Poezi nga Vullnet Mato

VULLNET MATO

 

BUKUROSHJA IME

(Monument poetik për të gjitha nënat)

 

Bukuroshja që më lindi në vjeshtën e tretë,

pasi më ushqeu me gjakun e bardhë të gjirit,

më dha edhe bardhësinë e shpirtit të vet

dhe më ruajti si dritën e bardhë të syrit.

 

Nëna më mbajti plot dy vjet në sisë,

të ma mbushte zemrën me dashuri të madhe.

Më deshi si djalin e parë të shtëpisë,

ndonëse i dha vatrës gjashtë djem radhe.

 

Kur gjarpëri më goditi me pickim të shpejt,

nëna ma thithi helmin e tmerrshëm me gojë,

pranoi pa asnjë mëdyshje vdekjen e vet,

që nga vdekja e sigurt të më shpëtojë.

 

Edhe kur gjashtë vjeç, më mori lumi

dhe në gjeratoren e thellë m’u fundos jeta,

nëna u hodh e më rrëmbeu nga uji,

siç vërsulet shqiponja me kthetrat e veta.

 

Nëna më mësoi t’i kushtohem punës,

me pasionin që më kishin ngjitur në emër.

Të mos gëzohem, kur njeriu vuan dhunën

ndërsa dhimbjen e tjetrit ta ndjej në zemër.

 

Të urrej fuqishëm tundimin për të vjedhur,

që i ka thonjtë e gishtave të zgjatur te burgu.

Dhe të mos përvetësoj kurrë sendin e gjetur,

se mbetet pa gjumë personi që e ka humbur.

 

Të mos vras zogjtë që këndojnë pemëve,

as të mos shkel gjallesat ndanë udhe,

se edhe ata kanë shpirtra si të njerëzve

dhe i qajnë nënat e tyre me lot e me kuje.

 

Pa dashur nënën time, që më solli në botë,

me të gjithë fuqinë e shpirtit që zotëroj,

si mund të dua njerëzit që gjeta mbi tokë,

apo për frymorët e tjerë të sakrifikoj?!...

 

Sepse, kur nëna nisi për mua krijimin,

duke lidhur rruazat në mitër qelizë pas qelize,

lidhi fort edhe shpirtin e saj me timin,

për të gjithë kohën e përbashkët jetike.

 

Nëna ka qenë për mua dashuria e parë

dhe asnjë ndjenjë pasardhëse nuk e lëkundi.

Ndonëse mungon e s’e shoh të gjallë,

Nëna do mbetet edhe dashuria ime e fundit.

 

Se të gjitha mirësitë që më dhuroi nëna,

i pata hajmali, që më ndihën fatin në jetë.

Prandaj atë bukuroshe s’e ndaj nga zemra,

deri në çastin kur të shkoj pranë saj dhe vetë...

 

 

KU KE SHKUAR E ZEMËRUAR?

 

Ku shkove mbrëmë, ashtu e zemëruar,

moj mbretëresha ime, Afërditë?

Cilat hije nate

mbuluan fytyrën tënde diellore?

Në cilën parcelë mollësh

ishe përzier me kokrrat e kopshtit kozmik,

kur shkunda gjithë degët e mollëve qiellore?...

 

Pasi nuk të gjeta dot as mes gjetheve

të mjegullnajave purpurake,

nga trishtimi,

bëra skandalin më të madh të humbësit,

përmbysa gjithë arkat e mollëve yjore

të kësaj mesnate,

duke të kërkuar çmendurisht,

nëpër të gjithë Udhën e Qumështit.

 

Pastaj erdhi dita e sotme

dhe më gjeti përmbys duke lotuar.

Solla në imagjinatën e përfytyrimit,

çastet kur muzgu të mbështolli

me pelerinën e vet të kuqëluar

dhe të mbuloi

me çarçafët e zinj të perëndimit...

 

Atëherë klitha me britma rrufeje,

dhe thirra gjithë shirat e vjeshtës

të vajtonim humbjen tënde me përlotje.

E mori vesh qielli tejpërtej,

se pa ty nuk jetoj dot i vetëm,

në asnjë gravitet, apo hapësirë boshe.

 

Nga dhimbja, dërgova dy meteorë

goditën kambanën e hënës.

Ndoshta ke dëgjuar, jehonat e saj,

vazhduan deri në agimin e kësaj dite!

Ah, mos qoftë thënë nga orakujt e gjëmës,

të më vijnë stinët e tjera,

pa buzëqeshjen tënde kozmike...

 

Dil, të të shoh ku je futur,

moj mbretëresha ime, Afërditë,

mos më lër të fundosem

nëpër errësira funddetesh!

Dil, ku ke shkuar e zemëruar,

se më ke lënë të verbër, fare pa dritë?...

Të paktën më tund

një shami të bardhë komete!...

 

Ah, moj mbretëresha ime e bukur,

ta dish, sa thellë jam penduar!...

 

 

DIALOGU I ZOGJVE KËNGËTARË

 

M’u desh të mësoj

gjuhën e zogjve për disa vjet,

t’i jepja vargut poetik

ëmbëlsinë e bilbilit këngëtar.

Sot dëgjova si bisedonte

zogëza me zogun e vet,

teksa cicëronin duke plapuritur

krahët fluturimtarë:

 

“Çudi, tha ajo, këta njerëzit,

dashurohen marrëzisht,

por grinden shpejt

dhe ndahen si skifterë të egër.

Pasi kanë ndërtuar folenë

të dy bashkërisht,

lënë të vegjlit jetim

ende pa dalë nga vezët...

 

Ndoshta, tha ai, kanë marrë

zakonet e qyqeve vajtimtare,

për t’i lënë vezët

në fole të tjera, aty këtu…

Këndojnë, si ne bilbilat,

për dashuri familjare,

po s’jetojnë dot pa çuçuritur

si beqarë dru më dru...

 

 

LUFTA TROJANE BRENDA KOKËS

 

Mbrëmë, brenda mureve kockore

të kokës sime,

bëhej luftë si brenda mureve

të kështjellës trojane.

Akejtë e tërbuar të tregut

kishin qiellëzuar çmimet,

sapo kali i premtimeve

kapërceu portën qeveritare.

 

Hekuba ime u kthye e pikëlluar

nga pazari mesdhetar,

ku ca mikenas të babëzitur,

i kishin zbrazur kuletën krejt,

për pak barishte stine,

spinaq, presh e panxhar,

sikur të ishin desh me brirë,

kërcyer nga dheu përpjetë...

 

E frikësuar nga zemërimi im,

për atë boshatisje kulete,

ajo mendoi se unë Priami

do bëja sherr pse bleu karrota.

Por ndonëse i thashë:

“Paratë na marrshin të keqen!”,

gjithë natën gjëmimet e luftës,

më shpërthyen tym nga koka...

 

I vrarë egërsisht nga kujtimet

jetike të rrogës së vjetër,

kundroja gruan me dhimbje,

tek sillej rreth kuzhinës mjerane,

se ditët e ardhshme, deri në

mini pensionin e muajit tjetër,

kështjella e kokës do më bëhej

gërmadhë e luftës trojane...

 

 

SHKOJ NË PYLL

 

Shkoj në pyll. Rruga e gjelbër

më thërret në përditshmërinë e heshtjes.

Pyllin e dua dhe më do si blerimin e tij.

Pse u vonove? Më pyesin gjethet me kureshtje,

duke më vështruar miqësisht, si mijëra sy.

 

Hapat e frymës sime,

më shpien aty vetvetiu,

si somnambul që del në orët e para të agimit,

me një fletore ylberore palosur pas shiut,

kur oksigjeni shushuritës

përhap aromën e blerimit.

 

Në njërën nga ditët e rinisë së parë,

ahu plak, i ngarkuar

me zogj dhe fole te krahët,

më pyeti:

Pse bie era det, more djalë i mbarë?

Vij nga viset Joniane!, thashë me zë të pakët.

 

Plaku mjekërgjelbër qeshi,

duke tundur degët nën tëndë

dhe më shtroi hijen e freskut mbi barin veror.

Këtu do biesh era këngë, më tha hijerëndë.

Dëgjoi të gjitha ligjërimet e zogjve në kor,

kur i këndojnë stinës të gjithë bashkë,

pi cicërimat e ëmbla, si gllënjkat e burimit,

dehu me shushurimat e frymëzimit tim të lashtë

dhe këtu do bëhesh patjetër

poet i blerimit!...

 

Aty, mes klorofilit të gjetheve të dëndura

dhe këngëve të zogjve bishttundës,

më gjeti Diana, e bukur, si vet perëndesha.

Ajo më deshi si e marrë

dhe si i çmendur e desha.

Nga puthjet e blerta,

çelnin gonxhe buzët tona aguridhe

dhe lidhnin kokrra të kuqe

lirishtat me luleshtrydhe...

Derisa në shtratin me gjethurina të thata,

u ngjiz fëmija

dhe lindi vajza e parë, poezia.

 

Pastaj flora vegjetative dhe ozoni pyjor,

mbushën me vargje tërë jetën time.

Dhe prapë shkoj në pyll,

të shtyj ditët e thinjura të trokut kohor.

Se aty nën gjethet e rëna nëpër vjeshtra,

kam gjurmët e kujtimeve të rinisë nostalgjike,

arkeologjinë humusore me eshtra,

të fosilizuara nëpër vite frike...

 

O pylli im i shtrenjtë,

vetëm ti ma zbut e bleron shpirtin tim të trazuar!

Sepse ti më ke dashur si baba i vërtetë,

dhe më do me sinqeritet prindëror të kulluar

edhe tani kur jam bërë tri herë baba vetë,

dhe mësova qëndrimin vertikal përballë botës,

nga shembulli i mbijetesës tënde shekullore,

duke shtrirë rrënjët në thellësi të tokës

dhe zgjatur degët në kaltërsi qiellore...