Thani Naqo: Ti, unë dhe Perëndia

Thani Naqo

TI, UNË DHE PERËNDIA

(FRAGMENT NGA ROMANI I FUNDMI I SHALËGJATËVE)?

Marjana e Lonit i kishte sytë të kullumbrijta, kurse Marjanka e këngës ishte sybojëqielli, si Grifsha. Marjana e Lonit kishte trupin të gjatë e të kolmë, e gjatë sa i shoqi dhe, kur ajo më ftonte mua të danconim, koka e Marjanës të Lonit më vinte gjer në gropëzën e gjoksit. Marjanka e këngës qe “Marjankë trupvogël,” aq e vogël sa, kur Grifsha u rrit dhe unë vallzoja me të, koka e saj, që mua më dukej si lule aguliçe, më vinte deri tek kërrthiza. Komshia ime po rritej shpejt dhe, mua, ç’nuk më pillte fatantazia: më pëlqente ta mbaja në pëllëmbë të dorës, siç mbahen kukullat. Këngën “Marjankë e Vogël” e këndonim në sofatet e portave, në dasma e fejesa dhe Loni, ndërsa këndonte, nuk kishte turp e droje të mbante për qafe gruan e tij. Ai dhe e shoqja na e shkelnin syrin neve beqarëve të fshatit dhe sytë tanë binin mbi Marjanëngrifshë, që kur ajo s’kishte mbaruar tetëvjeçaren. Ardhi dita kur sofati i portës tonë nuk mbetej bosh, pasi aty Paganini, moshatari im, luante kitarën.

Gjyshjagrifshë, me dorën e fishkur mbi myllin e kosorit, një natë tha:

“Kjo këngë sikur është bërë enkas për mbesën time.”

Mirëpo, atë ditë që unë provova kostumin italian, nuk di pse më tingëlloi kjo këngë. Mbase se pashë fytyrën e Marjanës të Lonit purpuruar nga lumturia, ose, ashtu mu duk mua, pasi ajo kishte ngjyruar fytyrën edhe me pudra italiane. Qerpikët i përpëliteshin si gjethëza bredhi kur fryn flladi i mbrëmjes. Gropëza në faqen e majtë të saj mu duk më e gjërë dhe më e thellë se herët e tjera. “Pillmë të të ngjaj,” më shkoi ndër mend sa pashë të bijën dhe u bëra kurioz: edhe e bija i përpëlsite qerpikët njëlloj si e ëma. Flokët ngjyrë kafe, shkurtuar njëlloj si e ëma, por u çudita kur dallova në faqen e majtë të njëjtën gropëzë, njëlloj si të së ëmës. Më thanë të rrotullohem dhe unë u rrotullova, si ushtar i bindur, me njërën thembër të këpucës ngjeshur mbi dysheme, kur befas, Marjana, e bija e dhëndëri ia shkrepën të qeshurës. Edhe mua më ardhi për të qeshur, por nuk qesha. Më ardhi më shumë turp nga vetja, se sa prej tyre. Isha i pa qethur e pa rruar, njëlloj si sot, që po shikoj veten në pasyqyrën e dyqanit Moda Evropiane, porse flokët e pa qethura, mustaqet dhe mjekra atë ditë nuk më shqetësuan aq shumë; pata hallin e dhëmbëve të mia. Dhëmbët i kam të forta si darrë; asnjë të prishur gjer më sot, por, nga që nuk i kisha larë kurrë me furcë e kolinos, të sipërmit më qenë zverdhur, si ngjyra e qumështit të deles në fundvjeshtë, kurse të poshtmit në ngjyrë kafe. Sa herë shikohesha në pasqyrkën e xhepit, gurëzimi përqark dhëmbëve, më kujtonte tegelat e llaçit në sërën e gurëve rradhorë në të treja çesmat e fshatit. E dija, gjithashtu, se, po të qeshja, dhëmbët e mia ruazonin edhe si farat e bohçeve të pishës, siç e dija se, po të qeshja, mjekra më shpalosej si bishti i fazanit në kohën e ndërzimit. Që mjekra më shpalosej si bishti fazanit në kohën e ndërzimit, këtë ma tha Marjana e Lonit kur ajo hyri për herë të parë në çadrën që e kisha ngrehur në qoshe të vathës ku mbaja dhitë. Të njëjtin krahasim, me bishtin e fazanit, ajo ma tha dy muaj të shkuara, dy orë para se të gdhihej e nesërmja, ditë kur Marjana e Lonit e veshur me minifund dhe bluzë të hapur, sandale të zeza, me taka të holla e të larta e me lidhëza meshini që i gjarpëronin pas pulpëve. Para se ajo të dilte nga çadra ime, ndërsa sheshonte me pëllëmbë fustanin e zhubravitur dhe duke pastruar gjethëzat e thata të fierit, kur drejtoi trupin, mërmëriti sa mezi dëgjova:

“Mu bë sikur isha në parajsë, por ama më dhembi mesi.”

Pastaj ajo mblodhi bishtalec flokët me fijongon e zezë prej llastiku. Unë zgjata fitilin e llambës me vajguri dhe atëherë ajo më pa drejt në sy dhe ngjeshi gishtin tregues në majë të hundës, njëlloj si atë ditë, para shtatë viteve, kur më tha “dita ka sy, nata ka veshë.” Ashtu, me gishtin para hundës, bishtalecin deri mbi vithe dhe me vështrim të çakërdisur, ajo më ngjasoi me mëzen marroke kur këput kapistrën. Akoma kishte gishtin të ngjeshur në majë të hundës edhe kur hapi fletën e çadrës dhe tha: “Sa mirë që dielli s’ka lindur. Kush e di ç’do të mendojë ime bijë për mua” dhe, para se të dilte nga çadra, ktheu kokën nga unë. Isha akoma shtrirë në shtratin tim me këmbaleca druri, me lesë prej thuprash lajthishtash dhe, në vend të dyshekut, shtrojë prej fieri të thatë; ajo më pa drejt në sy, e ngjeshi ca më shumë gishtin mbi hundë e tha:

-Ti, unë dhe Perëndia.