Luan Kalana: Këlyshët e "bushtrës"

Luan Kalana

Skicë

Këlyshët e "bushtrës"

Gjithnje na kane terhequr tregimet per kafshet,per qente,si ato te Zhyl Vernit e te autoreve moderne e keta amerikane, pa le poetet shqiptare, Njeriun, kafshet e dashurine i kane ata te pare.

Vec asaj sa kohe qe jetonim ne fshat ,jemi ritur bashke me kafshet,ato pothuajse qene si  pjesetare te familjes.

Prej tyre merrnim qumeshtim per ushqim,leshin per veshje,e drute per ngohje se me to i sillnim nga mali , ashu sic benim buken , perimet e frutat nga fusha.

Qente , i kishim veçan, ishin me e afert me jeten tone,megjithese,

s'i mbanim  brenda ne dhome si macet, si mban tani gjarprin e miun bota..

Mbajme mend jo vetem ne, por dhe femijet derisa erdhem ne amerike,qe vec maceve,mbanim e nga nje qen ne shtepi.

Vertet ishim te varfer,po kafshoren e bukes qe e kishim me racion, e ndanim me kafshet,..

Gruaja aq i deshte kafshet,macet e qenin  i kishte me kimet,

E kish bere zakon qe para se te hanim buke,do te ushqente macet e qein.Kete dashuri ia kish futur dhe femijeve

Femijet vec qe defreheshin ,kujdeseshin per ta ,per bar e per kashte.

Vdesin te shkojne ne fshat,te takojne e te lozin me kafshet ,me macet,qenin, me kecerit e shqerat...

Aq sa kane bere dhe foto  me to,ia kane vene emrat vete,i kane ne albumet,pse jo dhe ne facbook,

Nje here pa dashur njera nga kusherirar ia kish vene emrin nje nipi, si te qenit tone.

Kur i thame nenes,kujtuam se ajo do te merzitej,por nena tha : "-Sa mire ka bere, ma nxuaret mallin e qenit ".

Nje dimer acar ,naten ne mesnate,na  i çane ujqit nje kelysh,e deshim shume e  kishim, yll ,balash ne balle,c'te them ,te bukur,..Te nesermen ne menges a ndoqem gjurmet me gjak ne deboren e ngrire,

Ujqit e kishin  terhequr larg shtepise,... Kaq keq na erdhi ,sa qanim te githe me shume ne femijet,kushdi ç'na gjeti.

Sa here qe mernin  ne telefon do pyesnn per gjene e gjalle, me emra per qenin e macet.

Kur erdhi gjyshja ne amerike,veç te tjerave,s'qendroi shume,iku shpejt,vec mallit per shtepine,

..."Do ik ,kam lene Balon vete,( per qenin).." Kush do ma ushqeje...?!..

Ku tregohen te gjitha  bemat e dashurite per kafshet tona,

per loppet,dhente ,macet, qente,pulat e rosat,..pa le komshiu kishte nje gomar,

aq shume e deshin,me shume ngarkoheshin vete,se ate,i vinte gjynah.

Tere kete jetë e dhembshuri ,sidomos per qente,.....na e prishte vetem, ...Bushtra,...

S'kishte shtepi famije e katandi,jetonte ne fshatin per karshi .

Pa vinte e ne fshatin tone, s'pyeste dimer e behar,i binte lumit permes,..

Ujerat i vareshin nga qimet si lesh,e hynte se fshahurazi ne fashat nga varet,. .

I kishin navaksur furetaret ,ne nje kalive me copa plasmas prapa fures se bukes te fshatit,,

Kush e pranonte te ligen ne fshat, pa le ne shtepi..,megjithese furetareve u vinte keq, eshte gje e gjalle,i hidhinin qenit lutë, nga nje cope koriçke ,ndonjehere nje çyrek...

Me shume nga te gjithe ,ne femijet sa i deshim qente,  pas i mernin ngado qe vinim,...

Por me qene te tille, kish gjetur belane fshati.

I thoshim nga hera nxenesve  te fshatit per karshi,se vinin ne shkollen tone, se si beni more me ate bushtren.

Ata thoshin se burat e fshatiti me hunj e kish perzenene,

pa le i kish hedhur buke me koçifos,me helm,ta hante te ngordhte,..

Pa e gjente gje luten, semurej e shpetonte... "S'bie rrufeja ne halet", thoshin pleqte...por Bushtren e kishim inat,jo se na hante buken,....dhe fshati s'e deshte..

Prinderit,fshataret s'e deshin ne prag,se benin dot ate pune te fshatit matane, ishin me njerezore,..

Po plasem gjetem hatane.,e shanin e mallkonin,pastaj ne femijet me gure e pullonim.

Na vjen turp te tregojme qelbesileqet e saj,s'kane dine e nam.

Bushtra  ishte  me shume se nje kurve,lutë pa derman,..I merrte fshatrat me radhe,...Na i ndyvi fshatne,na beri me turp,i mblidheshin te gjithe i vinin pas,dhe qente e rrugeve dhe ata te fshtrave ,nga ishin e s'ishin ,e ndiqnin.

-Te jete e bukur,-thoshin burrat ,ne i degjonim kur bisedonin, - po hajde ja falim...

Ajo ishte nje e shperlare,e dobet ,zdryle,siset zhapura i vareshin si lecka perdhe,nga buzet tere jarge,nuk shikohej me sy,..C'ishin  ata qenë, ata zagare,perse i vinin pas,..I mbante ,i  hiqte tere diten mbi kuriz zvare,,,,

....Po,po c'qe ai turp,grate e nenat ,mbyllnin dyert e derushkat,futeshin brenda...Keputnin  faqet  e peshtynin,..

-Ç'na gjeti ne te zezave,shikojne femijet per turp...."

Pa le shoqkat tona çupkat,ulnin kokat menjane,..

Na vinte inat,vertitej tere diten bushtra me qente si kope, rugeve te fshatit,.

-Pse ikte arave,ndillte qente e tjere t'i shkonin pas shtatit.?!..

Vetem,nje te mire kishte bushtra,...

Bente  ca kelyshe kaq te bukur,t'ja kepusje koken,ata ia deshim ne femijet,ishin si enjgjel,por...

Fshati dhe ne femijet si gezoheshim,se furtaret dhe baxhoxhinjte qe ishin aty afer, ja jepnini ja shisnin pazarakeve,, per nje shishe raki, ...Per kete na vinte me shume inat,,

Burrat thoshin ,se me mire ,te iken nga ne, te zhduket kjo rrace,

se ndonjehere kelyshet behen me te ndyre,nuk thote kot ajo fraza "qeni i biri qenit, "...Na i nxiu fshatin".

Ku tregohen bemat per Bushtren,duhet nje roman,pa le turp te lexosh.

Bushtra kish nje te lehur te ndyre,as qen e as zagar,as ujk e çakall,hangullihte si ujk..,...

Plakat thoshin qe  mos e degjonin, se ben Bushtra kobe te vdes njeri,

aq e poshter qe ligesia e saj,perveç trupin qe e shiste pa para....

Na i nxirte gjumin naten,-flini thoshin nenat,- se ne trebeshin,

- Po ulerin Bushtra..

Beheshim ,kureshtare pse s'leh po hangullin,,,,

Na thoshin,eshte xhind s'eshte qen,eshte lugat mallkon,dheut i rendon,,besonin ne si femije...Pas ca vitesh te gjithe u gezuam, edhe fshati per karshi, thone qe beri feste, qe nga bushtra u clirua..

Shpetoi dhe fshati yne,Bushtra me zagaret u qeruan,...

Ndejtem rehat ca kohe,fshati ish i qete ,..Ne lonin me cupkat ne ruge,

s'na pengonin me qente  pushtare e kopuke...Kur erdhi dimri,ne nje nate debore e tufan ,larg fshatit degjoheshin ulerima,..Njgjasonin me ato te Bushtres,...s'na linin te flinin, ca nga frika, ca nga inati,mos vinte me Bushtra. Ca thoshin jane ujq,ca... Te nesemen  ziente nga llafet fshati,...

..Ishin ulurimat e kelysheve ujq,..te pjelle nga bushtra, ....se luta me ke s'bente dashuri me ujqit,....e me mushkat,...

Po s'shkoi shume ,si per fatin tone,u çane rete e qiejte..Jeta u kthjellua,...U hapen kufijte,qente e zagaret levisnin te lire,..s'rinin me neper fshatra ..u qeruan,.. Muaren arratine,..

Shpetuam nga ndyresirat me shume ne femijet...dhe fshati.... nga lutat....e nga... Bushtra. ...!!!!

Me vone erdhen fjale,Bushtra( qeni femer ) ishte degdisur ne Greqi e kish nderruar rruge.

Nuk ishte me lute,nuk rinte me rrugeve,paçka se e therrisnin Buça.

Kish rene me njeres te mire, me ca refugjate shqiptare devollinj,... bujare e paqedashes ,qe falnin,por nuk harronin....., i vinte gjynah,kishin meshire njerezore,, e ushqenin e ajo bente ca kelyshe te mire,,,...

Jetonte me ta,e deshin se ishte e urte dhe e bute.

Ndersa ne na u shtua me shume dashuria  per qente e per kafshet,ata jane si femijet ,  jane shpirt..