Kulturë

Poezi nga Brahim Avdyli

E shtune, 13.09.2014, 04:18 PM

Brahim Avdyli

NJË LETËR ME PAK FJALË

-Një poeti

të panjohur

Poet-

i nderuari mik,

e mora letrën tënde

me pak fjalë-

një shkrepëtimë dashurie

zhgunit të pistë

të kësaj nate

mbi Evropë-

të falem!

Liria është gjak

që rrjedhë nga pak

përderisa jetojmë

në këtë botë të përkohshme

me të drejtën e fjalës

nëpër dhembje,

është vetë jeta

që marrim frymë me te

deri sa të vdesim

duke e lëshuar

për fundit herë-

i nderuari mik,

poet!

Ti kursyeke fjalët,

e pse?!

Për Atdheun,

të Bukurën

për Njeriun e mirë

as fjalën e gjakun

s`do të kursejmë

derisa të marrim frymë

për të fundit herë,

andaj kësaj udhe

do të takohemi dikund

patjetër,

lamtumirë

i nderuari mik,

poet!

Shpejtësi e ndritshme

Kur u nda në dy pjesë

veza kozmike

i Gjithëfuqishmi erdhi

me krihë shqiponje

të krijojë universin,

nga kaosi e ndau jetën

siç shpjegojnë shqiptarët

apo pellazgët mitikë

nëpër qindra mitet

që na kthehen nga bota,

harruan me këtë rast

shpejtësinë e ndritshme

që Zoti i ynë e bëri

për t i dhënë shpirt

të dukshmes dhe të padukshmes,

plisin e bardhë na e la

gjysmën e vezës kozmike

duke fluturuar pa skaj

nëpër yjet e pa numërt…

Kur zemërohet me të ligjtë

forca e tij merr ngjyren e kuqe-

Diell që digjet në zemër,

ngjyra e gjallë djeg e përcëllon-

shndërrohet

në ngjyrë të vdekjes…

Tashmë, askush nuk e di

të shpjegojë besueshëm

fillimin e jetës!

KAM ZBRITUR NGA YJET[1])

E shoh veten fëmijë

nëpër arat me misër

jam në Zvicër

por kujtoj se jam në Morinë

loz me rrezet e ngrohta të Diellit

që rriten në bukë të kallinjve.

Kalliri zgjatet e buzëqesh

me vesën e mëngjeseve

sikur më përshëndet dhe dua ta përqafoj

jam vet fëmijë që lozë me rrezen mbi tokë,

herë në Einsiedeln[2]

bëhesh birrë e misrit të artë

herë bëhesh miell i bluar dhembjesh

për tu bërë misërnike

në shitoret e vogla të malit

e në kodrinat e diellit...

Vjen dita kur konzervohesh e grirë

për të ushqyer sërish Lopët e Diellit!...

Tani

nuk e di mirë se në cilën kohë jetoj

në cilin shekull-

mijëra herë

paskam zbritur rastësisht nga Yjet!

Thurau, 21.06.2013

TRADITA NË MINIATURË

I.-(Foleja e zemrës)

-Nipit tim të parë,

Patriot Avdylit

Ulëm me vetminë time

nën vizatimin e shpëtuar të Naimit

vetmia përballë dhembjes pa fjalë

vitrinat e mbushura me libra

marrin frymë deri në fund të botës.

Lotët e mi rrjedhin pa pushim

veten e shoh me vargje nipit tim,

si fëmijë në gjunjë pranë meje

„Kam një shok“

tingëllimë e gjallë.

Ka kohë që kanë dalur

në një tjetër banim

e Patriotit askush nuk ka mundur

t’ia prishë folenë,

një gjysmë dite ma merr rreth vetes

përkujdesja ime

të gjithë trenat i dinte, aeroplanin, anijet

lojërat e fëmijëve në Jona e Rapperswil

e çfarë do deri në Morinë,

kalistrok e marr

prej qoshit të Rapperswilit

e Baba Dang nipi më emëroi

me onomatopenë

e tingëllimës së kumbonës...

Fatkeqësia e ka një kufi

që s’e prekë askush

e Patrioti ia qet

një stop të pakalueshëm

e kujtoj kur pa u lidhur

vinte në Valens me vëllanë tim

t’a vizitojë „Babën Dang“

edhe pse nuk arrija të flas

e më lotonte zemra.

Nuk e di

si u lindë përsëri

një shpirt i familjes sonë,

ishte duke qarë

sapo e mora pushoi

buzëqeshi

dëshmoi ëndërren e parë

madje ka dalur

edhe në fotografi

me tërë krenarinë fëmijërore.

Sa herë u ktheva nga vendlindja

i solla nga një pjesë të Atdheut

herë tirqit e xhamadanin,

topin, plisin e shqiponjën

herë qiftelinë e vogël-

shpirt i zbritur nga yjet,

Zog ndër shtigje të dhëmbjës!...

Edhe sot rrinë të paprekura

çdo gjë fëmijërore nëpër kujtesë

në rrafshin e parë të vitrinës

librat me vizatime,

qerret, lojëra, porcat e dorës

buria dhe harmonika,

brumbulli që tregon fatin

filmat për fëmijë,

koka e syngjerit në serinë e tij

letrat për të luajtur

me personazhet e filmit

Kaju, Balto- qeni që ka një histori

dhe shumë gjëra të tjera

të paprekura...

Në bibliotekën time

ulem çdo natë vetëm

qaj e qesh me vehten time,

kaq mund krijova

kur është djegur e para

vendin tënd

askush nuk e zë, Patrioti im-

je vetë Shqiponjë që fluturon

apo ulet në flamurin e vjerrur përballë

të punuar me përkushtim

nga daja Flamur,

emrin e merituar e ke Ti

i merituar qofsh

pa ty nuk jetoj gjallë

e di, o Atdhetar!...

II.-(Syri i shqiponjës)

-Mbesës sime të parë,

Goca Avdylit.

Me shpejtësi prej vetëtime

sulesh në të gjitha detyrat

kalon nga Lindja në Perëndim

me sqepin agimeve

t`a sjellësh për shpalim

shembullin e ditëve

e gatshme më rri

te këmbët e ditëve në hapësirë,

syri i shqipes

e kap horizontin

askush nuk i di synimet e tua

rrallë dalin e shqiptohen.

E kuptoj

përkujdesjen e botës

poshtë shputave të fatit,

nuk e di cilën këngë

do të ma thuash

në ciklin përfundimtar të jetës,

e di se të dua më shumë

mbi ditën e madhe të së nesërmes

mendoj se do të jetë

e vogël Evropa

kur me syrin tënd

do ta sfidosh Ligësinë!...

III.-(Përtej brigjeve të fjalës)

-Mbesës sime të dashur,

Pranvera Avdylit.

Ke shkuar

përtej brigjeve të fjalës

me këngën tënde për Kosovën

vargjet e mia

i ke lënë në mërgatë

duke pëshpëritur emrin tënd

ndër brengat e mia

të pashkëputura,

emrin tënd të bukur

ta kemi dhënë me synim të përtërirjes

je rritur me lojërat e tua dhe mua

atëherë

me buzëqeshje të trishtueshme

e mendoje Morinën,

sikur e dije ti

truallin e shenjtë

e patëm lënë ndër plagë shpirti

atje,

përtej pikës së madhe

të zemrës!...

Kur të emërtuam

ishte afër pranvera e vargjeve,

ka mbetur ende trishtueshme

kënga e jote

mosh ta mësosh vuajtjen

do të kesh kohë

të rrishë

pranë vargjeve të rritjes-

me pemët e frytshme

vjen një stinë e re

deri sa ato të piqen

me këngën tënde

për lirinë...

Ah, Pranvera,

rritu sikur rrjeshtat

e një kënge me Diell

Patriotin e Gocën

mos i harro

edhe përtej dashurisë,

kur të vishë tek unë

të më shohësh të shtrirë

më recito

këto vargje

atëherë

do të ngjallem

e do të ngrohem

pranë zjarrit të fjalëve

të mia...

IV.-(Ne sheshin e muzgut)

-Nipit të djalit të dytë,

Eldin Avdylit.

Kaq i vogël

dhe kërcen

sikur të kishe lindur

për te,

kur t`a jap çiftelinë

ia ngrehë telat

sikur ti biesh,

duart i rrotullon

mësues i vogël vallëzimit

midis kohës

e askush nuk e blenë

më shtrenjtë se unë

buzëqeshjen tënde

midis librave të mi

të hedhur pranë teje!

E njeh tani

fotografinë e trishtueshme

e shikon papushim

e prap qeshë

me mburrje

në kraharorin tim,

unë nuk i ndahem

mendimeve të mia për ty,

mezi e pret

ardhjen time

në dhomën tënde,

as mua koha

nuk më kalon

me vetminë

pa ty.

Nëpër rrugë

i sheh ata që e shesin këngën

dhe vallëzon para tyre

me buzëqeshje,

atëherë, figurat e shahut

i merr

me të dy duart para vetes

dhe luan

gjunjaz

mat ma bënë-

të gjitha figurat

mbesin të shkapërderdhura

derisa të rritesh

në sheshin e muzgut tim

kur do ti vendosësh

rresht në sulm

ushtarët e ri!...

GJAKU I SHENJTË

-Babait tim,

Ibish Sadri Avdylit

(15.04.1928-28.02.2009)

Të vizitoj

e të sjellë lule

me aromën e pranverave

nëpër botë

u desh të ikja

me dhembjet e vetminë

e pesha e jetës qe e rëndë

kudo merrja laps e letër

të përshkruaj

ata që ranë

për të mos vdekur më

vuajtjet t`i përtërij

me Dielllin që buzëqesh...

Babë, nuk kishe krahë

për të fluturuar rreth vargjeve

më le të ndjekë dallgët e jetës

me këngët që dridheshin

në grusht të ditëve

e gjaku i shenjtë

ende buzëqeshë

me dhembjet e dashuritë

edhe në fotografinë

te varri i përjetshëm!...

TRANDJE

Më duket

se guri

derdhë lot mbi sipërfaqe

dridhet e rënkon

trandet

e lëkundet prej dheut...

Befas i fshij sytë

qetësohem nga lëvizjet

jashtë meje

athua

më rëndë është të them

se guri qanë

pranë meje

përderisa

e trishtueshme është jeta

me vetminë!

PENG KUJTIMI

Ke mbetur

peng kujtimi-

këmisha e shqyer e lëkurës

nga asnjë krijues

i jetës sate

nuk qepet

e ti, dënesë i vetëm

që bie më poshtë se dhembja

e vargut të gjurmëve

të çasteve të bjerrura...

Kot përplasesh

me durimin e humbur

duke numëruar

mija goditjet

e pa shpresë,

sytë e qiellit

janë errur në shtërgatë

të lotëve të mallit...

Dil nga plaga e shpirtit

dërgoje deri në fund

këngën e dhembjes!...

METAFORA E DRITËS

-Din Mehmetit

I.-(Qëndresa e vargjeve)

Nuk bëj ballë

të vi te varri,

të ndjej gjallë nëpër hapësirë,

në çdo skaj rruge

me fëshfërimen tënde

qetas pa e ndjerë hapin e fjalës,

i kam të qarta këshillat

në çdo dhembje të zemrës

dorën ma vë mbi krah

si vëllait të vogël.

Dridhjet e dritës

vinë befas në varg

je i artë e ike prore nga vdekja

duke kallur heshtjen e gjakut

zog diell

nuk vdes as kur vdiset

fatin tonë nuk e nënshkruan,

emri jehon krismë

nëpër kulla hyn

në përjetësi të poezisë.

Vargjet i ke shndërruar

në metaforë të dritës

u bëre zjarr i këngës

shokë e gjallë

më vishesh nëpër breza

kudo mi fshinë

lotët e vetmisë,

qëndresën e vargjeve

ma forcon

malësori im!...

II. (Brezat)

Kem pas fatkeqësi

të digjemi tërë jetën

me dhembjet

e këtyre shpirtërave

në veten tonë

me ndjenja të kallura.

Nuk na i kuptonin

vargjet e pëlcitura

në një këngë

aq të përjetëshme

me diell në shuplakë.

Na bashkonte kënga

na ndanin figurat

mosha e artit

e dy breza jete!...

III. (Mes yjeve)

Me plafin e këngës sate

natën, të ruanin për hënë

e ti, i qetë midis heshtjes,

këshillën e fundme

amanet për tokë e qiell

të mbruhej e gjallë poezia

zog i rritur nga prush i bardhë

kënga jote donte vetëm pak prush

isha ai që i shpërthekonte zërat për dritë

sytë e tu vështronin në ëndërr

me shkëlqimin e zjarrtë të yjeve

një grusht rrezesh të diellit

e hapi im largë, përtej lumit të dijes

ke ardhur si frymë

pas babait tim...

do të takohemi sërish mes yjesh.

IV. (Expozitë diellore)

Shihje botën nëpër vargje

ia gjëje tradhëtitë këngës

shpirti nuk rrinte pezull

derisa ta kuptoje

përmasën e krijimit dhe ligësisë.

O Bacë, deshe të jetoshë

në shpirtin e popullit

rrugën ta zinin ata nëpër këngë,

mësova si digjej shpirti

vetmuar lakimeve të poezisë

zog i këngës u bëra me gjuhën time.

Kroin e bjeshkëve

rrita pranë një lisi të vetmisë

duhama dukagjinase e vargut tim

rrugëve të botës nuk përgjigjesh

je shndërruar

në ekspozitë diellore.

V. (Ndarja e dhimbshme)

O Bacalok

sëmundja s`të lëshonte

para fillimit të luftës

desha të dërgoj

te yt bir

ti doje të përjetoshë

dhimbjet e mëdha

pse trupi i lodhur

vështirë do t`i duronte

lemeritjet e njerëzve

tragjeditë e thekshme

të vrasjeve...

Ndarja e dhimbshme

çdo gjë e gjallë

na rrethonte

nuk e dija

pas cilës dhembje

të takoheshim në këngë!

SHKRUAR ME LOTË

- Tre dishepujve,

të vrarë në Untergrupenbach,

me 17 Janar 1982

Kam shkruar

këtë letër të gjatë

deri në fund të këngës,

me lotët e derdhur pikë-pikë

përpara botës së shurdhtë

edhe njëherë bëhem fëmijë-

"kush të vrau o Jusuf Gërvalla"[3]

i marrtë Mortja

me gjirin e shterur,

Kokrra e Kripës le të pëlcas

fuqishëm, midis tokës-

derisa Bekimi i Nënëmadhes

të bëhet bekim i përjetshëm

si pemë e pjekur

e trojeve tona!...

Nuk e di

në cilin varg për Ju do të vdes

kur të shpie në vend amanetin tuaj

e trojet shqipe

do të ulen këmbëkryq

në një sofër të madhe të pishave tona

si gjënë e shenjtë

që nuk harrohet

të qajmë dhembjen tuaj,

si është e mundur

të ndahen tokat tona

kuçedrat në çdo anë

na kanë rrethuar,

shqyejnë sa mundin trojet tona

rrënojnë kullat me fëmijë

pluhur i bëjnë sikur të mos jenë,

gjuha e bukur të mos eksistojë

nëpër ato pjesë të gëlltitura...

Tani, Zoti të dëgjojë

ankesën me lotë

zëdhënës të tjerët janë bërë,

pëshpëritin

në çdo varg që e nxjerrin

duke ndihmuar

pa pushim

copëtuesit e tokave tona.

E kush ka guxuar

t`u vrasë-

me gojë të mbyllur

kanë mbetur miqtë

pranë thirrjeve tuja,

as klithja nuk u dëgjohet...

Anash

do ta hedhë këtë fletë

të shkruar në paharrim

jeni vet Dielli

që ngritet ngadalë

gjelat në mëngjes kur këndojnë

nga Burimi

do të vie Drita e juaj

për të pushtuar të gjitha Zemrat,

mbase,

do të shkruhet përgjithmonë

emri i juaj i pavdekshëm

në fletën e madhe të Qiellit!

PENGU I THYER I LIRISË

-Agim Ramadani i Ri

Shoh

pranvera të përgjakura,

Liria ka damarë të ri,

cila anë do të nisë-

ushtar i ditës,

piktor modern

me Atdhun në zemër,

apo poet

i ndjenjës së hollë...

Dua të them diçka

nuk ma zë goja

shpirti më vlon gëzim

midis dhembjes

më hidhet në grykë

me këngën e gjallë të fjalëve

faqet mi lëmon

me të dy duart e vockëla

lotët mi fshinë!...

Liria përsëri do të vijë

nuk ka mbetur peng.

A e sheh ti-

pranverën e vargut

Diellin që buzëqeshë

me etjen e denjë

të Atdheut?

KOKA E LUANIT

Leu trim

Llavë e ujqërve

Luan-

tre emra pellazgë

përpëliten

nëpër Alpet tona.

Është zhdukur

nga pakujdesia

deri në xhungëll

të pashkelur

nga qytetërimi-

simbol i mbetur

mbi portën

e Mikenës

e ju flet shekujve

jam këtu

roje e pavdekshme

e fuqisë!...

Kush e di

trimi Leu

Luan

mbret i lashtë

i tokës

pellazge

e dhjetëmijë vite

numëron

i pafjalë

mbi portën tënde

Evropë,

thotë Leu

llavë do të bëhem

kur s`më pëfillë

kur nuk flet

s h q i p...

kur fare

nuk më njeh!...

ENIGRMË E PËRJETSHME

Mblidhesh në spirale

ethesh për ne

e ngritesh

me kokën e goditjeve

në bishtin

e përpëlitjeve.

Kur të shoh

më thahet pa shpirt

një fjalë në gojë

e regëtimat e qenies

ndrydhen të heshtura-

mitologjitë e globit

mblidhen

në botën e sertë-

athua,

ku do të jetë

dënimi i Zotit.

Herë bëhesh

shtagë e gjatë

dhe mbi ty mbahet bota

për të mos rënë

skrupull

me dhembjet e viteve

e herë-herë

sa qel e mbyll sytë

bie mbi jetën

e shpërfillur

aty ku nuk të mendon njeriu

dhe e ka lëshuar

rrugën e zotit!...

Qindra poezi

mund të shkruheshin për ty

edhe po të gënjenim

për të paqenën me fjalë

apo të përkryerën

kur të takojmë

të mbledhur lakuriq

rreth pritjes-

ngjitesh më lartë

me kokën përmbi heshtje

e hidhesh si shpatë

na rrëqeth

me ngjyrat e tmerrit

ngadalë

pështillemi larg

e largohemi

përtej vdekjes.

Njëmijë vjet

jeton me dhembjet

e vetminë

të ka plasur gjuha

nën gur

nën dushk e shi

nën dhé

duke pritur jetën

të soset

nën helmin tënd.

Helm

është vetë jeta

katran

i mbyllur në gur

enigmë

e përjetshme!...

[1] Mbiemri „A-v-d-yl (l)“ për poetin nënkupton një person që ka zbitur nga Ylli dhe jeton në mes të njerëzve. Thuhet se njeriu i parë ka zbritur nga ylli Sirius. Emri Avdyl nuk është i njëjtë me emrin Abdyl-Abdul, e cila është shkurtesë e emrit turk Abdullah.

[2] Qytezë e lartë në Kantonin e Schwizit, në Zvicër.

[3] Varg nga kënga e parë, e kënduar për vrasjen e tyre të dhembëshme.