| E shtune, 19.05.2012, 06:05 PM |
Ejup
Ceraja u lind në fshatin, Cerajë, më 28 prill 1937. Shkollën fillore (katër
klasë) e kreu në vendlindje, kurse katër klasat tjera i kreu në Mitrovicë. Shkollën Normale, Shkollën
e Lartë Pedagogjike
– Grupin: Gjuhë shqipe dhe letërsi dhe Fakultetin Filologjik - Degën: Gjuhë shqipe dhe letërsi i kreu në Prishtinë.
Afër 3
vjet punoi mësues në vendlindje, përkatësisht në Shkollën fillore në fshatin
Bistricë. Mbi 11 vite punoi arsimtar i Gjuhës shqipe dhe letërsisë në Mitrovicë.
Ndërsa më tepër se 16 vite punoi profesor
i Gjuhës shqipe dhe letërsisë në AMO dhe në Shkollën e mesme ekonomike “Hasan
Prishtina” në Mitrovicë. Dhe, në fund, për
afro 10 vjet punoi Këshilltar pedagogjik
për Gjuhë shqipe dhe letërsi në
Entin Pedagogjik në Mitrovicë (më vonë Këshilli i Arsimit).
Punimi (krijimi)
i parë publicistik iu ka botuar në vitin tashmë të largët 1970, kurse vjersha e
parë iu ka botuar në vitin 1971.
Ka botuar
me dhjetëra e dhjetëra punime profesionale, publicistike e gjuhësore. Është anëtar
i Lidhjes së Shkrimtarëve të Kosovës. Veprat e botuara:
1. Kalliri
mendjemadh – tregime për fëmijë, Rilindja,
Prishtinë, 2001.
2. Rrezatime
– doracak i lekturës shkollore për klasat e ulëta të shkollës fillore, Libri Shkollor – Prishtinë, 2002.
3. Diellori
– roman përrallë për fëmijë e pionierë, Klubi Letrar “Lumi i Bardhë” - Mitrovicë,
2004.
4. 101 – Pikëpyetje
– gjëegjëza për fëmijë 1, Klubi Letrar “Lumi i Bardhë” – Mitrovicë, 2005.
5. 101 – Pikëpyetje
– gjëegjëza për fëmijë 2, Klubi Letrar “Lumi i Bardhë” – Mitrovicë, 2006.
6. Afshi
puth lulet – Haiku, Klubi Letrar “Lumi i Bardhë”, Mitrovicë, 2006.
7. 101 – pikëpyetje
– gjëegjëza për fëmijë 3, Shoqata e Shkrimtarëve të Mitrovicës “Jakup Ceraja”, 2007.
8. Lepurushi
trimosh – fabula në vargje për fëmijë, Shoqata e Shkrimtarëve të Mitrovicës “Jakup
Ceraja”, 2010.
9. Pikla
vese në bebëza – Haiku, Shoqata e
Shkrimtarëve të Mitrovicës “Jakup Ceraja”, 2010.
Është nderuar
edhe me çmime letrare.
Ka vepra
në proces dhe në dorëshkrim...
Ejup
Ceraja
Cikël
poetik...
I
Legjenda
për butin me verë...
Na ishte -
thotë legjenda
një mbret
i zamanit,
që e
kishte në shpirt
urtinë e
Solomonit.
Kishte
vendosur – siç thuhet
ta
testonte vetën si mbret,
sa ai
kishte pa dallim
tek
populli i vet autoritet.
Dhe,
thuhet, për ta hequr
nga
shpirti atë breng,
kishte
vendosur ta organizonte
një mbrëmje
me aheng.
Kishte
ftuar në aheng
çift të zgjedhur
për merak,
po tok me
ta e kishte ftuar
edhe një
çift varfanjak.
Çdo çift
i ftuar
e kishte
pasur për nder,
ta çonte
në atë aheng
një shtambë
përplot verë.
Verën e
sjellë, thotë legjenda
ashtu të gjithë
botërisht,
e
zbraznin në një but
për ta
pirë bashkërisht.
Ftesa e
mbretit, thuhet,
ndër të tjerët
pa dallim,
ishte
pritur sa me nder,
aq me
hare e me gëzim.
Vetëm çifti
skamnorë, thuhet
s’i
kishte gjetur vend vetit,
si të dilnin
ashtu të varfër
në saraje
para mbretit.
. . .
- Dita e
ahengut, njeri,
seç herë po
na afrohet -
do të shkojmë
edhe ne
që mbreti
të mos na hidhërohet.
- Fort
mire e ke grua
ti edhe këtë
herë,
s’bën të mos
i përgjigjemi ftesës
për një shtambë
me verë.
- Po kemi
qëlluar shumë hollë
ashtu
sikurse çdo herë,
si e ku
ta mbushim
shtambën
ne me verë?...
- Për këtë
nder që na është bërë, njeri,
duhet t’i
ruhemi patjetër korisë,
do ta
shesim atë pak pajë
që e kemi
të nusërisë.
- Nëse
shitja e pajës, grua,
ne na
vete mirë përdore,
duhet që ta
blejmë verën
ku është më
cilësore.
. .
.
Një mori
e çiftëve të zgjedhur
kishin
menduar atëherë,
një shtambë
me ujë
nuk e
zbutë një but me verë.
Dhe, ata atëherë
në atë aheng
me bujë,
e kishin
derdhur në but
nga një shtambë
me ujë.
Vërtet një
shtambë e atillë
me ujë e
përzier,
nuk do të
ishte hetuar fare
në një but
me ver’.
Po shumë shtamba
të tilla
të mbushura
ujë përbrenda,
e kishin
zbutur verën... -
thotë më tutje
legjenda...
Dhe,
ashtu buti i mbretit
në vend
se të mbushej verë,
ishte
mbushur përplot
ujë e verë
përzierë...
. .
.
Thuhet se
shtambën me verë
të çiftit
varfanjak,
e kishin
lënë pa prekur
në kuzhinë
mbi parmak.
Çiftin
varfanjak atëbotë
e kishte
rrokur derti e halli,
ishin
zverdhur në fytyrë
si lëvozhgë
portokalli.
- E zezë dita,
grua,
neve se ç’na
gjati,
shtambën
tonë me verë
nuk po e
pranon mbreti!
. .
.
E kishin
ngritur dollinë
me nga një
gotë verë,
që ishte
e tretur
në ujë të
përzier.
Përmes
asaj dollie
të ngritur
së toku mes veti,
e kishte
kuptuar deri diku
nderimin
për te mbreti...
Pasi
kishin kënduar e vallëzuar
e kishin
bërë muhabet edhe pak,
mbreti
kishte shkuar në kuzhinë
ta provojë
verën e çiftit varfanjak.
Si e
kishte provuar atë verë
kishte
vendosur atypari,
që t’ua
kompensojë shtambën
me kundër
peshë me ari.
U kishte
thënë oborrtarëve
sapo unë të
dalë në derë,
ma sillni
në saraje
këtë shtambë
me verë.
Dhe, s’kishte
kaluar shumë kohë
kur një oborrtar
vetë i treti,
kishte
hyrë me shtambë
në saraje
te mbreti.
Çifti
varfanjak atë botë
ishte
hutuar aq shumë nga frika,
nga ajo e
papritur – thuhet
gati u
kishte rënë pika...
Mbreti
kishte vendosur më veti
pa u
hamendur aspak,
që ta
ndihmonte me atë rast
qiftin e
lumtur varfanjak..
- Shkoni,
u kishte thënë mbreti
e silleni
një peshore këtu pari,
dhe së bashku
me te ta sillni
edhe një okë
a më shumë ari.
- Qiteni
në peshojë, kishte thënë,
shtambën
me verë këtu pari,
dhe peshojeni
në anën tjetër
me kundërpeshë
me ari.
- Dëgjoni
ju çifti fatbardhë
sa jemi të
gjithë këtu,
kam
vendosur shtambën
që ta
blej sot nga ju...
Janar 2010
II
Djali që shpenzonte
pa kriter...
(Legjendë)
1
Thuhet në
këtë legjendë
se një baba
i devotshëm, plak,
e kishte
shtuar pasurinë gjatë jetës
me djersë
pak e nga pak.
Me tërë atë
pasuri,
që e
kishte fituar së mbari,
e kishte
mbushur përplot
një qyp
me lira - ari.
Dhe, siç ka
ndodhur përherë
e siç do
të ndodh gjithkund,
do të vijë
patjetër dita
që jeta
do të marrë fund.
Kur babai
e kishte vërejtur
se jetën
e kishte në të sosur,
e kishte
thirr të birin t’i afrohej
në shpirt
e zemër i merakosur.
- Biri im
i dashur - i kishte thënë -
më vjen
keq që do të lë të vetmuar,
por Krijuesi
Hy për jetën time
kështu ka
urdhëruar.
- Andaj
pasurinë - biri im,
që po ta
lë trashëgim këtë herë,
të kesh
kujdes pa reshtur
që të mos
e shpenzosh pa kriter.
- Sa të kesh
pasuri, biro,
do të paraqiten
shumë "shokë",
si të ngecësh
pa te
do të të tretën
si uji nën tokë.
- Kur ta
vëresh se e ke humbur
tërësisht
mallin e zarin,
shko,
pra, në ahur të bagëtisë
ku mbi
tra e ke vjegëz litarin.
- Por të kujdesesh
për litarin
që askush
të mos e sheh me sy,
se ai
duhet të të shërbejë
ty dhe
vetëm ty...
- Pra,
duhesh ta ruash vjegëzën
si e ruan
qerpiku syrin,
andaj për
çfarëdo sigurie
përherë veja
derës dryrin.
- Litari,
biro, me atë rast
do ta mësojë
të vërtetën,
se a
duhet ta vazhdosh
apo ta përfundosh
jetën...
- Për këtë
veprim që po të them
askush
nuk duhet të di,
sepse pos
Zotit dhe teje
kjo duhet
të mbetet fshehtësi.
- Unë,
bir, nga ky moment
do ta ndërroj
vendbanimin,
por edhe
ti patjetër
duhesh ta
përmbushësh premtimin.
2
Pas
vdekjes së babait
pasurisë iu
kishte turrë menjëherë,
dhe e
kishte shpenzuar - thuhet -
pa mëshirë
e pa kriter.
Dhe, sa
kishte qëndruar
pasuria e
babait me okë e okë,
nga të katër
anët i kishin ardhur
me qindra
e qindra "shokë".
Sapo e
kishte shpenzuar pasurinë e babës
si njeri i
shkretë kishte mbetur,
askush më
nga "shokët" e shumtë
as në rrugë
s’e kishte përshëndetur.
Madje - thuhet
i gjori -
aq poshtë
kishte ra,
sa as një
çik miell për bukë
nuk ia
jepte kush hua.
Dhe,
ashtu në atë gjendje
ia kishte
plasur me dënesje vajit,
kishte
vendosur më në fund
t’ia plotësojë
porosinë babait.
“Pasi nuk
e ruajta mallin,
as nuk e
ruajta mirë shtëpinë,
do t’ia
kryej së paku babait
patjetër
atë porosinë.”
Sapo
kishte hyrë në ahur
litarin
vjegëz e kishte pa,
në mesin
e ahurit
lidhur përmbi
tra.
“Po ta
kisha dëgjuar babën
tash do
ta kisha vazhduar jetën,
po për atë
mosdëgjim
po më duhet
ta dënoj vetveten.”
Sapo e
kishte rregulluar lakun
iu kishte
kujtuar e babës porosia,
e kishte
tërhequr me vrull vjegëzën
dhe i
kishte dalë në shesh çudia.
Si
rrebeshe shiu
përreth
aty pari,
kishin rënë
nga trari
me mijëra
lira - ari.
Kishte rënë
mbi to
përmbys
me fytyrë,
pa u lënduar
fare
madje shëndosh
emirë.
“- Ah,
baba i dashur - kishte thënë -
duke qarë
me dënesje si fëmija,
sa e këndshme
për mua
paska qenë
porosia!...”
“Që nga
ky moment babë i dashur
zotohem përpara
Krijuesit Hy,
se do ta
ruaj pasurinë
sikurse këta
dy sytë e mi...”
“Po ta
japi besën - babë
qëndro në
amshim pa ves,
se nuk do
të zë më “shokë”,
që më duan
vetëm për interes.”
Dhe, s’kishte
shkuar shumë gjatë
me punën
dhe me djersën e vet,
ia kishte
dyfishuar vlerën mallit
të lënë nga
babai amanet.
Prapë - thuhet
se pasuria –
ia kishte
joshur “shokët” e vjetër,
po ai me
synime të qarta
kishte
ndjekur rrugë tjetër...
Janar 2010
III
Përtacia
si ves përmes një legjende
1
Na ishte –
thotë legjenda
një nënë e
sjellshme e fjalëpakë,
që kishte
mbetur vetë e dyta
me një djalë
të pashëm bonjak.
Dhe, iu
kishte rritur djali, thuhet,
iu kishte
bërë për ta veshur gunën,
po për
moshën që kishte
s’ia
donte zemra fare pak punën.
Po, me
kalimin e kohës, thotë legjenda,
ishte vënë
në merak nëna e gjorë,
si ta
kuptonte a do t’i bëhej djali dembel
apo do t’i
bëhej i vyeshëm e punëtor?. ..
Pra,
ishte e interesuar mjaft nëna
që ta
kuptonte rrugën e tij të ardhmërisë,
edhe pse
kishte vendosur të flijohej për te
së paku t’i
gëzohej në fund pleqërisë.
Shpeshherë
për përtacinë e tij
me kunata
e kishte qar hallin,
si t’ia
shtonte dashurinë për punë
e ta bënte
të vyer e punëtor djalin.
2
Një ditë kishte
vendosur nëna
duke i
peshuar gjërat në kandar,
që të shkojë
te gjyshi i tërë fshatit
që kishte
qenë një plak pleqnar.
Gjysh
plaku e kishte dëgjuar nënën
me vëmendje
e me urtësi,
dhe ia
kishte dhënë për fund
këto të vlefshme
porosi:
- Bija
ime mbaje këtë në mendje
për
djalin kujdesu shumë,
po mos
tento me detyrim
që ta
joshësh për punë.
- Një joshje
e atillë, bijë,
do të jetë
oxhak që s’e ngreh tymin,
dhe
assesi drejt shpirtit e zemrës
nuk do ta
gjejë drejtimin...
- Sepse
joshja çfarëdo qoftë
që synohet
të arrihet me detyrim,
më shumë sjellë dëm,
sesa që sjellë
ndonjë fitim.
- Dhe,
sapo do ta gjejë rastin
të jesh e
bindur pa mëdysh’e,
me zemër
do të veprojë
pa u
hamendur - ndryshe.
- Po me
fjalë e vepra të mira
me durim
pak e nga pak,
edhe punët
më të rënda
do t’ia
murosësh në gjak.
- Kur dëshira
për punë
t’i
ngulitet në tru njëherë,
ajo do të
ketë për te
më shumë se
ari vlerë.
- Po, për
të gjitha, bija e gjyshit
duhesh
kurdoherë të kesh kujdes,
se në vend
që ta edukosh djalin
mund të ta
marrë ndonjë ves.
- Pas një
kohe ca më të gjatë
me urtësinë
e një gjysh plaku,
provoje
vetë njëherë djalin
se a i ka
kaluar dembellëku.
- Dhe,
krejt për fund
për ta bërë
një djalë të vyer,
jepja
ushqimin në mbrëmje
sipas punës
së kryer...
3
- Unë gjysh
rrugën deri te Ju
për ndihmën
Tuaj e mora,
si do ta
provoj vetë djalin
kërcure
unë e gjora?!...
- Fare
thjeshtë - bija ime,
gjeje një
guralec, vring,
dhe veja
atë në mëngjes
brenda në
njërën opingë.
- Përcille
në mbrëmje djalin
por fare
për pa të hetuar,
apo
kthehet si gjithherë,
apo,
ndoshta, duke çaluar...
- Po qese
e heq guralecin nga opinga
e në mbrëmje
të tregon për atë,
gëzoju
ardhmërisë, bija e gjyshit
se si nënë
do të bëjë rehat.
Ndërsa po
ndodh e kundërta, bijë
përvjele
mirë e mirë gunën,
që të bësh
përpjekje të pareshtura
e t’ia
shtosh dashurinë për punën.
4
Pas provës
në mbrëmje
nëna e
kishte shikuar me habi,
që po
vinte djali duke çaluar
pas
deleve për në shtëpi.
- Ç’ke që
po çalon, o bir?!... -
e kishte
pyetur e ëma si e dërmuar.
- Mos me
barinj duke lozur
rastësisht
në këmbë je lënduar?
- Jo nëna
ime e nderuar
në lojë nuk
jam lënduar,
po në opingën
e majtë, nënë
më ka hyrë
një guralec i mallkuar.
- Po pse
nuk e ke hequr, bir?...
guralecin
si e ke hetuar,
por tërë ditën
pas bagëtisë
ke shkuar
kështu duke çaluar.
- Përtoja
t’i zgjidhja e lidhja opingat -
i kishte
thënë i biri pa bërë dredhi.
- Andaj preferova tërë ditën të çaloja,
që në mbrëmje
të ma heqësh ti...
5
Dhe,
thuhet në këtë legjendë, nëna,
duke e
imituar gjysh plakun,
kishte
arritur më në fund
t’ia largojë djalit dembellëkun...