Demir Krasniqi: Kënga e Mihanes - më shumë se dashuri

KËNGA E MIHANES –  MË SHUMË SE DASHURI

Shkruan : Demir KRASNIQI

            Folklori burimor i këngës popullore shqiptare , përveç cikleve tjera , pa dyshim se është shumë i pasur edhe me ciklin e këngëve të dashurisë . Gjeniu krijues popullor në mënyrat më besnike dhe më autoktone i ka kënduar me gjithë afsh dashurisë , qoftë asaj me motive fshatare , qoftë asaj me motive qytetare , të cilat në esencë dallojnë shumë me tiparet e tyre në mes veti .

            Njëra ndër këngët më karakteristike dhe ndër më të popullarizuarat në ciklin e këngëve të dashurisë me motive fshatare , pa dyshim është kënga shumë e njohur dhe shumë e kënduar , që në opinion njihet me titullin:”Kënga e Mihanës “.

            Ndonëse kjo këngë i takon ciklit të këngëve të dashurisë , për kah përmbajtja dhe karakteri i saj , dallon dukshëm nga këngët tjera të këtij cikli, nga se përmes kësaj kënge përveç etjes së një të riu për dashurinë e humbur dhe të pa fat , do të mësojmë edhe për shumë çka më tepër se sa dashuri !

            Derisa gati në të gjitha këngët popullore të ciklit të dashurisë , këngëtari anonim, apo dashnori i djegur për dashurinë e pa arritshme, dashurinë e humbur, apo dashurinë e pa fat , zakonisht përmes vargjeve të këngës , i këndon vajzës për tiparet e bukurisë së saj fizike , duke filluar nga flokët e bukura, flokët e gjata, ballin sikur hëna, vetullat si gajtani, hundën si kalemi, qerpikun si krah dallëndysheje , syrin si filxhani, si rrushi, faqet si pjeshka e si molla , gojën si kutia , qafën si gastarja , shtatin si selvia , belin e hollë...etj. etj. tek “Kënga e Mhanës “ nuk do t’i gjejmë këto figura e krahasime .

            Krijuesi anonim gjenial popullor , përmes vargjeve poetike do t’i këndojë dashurisë së humbur me Mihanën , të cilën e kishte dashur aq shumë dhe me të cilën kishin lidhur besën që të martohen , të jetojnë së bashku  dhe të vdesin së bashku të dy qafë për qafe !

            Në vargjet e “Këngës së Mihanës” , nuk do të gjejmë askund figura e krahasime përshkruese ndaj bukurisë së saj , por në këtë këngë do të gjejmë më tepër dashuri ndaj veshjes së Mihanës , e sidomos dashurinë e zjarrtë ndaj punës së saj !

            Kështu që , këngëtari anonim përmes vargjeve të këngës , do t’ i këndojë më tepër mënyrës së veshjes së Mihanës , sidomos kur ajo vishet me këmishë të hollë, apo këmishë të bardhë !

            Pas dashurisë së shkëputur në mes të dy të rinjve fshatarë , do të shkëputen edhe të gjitha rrugët e komunikimit dhe do të pamundësohet takimi i tyre në mes veti . Mundësia e vetme për t’ a  parë të dashurën e vet – Mihanën , tani mbetet imagjinata dhe lutja e të dashurit , ndaj Zotit , që ai t’i jep krah dashnorit të djegur nga malli, për të fluturuar dhe për t’u fshehur nëpër degët e lisave dhe të pemëve , sa për ta parë së paku nga larg Mihanën , no momentet kur ajo nuk gjendet e mbyllur në shtëpi dhe në momentet kur ajo del për të punuar diçka në ambientet e hapura !

            Këngëtari me krah të bylbylit , do të fluturoj mbi degët e mollës, dardhës , lisit , ftoit dhe kudo që do të gjendet e pranishme Mihanja , vetëm e vetëm sa për ta parë dhe sa për t’ia kënduar këngën me të cilën në vazhdimësi do ta pyeste :”Ku ma le , moj, besën – o, - Qafë për qafë do t’ vdesim – o ?!”

            Këngëtari anonim popullor , përmes sakrificave të ndryshme , do të imagjinonte që të merrte krihet e bylbylit dhe të fluturonte mbi atë lis, ku zakonisht Mihanja po pushonte nën hijen e tij dhe po qëndiste oja me grep ! Për shuarjen e mallit ndaj dashurisë së humbur me Mihanën , do të mjaftonte edhe ky përgjim nga degët e lisit , prej ku dashnori i përvëluar nga malli, do të kënaqej me punën dhe qëndisjet e Mihanës !

            Dashuria ndaj Mihanës dhe punës së saj të begatshme , do të nxiste këngëtarin krijues (Bylbylin) , që me krahët e tij , të fluturonte edhe mbi degët e plepit , prej ku më së miri do ta vëzhgonte Mihanën , sa herë që ajo po thurte pëlhura në vekun e saj !

            Dashuria kaq e zjarrtë ndaj punës së Mihanës , nga ana e Bylbylit ( Dashnorit) të braktisur , tërthorazi shprehë edhe dëshirën e tij, që puna dhe çejzi i Mihanës të përgatiteshin për martesën me te !

            Dashnori zemërdjegur , nuk do të pushojë së përpjekuri për të vënë kontakt me Mihanën , përmes fluturimeve me flatrat e bylbylit , i cili me shumë dëshirë do të fluturonte edhe përmbi degët e ftoit , sa për ta parë Mihanën se ai ajo gatuan dhe përgatitë ushqimet në magjen e saj . Këtu shprehet edhe malli, etja dhe uria për ta ngrënë së bashku bukën e gatuar nga duart e Mihanës !

            Këngëtari anonim popullor , do të sakrifikonte çdo gjë në jetë për dashurinë ndaj Mihanëes , pa e kursyer as jetën dhe shëndetin e tij ! Kështu që ai do të pranonte me gjithë dëshirë sakrificën për t’u bërë edhe rrasë e gurit mbi ujin e kroit , ku Mihanja do të shkonte për ta larë çejzin dhe rrobat e saj  dhe në vend të gurit , apo rrasës së kroit , i dashuri do të shtrohej dhe do t’ia linte në disponim trupin e tij , për t’i larë teshat dhe çejzin e saj , Mihanja – e dashura e tij e dikurshme !

            Vlen për t’u theksuar , se kjo këngë kudo në trojet shqiptare , këndohet me dy variante melodike , të cilat dallojnë dukshëm si për nga melodia , ashtu edhe për nga ritmi, por teksti i saj është i njëjtë .

            Në vazhdim të këtyre komenteve dhe analizave , po ua lëmë në disponim tekstin origjinal të kësaj kënge, në mënyrë që ta analizojmë dhe ta këndojmë së bashku , sa herë që na kaplon malli i dashurisë :

Oh, banëm Zot , bylbyl n’ atë mollë –

T’ shoh Mihanën ,  n’ këmishë të hollë !

            Refreni:

            Mihanjo ,

Oj  dado , oj ,

            Oh , ku ma le , moj  , besën – o ,

            Qafë për qafë do t’ vdesim – o ,

            Mihanjo ?!

Oh, banëm Zot , bylbyl n’ atë dardhë –

T’ shoh Mihanën , n’ këmishë të bardhë !

            Refreni:

            Mihanjo  ...etj.

Oh, banëm Zot , bylbyl n’ atë lis –

T’ shoh Mihanën , tuj qëndisë !

            Refreni:

            Mihanjo  ...etj.

Oh, banëm Zot , bylbyl n’ atë plep –

T’ shoh Mihanën , tuj ba vek !

            Refreni:

            Mihanjo  ...etj.

Oh, banëm Zot , bylbyl n’ atë  ftu’ –

T’ shoh Mihanën ,  tuj gatu’ !

            Refreni:

            Mihanjo  ...etj.

Oh, banëm Zot , rrasë n’ atë  kru’ –

T’ vjen Mihanja  - t’ lajnë  mbi mu’ !

            Refreni:

            Mihanjo  ...etj.

***** Mblodhi , shënoi, analizoi dhe përgatiti për botim: Demir Krasniqi , arsimtar i muzikës , në Gjilan . më 30.01.2012.