| E marte, 27.01.2015, 06:33 PM |
AGIM MATO
NDRE MJEDA
U çel kafazi i Bjeshkëve, bylbyli i varfër fluturoi mbi
pyje, mbi orgaja,
duke nderur krahët mbi fishkëllima murrlanesh,
mbi këmbanoret gjigante,
me melin e fjalëve të rralla shqipe në sqep,
dhe ndali në Spanjën e largët,
në një
kolegj letrar neolatinësh, në
Me të tjera gjindje u përzie,
me të tjera gjuhë.
Tërthorë i ra Europës, deri
në Poloninë katolike e të ftohtë
dhe nëpër biblioteka hijerënda
rrëmoi në lashtësinë e gjuhës së vet,
fisnikërinë edhe kodet.
“tek fillojnë kufijtë e gege”
e prisnin Trina, Zoga
e Lokja nanë.
Rigjeti fëmijërinë e trishtuar
mes një paqeje e varfërie tronditëse
dhe Andrën e jetës së tyre
e shkoi në filigranë.
Hapi me sqep guackat e miteve dhe u vuri veshin
kohërave.
Lissus.
Scodra.
Lirija.
Atëherë pamë të tringëllinë në ajër
tingëllimat e Arbërit përjetë;
“dhe nën borë të shpërthejnë lulet
porsi fëmijë që zbulohen në djep”.
EMRI THËLLËZË
Histori e vitit 1916
Kur erdhi në jetë nëna ime në Moskofilin e mbushur me
bajame dhe fiq deti,
në rrugën që të çonte në shtëpinë me portën e gurtë të
Karreçajve,
u dritësuan odat e lashta nga urimet dhe uratat.
Çuk-çuk, feksi dhe hoxha. La këpucët që jashtë derës
dhe në magjarinë e madhe,
u rehatua mbi çilte
në qoshe të vatrës,
ku i hapën vendin.
Të gjithë diskutonin
për emrin që do ti shkonte sërës së saj si një zonjë e
nesërme
dhe mendjen s’e patën
kur nga dritarja
fluturimthi
hyri një thëllëzë
E tromaksur u end mbi kokat
me shami të bardha të grave,
mbi kokat e burrave
që festet i kishin hequr.
Thëllëza s’kish ku të fshihej
po nën djep të porsalindurës
shkoi e mblodhi krahët
me zemrën që i dridhej.
Atëherë hoxha u ngrit e tha:
“Mos u lodhni hiç për emrin,
Perëndia, që i qofshim falë,
deshi dhe e solli
e ne dhuratën s’do t’ia kthejmë.
Thëllëzë do të quhet,
për bukuri dhe urtësi
atyre do t'u ngjajë."
Foshnja që Thëllëzë do quhej gugiti si në ëndërr.
Hoxha qeshi sa e dëgjoi,
mbathi këpucët te dera
dhe xhybja e tij e bardhë
humbi në shtegun me fiq deti.
NË MUZG ZBRESIN HIJET
Në muzg zbresin hijet,
si mjegulla e dëndur tretin brenda vetes shpatet me
ullinj,
mbushin me mister detin atje poshtë,
rrëmihin
mbi sipërfaqen e ndritëshme të tij.
I mbërthyer jam midis brigjeve.
Hijet dendësohen mbi detin e plumbtë.
Dritëzat e tij rrëshqasin,
zbojnë heshtjen e kësaj nate pa gjumë.
Qenia ime, lëviz edhe ti,
dil jashtë nga hijet,
nga plogështia.
Nuk sheh se fyti t’u vulos?
Me lopatëzën e një ëndrre
shvendose errësirën rreth e rrotull,
shblloko shtigjet që të lidhin me botën!
PASDITE NË KSAMIL
Pasdite, rrezet e pjerrëta të diellit e mbushën detin me
vezullime
si me mijëra pasqyra të thyera.
Briza verore që filloi nga perëndimi
e shkundi zagushinë e ishujve të gjelbër,
zagushinë e plazheve me çadrat e vendosura në kuadrate,
ku trupat lakuriqe të pushuesve filluan të lëvrinin.
Një tufë palumbarësh të rinj me pajime zhytjeje ngjiteshin
prej thellësive nënujore
si një tufë delfinësh të gëzuar.
Duke lënë Ksamilin e zhurmshëm,
pa ju ndarë buzës së detit
të mbushur me gumëzhitjen e lokaleve,
hidhesha mbi shkëmbinj,
në spitharat me shëllirë,
ku notonin mes kristalesh
gjethe ngjyrëhiri të ullinjve.
Hija ime ra papritur
mbi kryet e një çifti të përqafuar,
dy metra poshtë meje,
shtrirë mbi rërën e pakët,
midis shkëmbinjve.
Ajo si një sirenë
me flokët lëshuar,
gjoksin
Bëra t’i iki skenës intime
po këmba më ngeci
në thepat e shkëmbinjve.
U ndjeva i zënë në çark nga fati i keq.
Ata u çuan, erdhën për ndihmë,
po këmba
ishte ndrydhur për dreq.
Ç’e deshe, thashë, itenerarin nëpër gjiret e Ksamilit,
ku deti, ishujt, atje tej,
atë pasdite xixëllinin!
VALLJA E PULËBARDHAVE
Cili mjeshtër e përpunoi koreografinë e valleve të
pulëbardhave në gjiun jonian të Sarandës
në këtë dimër të dielltë? Shiko si e mbushin ajrin
me frushullima, sulen sipër velave të anijeve, mbi
palmat,
mbi rënojat antike, në verandat e lokaleve buzë detit,
rrotullohen, bashkojnë krahët, klithin nga gëzimi,
zhyten nëpër valë, grupe grupe, me diellin në sqep
duke xixëllitur me lëvizjet e tyre
mesazhet e përjetëshme të dritës!
Fëmijtë u ikin nënave të reja nga duart
dhe të mrekulluar mbështeten tek muri i bulevardit
të soditin këtë rit të përditshëm
plot reflekse bardhësie
që shkundullon para syve të tyre.
Të dashuruarit e ngeshëm bëjnë selfie me spektaklet e
pulëbardhave në sfond,
i hedhin në facebook, i koleksionojnë,
duke u përzir me to
si me ca metafora shkrepëtitëse.
Një kamariere zbret shkallët,
u afrohet pulëbardhave dhe u shpërndan
me tabaka ushqimin e mesditës.
Tabakaja zbrazet në çast
dhe mbushet me fluturime.
Vetëm peshkatarët e ndjejnë bezdinë e këtyre
valleve të çmendura,
që çvendosen me anijet në ikje,
çukisin në rrjetat
dhe klithin rrotull tyre deri në shurdhëri.
Koncerti i pulëbardhave,
i dirigjuar nga erërat joniane,
nuk ka të ndalur në këtë dimër të dielltë,
në gjiun e Sarandës,
si në skenën vigane të një teatri antik.
Nuk e di ku gjejnë prehje,
nuk e di ku i kanë foletë,
ku i lëshojnë vezët, nuk e di.
Që fëmijë i kam menduar
të ngjizura nga shkulmet detare,
nga batica e zbatica,
të mbushura me energjinë e pashterëshme
të dritës,
për t’u prehur vetëm tek lëvizja.
Gjithë jetën kam që bredh shkëmbinjve,
po një vezë të tyre s’e kam gjetur kurrë.
Ah, retë, retë -
ende në to s’ kam kërkuar.