Thani Naqo: Amaneti erdhi me vonesë na Bavaria

AMANETI ERDHI ME VONESË NGA BAVARIA

tregim

Nga Thani Naqo

U dëgjuan kërcitje të forta nëpër dhëmbë.

-Janë pjekur lajthitë - tha Artan Bareli dhe ndezi cigaren.

-Po- u përgjigj tjetri nga përtej oqeaneve dhe qëllimisht u mëshoi nofullave për të thyer lajthi të tjera - Të kujtohet? Më sillje lajthi, thana e kullumbri kur ishim gjimnazistë. Unë gjithë jetën kam qenë llupës i madh. Nuk më durohej gjersa të vinte pushimi. I përlaja fshehur nga mësuesit. Lajthitë dhe arrat i thyeja me kapakun e bangës. Pastaj m’u kalitën dhëmballët dhe, edhe sot, s’kam nevojë për darrë. Ti krise e ike, miku im, ndërsa mua më mbeti në dorë mbretëria e lajthive dhe thanave të tua. Dy javë të shkuara, nxorra një but me verë nga xinxifilet e mbretërisë tënde. Xinxifilja mban fshehur enigmën e madhe: piva gotën e parë dhe më hipi e qeshura: u ndjeva me tri këmbë. U rrojta dhe krasita mustaqet. Vesha kostumin më të mirë. U pashë në pasqyrë më nge dhe ia shkela syrin vetes:

-Ditë e shënuar për t’u bërë dhëndër - thashë.

Dola nga shtëpia si erë e marrë dhe i dhashë makinës për nga Kodrina Kallashi. I shkova Vali Traboninit në zyrë. Ajo, prej vitesh, nuk mban më syza. I operoi sytë në Stamboll. Për fustani i qenë kapur fëmijët, dy djem, të zeshkët, kaçurelzinj, sikur kanë dalë nga hunda e Zamir Pashës. Sytë e Valit më ngjanë me shikëllat e lisit kur grizohen nga bryma. Dije nga unë miku im: nuk ka femër në botë më të urtë dhe më inteligjente se Vali Trabonini!

-Kërkoj tët’ motër -i thashë - Kam vendosur të mos gris më këpucë për hatrin e saj. Sot ndahet shapi nga sheqeri.

-Nuk është këtu - mu përgjigj Vali. Psheretiu - Anita ka dalë.

I dhashë makinës si i tërbuar nëpër sokakët e qytetit. E dallova siluetën e saj prej së largu. Qe veshur në të verdha. Tërhiqte një valixhe përmes bulevardit.

“I ka shkrepur të ikë,” mendova dhe i  preva rrugën.

Siç të thashë, kisha pirë verë xinxifile. Këmba e tretë më çikte në timon. Përfytyromë: me kostum e gravatë. Këmishë të kuqëremtë. Sqetullat dhe gjoksi spërkatur me livando Azaro. Tamam, dhëndër. Dhëndër i kohës moderne. Me makinë të blinduar Benx. Atë mëngjes, një miku im, adhurues i zjarrtë i saj, më dha lajmin e hidhur se nuk do ta shihnim me Anita Traboninin. Frenova makinën para saj. Gomat fishkëllyen. Nga përtej trotuarit më përshëndeti Peshku i Tymuar. Ai hapi të dyja krahët, pardesyja iu shpalos dhe ai m’u duk si një zog gjigant murmash. Ajo, Anita Trabonini, hyjnia e qytetit tonë, porsi mace e egër, mjaulliu në mes të bulevardit:

-Të më veshësh me flori, të më bësh serenatë mbi kokë gjersa të vdes, edhe njëmijë këngë të tjera të thurësh për mua, unë nuk martohem me ty. Fshije nga mendja Anita Traboninin!

Mirëpo vera e xinxifileve, miku im, përveç enigmës se të bën me tri këmbë, të jep edhe guximin të ulërish me sa të ha në kokë:

-Prapa diellit shkofsh! - i thirra.

Pauzë. Frymëmarja e thellë e Durim Agalliut dëgjohej sikur frynin erërat.

-Nga po flet - e ndërpreu Artan Bareli dhe ndezi cigaren tjetër.

-Nga maja e Shëmbi të Dëllinjës.

-Nuk më thua, ç’ditë ka qenë kur mjaulliu Anita Trabonini?

-Të dielën e shkuar. Si sot një javë - u përgjigj tjetri me përpikëri.

Ndërkohë silueta e komshies Sherli u shfaq nga fundi i pishinës. Qe veshur me fustan të gjatë deri përfund këmbëve dhe në kokë një shami me lule.

“Është veshur si për festën e Kamboxhias,” i shkoi ndër mënd Artan Barelit. Fustani e tregonte më të gjatë dhe atij i shëmbëlleu sikur Sherli qe një grua e zakonshme nga fshati Bërxhuk, e gatshme për të filluar punë në seleksionimin e patateve.

-Prapa diellit shkofsh!- iu hakërova Anita Traboninit dhe asaj nuk i bëri syri tërr. Të kujtohet? Kur ajo ishte gjimnaziste, e qeshura i kumbonte nëpër korridoret e shkollës. Unë e pëlqeja atë të qeshur, kurse i fantaksuri Driza thoshte se e qeshura e saj, qe e njellojtë me kakaritjen e jariçkës kur bën vezën e parë. Internimi i shurdhoi kakaritjen. Kakaritja u kthye në mjaullitje. Anita Trabonini më la çerek shekulli të shurdhuar. Trung i shembur në mes të pyllit.

Për herë të parë i thirra vetes:

-Hajvan me brirë - dhe para syve m’u shemb miti i Hyjnisë Traboniane. Ajo më urrente dhe unë kurrë ndonjëherë nuk e shkova në mendje një gjë të tillë.

“Hapi dyert o, i ëmbli burg” dhe për pak e mbërrtheva për krahu Anita Traboninin. M’u shkrep ta ngjeshja në makinë. Ta rrëmbeja, sic i rrëmbejnë femrat dhe të ikja thellë pyjeve të Shëmturit. Por perëndia vuri dorë mbi rebelizmin tim hakmarës. Perëndia ktheu verën e xinxifileve në ujë të bekuar dhe unë u bëra esëll. U ktheva burrë me dy këmbë. Hetova silueten e saj: bukuri e fishkur, rrethuar me gjemba. M’u dhimbs. Betohem për kokën time dhe tënden:

-Anita Trabonini m’u dhimbs. E kisha dashur më shumë se veten time dhe ajo më lypte mëshirë:

-Të lutem, mos më dashuro! - më tha.

-Hyjni e veshur me akull. Asnjë pikë lot nuk pikoi nga qerpiku yt! - i thirra.

Durim Agalliu u mbush  fort me frymë. U dëgjuan të kërcitura nga thyerja e lajthive.

-Vetëm për një gjë më vjen keq, miku im: shkrojta e grisur qindra partitura dhe tërë jetën më ka terrorizuar mendimi:

-Do t’ma pëlqejë, apo jo, këngën Anita Trabonini.

-E luan akoma kitarën - e pyeti Artan Bareli.

-Rrallëherë.

-Çuditem.

-Hiç mos çudit, miku im. Mendja me punon si të zgjeroj perandorinë time - u përgjigj tjetri - Poezia dhe muzika nuk janë për këtë shekull.

-Ç’bëhet me bustin e saj.

Dëgjoi frymëmarrjen e thellë dhe përfytyroi sytë e mjegulluar të Durim Agalliut. Nuk arriti të dallojë ishte era, apo frymë njeriu, e shoqëruar me rënkim:

-Bukurinë Shqiptare do t’ia lëshoj në dorë atij që e ka gdhendur  - u përgjigj Durimi me ironi dhe nofullat i kërcitën sikur po i dërmonte lajthitë me gjithë guacka. Pastaj qeshi. Të qeshurën e tij e përcolli me jehonë Shkëmbi i Dëllinjës.

E tillë ishte natyra e Durim Agalliut: i çiltër, ironik dhe i plotfuqishëm me karakterin e tij rebel. Pauzë. Dëgjoheshin gumëzhitja e sharrave dhe goditja e sëpatave mbi dru.

-Do të them një të vërtetë, të cilën s’ta kam thënë më parë: jam penduar që rrëmbeva bustin e Anita Traboninit!

-Qysh kur je penduar - tha Artan Bareli dhe vuri buzën në gaz djallëzisht.

-Një sekondë pas ulërimës: “Prapa diellit shkofsh.” Për hatër të saj mbeta beqar deri tani që po harxhoj frymën me ty. E dashuroja si i marrë. Ty të shkonte mendja se mua me përvëlohej shpirti pas bohçeve të pishave e bredhave tek Shkëmbi i Dëllinjës. Anita Trabonini më thëthinte si magnet që unë të rrezikoja kokën për të. Dashuria u kthye në dëshirë e çmendur: vetëm për ta parë. Një mijë sy e përgjonin atë, një mijë sy më përgjonin edhe mua. Këmbenim shikime të çastit dhe unë mjaftohesha me aq. Njëlloj si macet: dashuronim me sy. Mjaftohesha që ishte gjallë dhe mua më bëhej se ajo jetonte vetëm për mua. Qorrollisesha ëndërrvrarë e s’merja vesh çfarë ndodhte në trurin tim. Atë që kam bërë unë për Anita Traboninin, nuk e ka bërë asnjëri nga adhuruesit e saj. Mere me mend ç’ndodhte në ndërtesën e qelbur, ku qenë strehuar kuadrot e bujqësisë. Një çatmë me thupra, e ngallyer me baltë, i ndante prej meshkujve ato, tre gra, të pambrojtura, në pikën e hallit. Të kujtohet? Nevojtorja, në fund të oborrit, ishte e përbashkët. Në të dhiteshin e shurroseshin mësuesit dhe veterineri Driza. E qelbur. Kishe ndot të hyje aty. Kam parë profesoren e letërsisë dhe vajzat e saj, të pastronin të pëgërat e kuadrove të lartë. E respektoja në heshtje dhe kisha zili rebelizmin e Anita Traboninit. Kjo ndjenjë më bëri të vuaj vite me rradhë dhe mos heq dorë nga dashuria për të. Nuk me del nga mendja një mëngjes kur Bërxhuku u gdhi me dëborë. Akoma qëmtonte. Leskra që të përvëlonin duart e fytyrën. Atyre, të gjorave, u duhej të shkonin në punë për tarracime, a për mbjellje fidanësh pishe e bredhi. Ai, Kokëpjepri, brigadieri i pashpirt, i dërgonte të pastronin edhe plehun në stallat e bagëtive.

Atij mëngjesi të akullt dëgjova profesoren e letërsisë kur tha:

-Sa mirë të isha mace e të rija pranë zjarrit.

-Të kujtohet veterineri Driza? Shtrati i Drizës ishte ngjitur me çatmën që ndante dhomën e tij me atë të Trabonineve. Ti m’u zemëroheshe pse unë nuk qëndroja në shtëpinë tënde dhe shkoja për të fjetur në dhomën e qelbur të Drizës. Dëshëroja të isha pranë Anita Traboninit dhe t’i thosha asaj në heshtje, se mua më kishte përkrah edhe në kohën më të vështirë të jetës. Drizën e kam patur mehallaxhi dhe shok fëmijërie. Nga moshatarët, Driza ishte më i shëmtuari, por më i guximshmi dhe më i ndershmi nga ne të gjithë. Ëndërronte të bëhej kirurg. Driza, kur këndonim, e ngrinte zërin mbi të tjerët dhe na prishte tonacionin e rritmin. S’kishte pikë talenti për muzikë, ama unë kopjoja detyrat e matematikës, kimisë e fizikës, prej tij. Emërtimin anatomik të kockave të kafshëve ai e dinte në majë të gishtave.

Ditën, që mbaruam provimet e maturës, na u shkrep t’i bënim serenatë Anita Traboninit.

E porosita Drizën:

-Zëri yt rrokullis kadet e turshive. Dashurisë i këndohet me zë hyjnor.

-Të kisha talentin tënd - ma ktheu Driza - Anita Trabonini do të hidhej nga ballkoni në krahët e mia.

-Ikë o, kokëlopë - e ngacmova.

-Ikë o, fytyrëkalë - ma ktheu.

-Të ka zënë qymyri me Anita Traboninin.

-Ajo do të martohet me mua - tha ai pa ndroje, në sy të të tjerëve.

-Ikë o, djall, kokëlopë!

-Ikë o, djall, fytyrëkalë!

-E ke zërin si të kaut - iu hakërova Drizës.

-Ndërsa zëri yt, hingëllimë kali!

-Babai yt o, Artan Bareli, e nxirte rakine nga kumbullat dhe qershite e egra të pyllit. Ama raki ishte! Java e dytë e Qershorit. Të kujtohet? Ishim mbledhur në verandën e shtëpisë tënde. Përtej bregut të lumit ndërtesa ku qenë strehuar Traboninet. Atë natë Bërxhuku m’u duk parajsë e zhytur në esencë zhumbrice e tërfili. Unë nuk i kam rënë ndonjëherë aq bukur dhe me mall kitarës, si atë natë.

Driza u përkul nga unë gjithë mister dhe më tha në vesh:

-Jam komunist, por sonte do të të tregoj sekretin më të madh në botë - dhe mua me shkoi mendja se djalli Fytyrëkatror do të më tregonte ndonjë material të fshehtë partie ose, ai sekret, kishte të bënte me mua personalisht. I ndërpremë këngët në orën dhjetë. Bërxhukasit në atë kohë zinin shtratin e gjumit. U shpërndamë. Hymë në dyqan.  Driza bleu një shishe me vodkë e konserva peshku. Një çatmë na ndante nga dhoma ku ishin Traboninet.

U ngjeshëm paq me vodkë dhe Driza më tha zëulët:

-Betohu për ideal të partisë.

-Unë s’jam komunist të betohem për idealin e partisë.  Do të zë be për prindërit që më kanë bërë kokën - i thashë.

-Prindërit leri mënjanë - këmbënguli Driza - Ata, sot janë gjallë, nesër e dredhin këmbën. Ideali i partisë është i përjetshëm.

-Eh, djall o, kokëlopë! - dhe Driza më detyroi të betohem për idealin e partisë.

Driza, me pamje misterioze në fytyrë, shtrëngoi nofullat e gjëra dhe eci këmbadoras, porsi maçok, mbi shtratin e tij. Gishtin tregues e vuri mbi majën e hundës, që unë të mos bëzaja, pastaj, me atë gisht, tregoi çatmën që ndante të dyja dhomat. Ai kishte hapur një brimëz përmes saj, sa mund të kalonte kokra e egjrës.

Më tërhoqi mistikisht dhe më pëshpëriti në vesh:

-Ta dijë Anita Trabonini këtë brimëz në çatmë, njëri, nga ne të dy, sonte do të mbetet qiklop. Do të na e nxjerrë syrin me grepin që thurr kortina.

-Në mbetsha, edhe i verbër - i thashë Drizës - le të më verrbojë dora e saj - dhe afrova syrin.

Në qoshe të dhomës, mes govatës, lakuriq, bënte banjë Anita Trabonini! Hidhte ujë mbi trup me sapllake. Shkumba e sapunit u shpëla dhe unë pashë mrekullinë hyjnore sikur zbriti nga qielli!

-Më vjen ta shemb çatmën - tha Driza - Pavarësisht se është e internuar, unë martohem me të .

-Mos o, kokëlopë!

-Ose t’ia heq vetes.

-Do të hapish lojën e vetëvrasjeve. Edhe të vdekur,  të nxorën fishek nga partia.

-Hall i madh - tha me gjysmë zëri Driza - Mbi Partinë unë nuk ve asnjë.

Mbas një a dy muajsh, erdhi në Shëmtur dhe ia shtruam me të pirë.

Qeshte.

I shkëlqente fytyra.

-Lajm transferimi - e pyeta.

-Jo - u përgjigj - Nuk kam asnjë shpresë të më afrojnë pranë nënës. E parandjej: do të kalbem në Bërxhuk - por, e qeshura e tij më sëmboi në zemër.

Herë pas here vinte dorën mes shalëve dhe kruhej.

-Ka plasur pleshti e morri-  i thashë - Spërkate dhomën me koçifos.

-Morri e pleshti mund të përhapet në të gjithë botën, por në dhomen time e atë të Trabonineve, kurrë. Ato kanë qenë depo helmesh.

-Atëherë, ç’dreqin ke që kruhesh si qen stani?

-Sekret botëror - m’u përgjigj dhe çapëleu gojën e madhe vesh në vesh. Të kujtohet? Driza kishte dhëmbët e mëdha si fara pishe dhe të zverdhura nga tymi i duhanit. I shëmtuar, gjer në pafundësi.

-Ma trego sekretin botëror - e nxita dhe mendja me shkoi tek vetja ime. Mbase ai kishte dëgjuar ndonjë lajm të mirë për mua, për ndonjë transferim në qytet. - Drizë, të betohem...

-Aha, sipas erërave që po fryjnë, betimet dhe stërbetimet nuk pijnë më ujë - tha dhe u çua. Pagoi të ngrënat e të pirat dhe mori rrugën shtrembër- shtrembër, këmbazi, për në Bërxhuk.

-Fli sonte tek unë - i thirra - Të meren këmbët. Dëbora sikur ka filluar. Do të të çafërlojnë ujqit!

-Kam folenë time - m’u përgjigj - Nuk dua të të rëndoj me shpenzimet e varrimit.

E ndoqa me sy gjersa humbi pas kthesës së madhe. Nga ajo ditë, më torturoi mendimi se sekreti botëror kishte të bënte me Anita Traboninin.

-Të lutem, ndro temën - e ndërpreu Artan Bareli.

-Kjo temë s’ka për t’u mbyllur kurrë, miku im- vazhdoi tjetri pa marë parasysh lutjen e tij.

-Atëherë, jepi, dili në fund! Ç’bëhet me Drizën?

-Driza është në Gjermani. Çau përmes Kosovës. Pas njëzet viteve u bë i gjallë. Fliste nga Bavaria. Nga e gjeti numrin e celularit tim, perëndia e di. Nuk me pyeti për të ëmën, që ka mbetur kërcure, as për shëndetin tim, as se çfarë bëj, jam martuar a jo, por hyri një e në temë:

-Strumbullari i botës - tha - është Anita Trabonini.

I dridhej zëri. U ankua: asnjë gjermankë nuk i hynte në sy. U shërben kuajve të vrapit. M’u lut, të nisesha urgjent dhe të takoja Anita Traboninin.

-Mbushja mendjen - më tha - të mos shkojë në Amerike. E pres të vijë në Bavari - dhe Driza me foli sikur unë isha ambasador i dashurive të mbetura nga koha e monizmit - Nuk ma ngre më telefonin - u ankua Driza për Anita Traboninin - dhe unë u bëra xheloz, si kurrë ndonjëherë, pavarësisht se një orë më parë, asaj i kisha ulërirë, “prapa diellit shkofsh!” O, perendi e madhe! -i thirra vetes - Kokëlopa është lidhur në telefon me Anita Traboninin!

-Hej, Kokëlopë - i thirra - e bëj këtë për ty, ama, me kusht, tregomë: e ke shaluar apo jo Anita Traboninin, se më lojte nga mentë.

Por, ti miku im, e njeh veteriner Drizën. Ai ka qenë dhe do të mbetet mashkulli më enigmatik në botë.

-Nuk i kam prekur një fije floku. Të betohem për kokën e nënës! - erdhi betimi nga Bavaria.

-Harroje nënën. Sot e ke gjallë, nesër e dredh këmbën - e ngacmova Drizën.

-Dëgjo - tha - Jam pagëzuar. Të betohem për perëndinë protestante!

-Kujt ia shet këto dëngla o, Kokëlopë? Ty të kanë bërë  bënë synet sa dole nga barku i nënës. Harrove që më ke treguar si e skuqi yt atë thikën, atë thikën, me të cilën priste thundrat e kalit dhe të bëri synet?  Prifti nuk pagëzon një lafshëprerë!

-Atëherë - tha Driza - betohem për kokën e Anita Traboninit!

Dëgjova hingëllimën e një kali dhe u binda se Driza jetonte pranë kuajve, por njëmijë dyshime më cimbisën. M’u bë se, nën lëkurë, më lëvrinin milingona.

-Më iku jeta mes bajgave - vazhdoi Driza - Pastroj plehun e stallave dhe kreh kuajt gjermanë, por unë kam bërë zbulimin më të famshëm në shkencën veterinare: kuajt nuk duan t’ia dinë se ndrohen sistemet. Kudo qofshin, kuajt pjerdhin dhe hingëllijnë njësoj. Nën bisht mbajnë miza. Shkumbëzojnë shurrën dhe ajo kutërbon njësoj. Hamshorat e Bërxhukut dhe këta të Bavarisë, pelave u hidhen njësoj. Bohçet e pishave të Bërxhukut janë njëlloj me të Bavarisë, ama, o, Fytyrëkalë, femër si Anita Trabonini, nuk e gjen në  Evropë! Anita Traboninit i hyra në hakë: të tregova sekretin e asaj brime në çatmë dhe, jo vetëm që u pendova, por urreva veten time. Kisha tradhëtuar Anita Traboninin! Më vinte të hidhesha nga Shkëmbi i Dëllinjës, por më mbajti gjallë ideali i partisë. Tmerohesha se do të më përjashtonin nga rradhët e saj edhe të vdekur! Hiqesha hero, por zemra ime e dinte sa vuaja. Lashë sektorin e parë dhe kërkova vullnetarisht të shkoja ku qe më vështirë, në gërxhet e thepisura të Bërxhukut. Unë shkova në Bërxhuk për Anita Trabonin dhe jo për idealin e partisë. Fshehur nga syri i spiunëve, blija mish e bulmet me paret e mia. Ua jepja Trabonineve. U falja dru nga drutë e mia që ato të kishin zjarr në dimrin e egër. Pandehja se në çatmë kisha hapur vetëm unë brimë, mirëpo të njëjtën gjë kishte bërë edhe Anita Trabonini. Kam njëzet vjet që përkedhel vithkat e pelave gjermane dhe prapë në mendje kam Anita Traboninin. Mora vesh se i vdiq e ëma dhe i rashë ziles për ngushëllim.

Anita më premtoi:

-Do të shihemi së shpejti Drizë - dhe unë i mjeri sakrifikoj akoma për të. S’mundem të vij në Shqipëri. Jam pa dokumenta. Nëse më do vërtet si mëhallaxhi dhe besnik fëmijërie, nisu urgjent dhe ndaloje Anita Traboninin të shkojë në Amerikë, përndryshe, do të lexosh në kronikat e gazetave: një stallier kuajsh, refugjat në Bavari, bëri harikiri me furkën e plehut, për shkak të dashurisë së penguar nga koha e monizmit. Të lutem, të gjitha këto që të tregova, mos ia thuaj Anita Traboninit. Ajo e di se unë punoj veteriner i kujave të vrapit dhe jo stallier i tyre. Takoje urgjent dhe mbushja mendjen të vijë në Gjermani, se përndryshe! ...

-Hej, miku im - e ndërpreu Artan Bareli dhe ndjeu nervozitet - Mua nuk më preu meraku të dëgjoj si hingëllin Driza pas pelave gjermane. Më thuaj: e shaloi apo jo Anita Traboninin?!

Pauzë. Dëgjoheshin trupat e pemëve që paloseshin njëra mbi tjetrën. Artan Bareli përfytyroi rrokullisjen e trungjeve poshtë Shkëmbit të Dëllinjës. Ndezi cigaren. Durim Agalliu hezitonte t’i përgjigjej pyetjes së tij.

Artan Bareli lëshoi shtëllungën e tymit dhe bashkë me të edhe kërshërinë:

- E çove në fund amanetin e Drizës?

-Amaneti erdhi me vonesë nga Bavaria.