeu se duhej ta ndërpriste atë bisedë. Një shije të hidhur ndiente në gjuhë dhe fytin t’i thahej. Nuk ndihej mirë për atë fjalosje. I dukej se të dy ia fusnin kot. Ata njerëz i dukeshin aq të mirë…

E nesërmja ishte festë. Dhe asaj, me të hapur sytë, iu duk se qyteti kishte zhurmë më tepër se çdo mëngjes tjetër. U pa në pasqyrë dhe iu duk vetja edhe më e re, edhe më e njomë. Iu duk se mezi priste të dilte, se kishte përse të dilte. Nën sy nuk i kishte ato qeskat. Qyteti i saj që deri dje i dukej i vjetëruar, sot e grishte me diçka të re. Qyteti i saj po lindte. Po, po! Po lindte në këtë ditë feste. Rrugët i dukeshin më të pastra, më të gjera. I dukej se edhe ato prisnin të përdoreshin më shumë. Degë pemësh të lakuriqta dukej të shpupuriteshin dhe duartrokisnin. Ishte festë. Ata ishin mbledhur pranë kishave të qytetit. Sot se si iu dukën, më të çlodhur, më të qeshur, më me jetë. Ndjeu t’i donte. Ndjeu se do t’i donte edhe më shumë. Kishte brenda saj dlirësi, i qeshte shpirti.

Por atë, gjoksbronxtin nuk po ia zinin më sytë. Ku te qe vallë? Ndiente brënda vetes një lloj ankthi përzier me një trishtim të ëmbël. U afrua tek ata dhe me një buzeqeshje u zgjati një thes me rroba, që e ëma e kishte lënë te shkallët. Ata e panë me një lloj dyshimi nëse qenë pë ta, pastaj në grup nisën të ngrenë edhe zërin, duke ndarë pak si rremujë, thesin me rroba.

Po çfarë njerëzish ishin këta? Kishin kaq ditë në qytetin e saj dhe ku me punë e ku pa punë, ku me strehë e ku pa strehë, mbijetonin. Ndanin çdo gjë me njeri - tjetrin. Dhe grindeshin për çdo gjë. Ata që edhe këndonin mbrëmjeve, sapo muzgu binte dhe qe ftohtë. Ata që edhe qanin nëpër kabina telefoni. Kush i bënte vallë të ngashërenin kaq shumë?

Kërkoi me ditë për djaloshin që kishte takuar ditën e parë, por tashmë të gjithë i dukeshin si ai. Me siguri për diku tjetër kishte vazhduar udhën, ai i bukuri që e kish tërhequr aq shumë atë mëngjes në prag feste…