Gani Mehmetaj: Përftimi

Përftimi

Tregim nga Gani MEHMETAJ

-Përftimet të marrin në qafë, të bëjnë të luash mendsh, - përpiqej të na bindte miku im Bardhi, ndërsa piqnim mish në hell e patate në prush, maje mali, një natë gushti të freskët. E shihja me mosbesim, si gjyshen time kur më fliste për fantazmat. Ashtu më dukej e shikonin edhe te tjerët, pa e prishur terezinë, duke vazhduar të shprushnim zjarrin. Lumi poshtë nesh shushurinte mistershëm rrjedhës së vet; qielli i qëndisur më yje si margaritar xixëllues na rrinte sipëri po aq i pabrenga; ndonjë meteor ndriçonte e shuhej me shpejtësi në qiellin e paskajshëm; ne tregonim qyfyre të liruar nga shtrëngesat e ditës, pinin raki e birra dhe çlodheshim nga puna stresuese e zyrës. Fundjavat shpesh i kalonim në bjeshkë.

-Të ka mbërthyer frika, a ndonjë ankth nate, -ia priti me ironi shoku tjetër, Ermali, i entuziazmuar nga nata e këndshme, - prandaj t’u kanë fanitur përftimet, -vazhdonte ai të mos e pranonte konstatimin e Bardhit. Të tjerët heshtnin dhe ëndërronin me sy hapur. Më dukej asnjëri nuk besonte në fanitje a përftime, sikurse u thoshte Bardhi, megjithëse nata gjithherë ta cyste fantazinë si stuhia që të sjell para sysh përmbytjet.

Bardhi si të ndjehej i shmangur nga mospërfillja jonë ndaj përftimeve, këmbëngulte në qëndrimin e vet. Ne s’kishim asnjë arsye t’ia prishnim, pos me ndonjë romuze, duke mos harruar të imitonim fantazmat me klithma mneri nga filmat horror. Ai si të mos e hetonte  mosbesimin tonë, filloi me qetësi të habitshme të na fuste në rrëfimin e tij.

– Ishte fresku i mëngjesit, s’kishte as hije nate dhe as ankthe mesnate, - ia nisi Bardhi, duke na e hequr mendjen për një çast nga aroma e mishit të pjekur dhe birrat e ftohta. Ia gapërruam sytë në dritë hijet e natës e të flakëve që lëpinin terrin.

- Herën e parë përftimi i doli pak para lindjes së diellit, atëherë kur nata nuk ka ikur, ndërsa dita nuk ka e shtrirë pushtetin e vet mbi tokë e qiell. Përftimi i qëndroi mbi shtrat, frymën e saj e ndjeu në fytyrë, por s’arriti të hapte sytë. Ajo doli vrik, po aq shpejt siç hyri brenda. Ai e ndoqi prapa, por nuk e pa gjëkundi. I përgjumur ua lëshoi një sy rrugëve të zbrazëta. Një dritë e zbehtë vetmitare tundej në fund të rrugës. Gjumi nuk e zuri më.

Para dy vjetësh në të njëjtën mënyrë si përftim e pati dëgjuar jehonën e zërit të saj: e grishte ta ndihmonte. Por ai u vonua. Shkëlqimit, kështu e kishte emrin fatkeqi, nuk i shqitej nga mendja sikur pa Vesën, të dashurën me të cilën u njohën në fillim të verës, disa vjet më parë. Ai ishte student i vitit të tretë, ajo vazhdonte vitin e fundit në gjimnaz. Dashurinë e tyre se vërejti askush në lagje, secili shihte punët e veta. Ata i gëzoheshin njëri-tjetrit natën e ditën. Bardhësia lëbyrëse e gjinjve të saj dhe puthjet e zjarrta si hiqeshin asnjëherë nga mendja.

Ai vinte të premten nga kryeqyteti, për t’u kthyer të dielave në mbrëmje. Ajo e priste me padurim. Kështu vazhduan disa muaj. Pastaj ai shkoi për disa kohë në Perëndim, të mësonte gjuhën, apo të punonte në kooperativën e studenteve nuk u mor vesh.

Befas ajo vdiq, në fillim të dimrit. Fundi i saj e tronditi lagjen. Askush nuk e priste. Dukej shend e verë. Fjalët që e plotësonin kumtin, sikur nuk e pranonin vetëvrasjen. Hidhnin dyshim mbi shkaqet. Misteri e mbuloi vdekjen e papritur të vajzës së re. U tha sikur fatkeqja ngatërroi ilaçet, apo mori dozë të tepruar të hapjeve qetësuese. Policia u pajtua me versionin e familjes, u binden që askush s’kishte dorë në vdekjen e saj. Nuk gjeten asnjë porosi me të cilën mund të fajësohej dikush. Ajo s’la letër lamtumirëse  .

Pas kumtit të kobshëm, djaloshi e humbi fillin. “Ajo iku, ai jetonte”, i paskësh thënë mikut të tij, të cilit ia rrëfeu të gjitha.

Një kohë ai, rrinte i shushatur, si ta kishte goditur dikush prapa kokës me një gjë të fortë. E hante vetën pse s’e mori seriozisht zërin-përftim që i erdhi një mbrëmje dimri derisa ajo ende ishte gjallë. Ndonjëri në lagje, pa e ditur lidhjen e tij me fatkeqen, kishte hetuar se studenti nuk jepet, por është e sigurt që ka dal fiqirit. “Ka një hall”, fliste kureshtari Hasret, duke biseduar më te tjerët.

Një kohë djaloshi nuk u duk fare, as dërgonte habere, bënte jetën vetmitare në Perëndim. Askush nuk e lidhte vdekjen e vajzës fatkeqe me djaloshin e hutuar. Të pakët ishin ata që dinin diçka si nëpër mjegull. Pjesa më e madhe e njerëzve, sidomos e plakave besonin që vajza fatkeqe shkeli në barin e keq, sipëri kodrave të qytetit, sepse, sipas plakave, ajo i pati të gjitha të mirat: e bardhë, e pashme, faqe kuqe, shtatë gjatë, goja vesh e m’vesh i rrinte gjithë ditën. S’kishte asnjë arsye të çonte dorë mbi trupin e vet.

Ardhja e sërishme e djaloshit në lagje, pas disa vjetësh, kur historia tragjike e vajzës gati ishte harruar, ngjalli habi e dyshime. Kalonte rrugës i heshtur, me shikim të shpërqendruar. Tregonin se si e shihnin maje malit, aty ku lumi binte me furi në shkëmbinj, ku njerëzit nuk afroheshin, sepse të merreshin mendtë e bije pingul në humnerë. Flitej sikur ishte një forcë tunduese që të ysht të hidheshe në thepat e shkëmbit të ujëvarës.

Disa thoshin mbyturazi sikur ai vraponte pas një hije, apo mbase ëndërronte sy hapur. Natën kalonte lagjen, i ngjitej kodrës. Kthehej kur fillonte të zbardhëllonte majave të bjeshkëve. Ndonjë roje natë bënte be se e kishte pa në fundin e natës duke ecur i vetëm. Sa herë kalonte përskaj tij, ishte i sigurt roja e natës, djaloshi nuk shihte asgjë. Nëpër lagje filloi pëshpërima. Disa shtruan mëdyshjen: mbase është somnambul, zgjohet natën, kapton kodra për t’u kthyer sërish në shtrat pa therë në këmbë.

Shoku i  fëmijërisë vendosi me vëllanë e vogël të fatkeqit ta ndiqnin prapa. Nuk pritën shumë. Dy orë pas mesnate, ndërsa rrinin zgjuar në dhomën e ndenjes me derë hapur, një fëshfërimë u kaloi përskaj. S’panë asgjë, as dëgjuan zë njeriu, por të dytë ishin të sigurt se dikush u përftoi. Dridhërimë e pashpjegueshme ua drodhi zemrën.

Pak çaste më vonë panë djaloshin se si eci më vrull pranë tyre. Doli në rrugë, iu ngjitë kodrës përpjetë gati më një frymë. Të dy përcjellësit ishin mësuar me kodra e bjeshkë, por ecja e shpejt e djaloshit gati ua zu frymën, - e ndërpreu Bardhi rrëfimin për të marr frymë thellë, duke hetuar efektin e fjalëve që i thoshte.

Të gjithë e shihnin më kërshëri, asnjëri nuk merrej më birrat apo rakinë. Gacat ende xixëllonin në prushin bubulak.

- Edhe sot më përshkojnë të dridhura kur e kujtoj, - vazhdoi Bardhi si i përpirë nga ajo që tregonte.

- Ishte natë gushti, hëna ndriçonte jo vetëm lagjen. Gjithë qyteti lahej nga drita e zbehtë e hënës. Kodrat dukeshin të pazakonshme, të shpëlara nga një ndriçim i argjend, me gungat dhe luginat e pjerrëta. Përskaj burimit të lumit rrinte ai, i përhumbur. Zhurma e ujit nuk i lejonte  ta dëgjonin, por qenë të sigurt se diçka fliste, ose pëshpëriste. Buzët i lëviznin, apo mbase qante? E ndiqnin nga një largësi. Nuk dinim ç’të bënim: t’i afroheshin, druanin se mund ta trembnin e të rrëzohej në humnerë. Priten derisa të zbrazej emocionesh. Për një çast iu zhduk nga sytë. Të ketë marr kthesën në të djathtë, një dhiare përskaj kanalit vaditës, apo të ketë rënë në humnerë? Vrapuam si të ndërkryer. Iu afruam humnerës ku uji përplasej më rrëmbim. S ’pamë gjë: uji poshtë shkumëzonte. Vrapuan dhiares pranë kanalit vaditës për ta zënë, kur e pamë me ecjen e të përhumburit. Ai dridhej nga ngashërimet kohë të gjatë duke ecur.

Nuk e shpjegonin dot pse erdhi deri këtu? Çfarë tha? Me kë foli fare pranë humnerës, ku  uji binte më rrëmbim. Nuk fjetëm nga shqetësimi. S’morën guxim ta ngushëllonim, as t’ia bënim me dije se e ndoqëm, i druanim reagimit të tij. Ai vuante, sepse u vonua. Ajo nuk e përballoi vetminë e braktisjen. Ai prapë ndjehej fajtor. Jehona e zërit të saj e grishte, e solli nga Perëndimi të përballej më përftimin. Ndoshta erdhi të qetësohej, ndoshta donte të sqarohej. Gati luajti mendsh. Pas disa muajsh iku sërish në Perëndim. Nuk u kthye kurrë më.

Pasi e përfundoi rrëfimin Bardhi, sekush nga ne ofshau përmallshëm: e kujtonim të pikëlluar ndonjë dashuri të humbur, na përftonin ndarje të dhimbshme, apo u pikëlluam më fatin tragjik të dy të rinjve. Nuk e komentuam. Shihnim të hutuar në zbrazësinë e territ dhe ndiqnim dritëhijet e gacave, duke shpupuritur zjarrin e mbetur. Nuk na kujtohej ta ushqenim me dru. Mbase prisnim të zbardhte dita.