Bedri Tahiri: Vep?r p?r Hasan Prishtin?n

Recension

VEP?R E THUKT? SHKENCORE P?R HASAN PRISHTIN?N

(ITSHKSH, Veprimtaria atdhetare e Hasan Prishtin?s, Biblioteka SCUPI,   Shkup, 2012)

Nga Bedri TAHIRI

K?to dit?, n? Shkup, n? botim t? ITSHKSH, Biblioteka SCUPI, nxori n? drit? librin shkencor “Veprimtaria atdhetare e Hasan Prishtin?s”, n? t? cilin rrumbullak?sohen aktivitetet e shumta q? u organizuan n? kuad?r t? 100- vjetorit t? Pavar?sis? s? Shqip?ris? p?r t? madhin Hasan Prishtina.

Viti q? lam? pas, sh?noi 100- vjetorin e Pavar?sis? s? Shqip?ris? dhe t? Flamurit komb?tar. Strumbullar i k?tij jubileu ishte ideologu e burr?shtetasi largpam?s, me rr?nj? nga Palaci i Drenic?s heroike, andaj lirisht mund t? quhet edhe Shekulli i Hasan Prishtin?s. Fryma e tij liridash?se shp?rtheu fuqish?m gjithandej Trojeve Etnike Shqiptare, p?r t? cilat edhe shkriu gjakun e pasurin?. Pasi  zuri vend aty ku meritonte, para Rektoratit t? UP-s?,  n? Prishtin?, synim kishte kryqendr?n e Dardanis?, Shkupin, ku ai kishte projektuar shtetin natyral shqiptar. Por, ?ndrra e tij u nd?rpre nga armiqt? e shumt?.

Dhe, realizimin i saj mund ta b?nin vet?m njer?zit  me ideale t? larta e me synime t? qarta atdhetarie, ata q? b?jn? epokat. K?saj radhe,  nj? i till? doli nga gjeni i hasanizmit epokal, veprimtari i palodhur, z. Mehmet Prishtina.

Ai, m? 12 gusht 2012, tuboi pinjoll?t e atdhetar?ve, q? para  nj? shekulli kishin çliruar Shkupin, dhe t? gjith? tok marshuan rrug?s s? t? par?ve t? tyre, duke kuror?zuar madh?rish?m aktin sublim t? nj?qindvjeçarit kryengrit?s çlirimtar.

Edhe m? 12 tetor 2012, Shkupi s?rish u b? epiqend?r e gjith? shqiptaris?. Pas Akademis? madh?shtore, mbajtur n? hotelin “Aleksand?r Pallas”, me pjes?marr?s nga t? gjitha Trojet Etnike Shqiptare, nga Kosova, nga Maqedonia, nga Shqip?ria, nga Presheva, nga Ulqini e nga Çam?ria, n? udh?kryqin m? t? frekuentuar t? Shkupit, zuri vend Shtatorja e Hasan Prishtin?s.

Ajo q? vulosi ceremonit? e dit?ve hasaniane n? Shkup, padyshim ishte Konferenca shkencore “Veprimtaria atdhetare e Hasan Prishtin?s”, organizuar nga Instituti i Trash?gimis? Shpirt?rore  Kulturore t? Shqiptar?ve n? Shkup (ITSHKSH), drejtuar prej Dr. Shefqet Zekollit, e cila zhvilloi punimet m? 13 e 14 tetor 2012, n? sall?n Komun?s s? Çairit.

Dhe, mbi dyzet referues, p?r dy dit? rresht pasqyruan n? rrafshe t? ndryshme jet?n dhe veprimtarin? e atdhetarit t? madh, Hasan Prishtina.

Paraqitja e Vasilika Sancinit nga Universiteti i Lublan?s, e cila duke i analizuar 14 pikat e Hasan Prishtin?s, nga perspektiva e s? drejt?s nd?rkomb?tare, sqaroi se ky ideolog i madh u parapriu shum? dokumenteve universale nd?rkomb?tare. Pask?taj, pjes?marrja edhe e studjuesve bullgar? (Anton Pançev) e maqedonas (Vllado Popovski), tregoi qart? se figura e Hasan Prishtin?s kap?rcen caqet komb?tare. Ai luftoi dhe ngulmoi p?r t? drejtat e t? gjith? popujve q? k?rkonin lirin?. Pra, siç po shihet, me kumtesat e tyre u paraqitën akademikë dhe profesorë të njohur vendor? e ndërkombëtar, të cilët me kompetencë shkencore, sollën fakte të reja lidhur me veprimtarinë atdhetare të Hasan Prishtinës.

“Kjo konferenc? shkencore jo vet?m plot?soi dhe rifreskoi mendimin shkencor p?r Hasan Prishtin?n nd?rmjet studiusve t? hap?sir?s mbar?komb?tare, por krijoi dhe ura t? reja bashk?punimi me studius t? arealit maqedonas, bullgar? e slloven, t? cil?t afirmuan se n? Ballkanin shpeshher? t? trazuar nga luft?ra e konflikte tragjike, p?r pushtime territoresh, kombet e k?tyre hap?sirave kan? ditur dhe t? komunikonin e t? bashk?punonin nd?rmjet tyre e do t? din? t? komunikojn? edhe n? t? ardhmen”,- thuhet pos tjerash n? fjal?n e K?shillit organizues.

Fjal?t q? u than? n? at? Konferenc? shkencore nuk mbet?n peng d?shiri. Ato u kuror?zuan suksessh?m brenda nj? libri t? thukt? studimor- shkencor, me mbi 555 faqe, me nj? mbar?shtrim t? mir? konceptual e profesional, me aparatur? t? duhur shkencore  bashk?kohore, i cili paraqet bazament t? fort? argumentues t? historiografis? son? m? t? re, p?r figur?n m? madhore e m? t? past?r t? kombit, Hasan Prishtin?n.

Libri “Veprimtaria atdhetare e Hasan Prishtin?s”, i botuar nga Instituti i Trash?gimis? Shpirt?rore  Kulturore t? Shqiptar?ve n? Shkup (ITSHKSH), si v?llim i 4-t? i seris?  Botime t? veçanta, t? Bibliotek?s SCUPI, p?rmban kumtesat, n? variantin e zgjeruar, t? shkruara me akribi shkencore, t? shoq?ruara me sqarimet e nevojshme.

Vet? titulli i librit reflekton gjith?kuptim?sin?  se aty kryek?put flitet p?r Hasan   Prishtin?n dhe veprimtariin? e tij t? bujshme atdhetare. Mir?po, figura e tij poliedrike ?sht? v?shtruar nga k?nde t? ndryshme, k?shtuq? edhe temat ishin t? larmishme. Qasjet shum?dimensionale: historike, shkencore, arkivore, letrare, publicistike, filozofike, organizative, parlamentare, politike, oratorike, arsimore, pedagogjike, diplomatike, komb?tare, nd?rkomb?tare, shtetformuese, folklorike, dokumentariste, gjuh?sore, kritike, artistike etj.figura e k?tij kolosi t? pashoq n? gjith? historin? ton?, del m? e kompletuar s? kurr?.

“Historiografia shqiptare ?sht? e nj?z?shme se Hasan Prishtina ?sht? i pakontestuesh?m n? dimensionin komb?tar, nd?rsa emri i tij mbetet i past?r si loti p?rgjat? gjith? veprimtaris? n? horizontin shqiptar”- thuhet n? parath?nien e librit.

Libri n? vete ng?rthen k?ta autor? me k?to tema: Beqir Meta: Përpjekjet e Hasan Prishtinës për mbrojtjen e popullsis? shqiptare n? Lidhjen e Kombeve,  Jusuf Bajraktari: Roli i Hasan Prishtinës në Kuvendin e Junikut, Hysen Kordha: Liberal- demokrati dhe reformisti Hasan Prishtina, Vllado Popovski: Hasan Prishtina dhe lëvizja çlirimtare maqedonase, Anton Pançev: Hasan Prishtina dhe lidhjet shqiptaro- bullgare, Xheladin Shala: Hasan Prishtina-  personaliteti më i denjë kombëtar, Ibrahim Gashi: Hasan Prishtina, ideologu i pavarësisë së Shqipërisë, Nebi Dervishi: Ekzekutimi i Hasan Prishtinës – atentat politik, Blerim Reka: Filosofia diplomatike e Hasan Prishtinës: nga shtetformimi konform vet?vendosjes, drejt integrimeve rajonale, Naim Halimi: Hasan Prishtina, udhëheqësi i kryengritjes komb?tare t? Kosov?s p?r pavar?sin? e Shqip?ris?, Bujar Dugolli: Reflektimi politik i Hasan Prishtinës gjat? viteve 1907- 1912, Fejzulla Shabani: Kontributi diplomatik i Hasan Prishtinës deri n? shpalljen e Pavar?sis?, Frashër Demaj: 14 pikat e Hasan Prishtinës vler?sim politik i rrethanave t? koh?s,  Sylë Ukshini: Hasan Prishtina, udhëheqësi i kryengritjes së vitit 1912, Lush Culaj: Hasan Prishtina- anëtar aktiv i Komitetit të Kosovës, Rudina Mita: Roli i Hasan Prishtinën në dhjetor 1921- mars 1922, bashk?punimi me Aqif Pash?n, Fehmi Pushkolli: Gjenealogjia dhe trash?gimtar?t e familjes së Hasan Prishtinës, Skender Asani dhe Isak Sherifi: Veprimtaria arsimore, politike e diplomatike e Hasan Prishtin?s, sipas burimeve italiane, Hysen Matoshi:  Figura e Hasan Prishtinës në letërsinë shqipe, Bedri Tahiri: Hasan Prishtina-  truri i lëvizjes kombëtare shqiptare (1908- 1933), Zeqirja Rexhepi: Raportet midis fuqive të mëdha dhe Hasan Prishtina (1908- 1912), Qerim Lita: Veprimtaria politike, ushtarake e diplomatike e Hasan Prishtin?s (1913- 1921), Mehmet Prishtina: Relacionet diplomatike të Hasan Prishtinës me diplomacin? e Britanis? s? Madhe (1912), Sefer Tahiri: Retorika e Hasan Prishtinës, Marenglen Verli: Rreth veprimtarisë diplomatike të Hasan Prishtinës  p?r ç?shtjen shqiptare, nga Parlamenti osman deri n? Lidhjen e Kombeve,  Avzi Mustafa: Kontributi i Hasan Prishtinës për gjuhë të zyrtarizuar shqipe me shkoll? t? pavarur, Qemal Murati: Reflektimet e Hasan Prishtinës për gjuhën, shkoll?n dhe tradit?n komb?tare dhe reflektimet tona sot, Vebi Xhemaili: Hasan Prishtina - një jetë për Shqipërinë Etnike, Xheladin Zymberaj dhe Elsev Brina: Kontributi i Hasan Prishtinës për alfabetin, shkoll?n dhe gjuh?n shqipe, Zeqirija Ibrahimi: Hasan Prishtina – vizionari që pengoi planet serbe,  Ilir Zylfiu: Veprimtaria kombëtare e Idriz Seferit, bashk?luft?tar i Hasan Prishtin?s (1910- 1918), Naim Musliu: Hasan Prishtina, pishtar i arsimit kombëtar, Besnik Emini: Gazeta “Politika” mbi vrasjen e Hasan Prishtinës, Izaim Murtezani: Hasan Prishtina – mes këngës dhe historis?, Mixhait Pollozhani: Figura e Hasan Prishtinës në artin figurativ, Sevdail Demiri: Reflektimi i ideve të Hasan Prishtinës n? aktualitetin e sot?m shqiptar dhe Fitim Rifati: Hasan Prishtina sipas memoareve të disa bashkëkohësve.

Dhe, s?rish, nuk ke se si t? mos i fal?nderosh ata q? mund?suan k?t? mrekulli, n? ball? t? t? cil?ve q?ndrojn? z. Mehmet Prishtina, kryetari i Çairit, z. Izet Mexhiti dhe K?shilli botues e redaktues,  udh?hequr nga Dr. Zeqirija Ibrahimi. Ky lib?r ?sht? m?se i nevojsh?m p?r t? gjith? shqiptar?t, veçan p?r ata q? nuk e njohin sa duhet jet?n dhe veprimtarin? e k?tij atdhetari t? pashoq dhe p?r ata q?  historin? kan? m?suar mbrapsht.