Hilmi Saraçi: Poezi e zgjimit dhe e frym?zimit patriotik

Poezi e zgjimit dhe e frym?zimit patriotik

Jeton Kelmendi ”M? fal pak atdhe”, botoi SHB “Faik Konica”, Prishtin?

Nga Hilmi Saraçi, Prishtine

Jeton Kelmendi

Jeton Kelmendi n? veprimtarin? e tij poetike ka b?r? em?r t? njohur para lexuesit tan?.Ai shkroi disa vepra,kryesisht p?rmbledhje me pozi.N? letrat shqipe shquhet edhe me shum? punime t? tjera letrare, n? veçanti n? rrafshin e gazetaris?, publicistik?s dhe histografis? kulturore.

Dashuria p?r atdheun si frym?zim i par?

N? fund t? vitit 2005 shkroi p?rmbledhjen me poezi”M? fal pak atdhe”.N? krahasim me veprat tjera poetike, n? k?t? vep?r, Kelmendi ka zgjedhur poezit? me tematik? t? zgjimit, frym?zimit dhe t? begatimit komb?tar,p?rgjithsisht p?r dashurin? p?r atdheun si frymzim I par?, si detyr? e shenjt dhe si interes I veqant? p?r lexuesin ton?.Kelmendi me p?rpik?ri e p?rcjell atdhedashurin? dhe mesazhet e m?dha historike, q? rrjedhin nga Iliria deri n? dit?t e sotme.Vet titulli I librit parashtron qart? mendimin e lart? patriotic t? Kelmendit dhe konceptin e mjesht?ris? p?r t? vjel? e q?ndisur fjal? e shprehje t? q?lluara nga rregullat gjuh?sore, p?r t? shkruar poezi t? nivelit t? lart? letrar dhe artistic.Ai tani e ka gjetur veten si poet I talentuar.

Vepra fillon me poezin? ”Rrug?tar?ve t? liris?” si porosi p?r ta “par? atdheun si I rri liria”.poeti librin e ndan n? gjasht? cikle t? renditura mir? e me kujds t? veçant?.N? ciklin e par? “M? fal pak mot t? mir? atdhe”flet p?r ushtarin (luft?tarin)e humbur, marshimin e tij drejt rojave t? atdheut sakrific?n p?r atdheun , sepse “babait q? m? donte shum? I ika kur m? thirri atdheu”-shprehet autori p?r ushtarin I cili n? k?t? marsh, n? fush?n e betej?s kishte ra “dielli me rrezet e liris?”dhe shprehet:

M? fal pak mot t? mir?, Atdhe Sa ta mashtroj ?ndrr?n,K?ng?t e mira I humb?m rrug?s…Autori I frym?zuar nga marshimet e liris? dhe t? trim?ris? s? ushtris? ton? çlirimtare,ku ishte edhe ai nj?ri nga k?ta marshues p?rshkruan çaste dhe momente t? prekshme, me vargje t? harmonizuara dhe t? gdhendura me lat?n e espektit t? lart? dhe t? ndjenj?s t? dhembjes ndaj marshuesvet? atdheut q? disa prej tyre ran? n? altarin e liris?, p?r atdheun. Kjo poezi I paraprin? ciklit t? par? si nj? t?r?si e vetme dhe ?sht? nd?r poezit? m? t? mira dhe t? kompletuara si nga aspekti ideor, tematik dhe artistiki autorit. Poezia e Kelmendit ?sht? e nd?rtuar dhe e g?rshetuar me nj? kujdes dhe pjekuri t? duhur. Ai p?rgjth?sisht ka p?r frymzim dashurin? p?r atdheun, pa l?n? anash edhe dashurin? ndaj personit q? dashuron.K?t? rrug? t? dashuris? e p?rshkruan kendsh?m, por edhe me nostalgji, ku “lirika e k?ng?s, as e lahut?s nuk d?gjohet m? n? kull?n e gurit”…

Dy dashuri: Atdheu dhe e dashura

Autori rrjedh?n e koh?s lirike t? dashuris? e p?rshkruan dhe e em?ron si dhunti t? Zotit dhe shprehet:Nuk nd?rrohet vargu Sa ka gjak fjala Ka hyr? n? loj?n Q? luhet rrall?…(Udh?p?rshkrim)

K?shtu kujtimi dhe simpatia ecin krahs mallit dhe dhembjes q? p?rkthejn? dhe e rr?mbejn? shpirtin dhe zemr?n e poetit. Ai p?rkujton n? k?to momente “diku n? Arbri” mbr?mjen e qet? dhe h?n?n “q? shtrihet trup e t?rthor n? syt? e saj”Autori n? k?t cast d?shiron t? nd?rroj vargun, t’I jap kuptime t?rheq?se

”. Dhe “ t? hyj? n? loj?n e saj”, por k?t? rrug?tim t? dshuris? e kap dhe e lidh? me atdheun, me Çam?rin?, p?rgjith?sisht me tokat e Arb?ris?, m? testamentin e koh?s dhe me “gurin mbi gur q? t’I ngrit?t kala fjal?s” e bes?s p?r atdheun.

Kelmendi gjithnj? ?sht? I peokupuar me ndjenj?n e dashuris?. Kjo ngjan edhe n? poezit? tjera. Por tani kjo dashuri k?ndohet n?p?rmes takimev dhe hyrjeve, n? kafen? “Elita” n? Ulpian?” dhe n? k?to momente vargu gufon dhe ledhaton shpirtin rinor t? poetit: Sin ? dhom?n e fjetjes, n? vargun tim ka hyr? magjia e saj… (“Te kafe Elita”)

N? vendlindjen e Sk?nderbeut, n? Kruj?

Kaptin? e veçant? e poezis? s? Kelmendit ?sht? p?rkujtimi 600 vjet pas? lindjes s? Gjergj Kastriotit n ?qytetin e Kruj?s. Autori me respect t? lart? dhe dashuri t? madhe hsikon qytein, vedlindjen e Sk?nderbeut dhe me ndjenj?n e lart? ndaj kryetrimit I freskohet mendja edhe syri kur sheh “ku lind ai burri I burr?ris?”. Shquhen disa poezi me madh?shtin? e frym?zimit dhe me q?ndisjen e vargut gjat? rrug?timit dhe vizitave n?p?r k?to stin? t? koh?s. K?shtu n? poezin? “T? Mrizet e Dukajve” poetin e kaplojn? koh?t e shkuara n? k?to mrize dhe mundohet t? gjej? p?rtej Gurit t? Nik? Duk?s nguhllimin dhe mallinq? e djeg p?r vendet e mbetura pa gjall?ri t? rrafshuara p?r tok? dhe “lahut?n e bab?s Hyso q? ?sht? shurdhuar” dhe nuk d?gjohet m?: Kulla ?sht? b?r? rrafsh me tok? E gur?t e shkoll?s ku kemi m?suar I ka mbuluar bari Mesi dallohet edhe trualli…(“T? Mrizet e Dukajve”)

Rrug?timi n?p?r bot?, n? vendet ku frymojn? dhe flasin shqip Kelmendi edhe n? poezit e tjera, nuk mund t? ik? nga ndjenja e dashuris? ndaj atdheut dhe nj?koh?sisht nga dshuria q? ushqen pqr vajz?n , t? dashur?n e tij. K?to dy dashuri jan? t? lidhura ngusht? nj?ra m?e tjetr?n,por autori kur k?ndon p?r atdheun dhe ushtar?t e liris?, sikurse harron t? dashur?n n? momentet e frym?zimit dhe t? p?rkushtimit.N? poezin? e Kelmendit hasim figuracionin, metafor?n dhe karakterestikat tjera teorike letrare q? e gjall?rojn? vargun, I japin gjak poet.

Autori sikurse nuk di t? largohet nga k?to forma t? g?rsh?timit dhe t? thurjes s? vargut n? nivel t? lart? artistik. Ai do t? p?rkujtoj? disa rrug?time n?p?r bot? dhe n? pjes?t ku frymojn? shqiptar?t dhe d?gjohet tingulli shqip Gjat? k?tij rrug?timi dhe frym?zimi n? shpirtin e poetit lindin e gufojn? vargjet p?rtej kufijve: Shtat? pal? qiej p?rmbi Kap?rcyem bjeshk?t Dhe nj? kufi t? pakufi…(“M? kujtohet nj? em?r I ri”) Shquhen edhe poezit? tjera, t? cilat me tematik?n, nd?rtimin dhe ritmin poetik ting?llojn? z?sh?m dhe sit ? tilla nuk dallojn? shum? nga poezit? e zgjedhura t? Kelmendit…